2. Mandell Flemingning ochiq iqtisodiyot modeli
Ichki muvozanat- inflyatsiya jarayonlari mavjud bo’lmagan ( yoki uning barqaror past
darajasidagi) to’liq bandlik sharoitida talab va taklifning balanslashganligidir.
Qisqa muddatli davrda ichki muvozanat muammosi, birinchi navbatda, byudjet-soliq va pul-
kredit siyosati vositasida yalpi talabni tartibga solish orqali ta’minlanadi.
Tashqi muvozanat qayd qilingan, yoki suzib yuruvchi valyuta kursi sharoitida to’lov
balansining nolga teng qoldig’ini ta’minlab turilishni anglatadi. Alohida holatlarda bu muammo
ikki o’zaro mustaqil qismga bo’linadi:
a) joriy operatsiyalar balansining belgilangan holatini ta’minlab turish;
b) valyuta zahiralarining aniq belgilangan miqdorini saqlab turish.
Tashqi va ichki muvozanatni ta’minlab turish usullari bir xil: byudjet-soliq va pul-kredit
siyosati. Ayrim hollarda mustaqil usul sifatida almashinuv kursi siyosati ham ajratib ko’rsatiladi.
Tashqi muvozanatni ta’minlash kapital harakatining mobilligi ( mamlakatlararo kapital
quyilishi jarayonining ichki foiz stavkasining jahon foiz stavkasiga nisbatan o’zgarishiga javoban
keskinlashuvi) sababli murakkablashadi.
Ichki va tashqi muvozanatni ta’minlash muammosi tovar, pul va valyuta bozorlarining amal
qilishiga ta’luqlidir.
Ichki va tashqi muvozanatni ta’minlash makroiqtisodiy tartibga solishning muhim muammosi
sifatida yuzaga chiqadi, chunki u ichki va tashqi o’zgaruvchilarning bir-biriga o’zaro ta’sirini va
qayta ta’sirini ko’zda tutishni talab etadi.
Ochiq iqtisodiyotda iqtisodiy siyosat tahlili Mandell-Fleming modeliga asoslangan holda
amalga oshiriladi. Bu model qisqa muddatda iqtisodiyotni muvozanatlashtirishni ifodalaydi va
kichik ochiq iqtisodiyot uchun IS-LM modelining modifikatsiya qilingan shakli hisoblanadi.
Ikkala model ham baholarning o’zgarmasligini nazarda tutadi va yalpi talab hajmining o’zgarishi
sabablarini tushuntiradi. Ular o’rtasidagi asosiy farq shundaki, IS-LM modeli-yopiq iqtisodiyot
modeli, Mandell-Fleming modeli esa ochiq iqtisodiyot modeli ekanligidadir.
Ichki va tashqi muvozanat muammosi, ko’pincha, IS-LM modelining modifikatsiya qilingan
shakli vositasida, unga uchinchi- VV egri chizig’i qo’shilib tahlil qilinadi. VV egri chizig’i to’lov
balansining muvozanatli darajasini tasvirlaydi. Model ham qayd qilingan, ham erkin suzib
yuruvchi valyuta kursi rejimlari uchun va kapital mobilligining turli darajalariga moslab tuziladi.
Bir vaqtning o’zida ichki va tashqi muvozanatga erishish muammosini quyidagi yondoshuv
asosida ko’rib chiqamiz (20.1. chizma).
R
Do'stlaringiz bilan baham: |