16 mavzu. “Makroiqtisodiyot” faniga kirish

1-rasmdan ko‘rinib turibdiki, yalpi talab egri chizigi doimo pastga yoki o‘ngga suriladi.
P

1. 
   rasm. Yalpi talab egri chizig‘i
   

Bunday surilishning sababi har xil. Ma’lumki, alohida olingan tovarlar bozorida talab egri chizig‘ining surilishiga asosan daromad samarasi va o‘rinbosar tovarlar sabab boMadi. Ayrim tovarlarning bahosi pasayganda, iste’molchilammg pul daromadlari ko‘proq mahsulot sotib olish imkonini beradi (daromad samarasi). Shuningdek, baho pasayganda iste’molchi ushbu tovami ko‘proq boshqa sotib oladi, chunki u boshqa tovarlarga nisbatan arzonroq boMadi (o‘mini bosadigan tovarlar).
Milliy bozorda AD-egri chizigMning trayektoriyasini, ya’ni uning quyiga egilganligini, avvalo pulning miqdoriy nazariyasi tenglamasi yordamida izohlash mumkin:
M x V = Yx P
Bu yerda: M - muomaladagi pul miqdori;- pulning aylanish tezligi;
R - iqtisodiyotdagi baholar darajasi (baholar indeksi);

• 
  - talab qilinayotgan real ishlab chiqarish hajmi.
  

Bu tenglamadan:
P = M V / Y va Y= M V / P
tenglamalami keltirib chiqaramiz. Bu tenglamalardan ko‘rinadiki, baholar darajasi qancha oshsa, real YalM hajmiga talab shuncha past bo‘ladi, ya’ni pul massasi (M) va uning aylanish tezligi (V) o‘zgarmas bo‘lsa baholar darajasi va yalpi talab o‘rtasida teskari bog'liqlik mavjud bo‘ladi.

1. 
   Yalpi talabning baho va bahodan boshqa omillari.
   

Baholar darajasi va yalpi talab o‘rtasidagi teskari bog‘liqlik, quyidagi baho omillari bilan izohlanadi:

1. 
   Foiz stavkasi samarasi;
   
2. 
   Boylik samarasi yoki real kassa qoldiqlari samarasi;
   
3. 
   Import xaridlar samarasi.