16-mavzu. Kichik biznes moliyasi reja

Iqtisodiy qiymat (erkin pul oqimlari asosida)
Iqtisodiy qiymatni baholash bilan bog‘liq yondashuv eng mantiqan to‘g‘ri sanaladi. U bo‘sh pul mablag‘larining kelgusi diskontlangan qiymatini baholashga asoslangan (free cash flows). Mantiqiyligiga qaramasdan mazkur yondashuv ayrim muammolarni ham yuzaga keltiradi. Bir yoki ikki yildan so‘ng paydo bo‘ladigan pul oqimlarini baholash murakkab. Boshqa muammo diskont stavkasini aniqlashdir. Uni CAPM modeli yoki biz ettinchi bobda tanishgan uning uch omilli versiyasidan foydalanib hal qilish mumkin.
Amaliyotda qoidaga ko‘ra turli yondashuvlar asosida hisoblangan kompaniyalarning qiymati farqlanadi. Dividend daromadini baholashga asoslangan yondashuvdan ko‘pincha aksiyalarning minoritar paketini baholash uchun foydalaniladi. Aksiyalarning nazorat paketlari qoidaga ko‘ra sof aktivlar orqali aksiyalar narxi va foyda nisbati bilan baholanadi.
Ko‘rinib turibdiki, biz bo‘limni quyidagi qayd bilan tugatishimiz mumkin, fond birjasida ro‘yxatga olinmagan kompaniyalarni baholash narx subyektiv belgilanishi sababli aniq bo‘lmaydi. Amaliyotda mulkdor o‘zgarishi bilan sodir bo‘ladigan aksiyalar narxi qoidaga ko‘ra qatnashchilar o‘rtasida muhokama yo‘li bilan belgilanadi.
16.7. Leverej
Oldingi boblarda biz soliq afzalliklarini tenglashtiradigan moliyaviy leverejning optimal darajasi mavjud deb faraz qildik. Kichik kompaniyalar holati yirik biznes kompaniyalari holatidan uncha farqlanmaydi. Albatta ayrim tafovutlar bor, qoidaga ko‘ra ular ko‘pincha kichik biznesdagi risklar va soliq foydasi bilan belgilanadi .kichik biznes uchun o‘rnatilgan nisbatan past soliq stavkalari qarzlar bo‘yicha foiz to‘lovlari qisqarish darajasi ancha pastligini bildiradi.
Biz o‘tgan boblarda ko‘rganimizdek moliyaviy leverej ta’siri natijasida paydo bo‘ladigan moliyaviy risk qoidaga ko‘ra operatsion riskni kuchaytiradi,, u leverejda ham usiz ham mavjud bo‘ladi. Modomiki kichik biznes kompaniyalari Aksionerlar i asosiy tizimli riskdan saqlanishda o‘z kapitalini doim ham samarali diversifikatsiya qilmasalar, ular qoidaga ko`ra yirik kompaniyalardagi raqobatchilariga qaraganda moliyaviy riskka ancha moyil bo‘ladilar. Bu vaqtda Famam va French (Fama and French 1996) tadqiqotlari va boshqa manbalar bankrotlik riski ko‘pincha kichik biznes sektorida paydo bo‘lishini ko‘rsatadi.
Soliq omillari va risk omillarining birgaligi shuni bildiradiki, kichik kompaniyalar yirik biznes bilan taqqoslaganda ancha past darajadagi qarz va o‘z mablag‘lari nisbatiga erishadilar.