16-Мавзу. ҚИшлоқ ХЎжалигида таваккалчиликни бошқариш режа

Таваккалчилик 
– бу оқибатнинг яхши бўлишига умид боғлаб, хавф 
эҳтимоллигини зиммасига олинган ҳолда қилинадиган ҳаракат. 
Таваккалчилик
– бу ресурс ёки даромаддан тўла ёки қисман йўқотиш 
хавфи. 
Таваккалчилик 
– бу ноаниқлик шароитида ҳар қандай довюрак 
менежер учун табиий ҳолат, вазият. Таваккал - ботирнинг иши. 
Таваккалчилнк 
– бу омадсиз оқибатнинг миқдорий баҳоланиши. 
Бугунги кунда адабиётларда таваккалчилик билан боғлиқ бўлган 
эҳтимолликни турлича тушунчаларда, яъни: 

хавф; 

хатар; 

хавф-хатар ибораларида ифода этилаяпти. Шунчалик турли 
ёндошувлар мақсадга мувофиқмикан? Уларнинг қайси бирини қўллаш маъқул 
бўларди? 
Яна ўзбек тилининг изоҳли луғатига мурожаат қиламиз. Унда бу 
иборалар қуйидагича талқин этилган: 
Хавф
– бирор кўнгилсиз ҳодиса ёки фалокат юз бериш эхтимоллиги, 
хатар, қўрқинч.
Хатар
– бирор бахтсизликка, фалокатга олиб келиши мумкин бўлган 
шароит; хавф; таҳлика. 
Хавф-хатар
– хавф ва хатар, бирор нарсадан қўрқиш. 
Кўриб турибмизки, хавф тушунчаси эҳтимоллик билан боғланилаётган 
бўлса, хатар иборасида эса асосий урғу шароитга, вазиятга бериляпти. 
Учинчисида ҳар иккала тушунча бир хил маънода талқин қилинаяпти. 
Бизнинг фикримизча, бошқаришда, хусусан, таваккалчиликда хавф 
тушунчасини қўллаш маъқулроқдир. Чунки айнан бу тушунча эҳтимоллик, 
ноаниқлик тушунчалари билан ўзаро ҳамоҳангдир. Масалан, янглишиш 
хавфи, режанинг бажарилмаслик хавфи ёки эҳтимоллиги, компьютернинг 

---

ишламаслик хавфи, қарор қабул қилишда йўл қўйилиши мумкин бўлган хавф, 
таваккалчиликдаги хавф ва ҳоказо. 
Албатта, бу ерда янглишиш хатари ёки режанинг бажарилмаслик хатари 
ва ҳоказо юқоридагидек пурмаъноликни бермайди ва у эҳтимоллик даражаси 
билан эмас, балки аниқ бир шароит, вазият билан чамбарчас боғланган ҳолда 
қаралади. Шундай қилиб, таваккалчилик бир бутун жараёндир. Уни 
қуйидагича тасвирлаш мумкин (22.1-расм). 
Тадбиркорнинг ёки раҳбарнинг таваккалчилик даражасига қараб хавф ва 
эҳтимоллик даражаси, , шунингдек, фойда ёки зарар даражаси турлича бўлади. 
Шу сабабли хавфдан ҳоли ёки қисман ҳоли бўлиш учун таваккалчилик 
даражаси билан хавф даражаси ўртасидаги энг мақбул нисбатни танлаб олиш 
керак, яъни тарозининг шайи қуйидагича бўлиши лозим (22.2-расм):