Kibernetika (yun. kybernetile - boshqarish sanʼati) — axborotni qabul qilish, saqlash, uni qayta ishlash hamda undan turli jarayonlarni boshqarishda foydalanish bilan shugʻullanadigan fan. Avtomatik boshqarish, hisoblash texnikasi, neyrofiziologiya va matematik mantiklarning nazariya hamda amaliyotlarining rivojlanish natijalari sifatida vujudga kelgan. K.ning texnik asosini elektron hisoblash mashinalari (EHM) tashkil qiladi. Ular inson tafakkuriga oid masalalarni hal qilishga keng imkoniyatlar ochib beradi. "Kibernetika" terminini birinchi marta yunon faylasufi Platon tilga olgan. 17-asrdayoq B. Paskal (Fransiya) oddiy mexaniq arifmometrni ixtiro qilgan edi. Faqat 19-asrga kelib, Ch. Bebbij (Angliya) hozirgi zamon EHM ga oʻxshash raqamli avtomatik hisoblash mashinasi yaratishga urinib koʻrdi. 20-asr boshida elektromexaniq analitik-hisoblash mashinasi yaratildi. 1938 y.da K. Shennon (AQSH), 1941 y.da V.I.Shestakov (Rossiya) mantiqiy matematik apparatning rele kontakt sxemasidan sintez va analiz uchun foydalanish mumkinligini koʻrsatishdi. Shular asosida avtomatlar nazariyasi rivojlana boshladi. 20-asr 40-y.larida J. Fon Neyman (Germaniya) va b. tomonidan yaratilgan EHM K.ning shakllanishida hal qiluvchi ahamiyatga ega boʻldi. Bularning hammasini umumlashtirib, N.Viner (AQSH) oʻzining , "Kibernetika" kitobini yezdi (1947). U K.ni "tirik mavjudot va mashinadagi aloqalar hamda boshqarish haqidagi fan" deb atashni tavsiya qildi. Zamonaviy K. bir qator mustaqil ilmiy yoʻnalishlarga ega boʻlgan boʻlimlardan iborat. K.ning nazariy oʻzagi: informatsiya (axborot), kodlash, algoritmlash, avtomatlar, umumiy va muqobil tizimlar, qiyofalarni aniqlash, formal tillar nazariyalari. Bu yoʻnalishlar natijasida K. keng koʻlamda qoʻllanila boshlab iqtisodiy K., biologik K., tibbiyot K.si, texnik K., matematik lingvistika va b. mustaqil ilmiy sohalar vujudga keldi. K.ning shakllanishida mat. va fizika muvaffaqiyatlari, ishlab chiqaruvchi kuchlarning taraqqiyot etishi va i. ch.ni avtomatlashtirishning zarurligi asosiy om il boʻldi.
12. Ishchi dasturlar va ularning turlari, vazifalari.
13. Iteraktiv va iteraktiv bo’lmagan texnologiyalar nima? Axborot tizimlarining xavfsizligi deganda nimalarni tushunasizInteraktiv texnоlоgiyalar:
audiоkоnferentsiyalar;
videоkоnferentsiyalar;
ish stоlidagi videоkоnferentsiyalar;
elektrоn kоnferentsiyalar;
оvоz kоmmunikatsiyalari;
ikki tоmоnlama sputnik alоqa;
virtual bоrliq.
Do'stlaringiz bilan baham: |