16. Global muammolar va unga qarshi kurashish jarayonlari

Aziza, [24.05.2022 11:24]
16. GLOBAL MUAMMOLAR VA UNGA QARSHI KURASHISH JARAYONLARI.

GLOBAL Muammolar-bu shunday muammolarki ular butun insoniyatning manfaatlariga dahl qiladi, uning kelajagiga xavf soladi hamda ular butun hamjamiyatning ishtiroki bilangina hal etilishi mumkin.

XX asrgacha mavjud bo'lgan muammolar hech qachon butun planeta hamjamiyatining mavjudligiga xavf solmagan. Global muammolar XX asr mahsulidir va ularning paydo bo'lishi inson faoliyati bilan bog'liq.
Global muammolarning paydo bo'lishining sababi inson faoliyati bn bugungi tabiatdagi va jamiyatdagi ahvol o'rtasidagi qarama qarshilikning o'sib bor ishidir.
Ushbu sabab o'z navbatida ichki sabablarga bo'linadi :
1) "jamiyat - tabiat" tizimidagi qarama qarshiliklar bn bog'liq sabablar,
2) jamiyatning o'zining ichidagi ijtimoiy tuzilmalar (individlar, ijtimoiy guruhlar, davlatlar va xalqaro tuzilmalar) o'rtasidagi qarama qarshilik bn bog'liq sabablardir.
Ana shunday o'ziga xos jihatlar tufayli global muammolarni xalqaro hamjamiyatining ishtirokisiz hal qilish mumkin emas. Ularni hal etishning zarur sharti insoniyatning yakdilligi bo'lib, bu o'z navbatida integratsiyaning o'sishi va jahon hamjamiyatida bir birini tushunishning ortib borishini taqazo qiladi.

Aziza, [24.05.2022 11:24]

17. AGRAR JAMIYAT INDUSTRIAL JAMIYAT VA POSTINDUSTRIAL JAMIYAT BOSQICHLARINI IZOHLANG.
Jamiyat tushunchasi. Jamiyat hayoti asrlar osha olimlar va faylasuflarning tadqiqot obyekti bo'lib kelmoqda. U turli fanlar, chunonchi, sotsialogiya, tarix, siyosatshunoslik, etnografiya, iqtisodiy nazariya va hakozolar doirasida o'rganiladi.
Jamiyat-tabiatning bir qismi ya'ni ijtimoiy borliq bo'lib odamlar uyushmasining maxsus shakli, kishilar o'rtasida amal qiladigan juda ko'plab munosabatlar yig'indisi degan turlicha tariflar ham bor.
Agrar jamiyat - bu madaniyatli rivojlantirish birinchi bosqichi hisoblanadi. Ba'zi manbalada u ham an'anaviy deyiladi. Agrar jamiyat lning quyidagi xususiyatlari mavjud:
- iqtisodiyot bir ibtidoiy hunarmandchiligi va qishloq iqtisodiyotiga asoslangan. Asosan qo'l vositalari mehnati ishlatilgan. Sanoat biroz rivojlangan yoki butunlay yo'q. Aholining asosiy qismi qishloq joylarida istiqomad qilgan.
Industrial jamiyat - industrial ravnaq industrilash - mamlakat xalq xo'jaligining hamma sohalarida ayniqsa sanoatda ishlab chiqarishni barpo etish jarayoni, sanoat, og'ir sanoatning ilgarilab yuksalib borishi.
Postindustrial jamiyat da xizmat ko'rsatish sohalarining ahamiyati ortadi
- fan va ta'lim asosiy o'rinni egallaydi ;
- ijtimoiy tizimda yetakchilik mavqei olimlar va mutaxassislarga o'tadi;
- nazariy bilim yangiliklar kiritish va siyosatni shakllantirish manbai bo'ladi ;
- axborot olish, tarqatish, va undan foydalanish jamiyatda muhim ahamiyat kasb etadi.

Aziza, [24.05.2022 11:24]

18.RIVOJLANISH FALSAFASI. RIVOJLANISH TAMOYILLARI VA QONUNLARI.
Rivojlanish-tushunchasiga u ma'lum bowqa tushunchalar "o'zgarish" va "harakat" bilan o'zaro nusbatlash yo'li bilan ta'rif berish mumkin. O'zgarish - bu narsalar, narsalarning bir holatdan bowqa holatga o'tishi. U " barqarorlik a" zid va aniq yo'nalishi - progressiv yoki regressiv xususiyat kasb etadi. Progress yoki taraqqiyot materiya tuzilishining quyi shakllaridan biri, ya'ni soddadan murakkabga o'tish. Bunga teskari yo'nalishda yuz beruvchi jarayon regress deb ataladi.
Rivojlanishning dialektik kontseptsiyasi quyidagi jihatlarga alohida e'tibor qaratadi.
BIRINCHIDAN: rivojlanishning manbai, narsalar, hodisalar va jarayonlarmimg ichki ziddiyatlarlidir.
IKKINCHIDAN ; miqdor va sifat o'zgarishlarning bir biriga o'tishi rivojlanishning shakli hisoblanadi.
UCHINCHIDAN : rivojlanish jarayonida vorisiylik omili muqarrar tarzda mavjud bo'ladi.

Aziza, [24.05.2022 11:24]

19 GLOBAL MUAMMOLARNING MOHIYATI VA TURLI DARAJALRI.
Global muammolar barcha mamlakatlar, xalqlar va ijtimoiy qatlamlar manfaatlari va taqdirlariga ta'sir qilgan holda butun insoniyatga tegishlidir, ular katta iqtisodiy va ijtimoiy zararlarga olib kelishi mumkin, keskin vaziyatlarda esa inson sivilizatsiyasiga ham jiddiy tahdid solishi mumkin. Ularni hal qilishda butun planeta miqyosida hamkorlik qilish, barcha mamlakatlar va xalqlarning birgalikda faoliyat yuritishlari talab qilinadi.
Global muammolarni quyidagi turlarga ajratish mumkin :
- siyosiy va siyosiy - iqtisodiy muammolar (yadro urushining oldini olish, xalqaro hamjamiyatning barqaror rivojlanishi muammolari)
- tabiiy - iqtisodiy rivojlanish bilan bog'liq muammolar ( ekologik, energetik, xom-ashyo, oziq- ovqat, jahon okeanlari muammolari)
- ijtimoiy muammolar( demografik millatlararo, madaniy, sog'liqni saqlash muammolari),
- ilmiy muammolar ( kosmik makonni egallash turli sohalardagi uzoq muddatli bashoratlar),
- aralash muammolar, ularning yuzaga kelishi va hal qilinmasligi insonlarning ommaviy qirilib ketishiga olib keladi ( urushlar, hududiy munozaralarga, jinoyatchilik, texnologik holatlar qashshoqlik).

Aziza, [24.05.2022 11:24]

20 MANTIQ ILMINING PREDMETI VA MAZMUNI.
Kelib chiqishiga ko'ra arabcha bo'lgan "mantiq" ( grekcha logika logos) atamasi " fikr", " so'z", "aql", "qonuniyat" kabi manolarga ega. Uning ko'pmanoligi turli xil narsalarni ifoda qilishda o'z aksini topadi. Xususan, mantiq so'zi birinchidan obyektiv olam xususiyatlarini ( masalan obyektiv mantiq) ikkinchidan tafakkurning mavjud bo'lish shakllari va taraqqiyotini shu jumladan fikrlar o'rtasidagi aloqadorlikni xarakterlaydigan qonun qoidalar yig'indisini ( masalan sub'ektiv mantiq iborasida ) va uchinchidan tafakkur shakllari va qonunlarini o'rganuvchi fanni ifoda etishda ishlatiladi.
Mantiq ilmning o'rganish obyektini tafakkur tashkil etadi. TAFAKKUR arabcha so'z bo'lib, o'zbek tilidagi "fikrlash", " aqliy bilish" so'zlarning sinonimi sifatida qo'llanadi. Tafakkur bilishning yuqori bosqichidir.
Tafakkur borliqni bilvosita aks ettira oladi. Unda yangi bilimlar tajribaga har safar murojaat etmasdan mavjud bilimlarga tayangan holda hosil qilinadi.
Mantiq fanini rivojlantirishda Ovrta Osiyo mutafakkirlaridan Farobiy, Beruniy, Ibn Sino kabi qomusiy olimlar katta hissa qo'shdilar. Farobiy o'zining "Falsafaning kelib chiqishi" risolasida mantiq fanining rivojlanishining asosiy bosqichlari va uning arab mamlakatlariga o'tish tarixini ilmiy asosda izchil tadqiq qilib berdi.

Aziza, [24.05.2022 11:24]

#56
56.Madaniyat, qadriyat va axloq tushunchalarining o’zaro bog’liqligi.

Ахлоқий маданиятнинг муомала одоби, этикет, касбий одоб каби таркибий қисмлари мавжуд бўлиб инсон ҳаёти, фаолиятида муҳим аҳамият касб этади. Муомала маданияти ахлоқий маданиятнинг таркибий қисмидир.

«Муомала» ибораси ижтимоий тараққиётнинг деярли барча соҳаларида инсоннинг кундалик фаолиятида ҳамда инсонлараро муносабатларга нисбатан бевосита ёки билвосита қўлланилади.
Қадриятлар ижтимоий хусусиятга эга бўлиб, кишиларнинг амалий фаолияти жараёнида шаклланади ва ривожланиб боради. Қадриятлар кишиларнинг турли соҳалардаги, аввало, ишлаб чиқариши, меҳнат соҳасидаги фаолияти учун фойда келтирадиган нарса ва ҳодисалар мажмуйи билан боғлиқ ҳолда юзага келади.
Ахлоқий қадриятлар эса ҳар бир киши, миллат, элат, халқнинг иқтисодий, сиёсий, ҳуқуқий, маънавий-маданий, кундалик маиший турмуш фаолиятида нисбатан турғун, барқарорлик касб этиб, ўзлигини билдириб, намоён этиб ниҳоятда қадрланадиган, ардоқланадиган юксак даражада шаклланган ахлоқий сифат ва фазилатлардан иборат.
Ахлоқий қадриятларга инсонпарварлик, жамоатчилик, адолат, қонунийлик, ватанпарварлик, хушмуомалалик ва одоблилик, оддийлик ва камтарлик, ҳалоллик ва ростгўйлик, очиқ кўнгиллик ва мардлик, сахийлик ва мурувватлилик, ўзаро ҳурмат, дўстона муносабат, самимийлик, сабр-қаноат, ҳаёлилик ва покизалик, ҳомийлик ва саховат, фидойилик, садоқат, меҳр-муҳаббат, меҳнатсеварлик, сиҳат-саломатлик, жасурлик ва бошқалар киради.
Ахлоқий қадриятларни қуйидагича таснифлаш мумкин:
1. Ахлоқий қадриятларни нг мазмунига кўра бурч, ор-номус, виждон, қадр-қиммат, сабр-қаноат, камтарлик, собитқадамлик, ростгўйлик ва ҳоказоларга; шаклига кўра эса ижобий ёки салбий, яъни яхшилик ва ёмонлик, адолат ва адолатсизлик, бахт ва бахтсизлик, ҳаё ва беҳаёлик кабиларга ажратиш мумкин.
2. Ахлоқий қадриятларни амал қилиш доирасига кўра:
— шахсий ахлоқий қадриятлар — касбий бурчни бажариш, севгисига садоқатли бўлиш, ҳалол ризқ топиш, сўзининг устидан чиқиш, оила шаънини сақлаш, ҳаромдан ҳазар қилиш;
— миллий ахлоқий қадриятлар — меҳмондўстлик, катталарга нисбатан ҳурмат, саховат, ҳомийлик, ота-онани эъзозлаш, болажонлик ва ҳоказолар;

Aziza, [24.05.2022 11:24]

#57
57.Borliqga ma’naviy-ruhiy va moddiy yondashuv.

Борлиқ воқеликнинг энг умумий, ички ва ташқи, моҳияти ва мазмунига алоқадор барча жиҳатларини акс эттирса, мавжудлик эса воқеликнинг ташқи, кўзга ташланадиган, шаклига алоқадор ва тажриба воситасида билиб олинадиган томонини ифодалайди. Борлиқ эса воқеликнинг чуқур моҳиятини ҳам қамраб олиб, ақл воситасидагина билиб олинади, дейилади. Мавжудлик сўзи лотинчада ex(s)istentia деб аталиб, бу сўз лотинча - ex(s)isto дан олинган бўлиб - мавжудман деган маънони англатади. Экзистенциализм – мавжудлик фалсафаси шу сўздан олинган. Реаллик эса борлиқнинг муайян объектда мавжуд бўлган мужассамлашган қисмини ифодалайди. Реаллик борлиқнинг айни пайтдаги мавжуд қисмидир.

Моддий ва ғоявий борлиқ. Атрофимизни ўраб турган дунё икки хил реалликдан ташкил топгандир. Объектив реаллик ва субъектив реаллик. Онгимиздан ташқарида ва унга боғлиқ бўлмаган ҳолда мавжуд бўлган реаллик объектив реаллик дейилади. Бу тушунчани материалистлар материя тушунчаси билан айнан бир маънода ишлатишади.
Актуал ва потенциал борлиқ. Актуал борлиқ борлиқнинг айни пайтда ва шу жойдаги воқеликда намоён бўлиб турган ва шу воқелик билан алоқадорликдаги қисми. Бу объектив реаллик тушунчасига мос келади, чунки объектив реаллик борлиқнинг шу жойда берилган ва шу онда амал қилаётган қисмидир. Дунёнинг ҳамма томони бирдан берилган эмас. Биз борлиқнинг ҳозирги замонга тегишли қисми билангина алоқадамиз. Бу қисми ўтмишга айланиб, унинг ўрнини келажакдаги қисми эгаллайди. Ҳозирги замонда келгуси воқеликнинг куртаклари мужассамлашган бўлади. Актуал борлиқнинг ҳали воқеликка айланмаган ва келгусида воқеликка айланадиган муртак ҳолидаги қисми потенциал борлиқ дейилади. Потенциал борлиқ ҳали воқеликка айланишга улгурмаган, салоҳиётдаги актуал борлиқдир.
Реал ва виртуал борлиқ. Борлиқнинг биз учун мавжуд қисми реал борлиқ дейилади. Реал борлиқни нақд борлиқ ҳам дейиш мумкин. Аммо борлиқнинг шундай қисми ҳам борки, унинг бўлиши ҳам, бўлмаслиги ҳам мумкин. Борлиқнинг бундай қисми эҳтимолий мазмунга эга. У ҳали реалликдан узоқда. Мана шундай мазмундаги борлиқ виртуал (лот. virtuales - эҳтимол) борлиқ дейилади.
Табиий ва ижтимоий борлиқ. Табиий борлиқ деганда одатда атрофимиздаги жисмоний нарсалар (жисмлар), жараёнлар, табиатнинг ҳолатлари назарда тутилади.
Табиий борлиқ икки қисмга ажралади: биринчиси - азалий табиий борлиқ, яъни табиатнинг табиий борлиғи. У инсондан илгари инсоннинг иштирокисиз мавжуд бўлган. Буни бирламчи табиат деб ҳам аташади; иккинчиси - инсон иштироки билан вужудга келган нарсалар (жисмлар), ҳодиса ва жараёнларни ўз ичига олувчи хосилавий табиий борлиқ. Уни иккиламчи табиат деб ҳам аташ мумкин.
Иккиламчи табиат доирасида борлиқнинг қуйидаги кўринишларини кузатиш мумкин:
- инсон борлиғи - инсоннинг нарсалар дунёсидаги борлиғи ва махсус инсоний борлиқдан иборат;
- маънавий борлиқ - индивидуаллашган ва объективлашган (индивидуалликдан ташқаридаги) маънавий борлиқдан иборат;
- социал борлиқ - айрим одамнинг жамиятдаги ва тарих жараёнидаги борлиғи ҳамда жамиятнинг борлиғи - ижтимоий борлиқ.

Aziza, [24.05.2022 11:24]

#58
58.Falsafada “metafizik”, “dialektik”, “sofestik”, “eklektik” va “sinergitek” yondashuvlarning ahamiyati.

Энг қадимги кенг тарқалган методлардан бири диалектика бўлса, иккинчиси метафизикадир. Бироқ фалсафа методлари булар билан чекланмайди. Бугунги кунда унинг софистика, эклектика, аналитик, (ҳозирги замон аналитик фалсафаси), интуитив, феноменологик, синергетик, герменевтик (тушуниш) ва бошқа турлари ҳам мавжуд. Эндиликда турли методларни бирлаштириш жараёни ҳам рўй бермоқда (масалан, Гадамер герменевтикани рационал диалектика билан бирлаштиришга ҳаракат қилади).

Диалектика (юнон. dialektika — баҳс, суҳбат) табиат, жамият ва билиш тараққиёти қонуниятлари ҳамда уларнинг асосида шаклланадиган умумий тафаккур услуби ва амалий фаолият ҳақидаги таълимотдир. У грек тилида баҳс ва суҳбатлашиш санъати, деган маънони англатади. Антик дунё файласуфлари уни ҳақиқатга эришиш йўли ва усули сифатида талқин этганлар. Ҳозирги даврга келиб диалектика оламдаги нарса ва ҳодисалар доимо ўзгаришда, ўзаро алоқадорлик ва боғликликда, тараққиёт ва ривожланишда, деб тушунишдир. Унга кўра, оламда ўз ўрнига ва жойига, яшаш вақти ва ҳаракат йуналишига эга бўлган барча нарсалар ва воқеалар бир-бирлари билан боғлиқ ва алоқадор тарзда, бир-бирларини тақозо этадиган, доимий ва такрорланиб турадиган боғланишлар орқали намоён булади.
Гераклит (эр.ав 540—483 й.) умумий ўзгарувчанликнинг универсаллигини шундай изоҳлайди: "Арикда оқаётган муайян сувга икки марта тушиб бўлмайди, чунки янги ва янги сувлар оқиб келаверади. Ўзгарувчанликнинг манбаи курашдир". Ўзгарувчанлик антик диалектик назарияда янгини яратмасдан бир-бирини такрорловчи жараён сифатида мавҳум тушунилган. Айнан шундан бири иккинчисини тақозо қилувчи дунёнинг ягона бирлиги сифатида чексиз коинот образи яратилган. Шунга кўра, Гераклит зиддиятларнинг айнийлигини яхшилик ва ёмонликнинг бир хил эканлигини таъкидлайди, Бу мутафаккир ижодининг қонуний натижаси бўлиб, у реалликнинг назарий моделини яратади.
"Метафизика" (юнон.— физикадан кейин) - диалектика каби универсал методдир. Бу сўз илмий муомалага эр. ав. I асрда Аристотелнинг шогирди, унинг шеърлари шарҳовчиси Родосский томонидан киритилди. Мутафаккир асарларини бир тизимга солар экан, у борлиқ ва билиш ҳақидаги умумий масалаларни физикадан сўнг "биринчи фалсафа"нинг (моҳият, сабаб ва бошқа) иккинчи фалсафадан фарқли хусусий-илмий билимларни ўрганадиган қисми сифатида талқин қилган.
"Метафизика" (юнон.— физикадан кейин) - диалектика каби универсал методдир. Бу сўз илмий муомалага эр. ав. I асрда Аристотелнинг шогирди, унинг шеърлари шарҳовчиси Родосский томонидан киритилди. Мутафаккир асарларини бир тизимга солар экан, у борлиқ ва билиш ҳақидаги умумий масалаларни физикадан сўнг "биринчи фалсафа"нинг (моҳият, сабаб ва бошқа) иккинчи фалсафадан фарқли хусусий-илмий билимларни ўрганадиган қисми сифатида талқин қилган.
"Метафизика" (юнон.— физикадан кейин) - диалектика каби универсал методдир. Бу сўз илмий муомалага эр. ав. I асрда Аристотелнинг шогирди, унинг шеърлари шарҳовчиси Родосский томонидан киритилди. Мутафаккир асарларини бир тизимга солар экан, у борлиқ ва билиш ҳақидаги умумий масалаларни физикадан сўнг "биринчи фалсафа"нинг (моҳият, сабаб ва бошқа) иккинчи фалсафадан фарқли хусусий-илмий билимларни ўрганадиган қисми сифатида талқин қилган.

Aziza, [24.05.2022 11:29]

"Метафизика" (юнон.— физикадан кейин) - диалектика каби универсал методдир. Бу сўз илмий муомалага эр. ав. I асрда Аристотелнинг шогирди, унинг шеърлари шарҳовчиси Родосский томонидан киритилди. Мутафаккир асарларини бир тизимга солар экан, у борлиқ ва билиш ҳақидаги умумий масалаларни физикадан сўнг "биринчи фалсафа"нинг (моҳият, сабаб ва бошқа) иккинчи фалсафадан фарқли хусусий-илмий билимларни ўрганадиган қисми сифатида талқин қилган.

Софистика фалсафий методлар жумласидан бўлиб, қадимги Юнонистонда мил. ав. V ва IV асрнинг биринчи ярмида ижтимоий-сиёсий ҳаётда хусусий бир йўналиш сифатида пайдо бўлган. Софистика намояндалари Пратагор, Горгий, Гиппий, Антифонт ва бошқалардир. Софистиканинг пайдо бўлиши антик Юнонистонда иқтисодий тараққиётга бўлган эҳтиёж билан боғлиқ. Бу оила уруғ анъаналаридаги турғунликни бартараф қилиш, янги ижтимоий-сиёсий ўзгаришларга эҳтиёж даври эди. Софистиканинг инқирози эрамиздан аввал IV acp ўрталарида бошланди. Эрамизнинг II асрида классик юнон софистларининг ғоя ва услубларини қайта ишлашга интилувчи янги оқим пайдо бўлди.

Софистика мавжуд назария ва маълумотларни сақлашга интилади. У янги фикр эски фикрнинг бир қисми эканлигини асослашга ёки мантиқ қонунини тузиб, мавжуд билимлар тизимини барча зиддиятлардан тозалашга ҳаракат қилади.
Эклектика ҳеч қандай билим фаолияти билан боғланмаган, бир-бирига зид далилларга асосланади ва оламни бузиб ёлғон акс эттиради. У билим тизими ривожидаги йўналиш, у ҳеч қандай ягона назарий асосга эга эмас ва баъзида объектни ўрганишнинг зиддиятли жиҳатларини характерловчи билим элементларидир.
Методологик усул сифатида эклектика биринчи марта қадимги юнон фалсафасида пайдо бўлди ва иқтибосларга асосланган ўрта acp схоластик баҳсларида, янги давр XV-VIII асрлар фалсафий баҳсларида кенг фойдаланилди. У ҳозирги даврда ҳам реклама ва ташвиқотда, оммавий коммуникация тизимида қўлланилиб, инсон психикасидаги анъаналар, кўникмалар, интилишларни бўрттиради. Бундай усулнинг бемаънилигини Суқрот ва Аристотелдан бошлаб, ҳозирги давр мутафаккирларигача танқид қиладилар. Аммо бу ундан фойдаланилмасликни англатмайди. Эклектика олам, нарса ва ҳодисаларнинг бир бутунлигини, умумий асосларини парчалаб ташлаш услубига таянади.
Синергетика. Ҳозирги замон фанида синергетика методи кенг қўлланилмокда. Синергетика сўзи юнонча ("синергена") бўлиб, келишув, ҳамкорлик, ўзаро таъсир каби маъноларни англатади. Герман Хакеннинг фикрича, синергетика кўп қисмлардан иборат бўлган, ўзаро мураккаб алоқадорликдаги компонентлар тизимини ўрганади. Бу сўзни Хакен ҳамкорлиқдаги ҳаракат билиб, бутуннинг тизим сифатида акс этувчи қисмларининг келишилган фаолияти маъносида талқин қилади.

Aziza, [24.05.2022 11:29]

59#
59.Korrupsiya jamiyat rivojiga qarshi qaratilgan illat sifatida.

Коррупция –– бу жамиятни турли йўллар билан исканжага оладиган даҳшатли иллатдир. Мазкур иллат демократия ва ҳуқуқ устуворлиги асосларига путур етказади, инсон ҳуқуқлари бузилишига олиб келади, бозорлар фаолиятига тўсқинлик қилади, ҳаёт сифатини ёмонлаштиради ва одамлар хавфсизлигига таҳдид соладиган уюшган жиноятчилик, терроризм ва бошқа ҳодисалар илдиз отиб, гуллаши учун шароит яратиб беради.

Дунёнинг етакчи динларида ҳам биринчи навбатда ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларнинг порахўрлиги қаттиқ қораланади
Қуърони Каримда “Бошқаларнинг мулкини ноҳақ йўл билан олмангиз ва бошқаларга тегишли бўлган нарсаларни олиш учун ўз мулкингиздан ҳокимларингизга пора қилиб узатмангизлар” дейилган.
Кoррупциoн мунoсaбaтлaр типoлoгиясида қуйидaги турлaрини келтириш мумкин:
1. Пoрa бериш;
2. Прoтекциoнизм;
3. Xуфия лoббизми;
4. Фaвoритизм;
5. Непoтизм;
6. Сиёсий кoррупция;
7. Дaвлaт мaблaғлaрини шaxсий фoйдaлaниш учун нoқoнуний ўзлaштириш. Мазкур салбий иллатларнинг давлат ва жамият бошқарувига таъсирини кoррупцион oмиллaр сифатида кўрсатиш мумкин.
Бугунги кунда коррупцияга қарши курашиш доирасида кўплаб давлатлар ўз тажрибаларига эга. Хусусан, Сингапур давлатида антикоррупцион бюро фаолиятини мустаҳкамлашга, Япония эса давлат хизматчиси эгаллаган лавозимига биринчи ўринда касб этикаси орқали лойиқлигини инобатга олади, ривожланган Буюк Британия АҚШ сингари мамлакатларда судьянинг касб этикаси муҳим мезон сифатида этироф этилади. Демак, ривожланган давлатлар фаолиятида фуқаролик жамияти институтлари, жамоат бирлашмаларининг фаоллиги жамиятда коррупцияга қарши курашишда ўз таъсир кучига эга.

Aziza, [24.05.2022 11:29]

Бугунги кунда коррупцияга қарши курашиш доирасида кўплаб давлатлар ўз тажрибаларига эга. Хусусан, Сингапур давлатида антикоррупцион бюро фаолиятини мустаҳкамлашга, Япония эса давлат хизматчиси эгаллаган лавозимига биринчи ўринда касб этикаси орқали лойиқлигини инобатга олади, ривожланган Буюк Британия АҚШ сингари мамлакатларда судьянинг касб этикаси муҳим мезон сифатида этироф этилади. Демак, ривожланган давлатлар фаолиятида фуқаролик жамияти институтлари, жамоат бирлашмаларининг фаоллиги жамиятда коррупцияга қарши курашишда ўз таъсир кучига эга.
Давлат ва жамият бошқарувида кoррупциянинг олдини олиш борасида 4 та бошқарув механизмларига эътиборни қаратиш мақсадга мувофиқдир:
1.Фуқароларда ҳaлoллик ва покликни шакллантирадиган рaғбaт тизими;
2.Кoррупциянинг олдини оладиган миллий ва халқаро таъсир тизими;
3.Маънавий ислоҳотларнинг кoррупцияга тaъсири тизими;
4.Кoррупциянинг олдини олишда ошкоралик тизими.

Коррупцион ҳолатларни олдини олишда фуқаролик жамияти институтиларнинг жамоатчилик назорат шаклларини янада такомиллаштириш ва таъсирчанлигини ошириш лозим. Демократик институтлар, яъни фуқаролик жамияти институтлари фаолиятини янада кучайтириш коррупцияга қарши кураш стратегиясининг самарали таркибий қисми ҳисобланади. Коррупция амалга оширилаётган давлат кадрлар сиёсатидаги ўзгаришлар, маъмурий кадрларни танлашдаги демократик принципини бузади, шахсий алоқалар натижасида якка шахсларни мансаб поғонасига кўтаради.

Aziza, [24.05.2022 11:29]

#60
60.Jamiyat sohalarining falsafiy tahlili.

Оламнинг бирламчи асоси ва бирламчи сабабларини, космос тузилишининг ўзига хослигини билишга уриниш маълум маънода фалсафанинг обрўсини «фанлар шоҳи» даражасига кўтарган эди. Фалсафанинг шунингдек, метафизика (юнонча meta ta phusika яъни физикадан кейинги) деб аталиши ҳам бор. «Мета» олд қўшимчаси фалсафанинг табиатни ўрганувчи қолган фанлар «устига қурилган»лигини билдирар эди: қадимги юнонлар табиатни, яъни инсонни ўраб турган табиийликни ўрганишни «физика» деб номлар эдилар.

Космологик (космоснинг, яъни оламнинг келиб чиқиши ҳақидаги) ва космосмологик (космоснинг тузилишига тегишли) ривоятлар олам ва одамнинг келиб чиқиши ҳақидаги; инсон яшаётган дунёнинг қандай тузилганлиги ҳақидаги; эзгулик ва ёмонлик нималиги, одамларнинг ғаму – ташвишлари қаердан келиб чиқади, ўлим нима, ўлимдан сўнг нима бўлади ва ҳ.к. одамдаги фалсафий тасаввурларнинг прообразлари эди.
Овчилик ва деҳқончилик ритуаллари, бағишлов ва қурбонлик қилиш маросимлари ва мифологик турмуш тарзига хос бўлган бошқа магия ҳаракатлари ҳозирги замон кишиси учун мутлақо рационал бўлиб туюлмайди. Ўзимизни қадимги овчилар ўрнига қўйиб кўрайлик. Овга ёки балиқ тутишга отланар эканмиз, биз барча мумкин бўлган вариантларни ишлаб чиққан ва аниқ режа тузиб олган бўлар эдик. Биздан фарқли равишда қадимги одамлар ритуал рақсга тушган ва худо йўлида қурбонлик қилган бўлар эдилар. Улар ўзларича ҳақ эдилар, чунки овда кўп нарса олдиндан кўриб бўлмаган тасодифга боғлиқ бўлади. Ҳозирги вақтда ҳам воқеаларни аввалдан айтиб бўлмайдиган ҳолларда ирим-сиримлар ўз ўрнида топилади. Айтиш мумкинки, ривоятлар ҳозирда ҳам йўқ бўлиб кетмаган, балки онгимизнинг ажралмас қисми бўлиб қолмоқда.
Жамиятда фалсафани тан олиш анчагина ички ва ташқи қаршиликларга дуч келган, чунки ҳаётнинг мавжуд бўлган қотиб қолган қолипларидан воз кечишни тақозо қилади. Унинг устига файласуфлар кўпинча ерда яшаётганликларини унутган ҳолда доим идеал дунёни қидириб, ўз обрўларини йўқотиб қўяр эканлар, улар Ердаги оламнинг тузилиши мукаммаликдан узоқ бўлса-да, ҳар ҳолда у кундалик хаётга маълум барқарорлик беришни эсдан чиқарар эдилар.

Aziza, [24.05.2022 11:29]

Жамиятда фалсафани тан олиш анчагина ички ва ташқи қаршиликларга дуч келган, чунки ҳаётнинг мавжуд бўлган қотиб қолган қолипларидан воз кечишни тақозо қилади. Унинг устига файласуфлар кўпинча ерда яшаётганликларини унутган ҳолда доим идеал дунёни қидириб, ўз обрўларини йўқотиб қўяр эканлар, улар Ердаги оламнинг тузилиши мукаммаликдан узоқ бўлса-да, ҳар ҳолда у кундалик хаётга маълум барқарорлик беришни эсдан чиқарар эдилар.