|
15.3. Esap beriwshi shaxslar menen esaplasıwlar auditi
Esap beriwshi shaxslar menen esap-kitaplarda auditlewdiń wazıypası:
sapar xızmeti shıǵınların qaplaw tártibine ámel etiliwi;
esap beriwshi shaxslar tárepinen islengen shıǵınlardıń nızamlılıǵı hám orınlı ekenligi;
xojalıq shıǵınlarınıń tiykarlanǵanlıǵın anıqlawdan ibarat.
Esap beriwshi shaxslar menen esaplasıwlardı tekseriw jumısları tómendegi normativlik hám buxgalteriya hújjetleri tiykarında ámelge asırıladı:
Ózbekistan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 01.02.1998-jıl №34-F-sanlı pármanına tiykarlanıp, 19.04.1998-jıldaǵı Ózbekistan Respublikası Finans Ministrliginiń №28 sanlı, Miynet Ministrliginiń 497I 101-sanlı «ǴMDA territoriyasında xızmet saparları haqqında»ǵı kórsetpesi;
Xızmet saparı hám xojalıq shıǵınları boyınsha kárxana administraciyası pármanları;
Avans esabatları hám olarǵa qosımsha qılınǵan esap beriletuǵın puldıń sarplanǵanlıǵın dálillewshi hújjetler (transport quralları kvitanciyası, miymanxana hám baylanıs shólkemleri kvitanciyası, materiallıq bahalıqlar, hár túrli jumıslardı naq pul esabınan orınlaǵan jaǵdayda shártnamalar);
Kassa hújjetleri (kassir esabatları, kassa kiris-shıǵıs orderleri hám olardı esapqa alıw dápteri);
Esap beriwshi shaxslar menen esap-kitaplar boyınsha sintetikalıq hám analitikalıq esap maǵlıwmatları;
Esap beriwshi shaxslar menen esap-kitaplardı auditlewde buxgalteriya esabı jaǵdayı menen tanısıwı, hújjetlerdiń durıs hám óz waqtında rásmiylestiriliwi, xızmet saparları hám xojalıq shıǵınları boyınsha kárxana basshısınıń pármanı bar yamasa joqlıǵı, xızmetkerge bul saparǵa jiberiw hám xojalıq shıǵınlarınıń tiykarlı ekenligin anıqlaw tiyis.
Auditor buxgalteriya xızmetkerleriniń usı baǵdarda mámleket nızamları hám joqarı shólkemlerdiń shıǵarıp atırǵan normativlik hújjetlerinen xabardarlıǵına hám olardıń nusqaları bar ekenligine isenim payda etiwi hám de bul normativlik hújjetlerge ámel etiw dárejesin tekseriw kerek. Bunıń nátiyjesinde tómendegiler kelip shıǵadı: aldın qarız pullar boyınsha qarızı bar yamasa bul pullar boyınsha esaplanǵan, esabat tapsırmaǵan shaxslarǵa, kárxanada haqıyqatta islemeytuǵın shaxslarǵa pul beriwi, náwbettegi bir jola miynet dem alısına shıǵarıw hám xızmet saparına jiberiw jaǵdayları, xızmet saparı waqtında miynet uqıbın joytıp, emleniwde júrgen xızmetkerlerge turaq jay hám kúndelik shıǵınlarınıń tóleniw tártibine ámel etiliwin, bul múddettiń eki aydan aspaǵanı anıqlanıwı tiyis.
Auditor sintetikalıq hám analitikalıq esapta hám de balanstaǵı qaldıqlar birdeyligin, pul shıǵınların dálillewshi hújjetlerden qayta paydalanıw miymanlardıń «lyuks» nomerleri ushın tolıq haqı tóleniwi (70%) kerek.
Xızmet saparı shıǵınlarınıń durıs hám haqıyqıy sapardan qaytqanına 3 kún ishinde tapsırıwı shárt bolǵan avans esabatı hám berilgen tapsırmalardıń orınlanǵanlıǵı haqqında esabat tiykarında anıqlaydı. Avans esabatına xızmet saparı waqtında belgilengen orınǵa barǵanı hám ol jerden ketken waqtı, sol shólkemniń móri, juwapker shaxs bolǵan xızmet saparı gúwalıǵı, jol shıǵınlarınıń hújjetleri hám basqa da pul shıǵınların dálillewshi hújjetler qosımsha qılınǵanlıǵın tekseredi.
Auditor xızmet saparı shıǵınlarınıń haqıyqıy tiykarlanǵanlıǵın tekseriwde bazı bir jumıslarǵa, sonday-aq, telefonda sóyleskeni ushın baylanıs shólkemi kvitanciyasın kóriwde, bul sóylesiw usı kárxana máplerine hám usı shaxs xızmet saparı maqsetine durıs keliw-kelmesligin anıqlawı tiyis.
Dawalar boyınsha esap-kitaplardı tekseriwde:
kárxanada tovar jetkerip beriwshi shólkemler, transport shólkemleri hám basqa yuridikalıq tárepler menen orınlanbaǵan minnetlemeler boyınsha dawa qılıw isleriniń shólkemlestiriliwine itibar berip, shártnamada kórsetilgen muǵdarda tovar jiberiw, kelisilgen bahanı tiykarsız asırıw, orınlanǵan jumıs hám xızmetler bahasın, muǵdarınıń asırıp kórsetilgenligi, arifmetikalıq qáteler anıqlanıwı, tovar jetkerip beriwshi shólkemlerden tasıp alıp keliw waqtında tábiyiy normadan artıq joǵaltıwlar boyınsha tovar jetkerip beriwshi hám bólip alıp islewshi ayıbı menen jumıs toqtap qalıw jaǵdayları júz bergende;
bank tárepinen nadurıs pul ótkerip jiberilgenligi hám basqa da usıǵan uqsas jaǵdaylar boyınsha dawalar bildirilgenligin, egerde bildirilgen bolsa, olardıń óz waqtında hám durıs rásmiylestirilgenligin tekseriw kerek;
auditor dawa hújjetlerin nadurıs rásmiylestiriwi hám dawa múddetine ámel etpew boyınsha bildirilgen dawaǵa qarsı juwap alınıwı nátiyjesinde kemis summanıń óndiris shıǵınlarına qosıp jiberiliwi, tekseriw ótkerip atırǵan kárxana xızmetkerleri tárepinen ózlestirilgen materiallıq bahalıqlardı jasırıwǵa jol ashıp berilmey atırǵanına isenim payda etiwi kerek.
Eger jolda joǵaltqan materiallıq bahalıqlar ushın transport shólkemlerine dawa bildirilgen bolsa, kommerciyalıq aktlerdiń dúzilgenligi hám de basqa da zárúr hújjetlerdiń durıs rásmiylestirilgenligin tekserip shıǵıw kerek. Bunnan tısqarı, kárxana transport shólkemlerine dawa qılıp, xojalıq sudına múrájat qılmaǵan bolsa, bunday jaǵdaylardıń sebebi jaqsılap tekserildi, sebebi bul jınayıy óz mápine paydalanıw dálilleri bolıwı múmkin. Dúzilgen aktlerdiń isenimligin tekseriw kerek.
Do'stlaringiz bilan baham: |
