157. Дисперслаш усуллари

164. Коллоид системалар коагулланиши. Очиқ ва яширин коагулланиш.

Kolloid zarrachalar satxida joylashgan ionlar vujudga keltiradigan
elektrostatik maydonlar ta’siri ostida ularga yaqin turgan suv molekulalari
kuchliroq qutblanadi va bir qadar ma’lum bir tartibda joylashadi, bu - xususan
shu suv molekulalari orasidagi bog`larnigina emas, ular bilan kolloid zarrachalar
o‘rtasidagi bog‘lanishni xam kuchaytiradi. Natijada zarracha yondoshgan suv
qavati aloxida xossalar (o‘ta yopishqoqlik bilan taranglik) ga ega bo`lib qoladi,
b u e s a zarrachalarning birikishiga to‘sqinlik qiladi.
Zarrachalar itarilish bosimiga yetarlicha bardosh bera oladigan energiyaga
ega bo‘lsa, zarrachalar diametriga teng, ya’ni taxminan 10 -7 —10-8 sm masofada
molekulalar orasidagi tortilish kuchlari ustun kelib, zarrachalar birikadi. Hamma
to‘qnashishlar juda kamdan-kam hollardagina zarrachalarning birlashishiga olib
keladi, shu sababdan ko‘pgina zollar barkaror bo‘ladi. Kolloid zarrachalar
zaryadlarining qiymatlari kamaytirilsa, bunday zarrachalar osongina va tezrok
koagullanadi. Granulalarining zaryadi nolga teng bo`lgan kolloid zarrachalar,
ya’ni izoelektrik holatda bo‘ladigan zarrachalar juda katta tezlik bilan
koagullanadi. Granulalarda zaryad bo‘lmasligi zarrachada diffuziya qavatida
qarama - qarshi ionlar bo‘lmasligini va, binobarin, ularda suv pardasi yo`qligini
ko‘rsatadi. Shuningdek, polidispers zollar monodispers zollarga qaragandatezroq koagullanishi ma’lum bo‘ldi va zarrachalarning shakli bu jarayon uchun
axamiyatga ega: tayoqchasimon zarrachalar eng katta tezlik bilan koagullanadi.
Koagullanish zolning birinchi tartibdagi ikkita zarrachasidan bir qadar
yirikroq ikkinchi tartibdagi zarracha hosil bo‘ladi. U yana bitta birinchi
tartibdagi zarracha bilan birikib, uchinchi tartibdagi zarrachani, bu xam yana
bitta birinchi tartibdagi zarrachani biriktirib, to‘rtinchi tartibdagi zarrachani xosil
qiladi va hokazo. Yukori tartibdagi charrachalarga qaraganda birinchi tartibdagi
zarrachalarning birikishi osonrok bo‘ladi.