15-тема. Халықты социаллық ҚОРҒАЎ системасы

Мийнеттен қанаатланыў факторларының өлшеў көрсеткишлери

Қанаатландырарлы шәрт-шараятлар

Қанаатландырарсыз шәрт-шараятлар

1. Жумыстағы кәсиплеслер менен жақсы қатнаста болыў; 2. Сменаның қолайлығы, нормаласпаған жумыс күни; Жумыслардың ҳәр қыйлылығы; Жумыс билим, зийрекликти талап етеди; Қәўипсизлик техникасы жақсы; Мийнет ҳақы жоқары; Жумыс физикалық шаршаўды талап етпейди; Жумыс маманлық асырыў мүмкиншилигин береди; Жумыс пенен бир нормада тәмийинлейди; Администрация жақсы қатнаста болады; Цех (кәрхана) шығарып атырған өним әҳмийетли ҳәм атақлы; Заманагөй әсбап-үскенелер; Мийнетти жақсы шөлкемлестириў; 14.Санитария-гигиена шараятлары ҳәм т.б.

Санитария-гигиена шараятлары қанаатландырмайды; Жумыс пенен бир нормада тәмийинленбеген; Аўыр физикалық жумыслар орынланады; Мийнет ҳақы аз; Әсбап-үскенелер жақсы емес; Жумыс маманлықты асырыўға мүмкиншилик бермейди; Администрация итибарсыз қатнаста болады; Бирдей жумыс орынланады; Смена қолайсыз шөлкемлестирилген; Мийнет жақсы шөлкемлести-рилмеген; Завод шығарып атырған өним онша сатылмайды; Жумыс онша бас қатырыўды талап етпейди; Қәўипсизлик техникасы жақсы емес; Жумыстағы кәсиплеслер менен қатнасықлар жақсы емес ҳәм т.б.

Мийнеттен қанаатланыўдың улыўма ҳәм жеке дәрежелери ортасындағы қатнаслардың бир неше принциплери бар. Мийнеттен қанаатланыўды өлшеў ўақтында оларды есапқа алыўға туўры келеди:
- улыўма қанаатланыў дәрежеси унамлы ямаса унамсыз факторлар муғдарының бир-биринен бир қанша үстин болыўы нәтийжесинде пайда болады;
- унамлы ямаса унамсыз факторлардан бири әҳмийетли есапланады, бул болса улыўма қанаатланыў дәрежесин белгилеп береди;
- унамлы ҳәм унамсыз факторлар ортасында салыстырмалы теңсалмақлық жүзеге келеди, нәтийжеде улыўма қанаатланыў дәрежеси анық емес болып қалады.
Мийнеттен қанаатланыў көплеген факторларға байланыслы. Олар жумысшылердиң өз мийнет ҳәрекетлерине баҳа бериў қатнасын қәлиплестиреди ямаса оған қатаң түрде тәсир көрсетеди. Олар арасында: мийнет ҳәрекетиниң объектив характери, ойлаў ҳәм кесилмениң субъектив өзгешеликлери (жумысшыниң даўалары ҳәм критикалық пикири), маманлық ҳәм мағлыўматы, мийнет ҳәрекети стажы, мийнет циклиниң басқышлары, хабардарлығы, мийнеттиң материаллық ҳәм руўхый себеп тийкарлары (мийнетке әҳмийет берилиўи), шөлкемдеги административлик режим, унамлы баҳалаў ҳәм ғәрезсиз баҳалаўды қоллап-қуўатлаў, күтиў дәрежеси (бар ямаса жоқ, ҳәдийсениң сәйкес келиўи ямаса сәйкес келмеўи), мийнет машқалаларына рәсмий ҳәм массалық қатнаста болыў, жәмәәтшилик пикири ҳәм басқалар көзге тасланады.
Санап өтилген бул факторлардың барлығы әмелде басқарылыўшаң болып, реал социаллық технологиялар бар. Олар мийнеттен қанаатланыўды тәртипке салыў мүмкиншилигин береди. Мийнетке қатнас ҳәм мийнеттен қанаатланыў усындай көрсеткишлер есапланып, олар жумысшыниң мийнет шараятларына кең мәнисте көнигиў дәрежесин анықлаў мүмкиншилигин береди.