15-тема. Халықты социаллық ҚОРҒАЎ системасы

Экономикалық актив болмаған халық саны төмендеги формула тийкарында анықланады:


EAEX = O + H + IN + IBB( 3.10. ),
бунда:
EAEX - экономикалық актив болмаған халық;
O – өндиристен ажыралған ҳалда оқып атырған ҳәмде мийнет ҳақы ҳәм мийнет дәраматына ийе болмаған оқыўшылар ҳәм студентлер;
H - үй бийкелери ҳәм балаларын бағып ислемейтуғын ҳаяллар;
IN - ислемейтуғын үшинши топар нәгиранлары;
IBB – ықтыярлы түрде жумыс пенен бәнт болмаған шахслар, сондай-ақ көшер ҳәм көшпес мүлктен дәрамат алатуғын ислемейтуғын шахслар.
Ғәрезсиз түрде жумыс излеп атырған шахслар санын анықлаў. Ғәрезсиз түрде жумыс излеп атырғанлар саны жумысқа жайластырыўға зәрүрлик сезетуғын халықтың есапланған санынан (бул Методиканың 3-бәндинде көрсетилген формула бойынша анықланған) есабат дәўири ақырындағы жағдайы бойынша Район (қала) Бәнтликке жәрдемлесиў ҳәм халықты социаллық қорғаў орайларында рәсмий жумыссызлар сыпатында дизимнен өткерилген шахслар санын алып таслаў жолы менен төмендеги формула бойынша анықланады:


IM = IB – RR (3.11.),
бунда:
IM - жумыс пенен бәнт болмағанлар, ғәрезсиз түрде жумыс излеп атырғанлар;
IB - жумысқа жайластырыўға мүтәж мийнет пенен бәнт болмаған халық (жумыссызлар);
RR - жумысқа жайластырыўға мүтәж болғанларды анықлаў пайытында рәсмий дизимнен өткерилген жумыссызлар.
Район (қала) Бәнтликке жәрдемлесиў ҳәм халықты социаллық қорғаў орайлары мағлыўматлары рәсмий дизимнен өткерилген жумыссызлар бойынша мағлыўмат алыў дереги есапланады.
Халықтың жумыс пенен бәнтлигин үйрениў арнаўлы таңлап алынған үй хожалықлары ағзаларынан сорап шығыў жолы менен әмелге асырылады.
Үй хожалықларын сорап шығыў ҳәр шериклик тийкарында район (қала) Бәнтликке жәрдемлесиў ҳәм халықты социаллық қорғаў орайлары хызметкерлери тәрепинен ҳәр шеректиң ақырғы айы екинши он күнлиги даўамында өткериледи.
Сорап шығыў керек болған үй хожалықларын таңлаў ҳәр бир район бойынша мағлыўматлардың репрезентативлигин тәмийинлейтуғын ҳәр бир район (қала) бойынша үй хожалықларының кеминде бир пайызын сораў менен қамрап алыў есапқа алынған ҳалда пропорционал таңлаў бойынша өткериледи.
Үй хожалықларын сорап шығыў район (қала) Бәнтликке жәрдемлесиў ҳәм халықты социаллық қорғаў орайлары тәрепинен район (қала) статистика бөлимлери менен биргеликте төрт басқышта өткериледи:
а) биринши басқышта ҳәр бир район бойынша үйрениўи керек болған үй хожалықлары саны төмендеги формула бойынша анықланады: