15-тема. Халықты социаллық ҚОРҒАЎ системасы

Мийнет ресурслары дүзилиси





Актив бөлими

Пассив бөлими





Мийнет пенен бәнт болғанлар

Оқыйтуғынлар

Жумыссызлар



3-топар нәгиранлары

Мийнет пенен бәнт болмағанлар



Басқа топардағы бәнт халық





Жалланып ислеўшилерYollanib ishlovchilar

Жумысқа жайласыўға мүтәж емеслер

Ислеўди қәлемейту-ғынлар


Жалланбай ислеўшилерYollanib




5.1-сүўрет. Мийнет ресурслары дүзилиси


«Жумысшы күши» атамасы көп жағдайларда үш мәнисти аңлатыўда ислетиледи:
• организм, тири инсан шахсы ийе болған ҳәм бәрқулла ол қандайда бир тутыныў қунын жаратыў ўақтында иске салынатуғын физикалық ҳәм руўхый қәбилетлер комплекси сыпатында;
• халықтың жумыс пенен бәнт болған ямаса жумыс излеп атырған бөлими – экономикалық актив халқының синоними сыпатында;
• улыўма ислеўшилер ямаса анық бир кәрхана жумысшылары (күнделикли турмыста әдетте сондай пайдаланылатуғын түсиник) сыпатында.
Қызығы сонда, белгили бир контексте «жалланба жумысшылер» де «мийнет» ҳәм «жумысшы күши» сөз бирикпеси менен сәўлеленеди. Бирақ ҳәзирги ўақытта «мийнет ресурслары» сөзи ҳәм «жумысшы күши» сөз бирикпелери түрли вариантларға ийе болып, оларды қоллаўда тийисли түсиндирмелер бериў керек болады.
Солай етип, «мийнет ресурслары» ҳәм «жумысшы күши» түсиниклери түрли дереклерде түрли ислетиледи ҳәм көп жағдайларда бир-биринен азырақ айырмашылыққа ийе болады. Ҳәзирги заман мийнет экономикасында «мийнет ресурслары» түсиниги менен бир қатарда «инсан ресурслары» түсиниги де кең қолланылмақта.
Инсан ресурслары — белгили бир сапа өзгешеликгине ийе болған мәмлекет халқының бир бөлими болып есапланады. Бирақ, мәмлекетимиздеги экономикалық әдебиятлар ҳәм статистикалық есабатлар жүритиўде «инсан ресурслары» деген атама кең тарқалмаған - оның орнына XX әсирдиң 20-жылларда пайда болған «мийнет ресурслары» ҳәм «мийнет потенциалы» деген атамалар кең ислетилип келинбекте. Мийнет ресурслары ҳәм мийнет потенциалы бирге қосылғанда, олар инсан ресурсларының анық анықламасы сыпатында сәўлеленеди.