15-сон бҳмс «бухгалтерия баланси» ва унда

Вариант № 2

1. 
   15-СОН БҲМС «БУХГАЛТЕРИЯ БАЛАНСИ» ва унда ЎЗ САРМОЯСИ (ЎЗ САРМОЯСИ МАНБАЛАРИ)
   
2. 
   «ҲИСОБ СИЁСАТИ ВА МОЛИЯВИЙ ҲИСОБОТ» номли стандартнинг 1-СОНЛИ БҲМС да Умумхўжалик (одатий) фаолиятдан даромадлар ёки зарарлар.
   
3. 
   Инвентаризация жараёнида аниқланган товар-материал захиралари камомади ва ортиқчасининг бухгалтерия ҳисоби.
   

Жавоблар
1.Мазкур Бухгалтерия ҳисоби миллий стандарти (БҲМС) Ўзбекистон Республикасининг «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида»ги Қонунига асосан ишлаб чиқилди ҳамда Ўзбекистон Республикасида бухгалтерия ҳисобини меъёрий тартибга солиш элементи ҳисобланади.
Мазкур стандартнинг мақсади бухгалтерия балансида активлар, ўз сармояси ва мажбуриятларнинг моҳияти ва тақдим этилишини белгилаш ҳисобланади. Стандарт молиявий ҳисоботнинг таркибий қисми сифатида бухгалтерия балансини топшириш чоғида ошкор қилинадиган ахборотга қўйиладиган талабларни ўз ичига олади. Ушбу талаблар бошқа стандартларда мавжуд бўлган ҳамда бухгалтерия ҳисобининг ўзига хос муаммоларини қамраб оладиган ошкор қилиш талабларига мувофиқ тўлдирилиши мумкин.
Бухгалтерия баланси молиявий ҳисоботнинг таркибий қисмларидан бири ҳисобланади, хўжалик юритувчи субъектнинг мулкий ва молиявий аҳволи ҳақидаги ахборотни тўплайди ҳамда ошкор қилади.
Хўжалик юритувчи субъектлар томонидан (бюджет ташкилотлари, банклар ва бошқа кредит ташкилотлари бундан мустасно) бухгалтерия балансини тайёрлаш ва ошкор қилиш жараёнида мазкур стандарт талаблари бажарилиши лозим.
«Хусусий сармоя» бўлимида устав сармояси, қўшилган сармоя, захира сармоя, сотиб олинган ўз акциялари, тақсимланмаган фойда (қопланмаган зарар), мақсадли тушумлар ҳамда бўлғуси харажатлар ва тўловлар захиралари ошкор қилиниши керак.

2.Умумхўжалик фаолиятидан молиявий натижа. Умумхўжалик фаолиятидан олинган молиявий натижа солиқ тўловига қадар фойда суммасидан ёки ҳисоб фойдаси суммасидан фавқулодда фойда ва зарарлар суммасини мос равишда қўшиши ёки айириш орқали аниқланади.
Умумхўжалик фаолиятидан олинган фойда суммаси молиявий натижанинг шаклланиш қатори эмас, балки уни жамловчи қатор сифатида таркибланади.

Фавқулодда фойда (зарар). Фавқулодда фойда (зарар) – корхона тамонидан одатий ҳол ҳисобланмаган ва уч йиллик оралиқда бундай фаолият билан шуғулланмаган ҳолатлардан оладиган даромад ва йўқотишлар фавқулодда фойда ва зарарлар қаторига киритилади.

Лекин амалий кузатишлар натижаси шуни кўрсатадики уларнинг шаклланиш эхтимоли нихоятда қисқа ёки кам. Бўлган тақдирда хам фақат зарар шаклида бўлмоқда.


3. Инвентаризатсия жараёнида аниқланган мол-мулк камомади ва ортиқчасини солиққа тортиш Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексига (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2007-й., 52-сон (ИИ)) асосан амалга оширилади.
Инвентаризатсия жараёнида аниқланган мол-мулкнинг бозор қийматини аниқлаш учун қуйидагилардан фойдаланиш мумкин:
а) ишлаб чиқарувчи ташкилотлардан ва уларнинг расмий дилерларидан, товар хомашё биржаларидан, кўчмас мулк биржаларидан ёзма шаклда олинган худди шундай маҳсулотга доир нархлар тўғрисидаги маълумотлар;
б) Марказий банкнинг камомад (ортиқча) аниқланган санадаги ва тегишли мулкни сотиб олиш санасидаги курсларнинг нисбати шаклида аниқланган ҳисоб-китоб коэффициентини қўллаган ҳолда сотиб олиш санасидаги (тасдиқловчи ҳужжатлар мавжуд бўлганда) мол-мулкларнинг эркин конвертатсияланадиган валюта (ЭКВ) даги қиймати тўғрисидаги маълумотлар;
в) тегишли давлат идораларида мавжуд бўлган нархлар даражаси тўғрисидаги маълумотлар;
г) инвентаризатсия ўтказилаётган даврда оммавий ахборот воситалари ва махсус адабиётларда эълон қилинган нарх даражалари тўғрисидаги маълумотлар;
д) тегишли мол-мулкнинг қиймати тўғрисида баҳоловчининг эксперт хулосаси.