15-mavzu: og’zaki muloqot va uning xususiyatlari reja

Yozuvning paydo bo‘lishi
va taraqqiyoti jamiyat rivoji, shuningdek, muayyan masofadagi 
kishilarning o‘zaro aloqa qilish ehtiyoji, siyosiy, huquqiy, diniy va estetik xarakterdagi 
axborotlarni qayd etish, saqlash
 
taruriyati bilann bevosita bog‘liq. Xalqlarning davlat sifatida 
birlashuvi nutqiy aloqa doirasini kengaytiradi va murakkablashtiradi; ishlab chiqarish va savdo 
kengayadi; boshqa xalqlar va davlatlar b-n harbiy, siyosiy va b. shartnomalar tuziladi; qonunlar 
paydo bo‘ladi va mustahkamlanadi; diniy qarashlar va mafkuraning boshqa turli ko‘rinshlarn 
shakllanadi; xalqlarning o‘z tarixini bilishga bo‘lgan zhtiyoj kuchayadi. Bularning barchasini 
faqat og‘zaki nutq vositasida amalga oshirish mumkin emas. Bu sharoitda 
yozuv 
zaruriyatga aylanadi. 
Yozuv og‘zaki tilga nisbatan ikkilamchi, qo‘shimcha aloqa vositasi bo‘lsada, unga qaraganda ko‘p 
afzalliklarga ega. Xususan, tilning asosiy vazifasi – kishilar o‘rtasidagi aloqani ta'minlashdir. 
Tilning kommunikativ vazifasi yozuvsiz amalga oshishi mumkin emas. Tilning estetik, 
gnoseologik (dunyoni bilish) kabi asosiy vazifalarini ham yozuvsiz tasavvur qilish qiyin. Ayniqsa, 
tilning insoniyat qo‘lga kiritgan tajriba, bilimlarni saqlash va avlodlarga yetkazishdan iborat 
vazifasi bevosita yozuv orqali bajariladi. Kishilik jamiyati yaratgan bilim va tajribalar, 
kashfiyotlar, so‘z san'ati durdonalari va boshqa qimmatli axborotlarning barcha-barchasi 
avlodlardan avlodlarga 
Yozuv orqali
yetib boradi. 
Yozma nutqning asosiy xususiyati axborotni uzoq muddat davomida saqlash imkoniyatidir.
Yozma nutqning asosiy vazifasi
– og‘zaki nutqni qayd qilish, uni zamon va makonda saqlashdan 
iborat. Kishilar o‘rtasida bevosita muloqot qilish imkoni bo‘lmaganda, odamlar zamon va 
makonda ajralib qolganda, yozma nutq insonlar o‘rtasida aloqa-aralashuv vositasini o‘taydi. 
Muloqotning texnik vositasi – telefonning rivoj topishi xatning rolini pasaytirdi, Faksning paydo 
bo‘lishi va Internet tizimining tarqalishi makonni bosib o‘tishga yordam berdi va bugunda 
nutqning yozma shaklini dolzarb qilib qo‘ymoqda. 
Yozma nutqning asosiy xususiyati axborotni uzoq muddat davomida saqlash imkoniyatidir.