15-mavzu. Ekskursiya marshrutida birinchi tibbiy yordamni ko‘rsatish qoidasi

insondagi hayot belgilari:

Insondagi hayot belgilari quyidagilarda namoyon bo‘ladi:

• gid jabrlanuvchining yurak urishini ko‘krak qafasining chap sohasiga qo‘l kaftini qo‘yib yoki qulog‘i bilan eshitib aniqlaydi;
• puls bilakning ichki sohasidan, bo‘yindan paypaslab aniqlanadi;
• nafas olish mavjudligini aniqlash ko‘krak qafasining harakatiga, og‘iz yoki burunga oynachani ushlab namlanishiga qarab yoki burunga yaqinlashtirilgan paxta tolasining harakatiga qarab aniqlanadi;
• ko‘z qorachig‘ining yorug‘likka reaksiyasiga, ya’ni ko‘zga yo‘naltirilgan yorug‘likka ko‘z qorachig‘i keskin torayishi orqali aniqlanadi.
• Hayot belgilarining mavjudligi, jabrlanuvchiga zudlik bilan tibbiy yordam ko‘rsatib, uning hayotini saqlash mumkinligidan dalolat beradi.

2. Yurakni massaj qilish qoidasi

Gid yurakning tashqi massajini yurak qisqarishlari to‘xtaganda amalga oshiradi. Yurak qisqarishlarini to‘xtagani quyidagi belgilarda namoyon bo‘ladi:

• teri qoplamalarining oqimtirligi yoki ko‘kimtirligi;
• uyqu arteriyalarida pulsning yo‘qligi;
• hushni yo‘qotish;
• nafas olishni to‘xtashi yoki buzilishining kuzatilishi.
• Gid yurakni massaj qilishda quyidagilarga amal qilishi shart:
• jabrlanuvchini tekis, qattiq yuzaga yotqizishi (pol, skameyka va h.k.);
• uning yonboshidan turib, ikkita tez-tez «og‘izdan-og‘izga» yoki «og‘izdan- burunga» sun’iy nafas berishi;
• qo‘lining bir kaftini (ko‘pincha chap qo‘lini) ko‘krak suyagining pastki qismiga (ko‘krak pastki suyagidan uch ko‘ndalang barmoq cheklanib) va ustidan ikkinchi kaftini qo‘yishi kerak. Bunda qo‘l barmoqlari jabrlanuvchining tanasiga tegmasligi kerak;

ko‘krakka tez-tez turtkilar bilan kaftlar yordamida (qo‘l kaftlar bilakka yo‘naltirilgan holatda) keskin vertikal holatda pastga 4-5 smda, bosilish davomiyligi 0,5 sekund va bosilish intervali 0,5 sekundda olib borilishi kerak; har ikki marta chuqur berilgan nafasga 15 ta ko‘krak qafasiga turtki beriladi (agarda yordamni bir kishi ko‘rsatayotgan bo‘lsa);

• ko‘krakka tez-tez turtkilar bilan kaftlar yordamida (qo‘l kaftlar bilakka yo‘naltirilgan holatda) keskin vertikal holatda pastga 4-5 smda, bosilish davomiyligi 0,5 sekund va bosilish intervali 0,5 sekundda olib borilishi kerak; har ikki marta chuqur berilgan nafasga 15 ta ko‘krak qafasiga turtki beriladi (agarda yordamni bir kishi ko‘rsatayotgan bo‘lsa);
• jonlantirish tadbirida ikki kishi ishtirok etayotgan bo‘lsa, «nafas - massaj» nisbati 1:5 (ya’ni, bir chuqur nafasdan keyin besh marta ko‘krak qafasi bosiladi);
• jonlantirish tadbirini bir kishi o‘tkazayotganida har 2 daqiqada sun’iy massajni to‘xtatib, jabrlanuvchining uyqu arteriyasidagi pulsini tekshirib turadi;
• puls paydo bo‘lgach, jonlantirish tadbirlarini to‘xtatish kerak.