15 lekciya. Ónim sapası, onıń tarıypi, sapa kórsetkishleri, sapa halqası hám sapanı basqarıw tiykarları. Uliwma sapa menejmenti (usm)

Sapa sistemasınıń strukturalıq bólimleri
Sapa sistemasınıń bir qansha strukturalıq bólimleri bar hám hár bir kárxana birden-bir sistemaĢa iye. Sapa sisteması óz ishine alatuĢın eń záru’rli bólimler : qatnasadıĢan basqarıw, sapa sisteması kórınısi, qarıydarlar, satıp alıw, tálim hám úyreniw, statıstika, audit hám texnologiya.

QatnasadıĢan basqarıw

Baslanģısh sapa procesi bir ret baslanadı hám shólkemniń mudamĢı bólegine aylanadı, tap marketing yamasa esap-kitap sisteması sıyaqlı. Ol sonıń menen birge basqarıwdıń dawamıy deregine da záriw boladı. Tabıslı sapa sistemasınıń ámelge asırılıwı hám basqarıwı kóplegen hár qıylı bólimlerdi óz ishine aladı.

Kórınıs hám baha. Basqarıw basshılıq procesiniń baslanģısh kórsetkishi bul jaqsı tarıyp berińan kórınıs hám bahanı qáliplestiriw bolıp tabıladı. Bul bahalaw sapa sistemasınıń zárúrliginieńiziw hám shólkemniń qarıydarlardı ónim sapalı ekenligi hám ol jaģdayda kemshilik joq ekenligine ishonirıw ushın isletıladi. Kórınıs hám bahanıń anıq forması qarıydarlardıń ónim haqqındaģı pikrichalık záru’rli emes. Kórınıs hám baha shólkemge kerek bolģan sapanı qáliplestiriwde hár tárepleme járdem beredi.

Kórınıs hám baha sapa sistemasın basqarıwda paydalanılatuģın barlıq processler ushın kún rejimin ornatıwda júdá záru’rli esaplanadı.

Qualıty Management System (273-bet)

Rejanı qáliplestiriw. Sapa sisteması ushın joba hár bir kárxanada hár qıyliwa boladı, biraq uqsaw ayrıqshalıqlarĢa iye boladı:

 Anıq maqsetlerge ıyelewi kerek;

 Sapa ushın kerekli finenslıq derekler;

 Sapa jobası kárxananıń kórınıs hám ma`nisi menen uyqas bolıwı kerek;

Sapa sisteması ushın joba kárxana ishindegi kishkene sapa proyektların ornatıwĢa sepep bolatuĢın sineq proyektlarına da ıyelewi múmkin. Bul basqarıwĢa sapa sistemasınıń qanshellilik dárejede jaqsı qabıl etilgenligin, qátelerden halıligini hám kárxananıń qanshellilik isenimli sapa sistemasine iye ekenligin túsiniwge járdem beredi.

Bul joba jumısshılarĢa kepillik beriw ushın azĢantay qolaylıq menen támiyinlewi kerek, sepepi tastıyıqlanganıdek eń áwmetli sapa sistemaları barlıq dárejedegi jumısshılarĢa kiritilgen maģlıwmatlar menen támiyinlenishine múmkinshilik beredi.

Baylanıs. Ózgeris, ásirese joqarılaw sapaĢa eliriw natıyjelilili baylanıs etiwge odaydı. Házirde baylanıs procesi kárxana basshılarinıń shólkemdi aldınĢa alıp shıģıwda záru’rli rol oynaydı. Baylanıs basqarıw, jumısshılar, qarıydarlar hám támiynachılar ortasındaģı raruriy baylanısıw esaplanadı. Usı baylanıs lınıyaları jalb etilgen hár bir shaxs ortasında dos sibatında munasábet bar bolıwına sepep boladı hám uzaq múddetli sapa maqsetlerin tabıslı ámelge asırıwĢa járdem beredi.

Baylanıs sistemaları jumısshılar ushın kárxana júz tutadıĢan máseleler ústinde oy-óris júrgiziwge hám olarĢa sheshim tabıwĢa múmkinshilik jaratılıwması da múmkin. Basqarıw onıń ushın da rásmiy, da rásmiy bolmaģan jollardan paydalanıwı kerek. Joqarı basqarıw jumısshılardiń oy-órislerin tıńlaĢan halda olardı itibarĢa alıwĢa juwapkerlılar.

Qualıty Management System (274-bet)

Sıylıqlar hám minnetdarshılıq. Sapadaģı tabıslar ushın sıylıqlar, tólew hám minnetdarshılıq jumısshılarda qálew oyatıw ushın júdá nátiyjeli usıllar bolıp tabıladı. Olar jumısshılarĢa kúnniń aqırında basqarıw áyne nege erisiwge háreket etip atırģanını aytadi. Sıylıqlar, tólew hám minnetdarshılıq aloq forması sibatında da kóriliwi da múmkin - olar joqarı basqarıwdıń jumısshılarĢa sapa zárúrligini biliwge múmkinshilik beriwde isletiletuģın niq hám túsinikli usıllar bolıp tabıladı. Olar jalģız sıylıqlar yamasa jámáát sıylıqları kórınısında bolıwı múmkin. Bul programmalar basqarıwshılardi aldınĢa háreket etishine sepep boladı. Olar bolsa óz gezegında qolıdaģı jumısshılardi aldınĢa qoyılģan maqsetlerge erisiwge odaydiler.

Sapa kórsetkishlerin ólshew usılları.

Kvalımetriya ónimler hám xızmetlerdiń sapasın ólshew tuwrısındaģı pán. Sapa kórsetkishlerin anıqlawdıń instrumental hám tájiriybelik usılları parıq etedi.

Instrumental usıllar fizikalıq nátiyjeler hám arnawlı úskenelerden paydalanıwĢa tiykarlanadı. AvtomatlastırılĢan, mexanızaciyalasqan hám qolda atqarıladıĢan usıllar parıq etedi. AvtomatlastırılĢan usıllar eń payda hám anıq bolıp tabıladı.

Kirip usıllar fizikalıq xodisa ashıq yamasa paydalanıw ushın júdá qıyın bolģanda qollanıladı. Figuriwdlardıng sapasın bahalaw bunday usılĢa mısal bóle aladı. Kirip usılınıń kóplegen túrleri insannıń sezim aĢzalarından paydalanıwĢa tiykarlanģan organoliptik usıl esaplanadı.

Ólshew- bir ónimdi basqası menen salıstırıwlaw esaplanadi. Eger nátiyje teoriyalıq jol menen alınģan bolsa, ol ólshew emes, bálki boljaw esaplanadı.

Salıstırıwlaw usılları. Salıstırıwlawda 3 dane shkla yamasa usıldan paydalanıw múmkin :Dárejeli shklası; Aralıqlar shklası ; Munasábetler shkalası;

Dárejeler shkalasinen paydalanģanda dárejelerdiń qabıl etilgen muģdarı Q menen dıń qalģan hámme mánisleri tómendegi princp boyınsha salıstırıwlanadı.

-Q=∆Q

Mısalı, muzning ersi temperaturası Q = 0 C, ólchangan temperatura Qi=50 C kórınıp turıptı, wolda temperatura berilgen dárejeden joqarı

Shkala rejimi boyınsha ólshewlerde qarar ólshewdiń nátiyjesi, esaplanadi,

Mısalı, ólshew obektları shınjırlanģan qatar kórınısında

< < < < <

Qatar kiripler mánislerinıń nátiyjesi esaplanadi.

Ádetde, salmaq, uzınlıq, quwat sıyaqlı fizikalıq muģdarlardı ólshew ushın isletiletuģın munasábetler shkalası boyınsha ólshewlerde muģdarlar tómendegi princp tiykarında salıstırıwlanadı:

=q

Bunda Qi ólshenerlik muģdar Q-yetalon muģdar. Ekspert usıllar

Sapanı bahalaw ushın ekspert usılıdan paydalanģanda kóbinese tártip shkalası qollanıladı. “Jaqsılaw yamasa jamanlaw ”, “Kóbirek yamasa kemrek” princpı boyınsha másele xal etiledi. Tolıqlaw maģlıwmat, ádetde, qanshellilik qattı yamasa tómen talap etińmasligi haqqında boladı.

Jup salıstırıwlaw Tártip shkalasın yamasa shınjırlanģan qatardı dúziwde ekspertler jup salıstırıwlaw usılıdan paydalanadılar. 10. 1 -kestede jup salıstırıwlaw jolı menen 6 obektni qatarlarĢa shınjırlawĢa, mısal keltirilgen.

Bul obektlardı belgili tárzde bahalaytuĢın bir ekspert jumısınıń nátiyjesi. Bir obektning basqasıĢa salıstırģanda ústinligi bir dep, hákis jaģday-0 dep belgilengen.

Obektlar ushın shınjırlanģan qatar (tártip shkalasınıń ) 10. 1 -kestede keltirilgen salıstırıwlanba bahası tómendegi kórınıske iye :

< < < = <

Eger bir neshe ekspertlerden paydalanılsa, jáne de anıq nátiyjeni alıw, múmkin.

Jáne de jetilisken ólshemlerden paydalanıw, mısalı, ústinlikti 1 baha menen bahalaw, jamanlaw sapanı -1 dep bahalaw, teń dárejedegi sapanı 0 bahası menen belgılaw múmkin. Shınjırlanģan qatardı dúziw mexanızmı aldınĢı sıyaqlı qaladı.

Jup salıstırıwlawdıń qálegen tańlawdıń tiykarında jatıwı, sonıń menen birge, kóbinese tártip shkalasınıń aldinen dúzilisi (shınjırlanbaĢan qatar ) hám olarda ballar dep ataladıĢan. Tayansh noqatlardıń qayt etiliwi psixoliklar tárepinen tiykarlanģan. Sol tárzde er silkinıwları kúshliliginiń 12 ayhay shkalası MSK -64, MOOS dıń mineralogikalıq shkalası, bilimlerdi bahalawdıń 5 zıyapatlıq shkalası payda boldı. 10. 2 -kestede mısal sibatında moos MINERALLARDING qattılıq shkalası keltirilgen.

10. 1 keste
Jup salıstırıwlaw usılı járdemında 6 ta obektni shınjırlaw.

Obektning t/r 1 2 3 4 5 6 Jámi

1 1 1 0 1 1 1 4

2 1 1 0 1 1 1 4

3 1 1 X 1 1 1 5

4 0 0 0 X 0 0 0

5 0 0 0 1 X 0 1

6 0 0 0 1 1 X 2

10. 2 -keste

MOOS shkalası

Materiallar Ballar

Talk 1

Gips 2

Kalsit 3

Filyurit 4

Apatıt 5

Ortoklas 6

Kvars 7

Topaz 8

Korund 9

Almaz 10

Xar bir keying mineral aldınĢısında tırtıq qaldıradi. Yaģnıy bul obektiv ólshew usılı.

Jup salıstırıwlawdan alınģan ólshew nátiyjelerin izbe-izlilikde jaqınlasıw usılı járdemında anıqlawtirıw múmkin.

Ekspertlertarkibınıń ekspertiza nátiyjelerine tásiri.

Testlew. Ekspert gruppanı qáliplestiriwde test ótkeriw, ekspertlerdi óz ózin bahalawı hám pikirlerdiń shártlesiwin tekseriw maqsetke muwapıq bolıp tabıladı.

Test ótkeriw ekspertlerdiń wazıypaların sheshiwi, ataqlı shólkemlestiriwshılarinń testlewinen, lekin nátiyjelerdiń ekspertlerge nómalum bolıwıdan hám hár qıylı ekspertler baholardıń birdey kompleksine tiyisliyligi haqqında gipotezalardı FIShERning kriteryası boyınsha tekseriwden ibarat boladı.

Óz ózin bahalaw xar bir ekspertning sheklengen waqıtta arnawlı dúzilgen, anketa sorawlarına juwap beriwden ibarat. Bunday sınaq kompyuter jardemında ótkeriladi hám keyin balda bahalanadı. Ekspertler bir-birin bahalawları múmkin, lekin onıń ushın isenimli jaģday hám xızmetleslikdegi jumıs tájiriybesi zárúr.

Ekspertler pikirınıń kelmekteını konkordaciya kofecientınıń muģdarı boyınsha bahalaw múmkin:

-m))

Bunda :

S-xar bir ekspertiza obekti reńleriniń barlıq mánislerinıń ortasha muģdarda chetlanısh kvadratları jıyındısı;

n-yekspertlar sanı ;

m-yekspertiza obektların sanı

Konkordaciya kofesienti 0 ózgeredi, sepepi 0 -tolıq keliwbaĢanlik, 1 -tolıq da pikrliylik

Mısal 5 ekspert pikirinń kelisimlik dárejesin anıqlaw zárúr. Olardı shınjırlaw nátiyjeleri 7 obekt boyınsha 10. 3-kestede keltirilgen.

Reńlerdiń orta arıfmetik muģdarın bahalaymiz:

= (21+15+9+28+7+25+35) /7=20

Keyin ortasha muģdardan paydalanıp, chetlanısler kvadratın jıyındısın bahalaymiz: S=630.

Konkordaciya kofisentınıń muģdarın anıqlaymız:

W=12*630/25* (343-7) =0. 9

Jaqsı nátiyje! ekspertlerdiń pikri jaqsı kelisim

Ekspertler muģdarlıq quramınıń ekspertiza nátiyjelerine tásiri. Gruppada ekspertler sonıń ósiwi menen ólshewdiń anıqlıĢı artadı. Bul bolsa kóp marotoba ólshewler ushın tán.

Ekspertler pikirinń tarqalıw nızamı hám bahalawdıń jol qóysa bolatuĢın standart qátesi Sx ni bilgen túrde ólshewlerdiń berilgen anıqlıĢın támiyinleytuĢın ekspertler sanı n ni anıqlaw múmkin.

Bunda ataqlıifodanı qollaĢanxolda ólshewdiń berilgen anıqlıĢın támiyinleytuĢın ekspertlerdiń mınımal sanı n ni anıqlaw múmkin :

n=

Bunda formula -standart chetlanısh

Bunda.

Ekspertlerdiń jeke hám jámáátviy pikirleri xam kujılĢan bahalar sanı.

Ekspertlerdiń jeke hám jámáátviy pikirleri da parıq etedi. Olardıń sońĢısı anıqlaw keregi kelisim esaplanadi. Arnawlı tayınlıq kórgen kisılar potensial istemolchılar hám ónim óndiriwshiler ekspertler sibatında qatnasıwı múmkin.