15- mavzu. Alkillash jarayoni tavsifi. Reja

1) Katalitik dealkillash.
Katalitik dealkillashda Co₂O₃, Cr₂O₃, MoO₃
t = 580 - 620°C; 3-4 MPa bosimda olib boriladi. Oraliq reaksiyalar.
^{C6H5CH3 + 10H2 → 7CH4}
2C₆H₆ → C₆H₅- C₆H₅ + H₂
Formaldegid olish. Sanoatda formaldegid 2 xil yoi bilan metan va uning gomologlarini chala oksidlash va metil spirtini oksidli degidrirlash 40-rasmda konsentrlangan metanni havo kislorodi va katalizator azot oksidlari (gomogen kataliz) ishtirokida chala oksidlash bilan formaldegid olish usuli ko'rsatilgan oksidlashni trubkasimon reaktorda 600°C temperaturada olib boriladi. Trubkalar olovbardosh sixromal qotishmasidan tayyorlanadi, ichkari tomoniga keramik massa bilan qoplanadi (80%SiO₂, 20%Al₂O₃). 3;7:1 hajmiy nisbatdagi metan va havo 400°C gacha 2-issiqlik almashtirgichda isitiladi va 3-rekaktorga yuboriladi. Reaktorga kirishdan ilgari gazlarga ammiakni 1-gorelkada havo kislorodi bilan oksidlanishdan hosil bo'lgan. 0,08 hajm % azot kislota qo'shiladi. Reaksiya mahsulotlari 2-issiqlik almashtirgichda, so'ngra 5-suv sovutgichida sovutiladi va 6-skrubberga yuboriladi, u yerda formaldegid suv bilan yuviladi. 6-skrubberning yuqori tomonidan gaz chiqariladi, uning tarkibida 12%CH₄, 5%CO, 2%CO₂, 6% O₂ va 75% H₂ bo'ladi. Ushbu gazning bir qismi reaktorga qaytariladi, bunda 1 hajm xomashyo aralashmasiga 9 hajm retsirkulatsiyalangan gaz to'g'ri kelishi kerak. 6-skrubberdan keladigan 10% li formaldegidning suvli eritmasini 7-neytralizatorda chumoli kislotani bogiash uchun neytrallanadi. So'ngra eritmani 4 atm bosim ostida 9-rektifikatsiya kolonnasiga yuboriladi, u yerda 34% li formaldegid eritmasi olinadi. Metanga nisbatan hosil bo'lgan formaldegidning chiqimi 38% teng.
Formaldegid olishni yana bir usuli mavjud bo'lib, bunda katalizator ishtirokida metil spirtini oksidlash degidrirlash jarayonidan foydalaniladi. Ushbu usulda qo'llaniladigan katalizatorlarni ikki guruhga ajratish mumkin:

1) oksidlash katalizatorlar, masalan, temir-molibden oksidlari, ba'zi hollarda boshqa metallar oksidlari bilan qo'shimchalar qo'llaniladi (magniy, marganets, kadmiy).