14 Variant St-60 guruh talabasi Xamidov Shukrullo Nurillo o`g`li

№ 14 Variant
St-60 guruh talabasi Xamidov Shukrullo Nurillo o`g`li

Quyida keltirilgan jadvallardan 1-chisini –нисбий farqlar, mutloq farqlarda, 2-sini zanjrili o’rin almashtirishusulida hisoblang va hulosa yozing hamda bir savolga javob yozing.

№	Ko’rsatkichlar	SHartli belgi	O’tgan yil	Hisobot yil	Farqi (+;-)	O’sish surati, %
	Mahsulot bahosi, so’m	x	1900	1950	50	102.64
	Mahsulot miqdori, dona	y	9500	9225	-275	97.11
	Mahsulot hajmi, ming so’m	U	18050000	17988750	-61250	99.67

U=x*y

U₀=1900*9500= 18050000

U₁=1950*9225= 17988750

ΔU=ΔU₁-ΔU₀=17988750-1805000=-61250

Δx=x₁-x₀=1950-1900=50

Δy=y₁-y₀=9225-9500=-275

Mahsulot hajmining o`zgarishiga omillarning ta`sirini nisbiy farqlar usulida hisoblash uchun quyidagi formulalardan foydalanamiz.
ΔU_x=U₀*Δx/x₀ = 18050000*50/1900=475000

ΔU_y=(U₀+ΔU_x)* Δy/y₀ = (1805000+475000)*(-275)/9500=-536250
Tekshirish : ΔU=ΔU_x+ΔU_y
ΔU= 475000+(-536250)=-61250
Xulosa

Korxonada xisobot yilida mahsulot bahosining 50 so`m yoki 2.64 % ga ortishi mahsulot hajmining 475000 ming so`mga ortishiga sabab bo`ladi. Korxonada xisobot yilida mahsulot miqdorining 275 taga yokida -2.89% ga kamayishi mahsulot hajmining 536250 ming somga kamayishiga sabab bolgan. Natijada ushbu ikki omil ta`sirida hisobot yilida mahsulot hajmi 61250 ming somga yoki da -0.33% ga kamaygan.

2.___

№	Ko’rsatkichlar	SHartli belgi	O’tgan yil	Hisobot yil	Farqi (+;-)	O’sish surati, %
	Mahsulot bahosi, so’m	x	1900	1950	50	102.63
	Ishchilar soni, nafar	y	87	98	11	112.64
	1 ishchini ishlab chiqargan mahsulot miqdori	z	12600	12150	-450	96.43
	Mahsulot hajmi, ming so’m	U	2082780000	2321865000	239085000	111.48

U=x*y*z

U₀=1900*87*12600=2082780000

U₁=1950*95*12150=2321865000

ΔU= U₁- U₀=2321865000-2082780000=239085000

Δx=x₁-x₀=1950-1900=50

Δy=y₁-y₀=98-87=11

Δz=z₁-z₀=12150-12600=-450
Mahsulot hajmining o`zgarishiga omillarning ta`sirini zanjirli o`rin almashtirish usulida hisoblash uchun quyidagi formulalardan foydalanamiz.
ΔU_x=x₁*y₀*z₀-x₀*y₀*z₀

ΔU_y=x₁*y₁*z₀-x₁*y₀*z₀

ΔU_z=x₁*y₁*z₁-x₁*y₁*z₀
ΔU_x=1950*87*12600-1900*87*12600=54810000

ΔU_y=1950*98*12600-1950*87*12600=270270000

ΔU_z=1950*98*12150-1950*98*1260= -85995000
Tekshirish: ΔU= ΔU_x+ ΔU_y+ ΔU_z=239085000
Xulosa

Yuqoridagi natijalardan shuni kordikki, korxonada xisobot yilida mahsulot bahosining 50 so`m yoki 2.63 % ga ortishi mahsulot hajmining 54810000 ming so`mga oshishiga sabab bo`ldi. Korxonada hisobot yilida ishchilar sonining 11taga yokida 12.64 % ga ortishi mahsulot hajmining 270270000 ming so`mga ko`payishiga sabab bo`ldi. Korxona hisobot yilida 1 ishchining ishlab chiqargan mahsulot miqdorining 450 taga yokida 3.57 % ga kamayishi mahsulot hajmini 85995000 ming so`mga kamayishiga sabab bo`lgan. Umimiy olganda esa ya`ni 3 omil ta`sirida korxona hisobot yilida mahsulot hajmi 239085000 ming so`mga ko`paygan va avvalgi natijalardan 11.48 % ga oshgan.

B) Balansli bog`lanish usulining tahlilda qo’llanilishi.
Balansli bog’lanish usuli va uning tahlilda qo’llanilishi
Balansli bog’lanish usuli - ko’rsatkichlar orasidagi funksional bog’lanishlar mavjud bo’lgan hollarda qo’llaniladi. Bu ko’proq buxgalteriya hisobi, statistika va rejalashtirishda qo’llaniladi. Ushbu usul asosida moddiy va mehnat resurslari, korxona pul Mablag’lari kirimi va chiqimi, daromad va xarajatlarini (maxsus balanslar va ularning ma’lumotlarini o’rganish asosida) tahlil etish mumkin. Balansli bog’lanish usuli ko’proq korxonaning moliyaviy holati, mulki, majburiyati va kapitalini o’rganishda qo’llaniladi.

Xo’jalik faoliyati tahlili qilishda ko’pgina ko’rsatkichlar bir-biri bilan funksional bog’liqlikda o’rganiladi. Bir o’rganiladigan ma’lumotning o’zgarishi ikkinchi ko’rsatkich bilan chambarchas bog’liq bo’ladi. Masalan, tovar mahsulotining yil oxiriga qoldig’ini tahlil qilishda uning yil boshidagi omborda bo’lgan qiymati, yilda davomida ishlab chiqarilgan va sotilgan tovar mahsulotlar hajmini o’rganmasdan hisob-kitob qilish aniq natija keltirmaydi. Bu bog’liqlikni quyidagi formulada (tovar mahsuloti balansi) ko’rsatish mumkin.

TK _{yil boshiga} + MT + IN_{O =} ST + IN_K + TK _{yil oxiriga}

Bunda: TK - tovarlar qoldig’i yil boshi va yil oxiriga

MT - tovar mahsulot kirimi (ishlab chiqarilgan mahsulot)

ST - jami sotilgan va jo’natilgan tovarlar

IN_O – inventarizatsiya natijasida aniqlangan ortiqchalilik

IN_K - inventarizatsiya natijasida aniqlangan kamomad

(ST=TK) ST=TK yil bosh. + MT-TK yil oxiriga teng bo’ladi. Demak, balansli bog’lanish usulini qo’llashgina tovar mahsulot hajmini to’g’ri o’rganish imkonini beradi.

Xo’jalik faoliyati tahlili ini ayniqsa mehnat resurslari, yer fondi, daromad va xarajatlarni, moliyaviy holatni kabi mavzularni o’rganishda balansli bog’lanish usuli qo’llaniladi, mehnat resurslarini balans uslubi bilan o’rganishda korxonada mavjud bo’lgan mehnatga qobiliyatli yashovchilarni tarmoqlar bo’yicha, ya’ni dehqonchilik, chorvchachilik, yordamchi va sanoat ishlab chiqarishlariga taqsimlanishi balansini tuzush mumkin.

Yer fondi bo’yicha ham korxonalardagi jami qishloq xo’jaligiga yaroqli yerlarni ekin turlariga taqsimlanganligi balansi tuzilib tahlil qilinadi. Korxonalarning moliyaviy hisobotining 1-shakli “Buxgalteriya balansi” ham ushbu uslubga asoslanib tuzilgan. Balans ma’lumotlariga asoslanib korxonalarni moliyaviy holati, to’lov qobiliyatga egaligi tahlil etiladi

Demak, balansli bog’lanish usulini qo’llab korxonalarning pul daromadlarini to’lov majburiyatlariga yetarli va yetmasligini tahlil qilish mumkin ekan. Balans usulini moliyaviy va boshqaruv tahlilida qo’llash o’rganiladigan ko’rsatkichlarning bir-biri bilan funksional bog’liqligi yaqin bo’lgandagina ijobiy va to’g’ri natijalar keltiradi.