14-mavzu. Taqsimlash logistikasi. Reja

3. Vositachilarning turlari va vazifalari 
Taqsimlash kanalini loyihalashtirishning asosiy muommosi – uning 
tuzilmasini aniqlashdir. Kanal tuzilmasi esa uning vositachilarini aniqlash, tanlash 
va ular vazifalarini belgilashni taqozo etadi. Vositachilarni tanlash uchun birinchi 
navbatda ularning turlari va turlar buyicha vazifalarni yaqqol tasavvur etish lozim. 
Hozirgi logistik amaliyotda vositachilarning ko’plab turlari mavjud bo’lib, ularning 
yagona ierarxik guruhlashtirilishi ishlab chiqilmagan. 
Vositachilarni guruhlashtirishning muhim yo’nalishi – bu tovarga egalik va 
kimning nomidan savdo-sotiq olib borilayotganligi belgilaridir. Bu belgi bo’yicha 
vositachilar quyidagi guruhlarga bo’linadilar:
-
dilerlar;
-
distribьyuterlar ; 
-
komissionerlar; 
-
brokerlar. 

---

Dilerlar 
- ulgurji, ba’zan chakana vositachilar bo’lib, o’zlarining nomidan 
va hisobidan ish ko’radilar. Ular tovarni shartnomaga muvofiq sotib oladilar va uni 
isteьmolchiga sotadilar. 
Distribьyuterlar –
ulgurji va chakana vositachilar bo’lib, ular o’zlari 
hisobiga, lekin ishlab chiqaruvchilar nomidan ish yuritadilar. Ishlab chiqaruvchi 
distribьyuterga o’z mahsuloti bilan ma’lum hudud doirasida savdo-sotiq qilish 
huquqini beradi. Ammo bunda
distribьyuter mahsulot egasi hisoblanmaydi, u 
shartnoma asosida uni sotish huquqiga ega bo‟ladi. 
Komissionerlar
– ulgurji va chakana vositachilar bo’lib, ular o’zlarining 
nomidan va ishlab chikaruvchi hisobiga ish ko’radilar. Komissionerda mahsulotga 
egalik qilish huquqi mavjud emas, unga ko’rsatgan xizmati uchun ish haqi sifatida 
sotuv hajmidan ma’lum foiz ajratiladi. 
Brokerlar
– ulgurji va chakana vositachilar bo’lib, ular kontragentlarni 
o’zaro kelishtirish asosida sotuv operatsiyalari amalga oshirilishiga yordam beradi. 
Ular o’zlariga berilgan topshiriqlar doirasida ish ko’radi va “oldi-sotdi” 
operatsiyasi amalga oshirilishiga ta’sir ko’rsatadi, o’zlarining ish haqini esa 
sotilgan 
mahsulot 
hisobiga 
oladilar. 
Tovar egaligi bo’lmagan vositachilar funktsional vazifalariga ko’ra 
guruhlarga bo’linadi. Quyida ularning asosiy xususiyatlarini keltiramiz.