|
Жами ижтимоий маҳсулот билан ялпи ички маҳсулотнинг фарқи
Изчил тармоқлар
|
Хомашё,
ёнилғи,
материаллар
| |
Қўшилган қиймат
| | | |
ЯИМ
|
ЖИМ
| | | | |
Аморти-зация
|
Иш ҳақи
|
Тўланган солиқлар ва тўловлар
|
Фойда
| | | | |
Истеъмол қилинган ишлаб чиқариш воситалари қиймати (с)
| | |
Зарурий маҳсу-лот (v)
|
Қўшимча маҳсулот
(m)
| | | |
Пахта ишлаб чиқариш
|
40
|
30
| |
30
|
20
|
20
|
100
|
140
|
Пахтани қайта ишлаш
|
140
|
40
| |
50
|
25
|
30
|
145
|
285
|
Тўқимачилик
|
285
|
50
| |
60
|
30
|
40
|
180
|
465
|
Тикувчи-лик
|
465
|
45
| |
50
|
35
|
30
|
160
|
625
|
Жами
|
930
|
165
| |
190
|
110
|
120
|
585
|
1515
| | |
|
с=165
| |
v=190
|
m=230
| |
585
|
1515
|
Ялпи миллий маҳсулот билан ялпи ички маҳсулотнинг фарқи
Мамлакат ичидаги ишлаб чиқариш
| |
Чет эллардаги
миллий
корхоналар
маҳсулоти
|
Хорижий
корхоналар
маҳсулоти
|
Миллий
корхоналар
маҳсулоти
| |
2 трлн.сўм
|
10 трлн.сўм
|
3 трлн.сўм
|
М1
М3
М2
ЯИМ
ЯММ
ЯИМ нинг иккита тури
- Жорий бозор нархларида ҳисобланган миллий маҳсулот
Номинал ЯИМ
- ўзгармас, қиёсий нархларда ҳисобланган миллий маҳсулот
Реал ЯИМ
Реал ЯИМ = Номинал ЯИМ / Нарх индекси
Соф ички маҳсулот (СИМ)
Миллий даромад (МД)
Шахсий даромад (ШД)
ШД= МД – Ижт.суғурта – солиқлар + ижт. тўловлар
Асосий макроиқтисодий кўрсаткичлар
Кўрсаткичлар
|
2007
|
2008
|
2009
|
2010
|
Ялпи ички маҳсулотнинг ўсиши
|
9,5
|
9,0
|
8,1
|
8,5
|
Саноат маҳсулотнинг ўсиши
|
12,1
|
12,7
|
9,0
|
8,3
|
Хизмат кўрсатиш ҳажми
|
20,6
|
21,3
|
12,9
|
13,4
|
Қишлоқ хўжалиги
|
6,1
|
4,5
|
5,7
|
6,8
|
Савдо соҳаси
|
21,0
|
7,2
|
16,6
|
14,7
|
Экспорт умумий ҳажмининг ўсиши
|
40,7
|
27,8
|
2,4
|
10,8
|
Давлат бюджетининг бажарилиши
|
+1,1
|
+1,5
|
+0,2
|
+0,3
|
Инфляция даражаси
|
6,8
|
7,8
|
7,4
|
7,3
|
Иқтисодиёт бўйича ўртача иш ҳакининг ошиши
|
44,2
|
40,0
|
40
|
32
|
Аҳоли жон бошига реал даромадларнинг ўсиши
|
27,0
|
23,0
|
26,5
|
23,5
|
Ўзбекистонда 2003-2009 йилларда ЯИМ ўсиш кўрсаткичлари, фоизда.
Ўзбекистон Республикаси ялпи ички маҳсулот таркибидаги ўзгаришлар (жамига нисбатан фоизда)
2000 йилга нисбатан 2009 йилга келиб саноат соҳасининг улуши 14,2 фоиздан 24 фоизга қадар, хизматлар соҳасининг улуши 37,2 фоиздан 48,3 фоизга қадар ошди.
Қишлоқ хўжалиги соҳасининг улуши эса 30,1 фоиздан 18 фоизга қадар пасайган.
Соф солиқларнинг улуши 2000 йилда 13 фоиздан 2009 йилда 7 фоизга қадар пасайган.
Саноат ишлаб чиқариши динамикаси
(ўтган йилга нисбатан фоизда)
Ўзбекистонда хизматлар ҳажмининг ўсиш суръати (ўтган йилга нисбатан фоизда)
Хизмат турлари
|
2007
йил
|
2008
йил
|
2009
йил
|
Жами хизматлар
|
126,6
|
121,3
|
116,7
|
Савдо ва умумий овқатланиш
|
132,5
|
126,8
|
121,8
|
Транспорт хизматлари
|
121,1
|
112,7
|
110,4
|
Алоқа ва ахборотлаштириш хизматлари
|
151,5
|
140,1
|
121,6
|
Молия хизматлари
|
123,8
|
132,2
|
124,7
|
Туристик-сайёҳлик хизматлари
|
122,3
|
140,1
|
121,6
|
Меҳмонхона хизматлари
|
109,3
|
122,5
|
112,3
|
Коммунал хизматлар
|
109,3
|
108,4
|
101,1
|
Маиший хизматлар
|
128,0
|
129
|
122,6
|
Автомобиллар ва бошқа техникани таъмирлаш хизматлари
|
138,7
|
139,2
|
130,2
|
Бошқа хизматлар
|
142,5
|
130,6
|
128,6
|
Ҳозирги кунда ЯИМ ни ҳисоблашдаги муаммолар
1
- жамият фаровонлигини оширувчи, бироқ аниқ ҳисобот юритиш мушкуллиги сабабли ҳисобга олинмайдиган фаолият турлари (касаллар ва болаларни уйда парваришлаш, яшаш учун уйда қулайликлар яратиш, якка тартибда ўқитиш ва бошқалар);
2
- жамият фаровонлигига салбий таъсир кўрсатувчи хуфёна иқтисодиёт соҳалари фаолият турлари (гиёҳвандлик маҳсулотлари ишлаб чиқариш ва сотиш, кўнгилочар машғулотларнинг яширин турлари, рэкет ва бошқалар);
3
- жамият фаровонлигини оширувчи, бироқ нобозор тавсифга эга бўлган уй ишлари (хонадонларни, электр ва радио жиҳозларни, пойафзал ва автомашиналарни таъмирлаш ва бошқалар);
4
- жамият фаровонлигининг пасайишига олиб келувчи ишлаб чиқаришни кенгайтиришнинг салбий натижалари (ресурсларнинг тугаб кетиши, иқлимнинг ўзгариши, атроф-муҳитнинг ифлосланиши).
Ялпи ички маҳсулотни ҳисоблаш усуллари.
Қўшилган қийматлар усули.
Даромадлар усули.
Ҳаражатлар усули.
ЯИМ ни қўшилган қийматлар бўйича ҳисоблаш
ЯИМ ни қўшилган қийматлар усули бўйича ҳисоблаш - иқтисодиётнинг барча соҳа ва тармоқларидаги қўшилган қийматлар ва маҳсулотларга соф солиқларни жамлаштириш йўли билан ифодаланади.
Қўшилган қиймат
ҚҚ = ЯМ - Ор.М
ЯИМ = ∑ҚҚ + СС
Тармоқ ва соҳаларнинг ЯИМдаги улуши
Тармоқлар
|
2000 йил
|
2010 йил
|
Саноат
|
14,2
|
24
|
Транспорт ва алоқа
|
7,7
|
12,4
|
Хизматлар
|
37
|
49
|
Қишлоқ хўжалиги
|
30,1
|
17,5
|
Кичик бизнес ва ХТ
|
31
|
52,5
|
ЯИМ ни даромадлар бўйича ҳисоблаш
ЯИМ = ∑ИҲ + ИЖТИМОИЙ СУҒУРТА + ФОЙДА + СС + АМОРТИЗАЦИЯ
Бунда бутун бир иқтисодиёт бўйича моддий бойлик яратишда ва хизмат кўрсатиш соҳаларида банд бўлган уй хўжаликлари ва барча иқтисодий бирликлар олган даромадларининг жами ўз аксини топади.
Ўзбекистонда иқтисодиёт субъектларининг даромадлари
Кўрсаткичлар
|
Йиллар
| | | | | | | | | | | |
2000
|
2001
|
2002
|
2003
|
2004
|
2005
|
2006
|
2007
|
2008
|
2009
|
Ахолининг пул даромадлари – жами, млрд сўм
|
2377,4
|
3605,6
|
5196,7
|
6490,4
|
7702,3
|
9728,6
|
12845,9
|
17260,0
|
22283,8
|
27961,7
|
Шу жумладан
| | | | | | | | | | |
Меҳнатга ҳақ тўлаш
|
674,3
|
987,6
|
1358,9
|
1743,0
|
2100,3
|
2728,3
|
3651,4
|
4558,2
|
6335,9
|
8870,3
|
Ижтимоий трансфертлар
|
301,3
|
441,9
|
639,2
|
740,7
|
1059,0
|
1507,8
|
2050,7
|
3569,7
|
5083,3
|
7116,6
|
Мол-мулк, тадбиркорлик даромадлари ва бошқалар
|
1401,8
|
2176,1
|
3198,6
|
4006,7
|
4543,0
|
5492,5
|
7143,8
|
9132,1
|
10864,6
|
11974,8
|
Иқтисодиёт тармоқлари бўйича фойда - жами, млрд. сўм
|
283,3
|
449,8
|
585,4
|
657,7
|
1032,5
|
1837,2*
|
1837,4*
|
3202,4
|
3990,5
|
4520,8
|
Шу жумладан
| | | | | | | | | | |
Саноат
|
84,4
|
117,3
|
277,8
|
354,5
|
618,2
|
1246,7
|
1063,3
|
2178,6
|
2832,1
|
3245,1
|
Қишлоқ хўжалиги
|
18,6
|
121,4
|
-22,7
|
-30,6
|
-16,4
|
-48,9
|
-2,4
|
23,1
|
25,4
|
28,4
|
Қурилиш
|
16,0
|
22,3
|
26,6
|
30,7
|
37,5
|
43,6
|
61,2
|
70,8
|
75,2
|
81,5
|
Транспорт ва алоқа
|
98,8
|
87,7
|
168,7
|
176,6
|
271,1
|
451,3
|
621,8
|
787,6
|
823,2
|
879,2
|
Тайёрлов
|
0,7
|
1,2
|
1,5
|
1,1
|
1.9
|
0,5
|
0,7
|
0,7
|
0,9
|
1,1
|
Моддий техника таъминоти ва сотиш
|
18,3
|
34,8
|
48,4
|
9,4
|
5,9
|
8,2
|
-6,1
|
-2,4
|
1,4
|
1,3
|
Савдо ва умумий овқатланиш
|
28,4
|
36,7
|
55,9
|
60,6
|
57,9
|
40,2
|
73,7
|
144,9
|
201,6
|
220,6
|
Ахолига маиший хизмат кўрсатишнинг ноишлаб чиқариш турлари
|
1,5
|
0.2
|
0,4
|
0,3
|
0,3
|
0,3
|
1,4
|
3,1
|
5,4
|
6,3
|
Коммунал хўжалик
|
3,5
|
-0,1
|
-2.7
|
10,9
|
36,3
|
65,5
|
-18,7
|
-62,9
|
-38,4
|
-12,4
|
Бошқа тармоқлар
|
13,1
|
28,3
|
31,5
|
44,1
|
19,8
|
29,8
|
42,5
|
58,9
|
63,7
|
69,7
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
