|
SHaxsning umumiy xislatlari (sifatlari, jihatlari):
1.YOqimlilik, jozibadorlik, dilbarlik, ko`rkamlik. Insonni birlamchi
ko`rishdayoq ko`zga tashlanadigan jozibali, dllbar o`ziga xosligi. Ko`rkam odam
faqat kiyimi bilangina emas, muomalasi, odobi bilan e`tibor topadi.
2.YOqimtoylik, kelishganlilik - bunday xislatli kishilar xipcha, yengil, bo`yibastiga
mos, ortiqcha og`lrlikdan xoli, kiyimi o`ziga, yoshiga, ishiga, atrof muhitga
mos tanlangan insonlar xisoblanadi. Kelishganlilik, qimmatbaho kiyimlar bilan
yoki mingan avtomashinasining rusumi bilan emas, balki o`z ishiga, yoshiga mos
xatti-harakatlari, odob va axloq normalariga rioya qilishlik bilan o`lchanadi,
xarakterlanadi.
3.Istarasi issiqlik - ayrim insonlar haqida gap ketganda istarasi issiq yoki turqi
sovuq deb baholashadi. Istarasi issiq odamning yuzidan nur yog`ilib turadi. Inson
yuzining rangi oq, qora, sariq, bug`doyrang bo`lishi mumkin, lekin istarasi issiqlik
rang tanlamaydi.
4.Maftunkorlik, fusunkorlik, afsunkorlik ko`proq ayollarga xos bo`lib,
go`zallik, o`ziga maftun etuvchi o`ziga xoslik bilan xarakterlanadi.
5.Oydinlik, yorqinlik, ochiqlik - bunday xislatli insonlarni ko`ngli ochiq
odam, teskarisini esa mug`ombir deyiladi. Uzbeklarda bir maqol bor: yuz ko`r hol,
so`r deyiladi. YA`ni inson yuzida uning ochiq ko`ngilliligi ravshan ko`rinib turadi.
6.Salobatlilik, savlatlilik, hurmatga sazovorlilik. Hurmatli insonning salobati
bosadi, deyiladi xalqimizda. Bu xislat ham kiygan kiyimi bilan o`lchanmaydi.
Ruslarda, mehmon kiyimiga qarab qarshi olinib, aqliga qarab kuzatiladi, degan bir
naql bor. Savlatlilik kishini atrofdagilarning nechog`lik hurmatini joyiga qo`yishi,
tutgan mavqeidan o`zini pastroq olib boshqalarnig hurmatini balandroq qo`yishga
xarakat qilishi bilan xarakterlanadn.
7.Buyuklik, daholik - ulkan inson tashabbusni o`z gardaniga oladi, u
ko`pchilik insonlar taqdirini ijobiy tomonga burishga tayyor turadi.
8.Monandlik, muvofiqlik, uyg`unlik - insoinning xam aqliy, ham jismoniy,
ham axloqiy, ham irodaviy xislatlarining uyqashliligi tushuniladi.
9. Rivojlanganlik, taraqqiy qilganlilik, yetuklik, aqlirasolik, iqtidorlilik,
salohiyatlilik-inson olgan bilimlar salmog`i bu bilimlarning yaxshi ishlarga tezkor
qo`llanilishi bilan o`lchanadi.
10. Har tomonlilik, har taraflamalilik, ko`ptomonlamalilik - shaxsda
shakllangan va rivojlangan ijobiy xislatlarning ko`p qirraliligini, ayrim olingan
xislatdan ko`ra ko`pchilik xislatlarning bir xilda mukammal rivojlanganligi
tushuniladi.
11. Bekamiko`stlik, butunlilik - xalqimizda hamma xislatlari badastur degan
naql bor. Aslida beayb parvardigor, ummatlar ichida xam bir butun, yaxlit insonlar
uchraydi.
12.Nafislik, noziklik, nafosatlilik, latofatlik inson o`zining nafis tabiati,
yurish-turishi bilai go`zallik namunasini eslatadi.
13.YAshovchanlik, umriboqiylik, barhayotlilik. SHunday insonlar borki,
ularning nomi tirikligidayoq tarix daftariga oltin xarflar bilan yoziladi. Biri
qoldirgan shogirdlari bilan, biri yaratgan buyuk ilmiy, San’at asarlari bilan, yana
biri afsonaviy qahramonligi, kishilar katta ko`pchiligining taqdirini yaxshi
tomonga burishligi bilan, xalqiga, butun olam axliga ko`rsatgan karomati bilan
barxayot bo`ladi.
14.So`zamollilik, so`zga chechanlilik, shoirtabiatlik - shaxsning so`zamolligi
birinchi so`rashishidanoq bilinadi. To`liq ma`nodagi so`zamollik deganda
eshituvchilarga mazmunli va`z ayta olishlik, yetkazilishi zarur bo`lgan ma`noni
bo`rttirib, dramalashtirib, lirik so`zlar, qochirim gaplar bilai bezash ko`nikmasi,
xalqsevar shoirlar she`rlaridan, so`z ustalarinig naqllaridan, xalq maqollaridan
ustalik bilan foydalanish tushuniladi. So`zamollik san`ati nutq madaniyati bilan
bog`liq narsa.
15.Ruhlanganlik, ko`tarinkilik, jo`shqinlik, ulug`vorlik, ulug`sifatlilik -
o`quvchilarni, talabalarni, nainki barcha tinglovchilarni biron bir faoliyatga
safarbar qilish uchun so`z aytuvchining o`zi ko`tarinki ruxda bo`lishi, jo`shqin nutq
so`zlashi lozim.
16.Jiddiylik, bosiqlik - ma`lum tajriba soxibi, masalaga yengil-yelpi qaramay
jiddiy yondoshadigan, kam gapirib ko`p ishlaydigan, xar bir so`zi, har bir
harakatiga javob beradigan shaxs.
17.Moslashuvchanlik, egiluvchanlik - oldindan kutilmagan, og`ir sharoitlarga
tez moslashib, butun imkoniyatlarini, muammolarini yechishga qaratish, bahona
qidirmay imkoniyat izlash.
18.Madaniyatlilik, odoblilik, kamsuqumlilik -har bir millatga xos odob-axloq
normalarining umuminsoniy madaniy, madaniylik elementlari bilan hamohang
bo`lishi.
19.Ziyolilik, savodxonlik, o`qimishlilik - shaxs umumiy xislatlarining asosini
tashkil etadi. Ziyoli shaxs o`zining xatti-harakatlari bilan ziyo tarqatadi,
o`qimishlilikning namunosib ko`rsatadi, odamlarning ko`ngliga tezroq yo`l topa
biladi.
20. Tabiiylik, odillik, oddiylik- shaxs o`z xatti-harakatlari, odobi, axloqiy
tabiiy qanday bo`lsa shundayligicha ko`rsatish xislati.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
