14-mavzu. Mamlakatning iqtisodiy xavfsizligini tahminlash

Mamlakat iqtisodiy xavfsizligi, manfaatlariga tahdidlardan himoyalanish uchun quyidagilarni amalga oshirish lozim:
taklif etilayotgan investitsion loyiha va xorijiy hamkorlar bilan tuzilgan yirik bitimlar, iqtisodiy xavfsizlik talablarini hisobga olgan holda, dastlabki mustaqil ekspertizadan o’tkazish;
xorijiy kapital uchun ustuvor soha va tarmoqlar bilan bir qatorda, ularning kiritilishi man qilinadigan soha va tarmoqlar ham qonuniy asosda belgilab qo’yilishi kerak;
xorijiy investorlar tomonidan ayrim sohalarda aktsiyalarni xarid qilish jarayonlarini qathiylashtirish;
xorijiy investorlarning strategik tarmoqlarda milliy boyliklarimizning katta qismini qo’lga kiritishlariga yo’l qo’ymaslik;
mamlakat bank tizimining ishonchini himoyalash;
tashqi faoliyat bilan shug’ullanuvchi xo’jalik subhektlaridagi rahbar kadrlarning malakasini oshirish, ularni o’qitish va qayta tayyorlash;
ichki bozorni, milliy ishlab chiqaruvchilarni tashqi raqobatchilar tajovuzidan himoya qilish;
tashqi iqtisodiy aloqalar infratuzilmasini rivojlantirish;
tashqi bozorlarda milliy eksportchilar va ishlab chiqaruvchilarimizning diskreminatsiya qilinmasligi, kamsitilishidan himoya qilish;
tashqi iqtisodiy faoliyat sohasidagi nizo va kelishmovchiliklarni ko’p tomonlama tartibga solish mexanizmlari teng huquqli shartnomalar tuzish orqali hal qilinishiga intilish lozim bo’ladi. Bunda asosiy ehtibor mamlakat tovar ishlab chiqaruvchilari va fuqarolarimizning manfaatlarini himoya qilishga qaratiladi;
chet ellardagi respublika mulkini himoya qilish;
tashqi iqtisodiy faoliyat tashqi savdodan yuqori foyda, iqtisodiy samara olishga intilish bilan bir vaqtda, mamlakatning jahon iqtisodiyoti tizimida o’ziga mos nufuzli o’rinni egallashiga intilishi kabilarni amalga oshirish maqsadga muvofiqdir.
Tashqi iqtisodiy aloqalarning yerkinlashtirilishi sharoitida xo’jalik subhektlari faoliyatini nazorat qilish mexanizmining takomillashmaganligi tufayli, bu sohada jinoiy guruhlar, korruptsiya, xufyona iqtisodiyot, narkobiznes, iqtisodiy qaroqchilik ham jonlana boshladi. SHuningdek, ayrim holatlarda jahon xo’jaligi tizimiga integratsiyalashuv maqsadlari bilan milliy ishlab chiqaruvchilar manfaatlari o’rtasida ziddiyat vujudga kelganligi tufayli, asosiy energiya va xom ashyo mahsulotlarining jahon hamda ichki narxlari o’rtasida nomutanosibliklar vujudga keldi.


14.2. Mamlakat iqtisodiy manfaatlarini himoya qilish va xavfsizligini tahminlash


Mamlakat iqtisodiy manfaatlarini himoya qilish va uning xavfsizligini tahminlashda davlat markaziy o’rin yegallaydi. Bu boradagi davlatning vazifalari quyidagilarda o’z ifodasini topadi:
davlatning mikro va makro darajada iqtisodiy tartiblash ko’lamlarini o’z ichiga oladigan tik hamda strategic qarorlarni asoslash, qabul qilish uchun dastaklar bilan tahminlash;
iqtisodiy va mahmuriy dastak, vosita hamda usullar yordamida iqtisodiy strategiya va joriy dasturlarni amalgam oshirish, yerishilgan natijalarni tahlil qilish va baholash, mavjud sharoitlarga mos ravishda ko’rilayotgan chora-tadbirlarga tuzatishlar kiritish;
boshqa mamlakatlar bilan o’zaro aloqalar tizimida himoyalanishni rag’batlantirish rejimlarini ko’zda tutadigan qonunlar va mehyoriy hujjatlarni hayotga tatbiq yetish orqali mamlakatning iqtisodiy suverenitetini huquqiy va siyosiy jihatdan himoyalashni tahminlash;
iqtisodiyotni yuzaga keladigan muammoli vaziyatlarni tezlikda hal qilish uchun davlat boshqaruvi organlari hamda mansabdor shaxslarning huquqlari, vazifalari mashuliyatini oqilona taqsimlash va ularning o’zaro bir o’lchamdagi faoliyatini uyg’unlashtirish.