14-мавзу. Динамик дастурлаш. 14-мавзу. Динамик дастурлаш

Агар иқтисодий жараённинг кечишига таъсир кўрсатиш мумкин бўлса, бундай жараён бошқарилувчи деб аталади. Жараённинг кечишига таъсир этиш учун қабул қилинувчи қарорлар (ечимлар) тўп ламига бошқариш деб аталади. Иқтисодий жараёнларда бошқаришни режалаштиришнинг ҳар бир босқичида воситаларни тақсимлаш, маблағ ажратиш ва шу кабилар билан ифодаланиши мумкин. Масалан, ихтиёрий корхонада ишлаб чиқариш - бошқарилувчи жараёндир, чунки у ишлаб чиқариш воситаларининг таркиби, хом-ашё таъминоти, молиявий маблағлар миқдори ва ҳоказо билан аниқланади.

Режалаштириш давридаги ҳар бир йил бошида хом-ашё билан таъминлаш, ишлаб чиқариш жиҳозларини алмаштириш, қўшимча маблағлар миқдори ҳақида қарорлар қабул қилинади.

Режалаштириш давридаги ҳар бир йил бошида хом-ашё билан таъминлаш, ишлаб чиқариш жиҳозларини алмаштириш, қўшимча маблағлар миқдори ҳақида қарорлар қабул қилинади.

Бундай қарорлар тўплами бошқаришдан иборатдир. Бир қарашда, энг кўп миқдорда маҳсулот ишлаб чиқариш учун корхонага мумкин бўлган воситаларнинг ҳаммасини бериш ва ишлаб чиқариш жиҳозларидан (станокларидан, техникадан ва ҳоказолардан) тўла фойдаланиш зарурдек туюлади. Лекин бу жиҳозларни тезда эскиришига (ишдан чиқишга) ва келгусида маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмининг камайишига олиб келиши мумкин.

Демак, корхонанинг фаолиятида номаъқул оқибатлардан холи бўлган холда эскирган жиҳозларни алмаштириш ёки ўрнини тўлдириш чоралари белгиланиши лозим бўлади. Бу эса дастлабки даврда маҳсулот ишлаб чиқариш камайса ҳам, кейинги даврларда корхонанинг бутун ишлаб чиқариш фаолиятини кучайишига олиб келиши мумкин. Шундай қилиб, юқоридаги иқтисодий жараён, ҳар бир даврда унинг ривожланишига таъсир этувчи, бир қанча босқичлардан иборат деб қаралиши мумкин.

Демак, корхонанинг фаолиятида номаъқул оқибатлардан холи бўлган холда эскирган жиҳозларни алмаштириш ёки ўрнини тўлдириш чоралари белгиланиши лозим бўлади. Бу эса дастлабки даврда маҳсулот ишлаб чиқариш камайса ҳам, кейинги даврларда корхонанинг бутун ишлаб чиқариш фаолиятини кучайишига олиб келиши мумкин. Шундай қилиб, юқоридаги иқтисодий жараён, ҳар бир даврда унинг ривожланишига таъсир этувчи, бир қанча босқичлардан иборат деб қаралиши мумкин.