14-Mavzu : O‘zbek adabiy tilida qo‘shib yozish imlosi

---

14-Mavzu
: 
O‘zbek adabiy tilida qo‘shib yozish imlosi 
Reja: 
1. Qo’shib yoziladigan qo’shma otlar imlosi 
2. Qo’shib yoziladigan qo’shma sifatlar imlosi 
3. Qo’shib yoziladigan qo’shma olmoshlar imlosi 
4. Qo’shib yoziladigan qo’shma ravishlar imlosi 
Tayanch so’z va iboralar:
imlo qoidalari, qo’shib yozish, qo’shma otlar imlosi, 
qo’shma sifatlar imlosi, qo’shma olmoshlar imlosi, qo’shma ravishlar imlosi, qisqartma 
so’zlar imlosi
Qo‘shma so‘zlarning quyidagi turlari qo‘shib yoziladi: 
Bir tushunchani ifodalovchi va bir bosh urg‘u bilan aytiladigan qo‘shma otlar va 
qo‘shma sifatlar: kutubxona, tabriknoma, jo‘xoripoya, xushsurat, ilhombaxsh, kamgap, 
ulug‘sifat, izzattalab, gultojixo‘roz, oqqush, achchiqtosh kabi. Shuningdek, qaratuvchi 
birikmaning (olmaning qoqisi - olmaqoqi) bir so‘zga aylanishi bilan yuzaga kelgan 
qo‘shma otlar qoshib yoziladi, masalan: otquloq, sheryurak, devqomat, kirsovun, 
nosqovoq, belbog‘, cho‘lyalpiz, so‘zboshi, yurtboshi, makkajo‘xori kabi; 
-r, -ar, -mas 
qo‘shimchasi bilan yasalgan qo‘shma so‘zlar qo‘shib yoziladi: 
o‘rinbosar, buzoqboqar, ertapishar, ishyoqma, beshiktervatar, izquvar, ko‘ngilochar, 
erksevar 
kabi. 
Ikkinchi qismi turdosh otlardan bo‘lgan geografik joy nomlari: 
Yangiyo‘l, 
Uchquduq, Oqsaroy, Beshariq, Zafarobod 
kabi. Lekin ikkinchi qismi atoqli ot bo‘lgan 
joy nomlari ajratib yoziladi: 
Markaziy Osiyo, O‘rta Chirchiq, Ko‘hna Urganch
kabi; 
Xona, noma, poya, bop, ham, baxsh, kam, umum, rang, mijoz, sifat, talab 
kabi 
so‘zlar yordamida yasalgan qo‘shma so‘zlar qo‘shib yoziladi: 
oshxona, tabriknoma, 
bedapoya, hammabop, xushbichim, hamshahar, qo‘ymijoz, maymunsifat, kamhosil, 
umumdavlat, bug‘doyrang 
va h.k. 

---

Narsani boshqa bir narsaga qiyoslash orqali hosil qilingan qo‘shma otlar va sifatlar 
qo‘shib yoziladi: 
toshbaqa, oybolta , qo‘yko‘z, sherdil, otquloq 
singari. 
Narsaning rangi, mazasi, nima uchun mo‘ljallanganligi kabi ma’nolarni bildiruvchi 
qo‘shma so‘zlar qo‘shib yoziladi: 
ko‘ksulton, oqbosh, achchiqtosh, ko‘zoynak, suvilon
kabi. 
Son bilan otning birikuvidan hosil bo‘lgan turdosh qo‘shma otlar: 
qirqquloq, 
sakkizoyoq, mingoyoq 
kabi; 
Rus tilidan aynan o‘zlashtirilgan yoki so‘zma-so‘z tarjima qilish yo‘li bilan hosil 
qilingan qo‘shma so‘zlar: 
kinoteatr, radiostansiya, elektrotexnika, fotoapparat, 
bayramoldi, teleshou 
kabi;