14 Amaliy mashg’ulot

Qurtlarni siyraklashtirish. Qurtlarga berilgan oziqaning samarali o‘zlashtirilishi ular joylashtirilgan so‘kchaklar yuzasiga bogiiq. Qurtlar qanchalik zieh joylashgan boisa, ular shunchalik sekin rivojlanadi, chunki barcha qurtlarga bir tekisda barg tushmaydi, natijada ular katta-kichik boiib qoladi. Katta yoshida qalin joylashgan qurtlar bir-birining ustiga o‘rmalab chiqib, timoqchalari yordamida terisini jarohatlaydi, natijada tez kasallanadi. Shuning uchun har bir yoshda ularni siyraklashtirib turish kerak.
Birinchi yoshning dastlabki kunida bir quti qurt 0,5 m² sathni egallaydi. Me’yor bo‘yicha, birinchi yoshining oxirgi kunida 2 m² sathni egallashi zarur. Qurtlarni bu yoshida siyraklashtirishda qurt keltirilgan qog‘oz protveyinning yon tomonlari ochilib, har bir barg berganda qurt boqish sathi kengaytirib boriladi. Ikkinchi yoshida esa 5-6 m² joy talab etiladi. Bunda ham har bir barg berishda butun bargchaning ustiga chiqqan qurtlarni barg bandidan ushlab koiarib olib siyraklashtiriladi. 3-yoshda 12-15 m², to‘rtinchi yoshida 25- 30 m² va beshinchi yoshida 60-70 m² joy talab etiladi. Bunda ham tut navlariga chiqqan qurtlar novda bilan birga oldindan tayyorlangan joylarga ko‘chirilib, siyraklashtiriladi. Umuman olganda, qurtlaming bir tekis va yaxshi o‘sishi uchun har bir barg berishda qalin joydagi qurtlami siyraklashtirib turish kerak.
Agar har qutida 45 ming dona qurt boqilsa, 1 kv m sathda 700-750 dona beshinchi yoshdagi qurtlar boiadi. Qurtlaming zichligini nazorat qilish uchun 100 sm² (10 sm x 10 sm) sathdagi to‘rtburchak andoza yordamida qurtlar so‘kchakning bir necha joyidan sanab ko‘riladi. 100 kv sm da o‘rta hisobda 7-8 dona qurt bo‘lsa, qurtlarning zichligi maqbul hisoblanadi. O’lchash uchun har bir agronom va agrotexnikning cho‘ntagida pishiq qog‘oz va kartondan yasalgan (tomonlari 10 sm ga teng bo‘lgan) kvadrat bo‘lishi kerak.
Qurtlarni bir tekisda rivojlantirish. Pillachilikda qurtlami bir tekisda rivojlantirish katta ahamiyatga ega. Qurtlarning bir xil rivojianishi ulaming zoti va parvarish qilinishiga bog‘liq. Uning buzilishiga va notekis rivojlanishiga, dastawal, inkubatsiya davrida qurtlarni noto‘g‘ri ko‘tarib olish sabab bo‘ladi. Qurtlarni barg yordamida ko‘tarib olishda tuxumdan chiqqan qurtlar darrov barg yeyishga kirishadi, qurtlaming tuxumdan chiqishi esa bir necha soat davom etadi. Oldin chiqqan qurtlaming bir xil rivojianishi uchun tuxumdan chiqqan qurtlami bargsiz yoki barg surtilgan qurt ko'targich (syottmik)lar yordamida ko‘tarib olib, 4 soatdan keyin boqishni boshlash kerak.
Birinchi va ikkinchi yoshda orqada qolgan qurtlarni g‘ana almashtirayotgan vaqtda alohida olib qurtxonaning issiqroq joyi yoki so‘kchakning yuqori qavatiga qo‘yib, tez-tez barg berib boqish mumkin. Rivojianishi oldinlab ketgan qurtlar esa so‘kchakning pastki qavati yoki qurtxonaning salqinroq joy ida boqiladi.