13 Mavzu: Xromotografik tahlil usullaridan foydalanish. Xromotografik bo’linish jarayon mexanizmi

Suyuqlik xromatografiyasi

HPLC preparati
Suyuq xromatografiya (LC) - bu ajralish texnikasi, bu erda harakatlanuvchi faza suyuqlikdir. U ustun yoki samolyotda amalga oshirilishi mumkin. Odatda juda kichik qadoq zarralaridan foydalanadigan va nisbatan yuqori bosimdan iborat bo'lgan suyuq xromatografiya yuqori mahsuldor suyuq kromatografiya (HPLC). HPLCda namuna yuqori bosimli suyuqlik bilan (harakatchan faza) tartibsiz yoki sferik shakldagi zarrachalardan tashkil topgan statsionar fazaga o'ralgan ustun orqali majburlanadi. gözenekli monolit qatlamyoki gözenekli membrana. HPLC tarixiy ravishda mobil va statsionar fazalarning qutblanishiga qarab ikki xil kichik sinflarga bo'linadi. Harakatsiz fazaga nisbatan harakatsiz faza ko'proq qutbli bo'lgan usullar (masalan, harakatlanuvchi faza sifatida toluen, statsionar faza sifatida kremniy) normal fazali suyuqlik xromatografiyasi (NPLC) va teskari (masalan, harakatlanuvchi sifatida suv-metanol aralashmasi) deb nomlanadi. faza va C18 (oktadesilsilil) statsionar faza sifatida) teskari fazali suyuqlik xromatografiyasi (RPLC) deb nomlanadi.

Mavzu yuzasidan test topshiriqlari

1. 
   Fazalarning agregat holati bo’yicha xromatorgafiya usullari qanday sinflanadi?
   

1. 
   Gaz, suyuqlik, gaz-suyuqlik xromotografiyasi
   
2. 
   Adsorbsion, taqsimlanish, cho’ktirish xromatografiyasi
   
3. 
   Kolonkali, kapilyar, yuzaviy xromatografiya
   
4. 
   Frontal, elyuyent, surib chiqarish xromatografiyasi
   

2. 
   Ajratish mexanizmi bo’yicha xromatografiya usullari qanday sinflanadi
   

1. 
   Adsorbsion, taqsimlanish, cho’ktirish xromatografiyasi
   
2. 
   Gaz, suyuqlik, gaz-suyuqlik xromotografiyasi
   
3. 
   Frontal, elyuyent, surib chiqarish xromatografiyasi
   
4. 
   Kolonkali, kapilyar, yuzaviy xromatografiya
   

3. 
   Jarayonni o’tkazish texnikasi bo’yicha xromatografiya usullari qanday sinflanadi?
   

1. 
   Kolonkali, kapilyar, yuzaviy xromatografiya
   
2. 
   Frontal, elyuyent, surib chiqarish xromatografiyasi
   
3. 
   Gaz, suyuqlik, gaz-suyuqlik xromotografiyasi
   
4. 
   Adsorbsion, taqsimlanish, cho’ktirish xromatografiyasi
   

4. 
   Xromatogrammalarni olish usuli bo’yicha xromatografiya usullari qanday sinflanadi?
   

1. 
   Frontal, elyuyent, surib chiqarish xromatografiyasi
   
2. 
   Kolonkali, kapilyar, yuzaviy xromatografiya
   
3. 
   Adsorbsion, taqsimlanish, cho’ktirish xromatografiyasi
   
4. 
   Gaz, suyuqlik, gaz-suyuqlik xromotografiyasi
   

5. 
   Kam miqdordagi moddalarni tekshirishda qanday analizdan foydalaniladi?
   

1. 
   Mikrokristalloskopik
   
2. 
   Gravimetrik analiz
   
3. 
   Xromotografiya
   
4. 
   Kukunlarni ishqalash usuli
   

6. 
   Gaz xromotografiyasi usulida xarakatchan faza sifatida qanday gazlar ishlatiladi.
   

1. 
   Inert gazlar
   
2. 
   Suv bug’i
   
3. 
   Qaldiroq gaz
   
4. 
   Sintez gaz
   

7. 
   Kolonkali suyuqlik xromatografiyasi usulida tashuvchi sifatida . . . ishlatiladi
   

1. 
   Suyuqlik
   
2. 
   Gaz
   
3. 
   Qattiq modda
   
4. 
   Gaz va suyuqlik aralashmasi
   

8. Suyuklik ekstraksiyasi qo’llanilgan analitik reaksiyasni ko’rsating

A. Iodid ionini xloroform ishtirokida xlorli suv bilan ochish reaksiyasi
B. Rinman kukini xosil qilib Zn(II) ni ochish reaksiyasi
C. Ishqoriy muxitdagi vodorod pereoksid ta’sirida Cr +3 ni ochish reaksiyasi
D. So (II) ni tiotsionat ioni bilan ochish reaksiyasi

9. Xromatografik taxlil moxiyatiga doir to’g’ri tarifni bering

A. Aralashmadagi moddani turgun va xarakatchan fazalarda turlicha taqsimlanishi
B. Aralashmadagi moddalarni ajratish
C. Moddani bir fazodan ikkinchi fazoga o’tkazish, konsentrlash
D. Kimyoviy taxlil usuli

10. Yupqa qavat xromotografiyasi moxiyatini ko’rsating

A. Aralashma tarkibiy kismlarni elyuent va sorbentga nisbatan moyilligini farqiga ko’ra.
B. Cho’ktiruvchi bilan xosil qilgan cho’kmalarini eruvchangligi farqiga ko’ra
C. Aralashmadagi moddalarni turlicha sorbsion xususiyatiga ko’ra
D. Modda molekulalarning o’lchamiga ko’ra

11. Yubqa qavat xromotografiyasini sifat taxlilida ishlatiladigan o’lchamni ko’rsating

A. Rƒ kattaligi= a/v startdan dog markazgacha bo’lgan masofa ( startdan frontgacha bo’lgan masofa )
B. Dogni rangi
C. Dogning yuzasi
D. Rƒ kattaligi = a/v startdan frontgacha bo’lgan masofa startdan dog
markazgacha bo’lgan masofa

12. Cho`ktirish xromatografiyasini to’g’ri ta’rifini ko’rsating

A. Cho’ktiruvchi shimdirib, quritilgan xromatografik qog’ozga
ionlar aralashmasi eritmasidan kappilyar yordamida bir tomchi tushirib qog’ozda xosil bo’lgan rangli dog’lar asosida taxlil
B. Aralashmadagi ionlarni ular xosil qiladigan cho’kmalarni EK qiymatiga ko’ra ajratish
C. Xosil bo’ladigan cho’kmalar rangiga qarab sifat taxlil qilish usuli
D. Xromatografik plastinkada xosil bo’lgan masofani start front masofasiga nisbatan asosan sifat taxlilni bajarish

13. Aralashmadagi tarkibiy qismlar xosil qiladigan cho’kmalarni EK

qiymatiga ko’ra ajralishiga asoslangan xromatografik usulni ko’rsating.
A. Cho`ktirish
B. Taqsimlanish
C. Yubqa
D. Gel

14.. Sorbent sifatida kanday moddalar olinadi

1.Gaz
2.Silikagel
3.Al2O3
4.Suv
5.Ammiak
A. 2,3 B. 1,2 C. 3,4 D. 4,5
15. Reekstraksiya jarayoni nima
A. Moddani organik fazadan suvli fazaga qayta eksraksiyalash
B. Moddani ekstraksiya usulida ajratish
C. Moddani taqsimlanish koeffitsienti bo’yicha ajratish
D. Moddani cho’ktirib ajratish
Mavzu yuzasidan mustahkamlovchi savollar.

1. 
   Xromotografiyaning mohiyati nimadan iborat.?
   
2. 
   Xromotografiya usuli qachon va kimtomonidan fanga kiritilgan.?
   
3. 
   Xromotografiya ulullarini turlarini sanab bering.?
   
4. 
   Gaz va suyuqlik xromotografiyasini mohiyati nimadan iborat?
   
5. 
   Xromotografik sistemaning samaradorligi nima va u qanday omillarga bog’liq?
   
6. 
   Xromotografik sistemaning selektivligi nima va u qanday taminlash mumkin?
   
7. 
   Kolonkali va yupqa qavatli xromotografik usullarni tavsiflang, turlarini keltiring?
   
8. 
   Gaz adsobsion va gaz-suyuqlik xromotografiyasining mohiyati nimalardan iborat?
   
9. 
   Sifatiy va miqdoriy xromotografik aniqlashlar nimaga asoslangan?
   
10. 
    Gaz xromotografiyasi usulida qo’llaniladigan mutloq darajalash va ichki standartlar usullarining mohiyati nimada?
    

Foydalanilgan adabiyotlar

1. I.Jalolov ’’Fizik kimyoning zamonaviy tadqiqot usullari” maruza matni.
2. A. Quvatov “Fizikaviy tadqiqot usullari” Toshkent 2006 y
3. A. Quvatov “Spektroskopik taxlil usullari” S. 1995 y
4. Toshpo‘latov O.A, Ibroximov A,A, Razakov R.R “Tabiiy birikmalar tuzilishini spektroskopik usullar yordamida o‘rganish ”
5. Gyunter X «Vvedenie v kurs spektroskopii YAMR». M., «Mir», 1984. 478 s.
6. Sergeev N.M. «Spektroskopiya YAMR», uchebn.posobie, M., izd. MGU, 1981. 279 s
7. Ionin B.I., Ershov B.A., Kolsov A.I. “YAMR-spektroskopii v organicheskoy ximii” L., “Ximiya”, 1983. 272 s
8. Deroum, Endryu E. “Sovremennыe metodы YAMR dlya ximicheskix issledovaniy” 1992. 401. s
9. Organik sintezdan praktikum. “O'qituvchi” nashriyoti. Toshkent - 1979 10. Fayzullaev O. “Analitik kimyo asoslari”. T., “A.Qodiriy nomli nashriyot”, 2003.
11. Ю.А.Золотов и др. “ Основы аналитической химии.“ том 2. Высщая школа. Москва. 1999 г.
12. Ю.П. Васильев. Аналитическая химия. Том 2. Физико-химические методы анализа. Москва. Высщая школа. 1989 г.
13. Е.Н.Дорохова.Г.В.Прохорова Аналитическая химия. Физико- химические методы анализа. Москва Высщая школа. 1991 г.
14. Tahlilning fizik -kimyoviy usullari: Darslik. novda uchun. kimyo texnologiyasi bo'yicha o'qiyotgan universitetlar. mutaxassis. - 4 -nashr, Stereotip. - M.: Bustard, 2004
15. Moskvin L.N., Tsaritsyna L.G. Analitik kimyoda ajratish va kontsentratsiya usullari. – L. Kimyo, 1991.- 256.
16. Internet ma‟lumotlari:
www.google.uz
www.referat.uz
www.ziyonet.uz