13-Мавзу: Табиий тусдаги фавқулодда вазиятлар, уларнинг таснифи ва тавсифи. Аҳоли ва ҳудудни табиий фвлардан муҳофаза қилиш

Чўчқаларнинг классик вабоси - вирусли касаллик. У билан фақат уй ва ёввойи чўчқалар касалланада. Инфекция манбалари - касалланган ва касал бўлиб ўтган чўчқалар. Вабо йилнинг ихтиёрий вақтада, кўпроқ кузда учрайди, Даволаш усуллари ишлаб чиқилмаган. Шу сабабли касалланган ҳайвон зудлик билан ўлдириб, ёқиб юборилади.
Қушларнииг псевдовабоси - товуқсимонлар оиласига мансуб қушларнинг вирусли касаллиги. Нафас олиш, овқат ҳазм қилиш органлари, марказий нерв тизимининг зарарланишии билан намоён бўлади. Касаллик манбаи - вирусларни барча ажратмалари, тухуми ва нафаси билан ажратувчи касал ёки касал бўлиб ўтган қушлар. Инкубация даври 24 с, Зарарланиш кўпроқ ем, сув, ҳаво орқали, одатда куз-ёз даврида юз беради. Ўлим кўрсаткичи — 60-90% ни ташкил этади.Одатда кушларни даволамай, ўлдирилади ва ёқиб юборилади.
Юқумли гепатат - ит ва бошқа гўштхўр (тулки, бўри)ларнинг вирусли касаллиги.Безгак, шиллиқ пардаларнинг шамоллаши ва жигарнинг зарарланиши билан тавсифланади.
Қора оқсоқ (бруцеллез) — уй ва айрим ёввойи ҳайвонларнинг юқумли касаллиги. Одам учун хавфли. Ит ва мушуклар бруцелла (мелитензис, абортас, овис ва бошқ.)нинг ихтаёрий туридан зарарланшни мумкин. Ҳайвонлар касал Сигир, қўй, чўчқаларнинг гўшти ва сутини йстеьмол қилганда юз беради.
Қоқшол - ҳайвонларнинг кўплаб турлари ва одамда учрайдиган ярали бактерияли касаллик. Мушакларнинг спазматик қисқаршии билан намоён бўлади.
Манқа касаллиги - сап. Ушбу зооноз касалликни манқа таёқчаси қўзғатади. Манқанинг ўткир ва сурункали хиллари бор. У эшак, туя, зебра ва йиртқич ҳайвонларда учрайди.
Қутуриш - хайвонларнинг кўплаб турлари, айниқса ит, тулки ва бошқаларнинг ўткир вирусли касаллиги. Марказий нерв тизимииинг оғир зарарланиши билан тавсифланада ва инсон учун ўта хавфли ҳисобланада. Ҳайвон тишлаб олганда, шунингдек ҳайвон сўлагининг бошқа ҳайвонлар ва одам организмига тушишидан юқади. Одамларда қутуриш касаллиги итларнинг тишлаши натижасида келиб чикзишини биринчи марта Аристфтель аниқнаган.
Бундан, ташқари ҳайвонлар сил, сальмонеллез, колибактериоз, калмараз (парша) ва бошқа касалликлар билан оғрийди. Ҳайвонларда бит, бурга каби паразит ҳашаротлар ҳам учрайди.
Эпифитотик вазиятлар