13-mavzu. Kalsinatsiyalangan soda ishlab chiqarish usullari

Jarayonni texnologik sxemasi
Jarayonni texnologik sxemasida, karbonizatsiya bo’limida olingan 26%li bikarbonat aralashmasi vakum-filtrga (6) filtrlash uchun yuboriladi. Ajratilgan eritma asosan ammoniy xloriddan tashkil topgan bo’lib, ammiakni ajratib olish uchun distillyatsiya bo’limiga jo’natiladi.
Vakuum filtrda yuvilgan xom bikarbonat transporter (4), yig`uvchi bunker (3) orqali aralashtirgichga (1) ga jo’natiladi. Bu yerda transparter orqali (7) kelgan issiq soda aralashtiriladi(retur). Olingan aralashma soda pechiga (22) yuborilib, pechda kalsiynatsiya parchalanish jarayoni ketadi. Hosil bo’lgan tayyor mahsulot pechdan chiqib shneklar (17, 8) va elevator orqali bir qismi retur sifatida, asosiy qismi esa shnek (8) oraliq tayyor mahsulot sifatida omborga jo’natiladi. Bikarbonatning filtrlash jarayonida hosil bo’lgan suyuqlik eritmadan ammiakni ajratib olish maxsus bo’limda-distillyasiya bo’limida joriy qilinadi. Ammiakning bir qismi SO<sub>2</sub> bilan bog`langan bo’lib, distillyatsiya jarayoni ammiak va SO₂ ga parchalanadi.


5.4- rasm. Jarayonni texnologik sxemasi


Soda ishlab chiqarishda ammiakning qaytarish (regenerasiya) jarayoni
Bikarbonatning filtrlash jarayonida hosil bo’lgan suyuqlik eritmadan ammiakni ajratib olish maxsus bo’limda-distillyatsiya bo’limida joriy qilinadi. Ammiakning bir qismi SO₂ bilan bog’langan bo’lib, distillyatsiya jarayoni ammiak va SO₂ ga parchalanadi. NH₄HCO₃®NH₄OH+CO₂+H₂O
NH₄HCO₃ + NH₄OH ®(NH₄)₂CO₃ +H₂O
___________________________________________
2NH₄HCO₃®(NH₄)₂CO₃ +CO₂+H₂O-30,4 kDj
Harorat oshishi bilan
(NH₄)₂CO₃®2NH₃+CO₂+H₂O-100,8 kDj
Harorat 80⁰C dan yuqorida 62% SO₂ va 9% ga yaqin NH₃ gaz fazasiga ajralib chiqadi. Xlorid ammoniy holatdagi ammiakni ajratib olish uchun eritma ohak suti bilanishlanadi. 2NH₄Cl+Ca(OH)₂®CaCl₂+2NH₃+2H₂O+24,4 kDj
Xosil bo’lgan ammiakni gaz fazasida haydash uchun eritma suv bug`i yordamida 95-115⁰C ga qadar qizdiriladi. Ohak suti berishidan ilgari ammoniy karbonatini to’liq parchalash kerak, aksincha karbonat amoniy ohak suti bilan reaksiyaga kirishi mumkin. (NH₄)₂CO₃+Ca(OH)₂®CaCO₃+2NH₃+2H₂O- 8 kDj
Natijada qisman SO₂ va ohak suvini cho’ktirish mumkin. Ammiakning qaytarish (regenerasiya) bo’limining texnologik sxemasi rasmda bayon qilingan.
Distillyatsiya bo’limining texnologik sxemasi.