13-мавзу: Harorat va cho’kish choklari. Pollarning yangi turlari. Pollarning asosiy detallari. Sanoat binolarining maxsus zinalari

13-мавзу:
Harorat va cho’kish choklari. Pollarning yangi turlari.Pollarning asosiy detallari. Sanoat binolarining maxsus zinalari.
Pollar konstruktiv element hisoblanib, ular har doim ekspluatatsiya ta’siri ostida bo‘ladi. Pollarning narxi bir qavatli sanoat binosi narxining 5-25% ko‘p qavatli
sanoat binolarida esa 5-12 foizni tashkil qiladi. Ularni QMQ “pollar, loyihalash me’yorlari” talablari bo‘yicha loyihalanadi. Pollarning turlari va konstruktiv yechimlarini tanlashda, avvalambor ularga ta’sir etadigan ishlab chiqarish harakteri va ekspluatatsiya mustahkamligini, hamda
uning xizmat muddatini oshirishni ta’minlovchi talablar bajarilishi kerak. Shuning uchun ham sanoat binolari pollari yuqori mustahkamlikka ega bo‘lishi, tekis va silliq
yuzaga ega bo‘lishi sirpanmaydigan bo‘lishi, yaxshi elastiklikka ega bo‘lgan (buyumlarni urilishidan shikastlanmaydigan), ovoz chiqarmaydigan, suv
o‘tkazmaydigan, o‘tga chidamli, tajovuzkor ximoyali moddalar ta’siriga chidamli, kerak bo‘lganda tez almashtirish va kam mehnat sarfi bilan ta’mirlanishi, industrial
oson tozalanuvchi va o‘z ko‘rinishini uzoq vaqt saqlab turuvchi bo‘lishi kerak. Odatda birinchi qavat pol sathi uchastka maydonini rejalashtirilgan belgisidan
150mm yuqori bo‘lishi kerak. Yer osti suvlari satxi yuqori bo‘lgan hollarda pol satxi rejalashtirilgan belgisidan 500mm gacha yuqori ko‘tarilishi mumkin. Pollar yopma
ashyolar bo‘yicha nomlanadi. Yopma konstruksiyasi va ularni o‘rnatish usuliga ko‘ra donali yoki yaxlit turlarga ajratiladi (1-rasm). Bir qavatli sanoat binolarida pollarni odatda to‘g‘ridan to‘g‘ri asos tuprog‘iga, ko‘p qavatli binolarda esa qavatlar aro yopma ustiga o‘rnatiladi. Tuproq ustiga o‘rnatiladigan pol tarkibiga asos, to‘shama qatlam, pol yopmasi kabi konstruktiv elementlardan iborat bo‘ladi. Boshqa qatlamlar talabga ko‘ra o‘rnatilishi mumkin. Bir qavatli bino pol osti vazifasini tabiiy tuproqlar bajarishi
mumkin. bo‘sh tuproqli asoslarni yuk ko‘tarish qobilyatini oshirish maqsadida ularga shag‘al yoki chaqiq toshlar aralashtirilib, mahsus mashinalar yordamida yoki qurilmalar yordamida shibbalanadi.

To‘shama qoplama yukni asosga tarqatib beradi va uning turi tanlangan yopma ko‘rinishiga va texnologik talablarga bog‘liq bo‘lib qalinligi tushayotgan yuk va asos xarakteriga bog‘liq bo‘ladi va uning qalinligi 80-250mm qilib olinadi.
Yaxlit pollarga tuproqdan, shag‘al va chaqiq toshdan,betondan va sement qumdan, mozaika va metallosementdan, asfaltbetondan, ksilolitli va boshqa
ashyolardan ishlangan pollar kiradi. Tuproqdan yasalgan pollarni issiq sexlarda o‘rnatiladi. Pol yopmasi tuproq, qum
va suv aralashmasidan iborat bo‘lib to‘shama qatlam vazifasini ham o‘zi bajarishi mumkin, agarda bunday aralashmalarga 2-3% yog‘ moddasi va 55-65% shag‘al yoki
chaqiq tosh qo‘shilsa, yuqori darajali mexanik sifatlarga ega bo‘lgan tuproq pollarga ega bo‘lish mumkin.