13-maruza. Viruslar vaularning klassifikatsiyasi. Reja

V. (-)bzRNK viruslar – bu viruslar (-)bzRNK tutadi (m., gripp virusi, qizamiq, qutirish viruslari). Bu guruh viruslari (-)bzRNK bilan bir qatorda o‘zi bilan birga RNK-tobe(zavisimuyu) RNK-polimeraza fermentini “olib yuradi”, virus bilan zararlangan hujayrada yuqumli jarayonni birinchi davrida RNK ipiga komplementar ((+)bzRNK) hosil qilish uchun bu ferment kerak bo‘ladi. So‘ngra virus oqsillari hosil bo‘ladi, shular qatorida virus genomini mazkur hujayrada ko‘payishini ta’minlaydigan RNK- tobe (zavisimaya) RNK-polimeraza hosil bo‘ladi va yangidan hosil bo‘lgan virionlar tarkibida joylashadi.
VI. biRNK-RT viruslar, yoki retroviruslar, bu viruslar (+)biRNK tutadi va o‘z hayot siklida RNK matritsada DNK sintez stadiyasiga ega. Bu guruhga ba’zi onkoviruslar kiradi (havfli o‘sma qo‘zg‘atish qobiliyatiga ega viruslar) va VICH (uning genomi iiRNKbo‘lsa ham, DNKstadiyasi virusnig hayot siklini ajralmas stadiyasidir). Virus genomida qaytalama transkriptaza fermenti kodlangan bo‘lib, u ham RNK-tobe (zavisimoy), ham DNK-tobe (zavisimoy) DNK-polimeraza xususiyatiga ega. Virus bilan zararlangan hujayraga virus RNK si bilan birga tushib, qaytalama transkriptaza (+)bzRNK matritsasida DNK-kopiyalar sintezi bilan ta’minlaydi avval (-)bzDNK shaklida, so‘ngra izDNKshaklida, so‘ngra virus (+)bzRNK, undan keyin virus oqsillari sintezlanadi va tayyor virionlar shakllanib hujayrani tark etadi va yangi hujayralarni zararlashni yangi davri boshlanadi.
VII. izDNK-RT viruslari – izDNK tutuvchi viruslar, ular o‘z hayot siklida RNK matritsasida DNK sintezi davriga ega (B gepatitiga o‘xshash retroid viruslar). Bu viruslar tarkibiga kiruvchi izDNK, I guruh viruslariga qaraganda boshqacha nusxalanadi (ularda virus DNKsini DNK-tobe(zavisimaya) DNK-polimeraza nusxalaydi). Bu holatda avval virus DNKsi bo‘ylab hujayraning DNKtobe (zavisimiy) RNK polimerazasi (+)biRNKni sintezlaydi. So‘ngra undan virus oqsillari va virus DNK si hosil bo‘ladi. DNKsintezini RT qaytalama transkriptaza fermenti amalga oshiradi.
Bu klassifikatsiya viroidlar uchun juda ham mos bo‘laolmaydi, chunki viroidlar xalqali bzRNK dir.