13 maruza. Ajraladigan va ajralmaydigan birikmalar. Reja

Parchin mixli birikmalar. Ular ajralmas birikmalar tarkibiga kiradi. Biriktiriladigan detallarda parma yordamida parchin mix diametriga nisbatan 1,05 ga teng (13.17,a-shakl) teshik o‘yiladi. Parchin mix teshikdan o‘tkazilib (13.17,b-shakl), uchi tomoni parchinlab, uning kallagi sifatida siqiladi (13.17,v-shakl), natijada 13.17,g-shakldagi parchin mixli birikma hosil bo‘ladi.
Parchin mixning diametri biriktiriluvchi detallarning qalinligi bilan bog‘liq bo‘lib taxminan quyidagi formula bilan aniqlanadi: d=+(6…8) mm yoki parchin mixlarning standart jadvalidan olish mumkin. Bundan tashqari biriktiriluvchi detallarning qalinligi parchin mix sterjenining L uzunligini ham belgilaydi. Bu quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi. L=2+1,501.
Payvandli birikmalar. Ajralmas birikmalardan keng qo‘llaniladigani payvndli birikmalar bo‘lib, ikki detalni biriktirish joylarini eritish yoki eritib quyish yo‘li bilan amalga oshiriladi. Eritib ulangan joyiga payvand chok deyiladi. Payvand choklar eritish yoki bosim ostida payvandlash bilan hosil qilinadi.
Eritish yordamida payvandlash (E) elektr yoyi bilan, (P) yarim avtomatli, (A) avtomatli, (G) gazli bo‘lishi mumkin.
Bosim ostida payvandlashning yana bir turi bu kontaktli payvandlash bo‘lib, u o‘z navbatida – nuqtali, rolikli, rel’efli va uchma-uch kabi turlarga bo‘linadi. Ikki detalni o‘zaro payvandlash uchun detallarning birikuvchi uchlariga tegishli ravishda ishlov beriladi (13.18-shakl).
Birikuvchi detallarning joylashuviga qarab quyidagi payvandlash usullari mavjud: uchma-uch (13.19,a-shakl), burchakli (13.19,b-shakl), tavrsimon (13.19,v-shakl) va ustma-ust (13.19,g-shakl).

13.17-shakl

13.18-shakl 13.19-shakl



a) b)
13.20-shakl

Payvand choklarni chizmada tasvirlashda choklarning chegarasi asosiy tutash chiziq bilan chiziladi (13.20,a-shakl). Payvandli birikmalarni chizmalarda soddalashtirib chizish mumkin, unda ko‘rinadigan choklar asosiy tutash chiziqlar, ko‘rinmaydigan choklar – shtrix chiziqlar bilan va payvand nuqtalari «+» belgi bilan ko‘rsatiladi (13.20,b-shakl).