13. Лекция кк этнологтя 2-к

Jan`a Gvineya xaliqlari. 

 Atawdin` shig`is bo`limi Papau-Jan`a Gvineyasinda 4,1 mln xaliq  jasaydi. Otiriqshilarinin`  90% 

papuaslar quraydi, 700 ge jaqin etnoslari bar. 

Antropologik  jishatdan  ham  papuas    va  melaneziyaliklar  tipi  (Avstroloid  irqi)  farqlanadi.  Đkkala 

tipda  sham  jingalak  soch,  qalin  lab,  keng  burun  bılsada  papuaslar  chızinchoq  yuzlari,  burunlari 

yoysimonligi  bilan  ajralib  turadi.  Yangi  Gvineyaliklar  sıqa  deshqonchiligi  bilan  shug`ullanib-taro, 

yams,  batat,  banan,  shakarqamish,  kokos  va  saga  palmalari,  non  daraxti  etishtiradilar.  Annaviy 

meshnat  qurollari  -tosh  bolta,  chıqmor,  uchi  ıtkir  tayoq  (sıqa)bılgan.  Uy  shayvonlaridan:  chıchqa, 

tovuq  va  it  boqqanlar.  Deshqonchilikdan  tashqari  ovchilik,  qisman  baliqchilik  mavjud. 

Shunarmandchiligi deshqonchilikdan ajralib chiqmagan.  Qishloqlarida  asholi  soni  100-150  kishidan 

iborat.  Kıp  joylarda  erkaklar  uylari  saqlanib  qolgan.  Uylari  ustunlar  ustiga  qurilgan  bılib  bambuk  va 

daraxt  pıstloqlari  asosiy  qurilish  ashyosi  shisoblangan.  Tomlari  palma  yaproqlari  bilan  yopilgan. 

Uylari  asosan  tıg`ri  tırt  burchakli  qurilgan.  Erkaklarning  ananaviy  kiyimlari  tapadan  qilingan 

belbog`chalar bılsa, ayollari ısimlik tolalari va ıtlardan kichkina yubkachalar kiyishgan. Zeb-ziynatlar 

asosan erkaklarda bılgan.  

Taomlari.    Asosan  ısimlik  mashsulotlaridan  bılib,  gısht  kam  istemol  qilingan.  Taomlarni  ochiq 

olovda tayyorlashgan. Olovni esa ishqalash yıli bilan olishgan. Tuzni kuldan ajratganlar. Papuaslarda 

qabilalar  bılsada  ular  kıproq  etnik  xususiyatga  ega.  Papuaslarda  qabila  boshliqlari  (germanlar, 

---

 

32 

slavyanlardagi kabi), qabila tashkiloti strukturalari bılmagan. Ularni faqat til va madaniy birlik bo\lab 

turgan. Papuaslar qabila uru\chilik-patriarxal bılib, urug` jamoalari fratriyalarga bılingan.