13- мавзу: шахс ривожланиши ва унга таъсир этувчи омиллар

13- МАВЗУ: ШАХС РИВОЖЛАНИШИ ВА УНГА ТАЪСИР ЭТУВЧИ ОМИЛЛАР.

РеЖА:

1. Kасбий тарбияда шахс ривожланиши ҳақида тушунча

2. Kасбий тарбияда шахсни ривожлантирувчи асосий омиллар.

3. Бола ёшини даврлаштириш ва унинг педагогик аҳамияти.

Ривожланиш деганда, биз шахснинг ҳам жисмоний, ҳам ақлий ва маънавий камол топиш жараёнини тушунамиз.

• Ривожланиш деганда, биз шахснинг ҳам жисмоний, ҳам ақлий ва маънавий камол топиш жараёнини тушунамиз.

Шахснинг ривожланиши жараёни бир қанча омиллар таъсирида содир бўлади. Булар:

• биологик омил
• ижтимоий омил

Муҳит – бу шахсга таъсир этувчи ташқи воқеа ва ҳодисалар комплексидир. Булар: табиий муҳит (географик, экологик) ижтимоий муҳит (шахс яшаётган жамият) оила муҳити ва бошқалар киради.

• Муҳит – бу шахсга таъсир этувчи ташқи воқеа ва ҳодисалар комплексидир. Булар: табиий муҳит (географик, экологик) ижтимоий муҳит (шахс яшаётган жамият) оила муҳити ва бошқалар киради.

Шахс шаклланиши учун зарур бўлган омиллардан яна бири бу тарбиядир.

• Шахс шаклланиши учун зарур бўлган омиллардан яна бири бу тарбиядир.
• Шахс ривожланишига эришиш ҳар бир жамиятда амалга оширилаётган тарбия тизими орқали амалга оширилади. Фақат тарбия орқали инсондаги ривожланиш имкониятларини рўёбга чиқариш мумкин.
• Тарбия жараёнида аниқ мақсад ва режа асосида шахсга таъсир этилади.

Ривожланиш шахс фаолиятидан ташқарида бўлмайди.

• Ривожланиш шахс фаолиятидан ташқарида бўлмайди.

Ҳозирда ижтимоий психологик
нуқтаи-назардан шахснинг шаклланишини белгиловчи омиллар қуйидагилардан иборат эканлигини кўрсатиш лозим:

• 1. Биогенетик
• 2. Социогенетик
• 3. Биосоциогенетик

Бу назарияларнинг биринчиси, шахс шаклланиши ва такомиллашувида асосий ролни унинг авлоддан авлодга ўтиб келаётган генлари белгилаб беради, деган фикрни илгари сурсалар, иккинчи назария тарафдорлари эса аксинча шахс шаклланишида асосий омил – ижтимоий муҳитдир, деган хулосада тўхтаганлар. Мана шу икки назариянинг оралиғида учинчи назария юзага келган ва унинг тарафдорлари шахс шаклланишида ҳам генетик муҳит, ҳам ижтимоий муҳит роль ўйнайди деган хулосага келишган.

Боланинг шаклланиши ҳақида Ғарб файласуфларининг фикрлари

• Биологик йўналиш 
• Преформизм йўналиши 
• Бихевиоризм йўналиши 

Бола ёшини даврлаштириш ва унинг педагогик аҳамияти

Ёш хусусиятларини ҳисобга олиш, бола хусусиятига мослашиш эмас, балки шу ёш даврда бола имкониятларини ҳисобга олган ҳолда таълим ва тарбия ишларини ташкил этиш демакдир. Шундагина шахс ривожланишига тарбиянинг таъсири самарали бўлади.

• Ёш хусусиятларини ҳисобга олиш, бола хусусиятига мослашиш эмас, балки шу ёш даврда бола имкониятларини ҳисобга олган ҳолда таълим ва тарбия ишларини ташкил этиш демакдир. Шундагина шахс ривожланишига тарбиянинг таъсири самарали бўлади.