13- маъруза: Ўзгармас ток машиналарида якор реакцияси, якор реакциясини хисоблаш

2-расм. Чўткалари геометрик нейтрал чизиьида ўрнатилган электр машинанинг умумий магнит майдони

3-расм. Бўйлама якор реакциясининг магнит майдони

Якор реакциясини хисоблаш

Якор реакциясини хисоблаш

  Якор реакциясини хисоблашни соддалаштириш мақсадида қуйидаги шартларни қабул киламиз:

1. Якорнинг магнит ўзагини ташқи юзасида пазлар йўқ;

2. Якор чўлғамининг ўтказгичлари якор юзасида бир хил тарқалган;

Якор реакциясини хисоблаш учун хам магнит ўзакни хисоблашда қўлланилган тўла ток қонунидан фойдаланамиз.

(1)

бу ерда: Н - майдон кучланганлиги; - участкалар-даги токлар; dl - участка узунлиги.

магнит майдон чизиғи бўйлаб Наqх = const деб қабул қилинганда (1) ўрнига қуйидаги ифодани ёзиш мумкин

Шундай қилиб:

• Шундай қилиб:
• ёки:
• Булардан якорнинг магнит юритувчи кучи геометирик нейтрал чизиғида энг катта қийматига эришади.
• Қутуб ўзагининг чеккасида

Якор реакциясининг хаво бўшлиғидаги асосий магнит майдонга таъсирини 4-расмдан кўришимиз мумкин. хаво бўшлиғидаги қўзғатиш магнит майдонини тарқалишини 1-эгри чизиқ кузготиш чулгамининг ва 2-эгри чизиқ якор чулгамининг майдон индукциясини хаво бўшлиғидаги тарқалишини характерлайди. Тўйинмаган магнит системали ўзгармас ток машиналарининг хаво бўшлиғидаги магнит майдонларининг йиғиндиси бўлиб, хисобланган умумий майдоннинг ўзгариш характерини аниқловчи 3 эгри чизиқни 1 ва 2-эгри чизиқларнинг хар бир нуқтадаги ординаталарини қўшиб хосил қиламиз. Машинанинг магнит ўзагини тўйинишини хисобга олинганда умумий майдон пунктир билан белгиланган эгри узилган чизиқ кўринишида ўзгаради. Шунинг учун тўйинган магнит системали ўзгармас ток машиналарда кўндаланг якор реакцияси қутб ўзакларининг магнит майдонини бир оз камайтиради, яъни асосий магнит оқимга магнитсизлантирувчи таъсир кўрсатади дейилади.

Якор реакциясининг хаво бўшлиғидаги асосий магнит майдонга таъсирини 4-расмдан кўришимиз мумкин. хаво бўшлиғидаги қўзғатиш магнит майдонини тарқалишини 1-эгри чизиқ кузготиш чулгамининг ва 2-эгри чизиқ якор чулгамининг майдон индукциясини хаво бўшлиғидаги тарқалишини характерлайди. Тўйинмаган магнит системали ўзгармас ток машиналарининг хаво бўшлиғидаги магнит майдонларининг йиғиндиси бўлиб, хисобланган умумий майдоннинг ўзгариш характерини аниқловчи 3 эгри чизиқни 1 ва 2-эгри чизиқларнинг хар бир нуқтадаги ординаталарини қўшиб хосил қиламиз. Машинанинг магнит ўзагини тўйинишини хисобга олинганда умумий майдон пунктир билан белгиланган эгри узилган чизиқ кўринишида ўзгаради. Шунинг учун тўйинган магнит системали ўзгармас ток машиналарда кўндаланг якор реакцияси қутб ўзакларининг магнит майдонини бир оз камайтиради, яъни асосий магнит оқимга магнитсизлантирувчи таъсир кўрсатади дейилади.