12-mavzu: She’r tuzlishi va she’r tizimlari

O‘zak qofiya. So‘zning o‘zagidan tuzilgan qofiya.

• O‘zak qofiya. So‘zning o‘zagidan tuzilgan qofiya.
• yiroq : firoq
• ochiq : oshiq
• SHahar : haSHar
• temir : tomir
• Qofiyalarning o‘rniga ko‘ra turlari.
• Boshlanma (anaforik) qofiya.
• Sababi shunda edi,
• Ko‘nglim tugunda edi.
• O‘lib ketar deb edim,
• CHirib ketar deb edim. H.Olimjon.
• Ichki qofiya. Misra so‘nggidagi qofiyadan tashqari, misra o‘rtasidagi so‘zlar ham ohangdosh bo‘ladi.
• Koshki edi, men boshingda
• Turgan bo‘lsam o‘sha dam
• Kirmasmidim men qoshingga
• Bermasmidim jonni ham Zulfiya

Bandni uyushtirish jihatidan qofiyaning misradagi o‘rni.

• Bandni uyushtirish jihatidan qofiyaning misradagi o‘rni.
• Kesishuvchi qofiya a b a b
• Zamin otli bir Sayyorani
• Ikki bo‘lak qilib so‘ydilar.
• G‘arb dedilar bitta porani
• Bir porani SHarq deb qo‘ydilar. E.Vohidov
• Qoliplovchi qofiya: a b b a
• Ba’zi tunlar qattiq - qattiq
• Bo‘kirdi - da qo‘ydi sellar
• Quturadi vaxshiy ellar
• Ucha yozdi ko‘rpa - yostiq Oybek

Juft qofiya: a a b b v v g g

• Juft qofiya: a a b b v v g g
• Ikki do‘stga aytib SHaraf - shon
• Oqar edi toshqin Zarafshon
• Olam sari sochib yangi ong
• Sekin - sekin yoriSHardi tong. H.Olimjon
• Mumtoz adabiyotda masnaviylar xudda shunday qofiyalanadi.
• Nedur ahvoling, ey zori g‘aribim,
• Visolim davlatidin benasibim.
• CHekarding g‘am tog‘in holing nechundir,
• Bu yukdan jimmi chun noming nechukdir. Navoiy.
• Bo‘ldi taajjub qiziq hangomalar,
• Arz etayin emdi yozib nomalar.
• Adl qulog‘i - la eshit holimi
• Zulm qilur baski menga zolimi Muqimiy
• SHunday qofiyalash yo‘li bilan yozilgan asarlar masnaviy deyiladi.

NAZORAT SAVOLLARI:

• 1. SHe’riy nutq.
• 2. SHe’riy nutq komponentlari.
• 3. SHe’r komponentlarining o‘zaro bog‘liqligi.
• 4. Hijo.
• 5. Ritm.
• 6. Pauza.
• 7. Bo‘g‘in va hijo.
• 8. Turoq va rukn.
• 9. Misollar asosida bo‘g‘inlarni ajrating.
• 10. Qofiya haqida ma’lumot bering.
• 11. Qofiya turlari.
• 12. Kesishuvchi va juft qofiya.
• 13. SHe’riy nutq xususiyatlari.
• 14. Hijo, ritm, pauza.
• 15. Band, turoq, misra.
• 16. Naqorat, alliteratsiya.
• 17. Bo‘g‘in va hijo.
• 18. Qofiya turlariga misollar keltiring.
• 19. Oq she’r.
• 20. Hozirgi o‘zbek she’riyatida qofiya.

ADABIYOTLAR:

• Quronov D. Adabiyot nazariyasi asoslari. T. 2018.
• Rahimov Z. Adabiyotshunoslikka kirish. Farg‘ona 2000.
• Xudoyberdiyev E. Adabiyotshunoslikka kirish. T. 2007.
• Boboyev T. Adabiyotshunoslik asoslari. Toshkent, 2002.
• Sultonov I. Adabiyot nazariyasi. T., O‘qituvchi. 2005.
• Ulug’ov A. Adabiyotshunosik nazariyasi. T. 2018,