|
2. Гўшт ва балиқ махсулотларидаги миоглобин фиксацияловчилари.
Миёглобин фиксаторлари. Буларга гўшт ва балиқ маҳсулотларини доимий пушти ранг билан таъминлайдиган моддалар киради (Е249 калий нитрит, э250 - натрий нитрит, э251 - натрий нитрат, э252 - калий нитрат) (ташқи кўринишини яхшилаш).
Заҳарлилиги сабабли нитрат ва нитритлардан озиқ-овқат қўшимчалари сифатида фойдаланиш қатъий тартибга солинади.
3. Эритувчилар. Тиндирувчи ва комплекс хосил қилувчи моддалар. Органик биокатализаторлар ва транквилизаторлар. Детергентлар, ювувчи ва дезинфекцияловчи воситалар.
Ун ва нонни яхшилайдиган воситалар. Ушбу озиқ-овқат қўшимчалари гуруҳига унни оқартириш, нон сифатини яхшилаш учун моддалар киради.
Оқартириш учун моддалар унни қайта ишлаш учун фақат нонвойхоналарда ишлатилишидан олдин кўрсатмаларга мувофиқ қўлланилади (Е539 - натрий тиосулфат, э930 - калтсий пероксид, э920 - систеин ва унинг натрий ва калий тузлари ва ДР -) –
Нон сифатини яхшилайдиган моддалар хамирнинг биологик хусусиятларини яхшилайди, хамирнинг газ ва сув ўтказувчанлигини оширади ва майдаланган эластикликни оширади. Кимёвий таркибига қараб, уларни қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин: оксидланишни яхшилайди (Е300 - аскорбин кислотаси, э928 - калтсий пероксид ва бошқалар) ва таъсирни камайтиради (Е539 - натрий тиосулфат ва бошқалар), ўзгартирилган крахмаллар (Е1400-) э1450), ферментатив препаратлар (Е1100 - амилазлар, э1101 - протеазлар ва бошқалар), сирт фаол моддалар (Е472е - диатсетил тартарик ва ёг ъкислоталарининг моно- ва диглисеридлари эфирлари, э472б - сирка ва ёғ кислоталарининг моно- ва диглисеридлари эфирлари ва бошқалар. .), мураккаб такомиллаштирувчилар (Россияда - БИК серияли такомиллаштирувчилар) ва бошқалар.
Полишинг агентлари. Озиқ-овқат маҳсулотларини бир-бирига ёпишиб кетишига тўсқинлик қиладиган порлаши ва порлаши учун, озиқ-овқат қўшимчаларини - полишинг агентлари ёки сирловчи моддаларни (Е905б - нефт жели, ҳар хил муми, э913 - ланолин, э905 c, синф А - керосин ва бошқалар).
ОИТС. Технологияни такомиллаштириш мақсадида хом ашё ва озиқ-овқат маҳсулотларини қайта ишлашда ёрдамчи воситалардан (тиниқловчи, филтрловчи материаллар, флокулянтлар, сорбентлар; катализаторлар; эритувчилар; хамиртуруш учун озуқа моддалари; ювиш воситалари ва тозаловчи воситалар, кўпик чиқарувчилар ва бошқалар) фойдаланишга рухсат берилади.
Шакар ишлаб чиқариш, виночилик ва бошқа озиқ-овқат саноатида қуйидаги тиниқлаштирувчи, филтрловчи материаллар, флокулянтлар ва сорбентлар қўлланилади. ўзгартирилган акриламид қатронлар, алуминосиликатлар, алуминофосфатлар, клиноптилолит (зеолит), танин, фаоллашган углерод, полиакрил кислотаси, полиакриламид ва бошқалар.
Овқат мойлари ва бошқа маҳсулотларни ишлаб чиқаришда катализаторлар, алюминий, калий, натрий, мис, марганетс, никел, платина, кумуш ва бошқалар ишлатилади.
Ёғли маҳсулотлар ва баъзи озиқ-овқат қўшимчаларини (лаззатлар, бўёқлар ва бошқалар) ишлаб чиқаришда экстрактсия ва технологик эритувчилар, масалан, асетон, гексан, ҳептан, бутилатсетат, пропан, этанол ва бошқалар ишлатилади.
Нон ва нон маҳсулотлари ишлаб чиқаришда озуқавий хамиртуруш, хамиртуруш учун озуқа моддалари (озиқлантириш, субстрат), биотин, Б комплекс витаминлари, калий ва калтсий карбонатлари, аммоний, темир, калтсий, магний, мис, рух сулфатлари ишлатилади.
Хом ашё ва озиқ-овқат маҳсулотларини қайта ишлаш технологиясида бошқа технологик функтсияларга эга бўлган ёрдамчи воситалардан фойдаланишга рухсат берилади: ювиш ва тозалаш воситалари, ювиш воситалари, дефоамерлар ва бошқалар, уларнинг максимал қолдиқ миқдори қатъий тартибга солинади.
Ушбу таснифни кўриб чиқиб, шуни таъкидлаш керакки, бошқа таснифлар мавжуд. Масалан, СанПиН 2.3.2.1293-03 "Озиқ-овқат қўшимчаларини ишлатишда гигиеник талаблар: санитария-епидемиология қоидалари ва стандартлари" га мувофиқ озиқ-овқат қўшимчалари уларнинг асосий функтсионал синфлари билан тартибга солинади:
кислоталар, асослар ва тузлар;
консервантлар;
антиоксидантлар;
пишириш ва ёпиштиришни олдини оладиган озиқ-овқат қўшимчалари;
мустаҳкамлик стабилизаторлари, эмулсификаторлар, қалинлаштирувчи моддалар, текстуралаш воситалари ва бириктирувчи моддалар;
ун ва нонга ишлов берувчилар;
бўёқлар;
рангли фиксаторлар;
ойналар;
озиқ-овқат маҳсулотининг таъми ва ҳидини яхшилайдиган ва ўзгартирадиган озиқ-овқат қўшимчалари;
татландıрıcıлар;
пломба ташувчилар ва тўлдирувчи эритувчилар;
лаззатлар.
Юқоридаги таснифлар истисно қилмайди, балки бир-бирини тўлдиради.
СанПин 2.3.2.1293-03 га биноан, аҳолининг айрим гуруҳлари (хусусан, болалар) озиқ-овқат маҳсулотларини саноат ишлаб чиқаришда озиқ-овқат қўшимчаларини ишлатиш қатъий тартибга солинган.
Болалар учун тайёр озиқ-овқат маҳсулотларида озиқ-овқат қўшимчаларининг таркиби стандартлаштирилган (максимал) даражадан ошмаслиги керак.
Юқоридаги СанПин 2.3.2.1293-03 таркибида она сути ўрнини босувчи моддаларни ишлаб чиқаришда, беш ойдан ошган соғлом болалар учун "кейинги аралашмалар" ишлаб чиқаришда, соғлом болалар учун қўшимча озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқаришда фойдаланишга рухсат берилган қўшимчалар рўйхати келтирилган. ҳаётнинг биринчи йили ва бир ёшдан уч ёшгача бўлган болаларни овқатлантириш учун, уч ёшгача бўлган болалар учун махсус парҳез маҳсулотларини ишлаб чиқаришда.
Озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш ёки аҳолига сотиш учун тасдиқланган озиқ-овқат қўшимчалари рўйхати уларнинг хусусиятлари тўғрисида янги илмий маълумотлар олиниши ва янги дори воситаларининг киритилиши муносабати билан доимий равишда қайта кўриб чиқилиб ва янгиланиб борилмоқда.
Шуни таъкидлаш керакки, бизнинг мамлакатимизда тасдиқланган озиқ-овқат қўшимчалари рўйхати чет элга қараганда анча кичик, масалан, АҚШ ёки Ғарбий эвропа мамлакатларида. Шунинг учун ишлатиладиган озиқ-овқат қўшимчаларига қараб озиқ-овқат маҳсулотларини қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин (масалан, Россия):
Россияда фойдаланишга рухсат берилган озиқ-овқат қўшимчаларини ўз ичига олган маҳсулотлар;
Россияда ишлатилмайдиган, аммо импорт рухсатномасига эга қўшимчаларни ўз ичига олган маҳсулотлар;
Россияда тақиқланган озиқ-овқат қўшимчаларини ўз ичига олган маҳсулотлар.
Россияда озиқ-овқат қўшимчаларининг 250 га яқин турига, жаҳон амалиётида 500 га яқин фойдаланишга рухсат берилган.Ҳозирги кунда Россия Федератсиясида 5 та озиқ-овқат қўшимчаларини ишлатиш тақиқланган.
Do'stlaringiz bilan baham: |
