12-Mavzu: Intellektual kamchiligi bo`lgan o`quvchilarga ta`lim berish metodlari Yordamchi maktablarda o'qitish uslubining qo'llanish xususiyatlari

1. Yangi mavzuni dastlabki o'qitish darsi. Bu darsning asosiy didaktik maqsadi, o'quvchilarning yangi bilimlar bilan qurollanishi, yangi materialni o'qishi va tushunishi hisoblanadi. Bunday darsning ko'p vaqti yangi bilimlarni tushuntirishga qaratiladi. O'quvchilar bilimini tekshirish va qaytarish bu darslarda chegaralangan holda olib boriladi.
Pedagogik adabiyotlarda yangi materialni tushuntirish masalasiga katta e'tibor beriladi. V.L.Strezikozin yordamchi maktablarda harn qoilanishi mumkin bo'lgan o'quvchilar tomonidan yangi mavzuni tashkiliy o'zlashtirishning qiziqarli chizmasini keltiradi. Darsning butun mavzui bo'yicha yangi material katta boimagan elementlarga boiinib, ulardan har biri o'quvchilar batamom tushunmagunlaricha o'rganiladi. O'quv materialining har bir o'zlashtirilgan qismi tezda qaytariladi, bunga qanoat hosil qilingandan keyingina, ya'ni o'quvchilarning ushbu materialni o'zlashtirganlaridan keyin o'qituvchi keyingi qismni tushuntira boshlaydi. Bu yangi bilimni eng oddiy o'zlashtirish deb ataladi.
Yangi bilimni o'zlashtirishning bu usuli yordamchi maktablar amaliyotida qo'llaniladigan dasturlashtirilgan darsga olib keladi. Ishni shunday tashkil etishning afzalligi, bilimni elementar o'zlashtirish ayrim o'quvchilar bilimida uzilishlar paydo bo'lishining oldini oladi. Shu bilan birga, bu o'qituvchi uchun ishning har bir bosqichidagi natijalarni aniqlash imkonini berib, ularni hisobga oigan holda materialning keyingi qismini o'qitishga o'tiladi. Bundan tashqari, o'qituvchi yangi materialni to'la o'zlashtira olmagan o'quvchilarga o'z vaqtida yordam ko'rsatib, ayrim o'quvchilarga nisbatan individual munosabatda bo'ladi. Buning ijobiy tomoni yana shundaki, o'quvchilar faqat o'qituvchini tinglabgina qolmay, balki o'zlari mustaqil ravishda amaliy mashg'ulotlarni bajarib, darslik bilan ishlaydilar. Bu o'rganilayotgan mбsala bo'yicha bolalarga amaliy harakatlar usulini egallashga yordam beradi (ular qo'yilgan savolga javob uchun material topib, uni ajratadilar, taqqoslaydilar, tasniflaydilar). Shunday qilib, o'qituvchi o'qitishning ikki tomonlama boshqarib turish imkoniga ega bo'ladi: bir tomondan, tushunish va tasawur etishning shakllanishi, boshqa tomondan, bolalarda bilishga bo'lgan harakatning rivojlanishi. Bu, shubhasiz, o'qitishning rivojlantiruvchi tamoyilini amaliy jihatdan amalga oshirish imkonini beradi.
Yordamchi maktablarda yangi mavzuni dastlabki o'zlashtirish darsi uncha katta bo'lmagan materialga ega. Shuning uchun o'quvchi ko'nikma va malakasini jamlash uchun olingan bilim bo'yicha qayta mashq qilish imkoniyatiga ega. O'qituvchining tushuntirishi bilan o'quvchilarning mustaqil ishlarining qo'shib borilishi quyidagi tarzda tuzilishi kerak.
O'qituvchi darsni yangi mavzuni tushuntirish bilan boshlaydi, shundan keyin olingan bilimni mashqlar yordamida mustahkamlash maqsadida o'quvchilarning mustaqil ishlarini tashkil qiladi.
O'qituvchi o'quvchilarga taqqoslash uchun bir qancha misollar keltirib, suhbat yordamida o'quvchilarni xulosa chiqarishga olib keladi.
Bunday darslar o'quvchilarning aqliy rivojlanishiga yordam beradi, chunki ularga tahlil, tasnif, taqqoslash va umumlashtirishni mashq qildiradi. Bu esa ularning nutqlaridagi asosiy nuqsonlarni tuzatishga imkon beradi.