12-ma’ruza. Kiritish-chiqarishni boshqaruv tizimi. Reja

Kiritish va chiqarish qurilmalari.
Sichqoncha va trekbol.
S ichqocha qurilmasi 1964 yil D.Enjeblat tomonidan kashf etilgan bo’lib, ilk bor 70-yillar boshlarida Xerox korporatsiyasi tomonidan chiqarilgan.Sichqoncha va trekbol kompyuterga axborotni kiritishning koordinatali qurilmalari hisoblanadi. Ular klaviaturaning o’rnini to’ligicha almashtira olmasada, ancha qulayliklarga egadir. Bu qurilmalar asosan ikkita yoki uchta boshqaruv tugmalariga ega.Sichqonchani ulashning eng keng tarqalgan usuli bu ketma-ket port orqali ulanishdir. Bundan tashqari shinali interfeysli sichqonchalar va PS\2 stilidagi sichqonchalarni ulash usullari mavjuddir.
T rekbol – «ag’darilgan» sichqonchani eslatuvchi qurilmadir.Trekbolda uning korpusi emas, balki sharcha xarakatga keltiriladi. Bu esa kursorni boshqarish aniqligini ancha oshirishga yordam beradi. Qo’shimcha qurilmalarga printer, skaner, ovoz kolonkalari, modem, grafokuruvchi, plaNChet, joystik, nurli pero, videokon`ektor va boshqalar kiradi.

Klaviatura

K laviatura foydalanuvchi uchun muhim qurilma bo’lib, uning yordamida SHK ga qiymatlar, buyruqlar va boshqarish tasirlari kiritiladi. Klavishalarga lotin va rus alfavita harflari: o’nli raqamlar; matematik, grafik va maxsus xizmat belgilari; tinish belgilari; ba’zi buyruqlar, jadvallar nomlari va b. belgilangan.
Bundan tashqari kompyuterlarda o’zaro axborot almashinishni imkoniyatini beruvchi kompyuter tarmoqlari WWW mavjud bo’lib ular EHM tarmoqlariga birlashish uchun quidagi qo’shimcha qurilmalar kerak bo’ladi:
KoNCentrator (HUB) – tarmoqda kompyuterlarni o’zaro axborot almashinuvini ta’minlovchi maxsus qurilmdir. Modem – axborotni kompyuterdan uzatish kabeliga o’tkazuvchi maxsus qurilma. Server – tarmoq ishini ta’minloivchi maxsus kompyuter.
M onitorlar.

Kompyuter monitori (displey) ekranga matnli va grafik axborotni chiqarishga mo’ljallangan. Monitorlar matnli yoki grafik xolatlarda ishlashi mumkin.Matn xolatida monitor shartli ravishda belgilar o’rinlariga bo’lib chiqiladi.(ko’pincha 80 belgili 25 ta satr). Xar bir belgi o’rniga 256 ta belgidan biri kiritilishi mumkin. Bular qatoriga katta va kichik lotin, kirill alifbolari xarflari, raqamlar, tinish belgilari, psevdografik ramzlar va boshqalar kiradi. Grafik xolat ekranga grafiklar, rasm va boshqalarni chiqarishga muljallangan. Grafik xolatda ekran yoritilgan va yoritilmagan nuqtalardan iborat bo’ladi. Xar bir nuqta monoxrom monitorlarda qoraroq yoki oqishroq rangda, rangli monitorlarda esa bir yoki bir necha ranglarda bo’lishi mumkin.IBM kompyuterlarida xozirgi kunda yuqori imkoniyatlarga ega bo’lgan SVGA va suyuq kristalli (LCD) monitorlari qo’llanilmoqda.