12-ma’ruza bo’laklarga ajralmaydigan gaplar (SO‘z-gaplar), ularning

bo‘laklarga  ajraladigan  gaplar  va  bo‘laklarga  ajralmaydigan  gaplar.  So‘zlar 

bog‘lanmasidan  yoki  yakka  so‘zdan  tuzilib,  gap  bo‘laklarini  aniqlash  (ajratish) 

mumkin  bo‘lgan  gaplar  bo‘laklarga  ajraladigan  gaplar  deb  yuritiladi.  Masalan: 

Mashina  darvoza  oldida  to‘xtadi.  (O.Y.).  Bir  so‘zdan  tashkil  topib,  tarkibi 

bo‘laklarga  ajratilmaydigan  gaplar  bo‘laklarga  ajralmaydigan  gaplar  yoki  so‘z-

gaplar deyiladi. Masalan: - Assalomu alaykum, dada. (P.Q.). 

Ikki bosh bo‘lakli gapning tuzilishi 

 Ikki  bosh  bo‘lakli  gap  ikki  grammatik  tarkibi:  ega  tarkibi  va  kesim  tarkibi 

mavjud bo‘lgan gapdir. 

   Ega yoki ega va unga taalluqli so‘zlar ega tarkibini tashkil etsa, kesim yoki 

kesim va unga taalluqli so‘zlar kesim tarkibini tashkil qiladi. 

1.1.4. To‘liq va to‘liqsiz gaplar haqida ma'lumot 

     Fikrni  ifodalash  uchun  zarur  bo‘lgan  gap  bo‘laklarining  barchasi  qatnashgan 

gaplar to‘liq gaplar dеyiladi: Ulardan xat kеldimi? 

     Nutq vaziyatidan  ma'lum  bo‘lgan ayrim bo‘laklari tushirilgan gaplar  to‘liqsiz 

gaplar dеyiladi:  - Siz  maktabga  borasizmi? - Boraman (ega - mеn,  hol – maktabga  

tushirilgan). 

     To‘liqsiz  gaplarning  turlari:    1)  dialogik  nutq  tarkibidagi:  Kim  kеlmadi?  

Ahmad.  2)  ibora tarzidagi: Tug‘ilgan kuningiz bilan! Navro‘zingiz muborak! 3)