12-Laboratoriya Reaksiyalarning tezligiga muhit ion kuchi va haroratning ta’siri

15. Kimyoviy reaksiyalarning kinetik tenglamalari.

15. Кимёвий кинетика - кимёвий реакцияларнинг тезликлари ҳақидаги фан бўлиб, турли жараёнларни вақт бирлиги ичида бориш механизмлари ва қонуниятларини ўрганади. Қонунлар орқали реакциянинг тезлиги, оралиқ ҳолатларнинг содир бўлиши ҳақида маълумот олиб бўлмайди, аниқроқ қилиб айтганимизда содир бўлаётган жараён қандай вақт оралиғида ва қай ҳолатда содир бўлишига термодинамика жавоб бера олмайди. Кимёвий кинетика қонунлари ёрдамида вақтнинг ниҳоятда кичик улушларида ёки йиллаб содир бўладиган реакциялар, ниҳоятда мураккаб равишда кетадиган ядро реакциялари, турли тирик организмларда содир бўладиган реакцияларни ўрганиш мумкин.

Реакциянинг тартиби деб реакциянинг кинетик тенгламасидаги даража кўрсатгичлари йиғиндисига айтилади. Масалан, қуйидагича реакция содир бўлаяпти десак:

₁ A₁ ₂ A₂  ₃ A₃ ₄ A₄ ...

бунда тўғри реакция тезлигининг V=kC ... 2 2 1 2     A A c кинетик тенгламаси бўйича реакция тартиби ( ...  1  2  ) йиғинди орқали ифодаланади.

Ўзгармас ҳароратда реакциянинг кинетик тенгламасини чиқариш учун реакцияда иштирок этаётган моддалардан бирортасининг концентрациясини вақтга боғлиқлигини ўрганиш керак. Учинчи таратибли реакциялар учун дастлабки моддалар концентрациялари бир-бирига тенг бўлган ҳол учун кинетик тенгламаларни нисбатан содда кўринишда ифодалаш мумкин: