12 Amaliy mashg’ulot O`zDSt 317: 96 «Aksonometrik proyeksiyalar»

 

12.12-chizma

 

Uchinchi  usul.

  Bu  usul  agar  buyum  bir  qancha  aylanish  sirtlarni 

yig’indisidan  tashkil  topgan  bo’lsa  qo’llaniladi.  Shatunni  kallagini  aksonometrik 

tasvirda chizishda bu usul qo’llanilgan. (12.12-chizma). Avval aksonometrik o’qlar 

chiziladi  va  bu  o’qlarga  aylananing  sirtlarini  o’zaro  uringan  aylanalarni  markazi 

belgilandi. Keyin bu aylanalarni tasvirlari – ellipslar chiziladi. Agar aylanish sirtini 

qismi etarli darajada katta bo’lsa u holda (tor, misolida) bu sirtni tasvirlovchi oraliq 

ellipslari  chiziladi.  Buyumning  qalinligiga  “Y”  o’qiga  qo’yib  kesim  tekisligini 

---

o’rta  chizig’ini  belgilaymiz,  koordinatalar  usulida  kesim  chizig’ini  nuqtalarini 

tasvirini chizamiz.  

Tekis  kesimni  shaklini  hisobga  olgan  holda  uning  ocherk  chiziqlarini 

o’tkazib buyumning tasvirini qoraytirib chiqamiz. Ko’p  mashinasozlik buyumlari 

murakkab ichki shaklga ega. Buyumning ichki shaklini yoki yig’ma brikmani ichki 

tuzilishni aniqlash uchun aksonometrik tasvirda qirqim qo’llaniladi. Uni buyumni 

va yig’ma brikmani koordinata o’qiga parallel tekislik bilan kesish yo’li bilan hosil 

qilinadi  va  buyumning  o’qlari  orasidagi  qismi  shartli  ravishda  olib  tashlanadi. 

Kesim tasvirni yaqqolligini kuchaytiradi va buyumning kesilgan shaklini aniqlash 

uchun shtrixlanadi. Shtrix chiziq kvadratni tegishli koordinata tekisligida yotgan va 

tomonlari  aksonometrik  o’qi  parallel  bo’lgan  diogonallaridan  birini  tasviriga 

parallel o’tkaziladi. (12.13-chizma) 

  

 

12.13-chizma 

Spiststalar, 

moxoviklar 

(chambarak), 

shkivlar, 

tishli 

g’ildirak, 

mustaxkamlik  qirrasi,  yupqa  devorlar  va  boshqa  shunga  o’hshash  elementlari 

bo’lgan buyumning aksonometrik tasvirida kesuvchi tekislik elemetnlarning bo’yi 

bo’ylab o’tsa u holda hosil bo’lgan qirqim shtrixlanadi.