111- боб чорвачилик ва паррандачилик асослари

Yaylovlarda mol boqish tizimi - qadimiy mol boqish usuli tabiiy yaylovlardan foydalanishga asoslangan. Yaylovda mol boqish sistemasining eng qadimgi va tarqoq usuli ko‘chmanchi chorvachilikdir, bunda ozuqa qidirib, mol butun yil davomida uzoq masofalarga haydab yurilgan. Jamiyat ishlab chiqaruvchi kuchlari va dehqonchilik madaniyati rivojlanib borgan sari ko‘chmanchi chorvachilik o‘rnini yaylovda haydab boqish tizimi ola boshladi, bunda mol mavsumiy yaylovlarga haydab boqiladi, ammo, qishki noqulay ob-havoni va yozgi qurg‘oqchilikni hisobga olib, qishlov joylarida yem-xashak jamg‘arib qo‘yiladi.
Yaylov-og‘ilxonada mol boqish tizimi - yaylovda mol boqish sistemasi o‘rniga samarali usul sifatida kirib kelgan, bunda qoramol yilning ko‘p qismida yaylovda, qishda esa molxonada boqiladi.
Og‘ilxona-yaylovda mol boqish tizimi - qishloq xo‘jalik ishlab chiqarishi samarali (intensifikasiya qilingan), mustahkam yem-xashak bazasi yaratilgan sharoitda qo‘llaniladi. Tabiiy yaylovdan tashqari, ekma yaylovlar ham barpo etiladi, yem-xashak ekinlari ekiladi va pichan, kuchli, sershira hamda ko‘kat ozuqalar tayyorlanadi. O‘simliklarning o‘suv davrida tabiiy va ekma yaylovlarda mol boqiladi, ayrim davrlarda molga o‘rib olingan o‘t berib turiladi, yilning qolgan vaqtida esa mollar molxonada boqiladi.
Og‘ilxonada mol boqish tizimi - qishloq xo‘jaligini intensifikasiyalash yo‘lida qo‘yilgan keyingi qadamni ifodalaydi. Bu sistema tabiiy va ko‘p yillik ekma yaylovlari bo‘lmagan, chorvachiligi juda rivojlangan hududlarda qo‘llaniladi. Bunda mol faqat og‘ilxonada asraladi, lekin vaqt-vaqti bilan ochiq havoga chiqarib turiladi. Butun yil mobaynida og‘ilxonada mol asrash hayvonlar organizmiga zararli ta’sir ko‘rsatishining oldini olish maqsadida yozgi og‘ilxonalarda mol boqish sistemasi keng qo‘llaniladigan bo‘ldi, bunda mol yoz davrida maxsus yozgi binolarda asraladi. Og‘ilxonalarda ham, yozg‘i binolarda ham mol bog‘lab va boshvoqsiz (bog‘lamay) boqilishi mumkin.
O‘zbekistonda qoramolchilik uchta alohida hududga ajratiladi.