11-Тема: Пикир ҳǝм ой жуўмақ. Реже

Дарабийкарлаўшы пикирлер - оларға бирдей ўақытта ҳәм дара ҳәм бийкарлаўшы пикирлер жатады. Олар "Айрым S P болмайды" деген структураға ийе ҳәм латын ҳәрипи «O» менен белгиленеди. Мысалы, «Айрым қуслар ушпайды». Келтирилген пикир санлық көрсеткиши бойынша дара, ал сапалық көрсеткиши бойынша бийкарлаўшы пикирди береди.
Бул көрсетилген пикирлердиң субъект ҳәм предикатлары (яғный, терминлери) бөлистирилген де ҳәм бөлистирилмеген де болыўы мүмкин.
Егерде биринши терминниң көлеми екинши терминниң көлемине толығы менен кирсе ямаса оның көлеминен толығы менен шығарылып тасланса, онда ондай термин (субъект ямаса предикат) бөлистирилген болады.
Егерде терминниң көлеми дара жағдайда басқа терминниң көлемине кирсе ямаса дара жағдайда оның көлеминен шығарылып тасланса, онда бундай термин (субъект ямаса предикат) бөлистирилмеген болып саналады.
Егерде улыўма түсиниклерде субъектлер бөлистирилген болса, онда бийкарлаўшы пикирлерде предикатлар бөлистирилген болады. Егерде субъектлер ҳәм предикатлардың көлемлерин шеңберлерде белгилесек, онда оларда терминлердиң бөлистирилиўи төмендеги көриниске ийе болады.
Мысалы, "Барлық S P болады" деген улыўма мақуллаўшы пикирде S класы толығы менен Pға киреди, ҳәм ол төмендегише S ҳәм P арасындағы көлемлик қатнаста дурыс болады.

Екинши Эйлер шеңберлериниң жәрдеминде берилетуғын пикирде субъект (S) бөлистирилген, ал предикат(P) бөлистирилмеген түринде берилген. Бирақта бул қағыйда айрым жағдайларда өзгешеликке ийе болады. Бул өзгешелик улыўмамақуллаўшы пикирлердеги субъект ҳәм предикат бирдей көлемге ийе болса ғана жүз береди ҳәм олардың екеўиниң де бөлистиргенлигин көрсетеди. Бундай жағдай жоқарыда субъект ҳәм предикаттың қара реңде боялғанын көрсетиўши биринши Эйлер шеңберлериниң жәрдеминде берилген.
"Айрым S P болады" деген дарамақуллаўшы пикирде S класының бөлеги P ға киреди, сол себепли ол төмендегише жағдайда дурыс болады.

"Бирде S P болмайды" деген улыўма бийкарлаўшы пикирде субъект класы толығы менен предикат класына кирмейди, сол себепли оның дурыслығы төмендегише түрге ийе болады.

"Айрым S P болмайды" дарабийкарлаўшы пикирде S класының бөлеги P класына кирмейтуғынлығын аңлатады ҳәм бундай пикир төмендегише белгиленеди.

Егер биз бөлистирилген терминди "+" белгиси менен, ал бөлистирилмеген терминди "-" белгиси менен шәртли түрде белгилесек, терминлердиң бөлистирилиўи ҳәм бөлистирилмеўи ҳаққында төмендегише мазмунға ийе боламыз:
А. Барлық S + P - болады.
Е. Бирде S+ P+ болмайды.
8. Айрым S- P- болады.
О. Айрым S- P+ болмайды.
Бул пикирлердеги терминлердиң бөлистирилиўин берилген таблицада анық көрсетиўге болады:

Терминелер	Пик.т.	A	E	I	O
S		+	+	-	-
P		-	+	-	+