11-sinf. Mavzular ortib borish tartibida joylashtirilgan. Odam ilmiy bilishining asosini nimalar tashkil qilgan?

11-SINF. MAVZULAR ORTIB BORISH TARTIBIDA
JOYLASHTIRILGAN.
1. Odam ilmiy bilishining asosini nimalar tashkil qilgan?
1. Tabiat va uning tarkibiy qismlariga bo’lgan munosabat mohiyati, 2. Tabiatdagi hodisalarga bo’lgan munosabat mohiyati, 3. Jarayonlarning mohiyati, 4. Hujayra nazariysining mavjudligi, 5.evolitsion ta’limot tuzilganligi, 6. Barcha tabiiy fanlar rivohlanganligi
A) 1,2,3 B) 4,5,6 C) 1,5,6 D) 2,4,3

2. Inson tafakkurining oliy darajasi ko’rsatilgan qatorni aniqlang?

A) His qilish B) Ilmiy bilish
C) Tafakkur qila olish D) Analiz qila olish

3. Antik davrdagi ilmiy bilimlarning birlamchi shakl(lar)i ko’rsatilgan qatorni aniqlang?

1. Biologiya 2. Ekologiya 3. Poleontologiya 4. Morfologiya 5. Anotomiya 6. Fiziologiya
A) 2,3 B) 4,5,6 C) 1 D) 3

4. Tabiat falsafasining obyekti hisoblangan javob

ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
A) Tabiatdagi tirik organizmga ta’sirisiz sodir bo’ladigan hodisalarni
B) Tabiat faunasi hodisalari
C) Tabiat florasi hodisalari
D) Tabiatda sodir bo’ladigan hodisalar

5. XVI – XVII asrlarda tirik va anorganik tabiat haqidagi

mustaqil fan sanaladigan javobni aniqlang?
1. Biologiya 2. Ekologiya 3. Poleontologiya 4. Botanika 5. Zoologiya 6. Tabiatshunoslik
A) 2,3 B) 6 C) 1 D) 4,5

6. Biologiyaning o’rganish obyekti hisoblangan javob

ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
1. tog’ jinslari 2. Suv 3. Tuproq 4. Harorat 5. Bosim 6.
Tabiat tirik materiyasi 7. Organism
A) 1,2,3,4,5,6,7 B) 2,3,4,7
C) 6,7 D) 1,2,3,4,5
7. Biologiyaning o’rganish obyekti hisoblanmagan javob
ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
1. tog’ jinslari 2. Suv 3. Tuproq 4. Harorat 5. Bosim 6.
Tabiat tirik materiyasi 7. Organism
A) 1,2,3,4,5,6,7 B) 2,3,4,7
C) 6,7 D) 1,2,3,4,5
8. Biosistemaga xos bo’lgan javobni aniqlang?
1. o’zaro aloqada, 2. O’zaro ta’sir ko’rsatish, 3. Bir-biri bilan aloqa qilmaydi, 4. muayyan funksiyani bajarish, 5. Bir-biri o’zaro ta’sir qilmaydi, 6. Aniq vazifaga ega bo’lmaslik, 7.Rivojlanuvchi, 8. Soddalashib borish, 9. Ozini-o’zi yaratish 10. Moslashishga ega bo’lish.
A) 1,2,4,7,9,10 B) 3,5,6,8
C) 2,5,7 D) 1,4,5,8,9
9. Biosistemaga xos bo’lmagan javobni aniqlang?
1. o’zaro aloqada, 2. O’zaro ta’sir ko’rsatish, 3. Bir-biri bilan aloqa qilmaydi, 4. muayyan funksiyani bajarish, 5. Bir-biri o’zaro ta’sir qilmaydi, 6. Aniq vazifaga ega bo’lmaslik, 7.Rivojlanuvchi, 8. Soddalashib borish, 9. Ozini-o’zi yaratish 10. Moslashishga ega bo’lish.
A) 1,2,4,7,9 B) 3,5,6,8
C) 2,5,7,10 D) 1,4,5,8,9
10. Organizm darajasidagi biosistema ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
1. Namatak, 2. Ra’nodoshkar oilasi, 3. Ikki urg’pallalilar
(gulli o’simliklar), 4. Sho’ra, 5.Sho’radoshlar oilasi, 6.
Yomg’r chuvalchangi, 7. Halqali chuvalshanglar tipi, 8.
Cho’l, 9. Tog’
A) 1,2,3,9 B) 4,5,3,8
C) 1,4,6 D) 6,7
11. Populatsiya darajasidagi biosistema ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
1. Namatak, 2. Ra’nodoshkar oilasi, 3. Ikki urg’pallalilar
(gulli o’simliklar), 4. Sho’ra, 5.Sho’radoshlar oilasi, 6.
Yomg’r chuvalchangi, 7. Halqali chuvalshanglar tipi, 8.
Cho’l, 9. Tog’
A) 1,2,3,9 B) 4,5,3,8
C) 1,4,6,7 D) 8,9
12. Biologik sistemalarning iyerarxik tuzilishiga xos ta’rif berilgan qatorni aniqlang?
A) Tirik sistemalarning turli xil alaqador bo’lgan
darajalari
B) Tirik sistemalarning turli xil alaqador bo’lmagan
darajalari
C) Bir organizm ikkinchisini to’ldirib (asos bo’lib) borishiga
to’sqinlik qiluvchi harakatlari
D) Populatsiya darajasida tur va turlararo raqobatning
bo’lmasligi
13. Biosfera (I), biogeotsenoz (II), populatsiya (III) va
individ(IV)lar darajasidalari tashkil topadigan
biosistemalarni aniqlang?
1. organism, 2. Individ, 3. Populatsiya, 4. Biogeotsenoz, 5.
Ekosistema, 6. Biosfera
A) I-3, II-2, III-4, IV-6 B) I-1, II-2, III-3, IV-4
C) I-6, II-5, III-6, IV-3 D) I-4, II-3, III-2, IV-1
14. Hujayrada kechadigan hayotiy jarayonlar nima (lar) ga
bog’liq?
1. makromalekularning o’zaro ta’siriga, 2.
makromalekularning o’zaro ta’sirlashmasligiga,
3.mikromalekularning o’zaro ta’siriga, 4.
mikromalekularning o’zaro ta’sirlashmasligiga, 5.turgor
holatga, 6. Hujayrada kechadigan hayotiy jarayonlar hech
narsaga bog’liq bo’lmaydi
A) 2,4 B) 1,3,6 C) 1 D) 6
15. Hayot darajalariga iyerarxik nomi to’g’ri ta’rif berilgan
atorni aniqlang?
1. biri ikkinchisiga asos bo’ladi, 2. Sistemalarning biri
ikkinchisini to’ldirmasligi, yuqori darajani yaratmaydi, 3.
Pastgi darajadan quraladi, 4. Pastgi darajaga asos bo’ladi, 5. O’zaro ta’sir orqali vujudga keladigan tashqi muhit
munosabatlari orqali uzviy bog’langan daraja, 6. O’zaro
ta’sir orqali tashqi muhit munosabatlariga bog’liq bo’lmagan daraja
A) 2,4,6 B) 1,3,5 C) 1,4,5 D) 2,3,6
16. Hayot darajalariga iyerarxik nomi noto’g’ri ta’rif
berilgan atorni aniqlang?
1. biri ikkinchisiga asos bo’ladi, 2. Sistemalarning biri
ikkinchisini to’ldirmasligi, yuqori darajani yaratmaydi, 3.
Pastgi darajadan quraladi, 4. Pastgi darajaga asos bo’ladi, 5. O’zaro ta’sir orqali vujudga keladigan tashqi muhit
munosabatlari orqali uzviy bog’langan daraja, 6. O’zaro
ta’sir orqali tashqi muhit munosabatlariga bog’liq bo’lmagan daraja
A) 2,4,6 B) 1,3,5 C) 1,4,5 D) 2,3,6
17. Tabiatning tarixiy rivojalanish natijasi nima deb ataladi?
A) Evolutsiya B) Ontogenez
C) Filogenez D) Biologik sistema
18. Evolutsiya natijasi bo’lgan biosisitema muvozanatining
buzilishi qanday holatlarga sabab bo’ladi? 1. Ekologik
sistemalar strukturasining o’zgarishi, 2. Ekosistemalrning
nobud bo’lishi, 3. Ekologik sistemalar tarkibidagi turlar
soniniga ta’sir qilmaydi, 4. Biosisitema evolutsiyasi faqat
ijibiy ko’rsatkichga ega bo’ladi, 5. Biosisitema muvozanati
o’zgarishsiz boradi,
A) 3,4,5 B) 1,4 C) 1,2 D) 3,5
19. Ekologiya fan sifatida birinchi bo’lib qachon va kim
tomonidan kiritilgan?
A) A.Gumbold, 1866 B) E.Gekkel, 1866
C) V.N.Sakuchaev, 1831 D) A.Tensli, 1878

20. Ekologiya ayrim individlarning (a) va populatsiya,

jamoalarning (b) qanday xususiyatlarini yashash hududiga
bog’liq holda o’rganadi?
1. Rivojlanish, 2. Ko’payish, 3. Yashash, 4. Tarkib, 5.
O’zgarish,
A) a-1,2,3, b-4,5 B) a-4,5, b-1,2,3
C) a,b-1,2,3,4,5 D) a-1, b-4

21. Ekologiyaning dastlabki (a) va hozirgi (b) bosqichda

o’rganadihan obyektlari to’g’ri ko’rsatilgan qatorni
aniqlang?
1. organizmlarning o’zaro tasirini, 2. populatsiyalarning
o’zaro tasirini, 3. biogeotsenozlarning o’zaro tasirini, 4.
Hayotning turli tuzilish darajalarining atrof muhit bilan
o’zaro tasirini
A) a-2, b-4 B) a-3, b-4
C) a,b-1,2,3,4 D) a-1, b-4
22. Ekologiya vazifalari to’g’ri ko’rasatilgan qatorni toping?
1. biologik resurslardan oqilona foydalanish, 2.
Organizmlarning ichki organlari tuzilishini o’rganish, 3.
Tabiatda kechadigan jarayonlarni boshqarish, 4.
Organizmlarning tashqi tuzilishini o’rganish, 5.Chiqindisiz
texnologiya, 6. Moslanishning ekologik mexanizmlarini, 7.
Turlarga tashqi muhit ta’sirini,
A) 1,3,4 B) 2,4,7 C) 1,3,5,6 D) 4,5,6,7
23. Jamiyat va tabiat o’rtasidagi munisabatlarni
uyg’unlashtirishga qaratilgan ekologik ta’lim to’g’ri
ko’rasatilgan qatorni toping?
A) Autekologiya B) Ekologik ma’daniyat
C) Sinekologiya D) Demokologiya
24. Hayotning tuzilish darajalarini ularni o’rganadigan fanlar bilan juftlang?
a) malekula, b) hujayra, c) to’qima, d) organizm, e) biosfera,
1. Ekologiya, 2. Anotomiya, 3. Fizologiya, 4. Gistologiya, 5.
Malekular biologiya, 6. Sitologiya
A) a-5, b-6, c-4, d-2,3, e-1
B) a-6, b-4, c-5, d-3, e-1,2
C) a-3, b-2, c-1, d-6,2, e-5
D) a-1, b-2,3, c-4, d-5, e-6

1. O’smiklik va hayvonlarga atrof-muhit omillarining

ta’sirini o’rganish haqidagi dastlabki fikrlar qaysi hududda ta’riflangan?
A) Qadimgi Yunon B) Qadimgi Misr
C) Markaziy Osiyo D) O’rta Osiyo
2. Z.M.Boburning “Boburnoma” asarida qaysi hudud(lar) (I) va ulardagi nima(lar) (II) haqida ma’lumot bergan?
a. Qadimgi Yunon, b. Qadimgi Misr, c. Markaziy Osiyo, d.
O’rta Osiyo, e. Hindiston 1. O’simlik turlarining tarqalishi,
2.O’simlik turlarining ko’payishi, 3. Hayvon turlarining
tarqalishi, 4. Hayvon turlarining ko’payishi, 5. O’simlik va
hayvon turlari
A) I-a, II-1,2,3,4,5 B) I-b, II-1,2,3,4,5
C) I-d,e, II-1,2,3,4,5 D) I-c, II-1,2,3,4,5
3. Atrof-muhit jonli organizmlar hayotiga ta’sirini
o’rganishni boshlab bergan olim to`g`ri korsatilgan qatorni
aniqlang?
A) Jorch Kyuve B) Aleksandr Gumbold
C) Jon Batist Lamark D) Charliz Darvin
4. Aleksandr Gumbold tirik organizmlarning yashash
muhitini birinchi bo`lib, nima(kar)ni o`rganishdan boshladi?
A) Hujayraga muhitning ta’sirini
B) Mikroorganizmkar hayotida muhit omillarining ahamiyati
C) Hayvonlar hayotida muhit omillarining ahamiyati
D) O`simliklar hayotida muhit omillarining ahamiyati
5. Ekologiyaning rivojlanishida A.Tensli va
V.N.Ssukachevlarning qaysi ish(lar)i ma’lum o’rin tutdi?
1. Hujayra nazariyasi, 2. Ekotizim konsepdiyasi, 3.
Evolutsion nazariya, 4. Biogeotsenoz nazariyasi
A) 1,3 B) 2,4 C) 1 D) 3
6. Ekologiya nima(lar)ga asoslanib bo`limlarga ajratiladi?
a. Biologik tizimlar turiga, b. Biologik tizimlar soniga, c. Biologik tizimlarning ko’payishiga, d. Biologik tizimlarning o`zaro ta’sir kuchiga
A) a B) b,c C) d D) a,c
7. Quyidagi ekologiya bo`limlarini mos tarzda juftlang.
a) autikologiya, b) demologiya, c) sinekologiya, d)
biogetsenologiya, e) evolutsion ekologiya, f) tarixiy
ekologiya, 1. Faktorial ekologiya, 2. Population ekologiya, 3. Jamoalar ekologiyasi, 4. Ekotizimlar ekologiya, 5. Evolutsiya-rivojlanish ekologiyasi, 6. Inson svilizatsiyasi natijasi ekologiyasi
A) a-1, b-2, c3-, d-4, e-5, f-6
B) a-2, b-3, c-4, d-5, e-6, f-1
C) a-1, b-2, c-3, d-4, e-6, f-5
D) a-1,2, b-2, c-3, d-3,4, e-5, f-6
8. G`o`za va ituzum o`simliklarining yashash uchun
kurashlari ekollogiyaning qaysi bo`limida o`rganiladi?
a) autikologiya, b) demologiya, c) sinekologiya, d)
biogetsenologiya, e) evolutsion ekologiya, f) tarixiy
ekologiya,
A) e,f B) d C) a,b D) c
9. Ma’lum hududda yog`ingarchilik miqdorining nisbatan ortishi natijasida urg`ochi pashshalarning halok bo`lish soni ortdi. Natijada ular tomonidan qo`yiladigan tuxumlar kamayib, turkum hajmining 50%i kamaydi. Yuqoridagi holatning sababini ekologiyaning qaysi bo`limi o`rganadi? a) autikologiya, b) demologiya, c) sinekologiya, d) biogetsenologiya, e) evolutsion ekologiya, f) tarixiy ekologiya,
A) e,f B) a,d C) b D) c
10. Quyidagi ekologiya bo`limlarining o`rganish
obyektlarini mos tarzda juftlang.
a) autikologiya, b) demologiya, c) sinekologiya, d)
biogetsenologiya, e) evolutsion ekologiya, f) tarixiy
ekologiya, 1. Organizm hayotiy sikli, 2. Individlar sonining
o`rgarish sabablari, 3. Har xil turga mansub jamoalarning o`zaro va tashqi muhit bilan ta`sirini, 4. biogetsenozlar tuzilishi va xususiyatlari, 5. Ekologik sistemalar o`zgarishi, 6. Inson svilizatsiyasi natijasi ekologik o`zgarishi
A) a-1, b-2, c-3, d-4, e-5, f-6
B) a-2, b-3, c-4, d-5, e-6, f-1
C) a-1, b-2, c-3, d-4, e-6, f-5
D) a-1,2, b-2, c-3, d-3,4, e-5, f-6
11. Ekosistemaning funksional tarkibiy qismlarining o`zaro
faoliyati natijasida yuzaga keladigan munosabatlar va
ekologik muammolarni o`rganadigan ekologiya bo`limi
to`g`ri korsatilgan qatorni aniqlang? a) autikologiya, b) demologiya, c) sinekologiya, d) biogetsenologiya, e)
evolutsion ekologiya, f) tarixiy ekologiya,
A) e,f B) a,d C) b D) c
12. Qadimiy ekosistemalarni rekonstruksiyalashda
foydalaniladigan ekologiyaning bo`limi qaysi?
a) autikologiya, b) demologiya, c) sinekologiya, d)
biogetsenologiya, e) evolutsion ekologiya, f) tarixiy
ekologiya,
A) e B) a,d C) b,f D) c
13. Evolutsion ekologiyada qadimiy ekosistemalarni nazariy qayta yaratishda asos to`gri ko`rsatilgan qatorni aniqlang? 1. Paleontalogik ma`lumotlardan, 2. Ekosistemalar haqidagi ma`lumotlardan, 3. Turlarning o`zaro ta`sir kuchidan, 4. Organizmlarning soddalashish kuchidan
A) 3,4 B) 1,2 C) 3 D) 4
14. Tarixiy ekologiyaga xos bo`lgan zonalarni aniqlang?
1. O`rmon ekologiyasi, 2. Cho`l ekologiyasi, 3. Archazor
o`rmoni ekologiyasi, 4. Ko`l ekologiyasi, 5. Olma bog`i
ekologiyasi, 6. Botqoq ekologiyasi
A) 3,5 B) 1,2,3 C) 1,2,4,6 D) 1,2,5
15. Umumiy (a) va xususiy (b) ekologiya turlari to`g`ri
korsatilgan qatorni aniqlang?
1. O`simlik ekologiyasi, 2. Baliqlar ekologiyasi, 3.
Sutemizuvchilar ekologiyasi, 4. Hayvonot ekologiyasi,
5.Mikroorganizmlar ekologiyasi, 6. Hasharotlar ekologiyasi
A) 2,4,6 B) 1,3,5 C) 2,3,6 D) 1,4,5
16. Ekologiyaning amaliy yo`nalishlari va ular vazifalari
to`g`ri juftlangan javobni aniqlang?
a) Landshaftlar ekologiyasi, b) Sanoat ekologiyasi, c)
Ijtimoy ekologiya, d) Matematik ekologiya,
1. atrof-muhitning insonga va jamiyatning tabiatga ta`sirini, 2. Biosfaraning turli tabiiy hududlarida organizmlarning son jihatdan taqsimlanish qonuniyatlarini, 3. Chiqqqindisiz texnologiyalni ishlab chiqish, 4.ekologik o`zgarishlarni bashorat qilishni va oldindan aniqlay olishni
A) a-1, b-2, c-3, d-4, B) a-1, b-2, c-4, d-3,
C) a-2, b-1, c-3, d-4, D) a-4, b-2, c-3, d-1,
17. Kelgusi bir haftali ob-havo ma`lumotlarini qaysi amaliy
ekologik yo`nalish yordamida bashorat qilinadi?
a) Landshaftlar ekologiyasi, b) Sanoat ekologiyasi, c)
Ijtimoy ekologiya, d) Matematik ekologiya,
A) a,d B) b,c C) a,b,c,d D) a
18. Atrof-muhitni o`rganishda qo`llaniladigan katta guruhlar va ularning vazifalari to`g`ri juftlangan javobni aniqlang?
a) Dala metodi, b) Ekologik tajribalar metodi, c) Matematik modellashtirish metodi,
1. ekosistemaning yashovchanligini oldindan aniqlanadi, 2. Ayrim omillarning organism rivojlanishiga ta`siri
o`rganiladi, 3. Populatsiyaga muhit omillarning kompleks ta`siri o`rganiladi
A) a-3, b-2, c-1 B) a-1, b-2, c-3
C) a-2, b-1, c-3 D) a-1, b-3, c-1
19. Muhitni o`rganishda qaysi metoddan tabiiy muhit
sharoitida foydalaniladi?
a) Dala metodi, b) Ekologik tajribalar metodi, c) Matematik modellashtirish metodi,
A) a,b B) b C) a D) b,c
20. Qaysi metod muhit omillarini kompleks (I) va ayrim (II)
holda o`rganadi?
a) Dala metodi, b) Ekologik tajribalar metodi, c) Matematik modellashtirish metodi,
A) I-b, II-a B) I-a, II-b C) I-a, II-c D) I-II-c
21. Metereologik kuzatishlarda foydalaniladigan metod (I) va kuzatuv materiallari qayd qilib boriladigan vositalar (II) yig`ilishi kerakligi to`g`ri ko`rsatilgan qatorni aniqlang?
a) Dala metodi, b) Ekologik tajribalar metodi, c) Matematik modellashtirish metodi,
1. yozuvlar, 2. rasmlar, 3. Fotosuratlar, 4. Videolavhalar.
A) I-a, II-1,2,3,4 B) I-b, II-1,2,3,4
C) I-c, II-1,2,3,4 D) I-a,b,c, II-1,2,3,4
22. Tabiiy muhitda biron bir omilning jamoaga ta`sirini
o`rganib bo`lmasligi sababi nimada?
A) Javob ko`rsatilmagan
B) Tabiiy muhitda biron bir omil jamoaga ta`sir qilmaydi
C) Omillar yagona tarzda o`rganiladi
D) Barcha omillar majmua tarzida ta`sir qiladi
23. Ekologik tajriba metodini amalga oshirishda
foydalaniladigan birdan-bir vosita nima?
A) O`zgarishlarni hisoblash
B) Tabiiy muhitda biron bir omil jamoaga ta`siri
C) Tabiiy sistemalar modeli
D) Kompleks ta`sirlarni matematik modellash
24. Tabiiy sistema modelini o`rganadigan metod (I), unda o`rganiladigan tabiiy muhit omili (II) va model turlari (III) mos bo`lgan javoblarni aniqlang?
a) Dala metodi, b) Ekologik tajribalar metodi, c) Matematik modellashtirish metodi,
1. Tashqi muhitning birin-bir yagona omili, 2. Akvarium, 3.
Yog`ochdan yasalgan asalari uyi, 4. Agar-agar
o`stirilayotgan ozuqa muhit, 5. Zoopark, 6. Botanika bog`i,
A) I-b, II-1, III-2,3,4,5,6
B) I-a, II-4, III-1,2,3,5,6
C) I-b, II-1,2, III-1,2
D) I-c, II-1,3, III-5,6
25. Kompyuterdan keng foydalaniladigan metodni aniqlang a) Dala metodi, b) Ekologik tajribalar metodi, c) Matematik modellashtirish metodi,
A) a,b B) c C) a D) b,c
26. “Qizil kitob”ga turni kiritish yoki undan olib tashlash to`g`risidagi ma`lumotlarni ayta olishda foydalaniladigan metodni aniqlang?
A) Dala metodi
B) Matematik modellashtirish metodi
C) Ekologik tajribalar metodi
D) Matematik modellashtirish va dala metodi
27. Tajrtibada o`rganish qiyin bo`lgan holatlarni o`rganishda yordam beruvchi metod ko`rsatilgan qatorni toping. a) Dala metodi, b) Ekologik tajribalar metodi, c) Matematik modellashtirish metodi,
A) a,b B) b C) a D) c
28. Qo`riqxonalar va zakazniklarni yaratish zarur yoki zarur
emasligi to`g`risida ma`lumot beruvchi metod qaysi? a)
Dala metodi, b) Ekologik tajribalar metodi, c) Matematik modellashtirish metodi,
A) c B) b C) a D) a,b
1. Biogeotsenoz ta’limotini yartgan olim ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
A) V.N.Sakuchaev B) J.B.Lamark
C) J. Tommson D) A.Tensli
2. Biogeotsenozning qism (lar) i to’g’ri ko’rsatilgan qatorni
aniqlang?
a)ekotop, b) biotop, c) biosistema, d) populatsiya, e) hujayra, f) malekula
A) d, e va f B) a C) a va c D) b va c
3. Biogeotsenozga xos bo’lgan ta’rif berilgan qatorni
aniqlang?
1.ma’lum hududga ega, 2. ma’lum hududga ega emas, 3. ma’lum chegaraga ega, 4. ma’lum chegaraga ega emas,, 5. Son jihatdan ko’p tur nomi bilan ataladi, 6. Nomlanishi tur sonigga bog’liq emas
A) 1,4,5 B) 1,3,5 C) 2,4,6 D) 2,3,5
4. Biogeotsenozga xos bo’lmagan ta’rif berilgan qatorni
aniqlang?
1.ma’lum hududga ega, 2. ma’lum hududga ega emas, 3. ma’lum chegaraga ega, 4. ma’lum chegaraga ega emas,, 5. Son jihatdan ko’p tur nomi bilan ataladi, 6. Nomlanishi tur sonigga bog’liq emas
A) 1,4,5 B) 1,3,5 C) 2,4,6 D) 2,3,5
5. Biogeotsenoz va biosistemani bog’lovchi xususiyat(lar) ko’satilgan qatorni aniqlang?
1. turlar bir butunligi, 2.. faqat bir xil tur bo’lishi, 3.
Tizimning barqarorligi, 4. Tizimning o’zgarib borishi, 5.
Moddalarning davriy aylanishi, 6. Bioritmning o’zgarib
turishi
A) 2,4,6 B) 2,3,5 C) 1,3,5 D) 1,4,5
6. Biogeotsenologiya biogeotsenozning nimasinni
o’rganadi?
A) bioritmlardagi o’zgachaliklarini
B) tuzlishi va xususiyatlarini
C) turlar sonini va aloqasini
D) o’lchamini
7. Biogeotsenozlar hayotning barcha tuzilish darajalariga xos qanday xususiyatlar bilan ta’riflanadi?
A) strukturasi, hayotiy jarayonlar va tabiatdagi
ahamiyati
B) turlar tarkibi va ekologiya
C) yashash sharoyiti, iqlimi
D) ahamiyati va turlar soni
8. Biogeotsenoz darajasida kuzatiladigan eng muhim
jarayonlar ko’rsatilgan qatorni aniqlang
1.turlar hayotini ta’minlovchi biomassaning sintezlanishi, 2.turlar soni doimiyligining boshqarilishi, 3.boisistemaning barqarorligini ta’minlovchi modda va energiya oqimi, 4. Bir xil turning doimiy ortib borishi, 5. Bioritmning ozgarib borishi
A) 4,1,5 B) 1,2,4 C) 1,3,5 D) 1,2,3
7. Biogeotsenoz darajasida kuzatiladigan eng muhim
jarayonlar ko’rsatilmagan qatorni aniqlang? 1.turlar
hayotini ta’minlovchi biomassaning sintezlanishi, 2.turlar soni doimiyligining boshqarilishi, 3.boisistemaning barqarorligini ta’minlovchi modda va energiya oqimi, 4. Bir xil turning doimiy ortib borishi, 5. Bioritmning ozgarib borishi
A) 4,5 B) 1,2,4 C) 1,3,5 D) 1,2,3
10. Biosistema sifatida biogeotsenoz nima(lar) dan tashkil topgan?
1.ekotop, 2.biotop, 3.biosistema, 4.populatsiya, 5.hujayra, 6.malekula
A) 4,5,6 B) 1 C) 1,3 D) 2,3
11. Biosfera evolutsiyasiga biogeotsenozning nimasi(lari)
ta’sir qiladi?
1. biogeotsenozning bir xilligi, 2. biogeotsenozlarning
xilma-xilligi, 3. biogeotsenozning uzoq vaqt davomida
mavjud bo’lishi, 4. biogeotsenozning vaqti-vaqti bilan
yo’qolib o’zgarishi,
A) 1,2,3,4 B) 2,3 C) 1,4 D) 2,4
12. Biosfera barqarorligini ko’rsatadigan biogeotsenoz
sistemasi ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
1. biogeokimyoviy sikl, 2. turlar doimiyligi, 3. turlarning
soni o’zgarib borishi, 4. ekologiyaning o’zgarishi, 5.
edafotop, 6. klimatop
A) 1 B) 3,4 C) 2,5,6 D) 2,4
13. Biogeotsenozning biogeokimyoviy sikl sistemasi
ahamiyati nimada?
A) Biogeotsenozning o’zgarishiga olib keladi
B) Ekologik suksessiyaga olib keladi
C) Biogeotsenozdagi turlar o’zgarishiga sabab bo’ladi
D) Biosfera barqarorligi ta’minlanadi
14. Turg’un biogeotsenozlarga xos bo’lgan javob berilgan
qatorni aniqlang?
1. yaxlitlik, 2. o’zini-o’zi yangilash, 3. barqarorlik, 4. o’zini-
o’zi borqarish, 5. turlar orasida kurashning bo’lmasligi, 6.
bir xil turlarning haddan ziyod ortib boshqalarining oni
kamayishi
A) 1,5,6 B) 1,2,3,4,5,6 C) 1,2,3,4 D) 5,6
15. Turg’un biogeotsenozlarga xos bo’lmagan javob berilgan
qatorni aniqlang?
1. yahlitlik, 2. o’zini-o’zi yangilash, 3. barqarorlik, 4. o’zini-
o’zi borqarish, 5. turlar orasida kurashning bo’lmasligi, 6.
bir xil turlarning haddan ziyod ortib boshqalarining oni
kamayishi
A) 1,4,5, B) 1,2,3,4,5,6 C) 1,2,3,4 D) 5,6
16. “Ekosistema” tushunchasi fanga kiritgan olim kim?
A) J.Ryuve B) A.Tensli
C) J.Tomson D) V.N.Sukechev
17. A.Tensli fikrlari to’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang?

1. Ekosistema haqidagi g’oyalarni olg’a suradi, 2. Tiriklik

darajalari haqidagi g’oyalarni olg’a suradi, 3. Biogeotsenoz
haqidagi g’oyalarni olg’a suradi, 4. moddalar almashinuvi va energiya oqimi bilan bog’liq bo’lgan tirik organizmlar
yig’indisi, 5. atrof-muhit fizik omillari majmui, 6. hujayra
malekulalar majmuasi, 7. turlar soni majmuasi
A) 1,4,5 B) 2,4,6 C) 3,4,7 D) 1,6,7
18. A.Tensli fikrlari noto’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang?
1. Ekosistema haqidagi g’oyalarni olg’a suradi, 2. Tiriklik
darajalari haqidagi g’oyalarni olg’a suradi, 3. Biogeotsenoz
haqidagi g’oyalarni olg’a suradi, 4. moddalar almashinuvi va energiya oqimi bilan bog’liq bo’lgan tirik organizmlar
yig’indisi, 5. atrof-muhit fizik omillari majmui, 6. hujayra
malekulalar majmuasi, 7. turlar soni majmuasi
A) 1,4,5 B) 2,4,5 C) 4,5,7 D) 2,6,7
19. Ekosistemani “Yer yuzining asosiy birliklari” deb
hisoblagan olim kim?
A) J.Ryuve B) A.Tensli
C) J.Tomson D) V.N.Sukechev
20. Hayotning bitta tuzilish darajasidagi biosistema(lar)ni
aniqlang?
1.malekula, 2.hujayra, 3.to’qima, 4.organ, 5.organizm,
6.populatsiya, 7.biogeotsenoz, 8.ekosistema
A) 1,2,3,4,5,6,7,8 B) 2,4,7 C) 7,8 D) 2
21. Biogeotsenoz (I) va ekosistema (II) larning umumiy
jixatlari (III) hamda farqlari (IV) ko’rsatilgan qatorni
aniqlang? 1. hayotning bitta tuzilsh darajasidagi biosistema, 2. o’zaro bog’liq bo’lgan abiotik va biotik tabiatning tarkibiy qismi, 3. modda va energiya oqimiga ega, 4. biositemaning funksional mohiyati, 5. turli xil o’lchamga ega bo’lish, 6.turlar xilma xilligi va murakkabligi, 7.egallagan chegarasi, 8. ma’lum chegaraga ega, 9. biosferaning aniq tarkibiy jixati,
A) I-4,5,6, II-8,9, III-1,2,3, IV-7,
B) I-4,5,6, II-8,9, III-7, IV-1,2,3,
C) I-8,9, II-4,5,6, III-7, IV-1,2,3,
D) I-8,9, II-4,5,6 III-1,2,3, IV-7
22. Biogeotsenoz (I) va ekosistema (II) lar ko’rsatilgan
qatorni aniqlang?
1. Archazor o’rmoni, 2. yong’oqzor o’rmoni, 3. qamishzor
to’qayi, 4. ayiqtovon botqoqligi, 5.olmali bog’ 6. ko’lmak
suv, 7. akvarium, 8.cho’l
A) I-5,6,7,8, II-1,2,3,4
B) I-1,2,3,4, II-5,6,7,8
C) I-1,2, II-3,4,5
D) I-1,2,6,7, II-3,4,5,8
23. Qaysi qatorda ekosistema sifatida qarash mumkin
bo’lgan biogeotsenoz (lar) keltirilgan?
1. dasht, 2. o’rmonzor, 3. yong’oqzor o’rmoni, 4. choy
dalasi, 5. to’qayzor, 6. cho’l, 7. archazor o’rmoni,
A) 3,4,7 B) 1,2,5,6 C) 2,3,4 D) 2
24. Tabiiy (a) va sun’iy (b) ekosistemalarga xos bo’lgan
javobni aniqlang?
1. paxta dalasi, 2. yilqichilik fermasi, 3. baliqlarni urchitish
muchun ko’l, 4. tovuq fermer xo’jaligi, 5. archazor
o’rmonlari, 6.yong’oqzor o’rmonlari, 7. daryo va tayga, 8.
olma bog’i
A) a-1,2,3,4,5,6,7, b-8
B) a-1,2,3,4,8, b-5,6,7
C) a-5,6,7, b-,1,2,3,4,8
D) a-1,2,3,4, b-5,6,7,8
25. Tabiiy (a) va sun’iy (b) ekosistemalarga xos bo’lmagan
javobni aniqlang?
1. paxta dalasi, 2. yilqichilik fermasi, 3. baliqlarni urchitish
muchun ko’l, 4. tovuq fermer xo’jaligi, 5. archazor
o’rmonlari, 6.yong’oqzor o’rmonlari, 7. daryo va tayga, 8.
olma bog’i
A) a-1,2,3,4,5,6,7, b-8
B) a-1,2,3,4,8, b-5,6,7
C) a-5,6,7, b-,1,2,3,4,8
D) a-1,2,3,4, b-5,6,7,8
26. Ekosistemalarning hudud jihatdan ajratilgan
mikroekositemalar (I), mezoekositemalar (II),
makroekositemalar (III) va global ekesitemalar (IV) ga xos
bo’lgan javobni aniqlang?
a) kichik ekositemalar, b) o’rtacha o’lchamga ega
ekositemalar, c) yirik ekositemalar, d)biosferaviy
ekositemalar. 1. batsillalar mavjud suv tomchisi, 2. yashil
bronza qo’ng’izi qurti rivojlanayotgan to’nka, 3. akvarium,
4. hovuz, 5. ko’l, 6. dala, 7. tog’, 8.cho’l, 9. dasht, 10. O’rta
Osiyo, 11. Markaziy Osiyo.
A) I-d-4,5,6, II-a-7,8,9, III-c-1,2,3, IV-b-10,11
B) I-b-4,5,6 II-a-1,2,3, III-d-10,11, IV-c-7,8,9
C) I-a-4,5,6, II-b-1,2,3, III-c-10,11, IV-d-7,8,9
D) I-a-1,2,3, II-b-4,5,6 III-c-7,8,9, IV-d-10,11
1. Hayotning turdan yuqori tuzilish darajasidagi biologik
sistemalar to’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang? 1. hujayra 2. To’qima 3. Organ 4. Organism 5. Populatsiya 6. Biotsenoz 7. Jamoa 8. Biogeotsenoz 9. Ekosistema
A) 1,2,3 B) 4,5,6 C) 6,7,8,9 D) 1,2,3,4,5,6,7,8,9
2. Hayotning turdan yuqori tuzilish darajasidagi biologik
sistemalar noto’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang? 1. hujayra
2. To’qima 3. Organ 4. Organism 5. Populatsiya 6.
Biotsenoz 7. Jamoa 8. Biogeotsenoz 9. Ekositema
A) 1,2,3,4,5 B) 5,6,7 C) 6,7,8,9 D) 6
3. Ekosistemaning tarkibiy qismlari to’g’ri ko’rsatilgan
qatorni aniqlang? 1. Populatsiya 2. Biotsenoz 3. Ekotop 4. Bitop 5. Klimatop 6. Mikroorganizm 7. Jamoa 8. Biogeotsenoz
A) 3,4 B) 2,4 C) 1,7,8 D) 5,6
4. Ekosistemaning tarkibiy qismlari noto’g’ri ko’rsatilgan
qatorni aniqlang? 1. Populatsiya 2. Biotsenoz 3. Ekotop 4. Bitop 5. Klimatop 6. Mikroorganizm 7. Jamoa 8. Biogeotsenoz
A) 3,4 B) 2,4 C) 1,3,5,6,7,8 D) 1,2,3
5. Tirik organizmlar o’z hayot faoliyati davomida muhitning abiotik shart-sharoitlari (a) ga o’z ta’sirini o’tkazib ………(b) ga o’zgartiradi.
1.ekosistema, 2.biogeotsenoz, 3.biotsenoz, 4.biotop,
5.ekotop, 6.klimatop
A) a-4, b-5 B) a-2, b-1 C) a-6, b-3 D) a-5, b-4
6. Ekosistemaning abiotik muhitini tashkil qiluvchi tarkibiy
qism(lar)i to’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang? 1. O’simlik
2. Hayvon 3. Bakteriya 4. Zamburug’ 5. Bosim 6. Harorat 7.
Tuproq
A) 1,2,3,4 B) 7 C) 3,5,6 D) 1,2,3,4,5,6,7
7. Ekosistemaning abiotik muhitini tashkil qiluvchi tarkibiy
qism(lar)i noto’g’ri ko’rsatilgan qatorni aniqlang? 1.
O’simlik 2. Hayvon 3. Bakteriya 4. Zamburug’ 5. Bosim 6.
Harorat 7. Tuproq
A) 1,2,3,4 B) 7 C) 4,5,6 D) 1,2,3,4,5,6,7
8. Ekotop (I), klimatop (II) va edofatop (III) larga mos
bo’lgan javobni aniqlang?
1.tuproq 2.havo 3.namlik 4.abiotik muhit 5. Harorat
6.yorug’lik
A) I-4, II-2,3,6, III-1,5 B) I-1, II-2,3,4,5, III-4
C) I-1,4, II-2,3, III-5,6 D) I-4, II-2,3,5,6, III-1
9. Ekotop (I), klimatop (II) va edofatop (III) larga mos
bo’lmagan javobni aniqlang?
1.tuproq 2.havo 3.namlik 4.abiotik muhit 5. Harorat
6.yorug’lik
A) I-4,5, II-2,6, III-1,3 B) I-1,4, II-2,3,4,5, III-1,6
C) I-1, II-4, III-2,3,5,6 D) I-4, II-2,3,5,6, III-1
10. Ekotop (I) va biotop (II) larga tegishli bo’lgan javobni
aniqlang?
1.tirik organizmlar tomonidan o’zgartirilmagan muhit 2.o’z tuprog’iga ega muhit 3.o’z iqlimiga ega muhit 4.tirik
organizmlar tomonidan o’zgartirilgan 5. Ma’lum turdagi
o’simlik va hayvon turlari yashaydigan hudud 6. Hali
o’simlik va hayvon turlari yashamaydigan hudud
A) I-2,3,4,5, II-1,2,3,6
B) I-1,2,3,6, II-2,3,4,5
C) I-1,6, II-2,3,6
D) I-1,5, II-2,3,5,6
11. Ekotop (I) va biotop (II) larga tegishli bo’lmagan javobni aniqlang?
1.tirik organizmlar tomonidan o’zgartirilmagan muhit 2.o’z tuprog’iga ega muhit 3.o’z iqlimiga ega muhit 4.tirik
organizmlar tomonidan o’zgartirilgan 5. Ma’lum turdagi
o’simlik va hayvon turlari yashaydigan hudud 6. Hali
o’simlik va hayvon turlari yashamaydigan hudud
A) I-2,3,4,5, II-1,2,3,6 B) I-1,2,3,6, II-2,3,4,5
C) I-1,4,6, II-2,3,6 D) I-1,2,5, II-2,3,4,6
12. Ekotopga xos bo’lgan hudud (lar) ko’rsatilgan javobni
aniqlang? a) vulqon otilishidan hosil bo’lgan yangi hudud, b) tog’ jinslari ustida lishayniklar rivojlanayotgan hudud, c) suvi turib qolgangan ko’lmakda bakteriyalarning rivojlanishi, d) non ustida zamburug’larning ko’payishi, e) yangi paydo bo’lgan korall orollari, f) ko’lga yangi baliq turlarini olib kelish.
A) a,e B) b,c C) d,f D) b,c,d,f
13. Ekotopga xos bo’lmagan hudud (lar) ko’rsatilgan
javobni aniqlang?
a) vulqon otilishidan hosil bo’lgan yangi hudud, b) tog’
jinslari ustida lishayniklar rivojlanayotgan hudud, c) suvi
turib qolgangan ko’lmakda bakteriyalarning rivojlanishi, d)
non ustida zamburug’larning ko’payishi, e) yangi paydo
bo’lgan korall orollari, f) ko’lga yangi baliq turlarini olib
kelish.
A) a,e B) b,c,e C) a,d,f D) b,c,d,f
14. Biotsenozning o’simlik (a), hayvon (b), zamburug’ (c) va mikroorganizm (d) lariga xos javobni aniqlang?
1.fitosenoz, 2.zoosenoz, 3.mikosenoz, 4.mikrobiotsenoz
A) a-1, b-2, c-4, d-3
B) a-2, b-1, c-3, d-4
C) a-1, b-2, c-3, d-4
D) a-4, b-3, c-2, d-1
15. Ekologik xususiyatlari bilan bir-biridan farq qiluvchi
ekosistemalarning funksional guruhlari to’g’ri ko’rsatilgan
javobni aniqlang?
A) Produtsent, konsument, redutsent
B) ekotop, biotop, klimatop
C) barcha hayvon, xemosintezlovchi bakteriyalar
D) fitosenoz, zoosenoz
16. Trofik zanjirga xos bo’lgan javobni aniqlang?
A) Organik moddalarni hosil qiluvchilardan iste’mol
qiluvchilarga bosqichma-bosqich modda va energiyani
uzatuvchi organizmlar ketma-ketligi
B) Organik moddalarni iste’mol qiluvchilardan hosil
qiluvchilarga bosqichma-bosqich modda va energiyani
uzatuvchi organizmlar ketma-ketligi
C) Organik moddalarni iste’mol qiluvchilar bir-birlariga
bosqichma-bosqich modda va energiyani uzatuvchi
organizmlar ketma-ketligi
D) Organik moddalarni hosil qiluvchilar bir-birlariga
bosqichma-bosqich modda va energiyani uzatuvchi
organizmlar ketma-ketligi
17. Konsementlarga mansub bo’lgan qatorni ko’rsating?
1. Zarpechak, 2. Sachratqi, 3. Qoqio’t, 4. Qo’ypechak, 5.
To’qay mushugi, 6. Karnaygul
A) 1,4 B) 1,5 C) 2,3,5 D) 2,3,4,6
18. Konsementlarga mansub bo’lgan qatorni ko’rsating?
1. Zarpechak, 2. Sachratqi, 3. Qoqio’t, 4. Qo’ypechak, 5.
To’qay mushugi, 6. Karnaygul
A) 1,4 B) 1,5 C) 2,3,5 D) 2,3,4,6
19. Redutsentlarga xos bo’lgan qatorni toping? 1. Organik
birikmalarni onorganik moddalarga aylantiradi, 2.
Onorganik birikmalarni organik moddalarga aylantiradi, 3.
Geteratrof organizmlar, 4. Xematrof organizmlar, 5. Qoldiq
organik birikmalar bilan oziqlanadi, 6. Mineral moddalar
bilan oziqlanadi, 7. Ular tomonidan hosil bo’lgan moddalar
geteratroflar tomonidan o’zlashtiriladi, 8. Ular tomonidan
hosil bo’lgan moddalar avtotroflar tomonidan o’zlashtiriladi
A) 2,4,6,7 B) 2,3,6,8 C) 1,3,5,8 D) 1,4,5,7
20. Redutsentlarga xos bo’lmsgan qatorni toping? 1.
Organik birikmalarni onorganik moddalarga aylantiradi, 2.
Onorganik birikmalarni organik moddalarga aylantiradi, 3.
Geteratrof organizmlar, 4. Xematrof organizmlar, 5. Qoldiq organik birikmalar bilan oziqlanadi, 6. Mineral moddalar bilan oziqlanadi, 7. Ular tomonidan hosil bo’lgan moddalar geteratroflar tomonidan o’zlashtiriladi, 8. Ular tomonidan hosil bo’lgan moddalar avtotroflar tomonidan o’zlashtiriladi
A) 2,4,6,7 B) 2,3,6,8
C) 1,3,5,8 D) 1,4,5,7
21. Biogeotsenozlarning o’zini-o’zi boshqarish xususiyati
nimaga olib keladi?
A) Bir xil turlar sonining ortishiga olib keladi
B) Bioritm davomiyligi ta’minlanadi
C) Har xil turlarning o’zaro aloqalari kamayishiga olib
keladi
D) ekologik suksessiyaga sabab bo’ladi
22. Biogeotsenozlarning barqarorlik xususiyatini nima (lar) ta’minlaydi?
A) Turlar sonining ortishi, bioritm davomiyligi
B) Turlar bir xilligi
C) Turlarning xilma-xilligi
D) ekologik suksessiyaga va turlar sonining kamayishi
23. Biogeotsenozning tabiiy yoki antropagen ta’sirlardan
so’ng turlar o’rtasidagi muvozanatni tiklash xususiyati
ko’rsatilgan javobni aniqlang?
A) o’zini-o’zi boshqarish
B) Barqarorlik
C) o’zini-o’zi yaratish
D) rivojlanish

24. Biogeotsenozdagi biotik munosabatlar nima (lar) ni

belgilaydi?
1. turlar sonining doimiyligi, 2. turlar sonining kamayib
borishi, 3. turlar sonining ortib borishi, 4.abiotik omillarning kuchayishi, 5. Biotik omillarning kuchayishi
A) 2,4 B) 1 C) 3,5 D) 3
25. Biogeotsenozlarning rivojlanish xususiyati qanday
o’zgarish(lar) bilan bog’liq?
1. davriy, 2. Siklik, 3. Tadrijiy, 4. Izchil, 5. Sutkalik, 6.
Mavsumiy, 7. Bioritmik
A) 1,5,6,7 B) 2,5,6,7 C) 1,3 D) A, B va C
26. Biogeotsenozlarning siklik (a) va izchil (b)
o’zgarishlariga xos bo’lgan qatorni ko’rsating?
1. muhit omillarining sutkalik o’zgarishi, 2. muhit
omillarining mavsumiy o’zgarishi, 3.Bioritmlarning
o’zgarishi, 4. Bir biogeotsenozning boshqasi bilan asta-sekin almashinishi, 5.Bioritmlarning doimiyligi, 6. muhit
omillarining o’zgarmasligi, 7.biogeotsenozning doimiyligi
A) a-4, b-1,2,3 B) a-1,2,3, b-7
C) a-1,2,3, b-4 D) a-5,6, b-7
27. Archazor o’rmoniga vulqon otilishi natijasida hosil
bolgan tuproqdagi tog’ jinslarida yangi lishayniklarning
rivojlanishi biogeotsenozlarning qaysi rivojlanish xususiyati orqali amalga oshadi?
A) Tadrijiy o’zgaruvchanlik
B) Davriy o’zgaruvchanlik
C) Sutkalik o’zgaruvchanlik
D) Mavsumiy o’zgaruvchanlik
28. Biogeotsenozlarning qaysi rivojlanish xususiyati
o’zgarishi natijasida biotsenozlar dastlabki holatiga qaytadi?
1. Davriy-siklik o’zgaruvchanlik, 2. Sutkalik
o’zgaruvchanlik, 3. Mavsumiy o’zgaruvchanlik, 4.Bioritmli
o’zgaruvchanlik, 5. Tadrijiy o’zgaruvchanlik, 6. Izchil
o’zgaruvchanlik
A) 2,3,6 B) 1,5 C) 5,6 D) 1,2,3,4,
29. Sho’rlangan tuproqda buloq hosil bo’lishi natijasida
yangi suv o’tlarining rivojlanishi biogeotsenozga xos
bo’lgan qaysi xususiyat hisoblanadi?
1. biogeotsenozlarning tadrijiy o’zgarishi, 2. Ekologik
suksessiya, 3. biogeotsenozlarning davriy o’zgarishi, 4.
Muhitning mavsumiy o’zgarishi,
A) 3,4 B) 1,2 C) 2,3 D) 1,3
30. Suksessiyaga xos bo’lgan ta’riflar berilgan qatorni
aniqlang?
1. ekosistemani tashkil etgan turlarning tarkiban o’zgarishi, 2. ekosistemani tashkil etgan turlarning doimiyligi, 3. Jamoa tarkibiy tuzilishining izchil asosida o’rin almashinishi, 4. Tarkibning o’zgarmasligi,
A) 3,4 B) 1,2 C) 2,3 D) 1,3
31. Suksessiyaga xos bo’lmagan ta’riflar berilgan qatorni
aniqlang?
1. ekosistemani tashkil etgan turlarning tarkiban o’zgarishi, 2. ekosistemani tashkil etgan turlarning doimiyligi, 3. Jamoa tarkibiy tuzilishining izchil asosida o’rin almashinishi, 4. Tarkibning o’zgarmasligi,
A) 2,4 B) 1,2 C) 2,3 D) 1,3
5 – 8 § lar
1. Suv quyidagi qaysi xususiyatlari bilan ta’riflanadi?
a-yuqori zichlik, b-shaffoflik, c-issiqllik sig’imi kichik, d-
issiqlik o’tkazuvchanlik, e-muzlaganda torayish, f-O2
miqdori nisbatan kamligi, g-yorug’likni ko’p o’tkazish.
A) a,b,d,f B) a,b,c,d,f
C) a,b,d,e,f D) a,b,d,g

2. Quyidagi qaysi organizmlar tanasidagi turli o’simliklar organizmlar suzuvchanlik xususiyatiga ega?

a-bir hujayrali, b-bali, c-suv o’t, d-kit, e-meduza, f-mayda qisqichbaqasimonlar, g-gidra, h-oq planariya
A) a,b,c,d,f B) a,b,d,e
C) a,c,e,f D) a,c,e,f

3. Suv havzalarining sayoz qismlarida(a), chuqurroq

qatlamlarida(b), eng chuqur qatlamida(c) qanday suvo’tlar o’sadi?
1-yashil suvo’t, 2-qizil, 3-qo’ng’ir
A) 1-c, 2-b, 3-a B) 1-a, 2-b, 3-c
C) 1-b, 2-c, 3-a D) 1-a, 2-c, 3-b

4. Suv muhitida yashovchi organizmlar hayotida suvning

qaysi modda miqdori katta ahamiyatga ega?
A) yorug’lik miqdori B) tuz miqdori
C) yod miqdori D) O2 miqdori

5. Qaysi o’simliklar ildizi substratga birikish vazifasini

bajaradi.
A) elodiya, qo’g’a B) qo’g’a, suv nilufari
C) suv nilufari, o’q barg D) qo’g’a, o’q barg
6. Plankton organizmlarni aniqlang.
a-boshoyoqli moluska, b-sodda hayvon, c-bo’shqichlilar, d-
mayda qisqichbaqasimonlar, e-baliq, g-baliq tuxumlari, f-kurakoyoqlilar, j-baliq chaoqlari, h-moluska;
A) a,b,c,d,h B) b,c,d,g,j
C) d,b,g,j,h D) a,b,c,d,e

7. Quyiagi organizmlardagi moslanishlarni tanlang:

a-qisqichbaqa, b-omar, c-skat, d-zuluk, e-kambala, f-
lansetnik
1+xitin, 2-suv tubiga yopishuvchi moslama, 3-tanasi
yassilashgan, 4-qumga ko’milib yashash.
A) 1-a,b; 2-d, 3-c,e; 4-f
B) 1-a,c; 2-b,d; 3-e, 4-f
C) 1-a,b; 2-c,d; 3-e; 4-f
D) 1-b,c; 2-a,d; 3-e, 4-f

8. Faol harakatlanuvchi oqimga qarshi tura oladigan

organizmlar berilgan qatorni aniqlang.
A) boshoyoqli moluska, kitsimonlar, kurakoyoqlilar
B) baliqlar, bo’shliqichlilar, kurakoyoqlilar
C) boshoyoqli moluska, baliqlar, bo’shqichlilar
D) Moluskalar, boshoyoqli moluskalar, baliqlar

9. Suvda o’sadigan yuksak o’simliklarni quruqlik

o’simliklaridan farqini aniqlang.
A) o’tkazuvchi to’qima yo’q, ildizi kachli rivojlangan,
mexanik to’qima mavjud.
B) mexanik to’qima yo’q, ildizi kuchli rivojlangan,
Aerenxima mavjud
C) mexanik to’qima yo’q, o’tkazuvchi to’qima yo’q,
ildizi kuchsiz rivojlangan
D) Aerenxima mavjud, ildiz kuchli rivojlangan, mexanik
to’qima rivojlngan.

10. Quyidagi yashash muhitida yashivchi organizmlarni

to’g’ri tanlang.
A) kambola – suv, qizilto’sh – quruqlik, havo, buzoqbosh
– tuproq, jigar qurti – parazit
B) kambola –suv, qizilto’sh – tuproq, buzoqbosh – quruqlik,
havo, jigar qurti – parazit
C) kambola –tuproq, qizilto’sh – suv, buzoqbosh – quruqlik,
havo, jigar qurti – parazit
D) kambola –tuproq, qizilto’sh – quruqlik, havo, buzoqbosh
– suv, jigar qurti – parazit

11. Ekologik omillar berilgan qatorni aniqlang.

A) abiotik, biotik, bevosita, bilvosita
B) abiotik, biotik, antropogen
C) abiotik, biotik, antropogen, bevosita
D) abiotik, biotik, antropogen, bilvosita
12. Tabiatning tirik organizmlariga ta’sir ko’rsatadigan va ularda moslanishlarning hosil bo’lishiga sabab bo’ladigan har qanday tarkibiy qism bu …………………….
A) yashash muhiti B) adaptatsiya
C) komponenet D) ekologik omil

13. suv qa’rida yashovchi, mustaqil harakatlana oladigan organizmlar qatorini aniqlang.

A) boshoyoqli moluska, bo’shliqichli
B) o’troq dengiz halqali chuvalchangi, baliq
C) mayda qisqichbaqasimonlar, bo’shliqichli
D) o’troq dengiz halqali chuvalchangi, mayda
qisqichbaqasimonlar

14. Muayyan muhitda organizmlar yashab qolishi va nasl

qoldirishi bu - ……………………
A) yashash muhiti B) muhit
C) ekologik omil D) adaptatsiya

15. Suvdagi kislorodning asosiy manbai nima?

A) atmosfera O2 di B) suv o’simliklari
C) suv hayvonlari D) Aerenxima

16. Qaysi organizmlar suvda yashash uchun tana muskullari

kuchli rivojlangan va tanasi suyri shaklda?
A) kurakoyoqlilar, boshoyoqli moluska
B) bo’shliqichlilar, mayda qisqichbaqasimonlar
C) kurakoyoqlilar, bo’shliqichlilar
D) moluskalar, bo’shqichlilar

17. Suvda yashovchi o’simliklar uchun tarqalishini

cheklovchi omil nima?
A) tuz miqdori, yorug’lik
B) yorug’lik miqdori, chuqurlik
C) chuqurlik, tuz miqdori
D) O2 miqdori, tuz

18. Gidrobiontlarni tanlang.

A) qizilto’sh, losos, asetr
B) kambala, manta, forel
C) gulmoyi, qizilto’sh, manta
D) kambala, forel, qalqontumshuq

19. Suv muhitida yashaydigan organizmlar uchun tayanch

vazifasini nima bajaradi?
A) suzgichlar B) mexanik to’qima
C) tanasining suyriligi D) suvning zichligi

20. Sho’r suvlarda faqat qaysi organizmlar uchraydi?

A) baliqlar B) kurakoyoqlilar
C) suvo’tlar D) moluskalar

21. O’simliklar quruqlikka chiqishi natijasida qanday

to’qima(a) va qanday organlar(b) hosil bo’ladi?
1.mexanik to’qima; 2.qoplovchi to’qima; 3.ildiz; 4.vegetativ va generativ qism
A) a-1,4; b-2,3 B) a-2,3; b-1,4
C) a-1,2; b-3,4 D) a-3,1; b-4,2

22. Evolyutsiya jarayonida qaysi qahvolarda tashqi(a) va ichki(b) skeletning mukammalashuvi havoning qaysi

xususiyatiga bog’liq? 1.bo’gimoyoqlilar; 2.xordalilar; 3.yassi chuvalchanglar;
4.molyuskalar
A) a-1; b-2 havo zichligining pastligi
B) a-1; b-2 havo haroratining pastligi
C) a-3; b-2 havo zichligining yuqoriligi
B) a-4; b-1 havo haroratining yuqoriligi

23. Qaysi organizmlar tuproq massasini aralashishini

ta’minlaydi?
A) manta, qizilto’sh, krot
B) chuvalchang, buzoqbosh
C) chuvalchang, manta, buzoqbosh
D) buzoqbosh, krot, kambala

24. Extoparazitlarni aniqlang.

A) bit, burga, askarida
B) burga, to’shak qandalasi,
bezgak plazmodiysi
C) bezgak plazmodiysi, bit, kana
D) kana, burga,
to’shak qandalasi

25. Tuproq qaysi xususiyatlari bilan xarakterlanadi?

a)katta zichlikka egaligi; b)zichligi havodan kamligi; c)
yorug’lik bo’lmasligi; d)kislorod miqdori ko’pligi; e)
kislorod miqdori kamligi; f) CO2 miqdori kamligi; h)CO2 ko’pligi
A) a,b,c,h B)a,c,d,h C) a,c,e,h D) b,c,e,h

26. Quruqlik havo muhiti qaysi yashash muhiti bilan

xarakterlanadi?
a)cho’l; b)ocean; c)dasht; d)o’rmon; e)botqoqlik; f)dengiz; h)strotosfera
A) a,c,d,e B) a,b,c,e C) a,c,d,e D) b,e,f,h

27. Keng tasmasimon chuvalchangning birinchi tartib

orqaliq xo’jayin(a) va 2- tartib orqaliq xo’jayin(b) aniqlang.
1)siklop; 2) yirtqich baliq; 3)mayda baliq; 4) yirtqich hayvon
A) a-1; b-2 B) a-1; b-3 C)a-2; b-4 D)a-2; b-3

28. Keng tasmasimon chuvalchangning 3-tartib orqaliq

xo’jayin(a) va asosiy xo’jayin(b) aniqlang.
1)siklop; 2) yirtqich baliq; 3) yirtqich hayvon; 4)mayda
baliq;
A) a-2; b-3 B) a-1; b-4 C)a-1; b-2 D)a-3; b-4

29. Quyidagi qaysi hayvonlarda gidrostatik skeleti(a) va

tirnoqlari(b) tuproq muhitida yashashga imkon beradi?
A) a-yomg’ir chuvalchangi; b-hasharotlar
B) a-ko’poyoqlilar, b-hasharotlar
C) a-hasharot, b-yomg’ir chuvalchangi
D) a-yomg’ir chuvalchangi; b-krot

30. Tuproqni qazib(a), tuproqni surib(b) o’ziga yo’l

ochadigan hayvonlarni aniqlang.
A) a-hasharot, b-krot
B) yomg’ir chuvalchangi, b-krot
C) a-krot, b-buzoqbosh
D) a-buzoqbosh, b-yomg’ir chuvalchangi

31. Tuproqda yashovch organizmlar qaysi xususiyatlar bilan xarakterlanadi?

a-tanasi yirikligi, b-tanasi pishiqligi, c-shilimshiq modda
ishlab chiqararadigan, d-teri qoplamiga ega ekanligi, e-terisi nam yuqtirishi
A) a,c,d B) b,c,d
C) a,b,d D)a,b,c

32. Simbioz holda yashovchi suvo’tlar xo’jayin organizmdan qanday maqsadda foydalanadi?

A) yashash joyi, oziq manbayi
B) oziq manbayi, tarqalish uchun zamin
C) tarqalish uchun zamin, yashash joyi
D) tarqalish joyi, oziq manbai

33. Tuproqlar qaysi xususiyati bilan farqlanadi?

a-namlik miqdori, b-havo bilan ta’minlanganlik, c-pOH
ko’rsatkichi, d-sho’rlanish darajasi, e-oziqa miqdori,
A) a,b,c B) a,c,e C) a,b,d D) b,c,d

34. Xo’jayin(a) va parazit(b) organizmlarni aniqlang.

1-yomg’ir chuvalchangi, 2-keng tasmasimon chuvalchangi;
3-baliq, 4-askarida, 5-it, 6-qilbosh chuvalchangi, 7-inson
A) a-1,2,5; b-3,6,7 B) a-1,3,6; b-2,4,5
C) a-2,4,6; b-3,5,7 D) a-3,5,7; b-2,4,6

35. Reduksiyaga uchragan organizmlarni aniqlang.

A) jigarqurit, qoramol tasmasimon chuvalchangi
B) yomg’ir chuvalchangi, bit
C) qoramol tasmasimon chuvalchangi, bit
D) yomg’ir tasmasimon chuvalchangi, jigar qurti

36. Parazit o’simlik(a) va hayvon(b)larni aniqlang:

1-zarpechak, 2-plazmodiy, 3-rafleziya, 4-devpechak, 5-
qilbosh, 6-buzoqbosh, 7-askarida, 8-vertitsil, 9-krot, 10-
nereida
A) a-1,4,5,8; b-2,6,7 B) a-1,4,5,6; b-2,3,6,7,
C) a-1,3,4,5; b-2,5,7 D) a-1,3,4,8; b-2,7,10

37. Tegishli raqamlarni mos ravishda juftlang.

a) iqlim omillar; b)edafik omillar; c) topografik omillar; d)
fizik omillar
1.elektromagnit nurlanish; 2.qiyalikning tikligi;
3.qiyalikning ekspozitsiyasi; 4.tuproqning zichligi; 5.namlik;
6.ionlashtiruvchi nurlar; 7.harorat; 8.yerning tortish kuchi;
9.havo tarkibi; 10.shamol tezligi; 11.yorug’lik;
12.tuproqnong mineral tarkibi; 13. Yerning magnit maydoni;
14.tuproqning organik tarkibi; 15.harorati; 16.atmosfera
bosimi
A) a – 5,15,7,11,12,16,9 ; b-4,10,14; c-3,2,13; d-1,8,6
B) a – 4,10,14 ; b – 5,15,7,11,16,9 ; c – 3,2,12; d – 1,8,6
C) a – 8,4,5,15,16,9 ; b – 12,14,10; c – 2,3,10; d – 6,7,13,5
D) a – 5,7,11,15,16,10,9 ; b – 4,12,14 ; c – 2,3 ; d – 1,8,13,6

38. Qaysi omil o’simliklar uchun muhim hisoblansada, yer yuzida yashaydigan hayvonlar uchun ahamiyatga ega emas?

A) shamol tezligi
B) tiproqning mineral tuzlar tarkibi
C) harorat
D) yog’ingarchilik miqodori

39. Uzoq davr mobaynida nisbatlar doimiy holatda

o’zgarmasdan qoladigan(a) va o’zgaruvchan omillar?
1.harorat; 2.yerning tortish kuchi; 3.namlik; 4. quyosh
doimiyligi; 5. Shamol; 6.okean suvlarining tuz takibi;
7.atmosferaning xususiyatlari; 8. Oziq moqdori
A) a-2,4,6,7; b-1,3,5,9 B) a-1,3,5,9; b-2,4,6,7
C) a-2,3,5,8, b-1,4,7 D) a-2,4,6,7,8, b-1,3,5

40. Gog’rlar tubida deyarli o’zgarmaydigan(a), ochiq

yerlarda yashaydigan yirik hayvonlar uchun salbiy ta’sir(b)
ko’rsatadigan omillar?
A) a-yog’ingarchilik miqdori; b-harorat
B) a-shamol tezligi; b-yorug’lik
C) a-havo harorati; b-kuchli shamol
D) a-yorug’lik; b-havo harorati

41. Faqat odam tanasi haroratida yashay oladiga

organizmning nerv sistemasidagi evolyutsion o’zgarish(a) va yashashi uchun optimal harorat +23+25C bo’lgan
organizmning soddalashgan organlar sistemasini(b)
belgilang.
A) a-nerv halqasi; b-qon aylanish sistemasi
B) a-nerv tuguni; b-jinsiy sistema
C) a-qorin nerv zanijiri; b-ovqat hazm qilish sistemasi
D) a- bosh miya; b-qon aylanish sistemasi

42. Har bir turning tarqalish arelini nima belgilaydi?

A) tolerantlik zonasi B) shamol tezligi
C) cheklovchi omil D) havo harorati

43. O’simlik va hayvon turlarining shimol tomonga

tarqalishida(a) va janub tomonga tarqalishda(b) cheklovchi omil?
A) a-yorug’lik yetishmasligi; b-harorat pastligi.
B) a-harorat pastligi; b-namlik tanqisligi
C) a-haroratning balandligi; b-yorug’likning
yetishmasligi
D) a-yorug’lik baland; b-harorat pastligi.

44. Muhitning o’zgaruvchanligi keng doirada

moslashuvchan organizmlarni belgilang.
1.kalamush; 2.qushlar; 3.chigirtkalar; 4.suvarak; 5.baqalar; 6.pashshalar; 7.kaltakesaklar; 8.burgalar.
A) 1,3,4,8 B) 2,5,6,8
C) 7,5,1,2 D) 1,4,6,8

45. Chidamlilik chegaralari doirasi kengbo’lgan(a),

muhitning o’zgaruvchanligiga keng doirada
moslashuvchan(b), nisbatan doimiy muhit sharoitida
yashashga moslashgan(c) organizmlar nima deb ataladi?
A) a-evribiontlar; b-kosmopolitlar; c-stenobiontlar
B) a- kosmopolitlar; b- evribiontlar; c- stenobiontlar
C) a- stenobiontlar; b- kosmopolitlar; c- evribiontlar
D) a- stenobiontlar; b- evribiontlar; c- kosmopolitlar

46. Tog’ri fikrni belgilang.

A) organizmni yashab qolishini optimum chegarasidan eng
kam og’adigan ekologik omil belgilaydi
B) Shimoliy Amerikada yashovchi kolibrilar ma’lum bir
turdagi o’simlik nektari bilan oziqlanadi.
C) Ekosistemaning yashab qolishini optimum
chegarasidan eng ko’p og’adigan ekologik omil
belgilaydi
D) barcha javoblar to’g’ri

47. Balandligi 150-155 m ga yetadigan daraxtning bargi bilan oziqlanadigan organizm tarqalgan biogeografik viloyatda qaysi o’simliklar uchraydi?

A) bambuk, banan, qora daraxt
B) janubiy qoraqayich, buk, zarang
C) eman, buk, zarang
D) qizil daraxt, palma, akatsiya

48. Ekologik nisha nima?

A) Tirik organizm, tur, jamoaning hayotiy faoliyati va
rivojlanishini susaytirib yoki to’xtatib qo’yadigan omil
B) Ekologik omilning organizm hayot faoliyatiga
ko’rsatadigan ta’sirining eng qulay chegarasi.
C) Turning biotizm sifatiga mavjudligini belgilab
beruvchi barcha abiotik va biotik omillarning yig’indisi.
D) Muhit omillarining keng doirasida o’zgarishiga turning bardosh bera olmasligi

49. Qaysi organizmlar bir hududda yashaydi va turli

ekoligiknishalarni egallaydi?
A) olmaxon va bug’u
B) qoramol va kengru
C) kulrang va qora kalamush
D) olmaxon va qoramol

50. O’tlarning eng pastki qismi bilan(a), o’tlarning yuqori qismi bilan(b), daraxtning barglari va shox-shaffosi bilan(c) oziqlanadigan organizmlar uchun umumiy belgini aniqlang.

A) oshqozoni 4 bo’lmali, o’simlikxo’r organizmlar
B) oshqozoni sodda tuzilgan, ko’richak o’simtasi juda uzun
C) chap aorta ravog’iga ega, o’simlikxo’r organizm
D) oshqozoni bo’lmalaga bo’linmagan, o’ng aorta ravog’iga ega.

51. Qaysi fikr to’g’ri?

A) Ekologik nish organizmnin hayot tarzi, yashash shart-sharoitlari, oziqlanishini o’z ichiga oladi.
B) Tirik organizmlarning hayotiy faoliyati va
rivojlanishini ekologik omilning faqat minimum
chegarasini susaytiradi.
C) Organizmlarga ekologik omillar kompleks ta’sir
ko’rsatadi.
D) Bir biotsenozda ikki tur bitta ekologik nishani
egallamaydi.

52. Cheklovchi omilning ta’sir kuchini o’zgartirish(a) va

cheklovchi omilning ta’sir kuchini maqsadga muvofiq
yo’naltirish(b) bilan bog’liq tushunchalar?
1.muhofazadagi tur individlari sonini ko’paytirish; 2.
Bog’dorchilikda mahsuldorlikni oshirish; 3. Madaniy
o’simliklardan yuqori hosil olish; 4. Turning saqlab
qolishiga erishish; 5. Baliqchilikda organizmlarning hayotiy
jarayonlarini boshqarish; 6. Tabiatda tirik organizmlarning hayotiy jarayonlarini boshqarish.
A) a-2,3,5,6 b-1,4 B) a-1,4; b-2,3,5,6
C) a-2,4,6; b-1,3,5 D) a-1,4,6; b-2,3,5

53. Ekosistemada kechadigan biologik jarayonlarni energiya bilan ta’minlovchi omil bilan mantiqiy bog’liq

tushunchalarni belgilang.
1.mavsumiy va geografik zonallik jihatdan o’zgaruvchan; 2.denaturatsiyaga olib keladi; 3.fazoda mo’ljal olish uchun zarur omil; 4.organizmda issiqlik me’yorini saqlaydi; 5.suv almashinuvini ta’minlaydi; 6.muz krisstallari hosil bo’lishini ta’minlaydi; 7.organik modda hosil bo’ladigan jarayon uchun energiya manbai
A) 1,4,5,6 B) 2,6,4,5
C) 3,4,5,7 D) 1,3,5,7

54. Tirik organizmlarga ta’siri to’lqin uzunligi va miqdoriga

bog’liq(a), tana qoplami orqali suv bug’lanishini
kuchaytiradigan(b), bakteriyalarni nobud qilish(c)
xususiyatiga ega bo’lgan nurlar
A) a-ultrabinafsha, b-infraqizil, c-ultrabinafsha
B)a-ko’rinadigan, b- infraqizil, c- ultrabinafsha
C) a- ultrabinafsha, b- infraqizil, c- ko’rinadigan
D) a- ko’rinadigan, b- ultrabinafsha, c- infraqizil

55. Ozon ekranidan o’tmaydigan ultrabinafsha nurlarning to’lqin uzunligi(a) va issiqlik manbai hisoblanadigan nurlarning to’lqin uzunligi(b)

A) a-400 nm, b-750 nm
B) a-290 nm, b-750 nm
C) a-750nm, b-380nm
D) a-290 nm, b-380 nm

56. To’lqin uzunligi 290nmdan ko’p bo’lgan va 380nm dan

oshmaydigan nurlar ta’sirida qanday jarayonlar amalga
oshadi?
A) fototropizm va fotonastiya
B) barg og’izchasi orqali CO2 ni yutilishi
C) melanin, ko’z to’r pardasi pigmenti, D vitamin sintezi
D) fototaksis, fototropizm, fotonastiya

57. Qaysi omil ta’sirida o’simliklar organlarning fazo

joylashuvini o’zgartirish xususiyatiga ega bo’ladi?
A) shamol B) harorat
C) namlik D) yorug’lik
58. Yorug’lik ochilib, kun botganda yopiladigan(a), kun
botganda ochilib, tongda yopiladigan(b) o’simliklarni
belgilang.
A) a-lola, qoqi o’t, b-namozshomgul
B) a-namozshomgul, b-lola, sachratqi
C) a-lola, sachratqi, b-qoqio;t, namozshomgul
D) a-qoqio’t, sachratqi, b-lola
59. Fototropizm(a), fotonastiya(b) va fototaksisga(c) xos xususiyatlarni to’g’ri juftlang.
1-qoqio’tning kun botganda yopilishi; 2-namozshomgulning tong otganda yopilishi; 3-yorug’lik tomonga o’sih orqali amalga oshadigan jarayon; 4-xlomidomanadaning yorug’lik ta’siri yo’nalishi bo’ylab harakatlanishi; 5-novdaning yorug’lik tushadigan tomonga burilib o’sishi; 6-yashil evglenaning yorug’lik ta’siri yo’nalishi bo’ylab harakatlanishi
A) a-1,2, b-3,5; c-4,6
B) a-3,5; b-2,1; c-4,6
C) a-4,6; b-3,5; c-1,2
D) a-3,6,5; b-1,2; c-4

60. Yorug’lik spektiri tarkibini farqlaydigan sinf vakillari

uchun xos bo’lmagan xususiyat berilgan javobni toping.
A) sutemizuvchilar hayvonlarda issiqqonlikni paydo
bo’lishiga sabab bo’lgan organlar sistemasi soddalashgan
B) ayirish organi tuzilishi oq planariyaning jinsiy organi
tuzlishiga o’xshaydi
C) ayirish organining tuzilishi, qorinoyoqlilari ikki shoxli
bo’lgan hayvondan farq qilmaydi
D) yuragida oziq moddaga boy qon mavjud
61. Qorong’uda ham bemalol harakatlanadigan va ov
qiladigan organizm uchun xos belgilar to’g’ri berilgan
qatorni aniqlang;
1-mezoderma qavati rivojlangan; 2-chap aorta ravog’iga ega; 3-o’ng aorta ravog’iga ega; 4-diafragma rivojlangan; 5-gastrulyatsiya qat-qat joylashib amalga oshadi; 6-ko’z qorachig’i keng ochiladi
A) 1,2,5,6 B) 1,4,5,6
C) 2,3,4 D) 1,3,5,6

62. Issiqlik nurlarini maxsus organlari yordamida sezish

qobiliyatiga ega bo’lgan hayvonlar qaysi sinf vakillari
hisoblanadi?
A) boshoyoqli mollyuskalar, sudralib yuruvchilar
B) ikki pallalilar, sudralib yuruvchilar
C) qorinoyoqli mollyuskalar, reptiliyalar
D) amfibiyalar, reptiliyalar

63. Yorug’likning ekologik omil sifatida ta’siri qaysi

jarayonga bog’liq?
A) fiziologik jarayonlarning ritmik o’zgarishiga
B) yerning Quyosh atrofida aylanishiga
C) yil fasllarining almashinuviga
D) Yorug’likning mavsumiy o’zgarishiga

64. Organizmlardagi fiziologik jarayonlar va mavsumiy

bioritmlar uzviyligini belgilovchi omil nima?
A) harorat B) kun uzunligi
C) yorug’lik D) namlik

65. Kun uzunligi o’simliklar(a) va hayvonlarda(b) qaysi

jarayonlarga ta’sir qiladi?
1-urug’ning unib chiqishi; 2-xazonrezgilik; 3-tinim davriga o’tishi; 4-tullashi; 5-o’sishi; 6-meva tugishi; 7-mevaning pishib yetilishi; 8-ko’payishi; 9-migratsiya
A) a-2,3,5,6, b-4,8,9 B) a-1,2,3,5,7,6, b-4,8,9
C) a-4,8,9, b-2,3,5,6,7,1 D) a-2,3,7, b-4,8,9

66. Ko’p miqdorda quyosh energiyasini qabul qiladigan

madaniy(a) va yovvoyi(b) o’simliklarni aniqlang:
1-saksovul; 2-qayrag’och; 3-zubturum; 4-qayin; 5-g’umay; 6-tikan daraxti; 7-sorgo; 8-nastarin; 9-baqlajon; 10-jo’ka; 11-makkajo’xori; 12-shakarqamish
A) a-7,9,4,12, b-1,3,6
B) a-9,7,11,12, b-1,2,3,10,4
C) a-7,11,12, b-1,6,3,4
D) a-5,11,12,2, b-8,9,10,3,4

67. Kuchli yorug’likni yoqtirmaydigan o’simliklar qaysi

qatorda berilgan?
A) qirqquloq, lipa, qulupnay, plaun
B) moxlar, qo’ng’ir suvo’tlar, yo’sinlar
C) lipa, qizil suvo’tlar, plaun, nastarin
D) qarag’ay, binafsha, lipa, qirqquloq

68. Hayot faoliyati sutkaning yorug’ vaqtida faol kechadigan umurtqasiz(a), yunda oziq izlaydigan umurtqali(b) hayvonlarni aniqlang.

A) a-kolibri, asalari, b-primatlar, to’tiqushlar
B) a-suvarak, asalari, b-bo’ri, ukki
C) a-suvarak, chirildoq, b-qaldirg’och, quyon
D) a-asalari, b-bo’ri, ukki

69. Rangni ajrata oladigan o’ng aorta ravog’iga ega(a), rang ajrata olmaydigan chap aorta ravog’iga ega(b) organizmlar 1-qirg’iy, 2-gorilla; 3-orangutan; 4-to’tiqushlar; 5-kolibri; 6-tulki; 7-oq ayiq; 8-qunduz; 9-martishka

A) a-1,4,5, b-6,7,8,9 B) a-2,3,9; b-1,4,5
C) a-5,4; b-6,7,8 D) a-2,3,4,5, b-6,7,8

70. To’g’ri fikrni aniqlang:

A) Ekvatorda kun uzunligi yil davomida taxminan 14 soat
B) Ekvatordan qutblarga borgan sari kun uzunligi issiqlikka
qarab farqlanadi
C) Giatsint va manstera yorug’likning yetishmovchiligiga
bardosh bera oladigan manzarali o’simlik
D) Fotoperiodizm yorug’likning intensivligiga bog’liq
emas

71. Kun uzunligi 11 soat bo’lganda o’sishda davom etadigan

lekin gullamaydigan o’simliklarni aniqlang.
1-pomidor; 2-baqlajon; 3-rediska;4-no’xat; 5-g’o’za; 6-
sabzi; 7-piyoz; 8-karam; 9-kartoshkagul; 10-kartoshka; 11-bodring; 12-sholg’om
A) 6,7,8,10,12,3 B) 1,2,9,11,4,5
C) 2,4,9,11,6 D) 3,4,5,6,7,9,12

72. Gullashi kun uzunligiga bo’g’liq bo’lmagan

o’simliklarning oilalari uchun xos bo’lgan umumiy
xususiyat
A) meva turi, gulning tuzilishi
B) poya kambiyli, yo’g’onlasha oladi
C) guldagi erkin changchilar soni
D) mevasining bir tutam popuklar orqali tarqalishi

73. Bahor va kuz oylarida gullaydigan(a) va yoz oylarida

gullaydigan(b) o’simliklar qaysi mintaqalarda o’sadi?
A) a-tropik va suptropik; b-mo’tadil
B) a-mo’tadil va tropik, b-subtropik
C) a-tropik, b-mo’tadil, subtropik
D) a-mo’tadil, b- tropik va suptropik

74. Bahor va kuz oylarida gullaydigan gajak to’pgulli

o’simliklarni aniqlang.
A) bodring, xrizantema
B) kartoshkagul, baqlajon, pomidor
C) no’xat, qalampir, kartoshka
D) qalampir, baqlajon, pomidor

75. Organizmdagi mavsumiy o’zgarishlarni va boshqa

biologik jarayonlarni boshqaruvchi mexanizmni belgilang.
A) kun uzunligi B) molekulyar soat
C) biologik soat D) yer soati

76. Tirik organizmlardagi qaysi jarayonlar kun uzunligiga

bog’liq ravishda ritmik o’zgaradi?
A) morfologik, fiziologik, biokimyoviy
B) morfologik, immunologik, fiziologik
C) immunologik, fiziologik, biokimyoviy
D) morfofiziologik, immunologik, biokimyoviy

77. O’z faoliyatini quyosh botgan g’ira-shirada boshlaydigan

umurtqali va sutkaning yorug’ vaqtida faol hayot
kechiradigan chap aorta ravog’iga ega organizmlar uchun xos bo’lgan to’g’ri ma’lumotni toping.
A) bitta kenja tip va bitta turkumga mansub
B) bitta sinf, lekin har xil turkumlarga mansub
C) bitta tip, lekin har xil kenja tipga mansub
D) bitta turkumga kiruvchi har xil turlar

78. Barg plastinkalari qalin, sirti mum bilan qoplangan, barg og’izchalari ko’p bo’ladigan madaniy o’simliklar berilgan qatorni aniqlang.

A) qulupnay, giatsinf, monster
B) anturium, binafsha, sorgo
C) makkajo’xori, oqjo’xori, shakarqamish
D) qayin, shumtol, saksovul

79. Organizmlarda amalga oshadigan hayotiy jarayonlar

yashash jarayoning qaysi ko’rsatkichlarini o’zgarishiga
sabab bo’ladi?
A) havo tarkibi, gazlar konsentratsiyasi, suvning tarkibi
B)suvning tarkibi, gazlar konsentratsiyasi
C) havo tarkibi, tuproq sutrukturasi, suvning tozalik
darajasi
D) suvning tozalik darajasi, suvning tarkibi, atmosfera
bosimi

80. Yurak qorinchasidan chiquvchi qon tomir tarkibida

venoz qon bo’ladigan va yurak bo’lmachasiga quyiluvchi vena tarkibidan ham venoz qon bo’ladigan organizmlarda suzuvchanlikni kamaytiruvchi qanday moslanish mavjud
A) chig’anoqlarga ega
B) xitin qobiqga ega
C) qumga ko’milib oladi
D) tanasi yassilashgan

81. Tanasidagi turli o’simtalar suv bilan ta’sirlanish yuzasini oshiradigan avtotrof(a) va geterotrof(b) organizmlarni belgilang.

1-kalmar; 2-dafniya; 3-aureliya; 4-laminariya; 5-spirogira; 6-ildizog’iz; 7-amyoba; 8-siklop; 9-ulva
A) a-4,9,5, b-2,3,6,7,8
B) a-4.9.5.6, b-2,7,8,1
C) a-6,4,5,3, b-2,7,8,1
D) a-3,4,5,9, b-7,8,6,2

82. Mustaqil harakatlana olmaydigan va suv oqimi bilan ko’chib yuruvchi, blastosel o’rnidan hosil bo’luvchi qavat rivojlanmagan organizmlarni aniqlang:

1-amyoba, 2-dafniya; 3-baliq tuxumlari; 4-chavoqlar; 5-
koral poliplari; 6-gidroid poliplari; 7-laminariya
A) 1,2,7 B)3,4,7 C)6,5 D) 3,4

83. Suv o’simliklarining chang donachalari, mevasi va

urug’lari suv o’tkazmaydigan qobiq bilan qoplanganligi
ekologiyaning qaysi bo’limida o’rganiladi?
A) sinekologiya B) demokologiya
C) autekologiya D) evolyutsion ekologiya

84. Tirik organizmlar hayotiy faoliyatiga bevosita ta’sir

ko’rsatuvchi inson faoliyatini turlari to’g’ri berilgan javobni
toping:
1-o’rmonlar barpo etish; 2-yaylovlardan o’tloq sifatida
foydalanish; 3-torf hosil bo’lishi; 4-atrof
muhitningifloslanishi; 5-baliqlarni ovlash; 6-o’rmonlarni
kesish; 7-yerga ishlov berish
A) 1,2,3,4,5,6,7 B) 4,5,6,7
C) 1,4,3,7 D) 1,2,3

85. Madaniy o’simliklarning hosildorligi tuproq tarkibida

kam miqdorda bo’ladigan mineral moddalarga bog’liqligini
aniqlagan olim?
A) V.I.Vernadskiy B) A.Tensli
C) Yustus Fon Libix D) Elton

86. Faqat evkalipt bargi bilan oziqlanadigan organizmning

sistematik birliklari to’g’ri berilgan javobni aniqlang.
1-sutemizuvchilar; 2-xaltalilar; 3-yo’ldoshlilar; 4-juft
tuyoqlilar; 5- umurtqalilar; 6- xordalilar; 7-yirtqichlar; 8-primatlar
A) 6,5,1,2 B)6,5,1,3,4
C) 5,6,1,3,7 D)1,3,4,8

87. Keng tasmasimon chuvalchangning 1-tartib(a); 2-

tartib(b), 3-tartib(c) orali xo’jayin va asosiy xo’jayin(d);
1-suv shillig’I; 2-dafniya; 3-qoramol; 4-mayda baliq; 5-
mushuk; 6-odam; 7-yirtqich baliq; 8-aureliya; 9-seklop
A) a-4; b-9; c-7; d-6
B) a-2; b-1; c-8; d-6
C) a-1; b-3; c-4; d-7
D) a-9; b-4; c-7; d-5

88. Tuproqni qzib o’ziga yo’l ochadigan umurtqasiz

organizmning ayirish sistemasi haqida to’g’ri fikrni toping.
A) pufaksimon kengaygan qismi tana bo’shlig’iga ochilgan
B) ikki uchi ochiq ekanligi bilan lansetnikning ayirish organi
tuzilishiga o’xshaydi
C) tana bo’shlig’i ilk bor paydo bo’lgan organizmning
jinsiy sistemasining tuzilishiga o’xshaydi
D) siydik yo’li kloakaga o’xshaydi

89. Parazit o’simliklarda tuzilishi soddalashgan yoki

butunlay yo’qolib ketgan organlar qaysi o’simliklar uchun aromorfoz hisoblanadi?
A) yo’sin, suvo’tlar B) qirqbo’g’im, yo’sin
C) plaun, moxlar D) kuksoniya, yo’sin

90. Tuproq tarkibidagi organik(a) va organizm oziqlanish uchun muhim o’rin tutuvchi anorganik(b) moddalarni aniqlang;

1-gumus; 2-chirindi; 3-azot; 4-fosfor; 5-magniy; 6-kalsiy; 7-
oltingugurt; 8-kaliy; 9-natriy; 10-uglerod
A) a-1,2; b-3,5,9,10 B) a-1,2,10; b-3,5,7,9
C) a-1,2; b-3,7,9,8 D) a-1,2; b-3,4,6,7,8

91. Tuproq qanday omillar ta’sirida hosil bo’ladi?

A) iqlim, biologik B) topografik, geologik
C) biokimyoviy, biologik D) yorug’lik, ekologik

92. Hayvonlar va bakteriyalar o’simliklardagi qaysi

biomolekulalarni o’zlashtiradi?
A) nuklein, kislota, oqsil, yog’
B) liped, nukleotid, karbonsuv
C) oqsil, aminokislota, uglevod
D) oqsil, liped, karbonsuv

93. To’g’ri fikrni aniqlang:

A) Tuban o’simliklar zambrug’lar bilan ildizni shimish
faoliyatini kuchaytiruvchi mikriza hosil qiladi
B) zambrug’lar yog’ochlar tarkibidagi aminokislotalarni
parchalaydi
C) tuproqda hayot kechiruvchi hayvonlar tanasi yirikligi,
ko’rish organlarining yaxshi rivojlanganligi bilan
xarakterlanadi
D) yomg’ir chuvalchangining tayanch funksiyasini
bajaruvchi gidrostatik skeleti mavjud

94. Osminog yashash joyiga ko’ra qaysi ekologik guruhga mansub?

A) plankton B) nekton C) bentos D) dafabiont

95. Atmosferaning yuqori chegarasida quyosh

nurlanishining quvvati qancha?
A) 1680 W/m2 B) 1380 W/m2
C) 200-300 mµ D) 2670 W/m2

96. O’simliklarda fotosintezning intensivligi nimaga

bog’liq?
A) yorug’likning optimal darajasiga
B) quyosh doimiyligiga
C) haroratga
D) suv, mineral tuz hamda karbonat angidridning miqdoriga

97.Noto’g’ri fikrni aniqlang;

A) Namozshomgul kun botganda ochiladi
B) Hayvonlarning ko’payishi kun uzunligi bilan belgilanadi
C) Okean tubida yashovchi hayvonlar hayotiy faoliyati
uchun yorug’lik muhim omil hisoblanadi
D) makkajo’xori yorug’liksevar madaniy o’simlik

98. Uy pashshasi uchun maksimum(a) va optimal harorat(b) qancha?

A)a - +7C; b - +50C
B) a - +50C; b - +23+25C
C) a - +30C; b - +7C
D) a - +23+25C; b - +50C

99. Askaridaning odam ichagidagi parazitlik qilishi bilan

bog’liq munosabat ekologiyaning qaysi bo’limida
o’rganiladi?
A) demokologiya B)autekologiya
C) sinekologiya D) biogetsenologiya

100. Kun uzunligi hayvonlarda(a) va o’simliklar(b) qaysi

jarayonlarga ta’sir qiladi?
1-urug’ning unib chiqishi; 2-xazonrezgilik; 3-tinim davriga o’tishi; 4-tullashi; 5-o’sishi; 6-meva tugishi; 7-mevaning pishib yetilishi; 8-ko’payishi; 9-migratsiya
A) a-2,3,7, b-4,8,9
B) a-1,2,3,5,7,6, b-4,8,9
C) a-4,8,9, b-2,3,5,6,7,1
D) a-4,8,9, b-2,3,5,6
11-sinf test sinovi (39-63-betlardan)

1.Nurlarning kam qismigina ozon ekranidan o’tib, yer

yuziga yetib keladigan nurning tirik organizmlarga ta’siri
nimaga bog’liq?
A)to’lqin uzunligi va miqdoriga
B)to’lqin uzunligi va yorug’likga
C)tabiatiga
D)yorug’lik va tabiatga

2. . To’g’ri fikr berilmagan javobni toping.

A)harorat sutka davomida yil fasllari bilan bog’liq holda
mavsumiy hamda geografik zonallik jihatdan o’zgaruvchan
omildir
B)mo’tadil iqlimli mintaqalarning o’simliklari tilning uzun
kunli davrlarida gullaydi.
C)fototropizm o’simlik organlarining yorug’lik tomonga
o’sish orqali amalga oshadigan harakatlari sanaladi
D)cheklovchi omilning ta’sir kuchi har qancha
o’zgartirilsa ham organizm hayot faoliyatiga ta’sir
ko’rsatmaydi

3. Sutkaning yorug’ va qorong’u vaqti almashishi bilan

bog’liq harakatlar ko’rinishida namoyon bo’ladigan
jarayonga misol bo’ladigan organizmlarni belgilang.
A)boychechak, qoqio’t, binafsha
B)binafsha, namozshomgul
C)qoqio’t, atirgul
D) qoqio’t, lola, namozshomgul

4. Kalmar, shaqildoqning maxsus organlar yordamida sezish

qobiliyatiga ega bo’lgan nur qaysi va ularga qanday
imkoniyat beradi?
A)infraqizil nurlar, ov qilish imkonini beradi
B)ultrabinafsha nurlar, hech qanday imkon bermaydi
C)ko’rinadigan nurlar, tunda harakatlanish
D)bu hayvonlar hech qanday nurni sezmaydi

5. Fotoperiod qanday omil hisoblanadi?

A)yorug’likni belgilovchi omil
B)organizmdagi fiziologik jarayonlar va mavsumiy
bioritmlar uzviyligini belgilaydi.
C)Fiziologik jarayonni belgilaydi
D)ekologik omil

6. Harorat katta rol o’ynaydigan jarayonlar?

1)tirik organizm yer shari bo’ylab tarqalishi; 2)ularning
xulq-atvori, hatti-harakati namoyon bo’lishi ; 3)oziqlanishi;
4)yashash muhiti
A)3,4,1,2 B) 1,4,3 C) 4,2 D)2,1

7.Qisqa kun o’simliklari qanday mintaqada o’sadi?

A) mo’tadil, subtropik B) tropik, subtropik
C) ekvotarial, mo’tadil D) mo’tadil
8. Edafik omillarga quyidagilarning qaysilari kirmaydi?
A)namlik, zichlik B)mineral tarkibi
C)organik moddalar miqdori D)qiyalik tikligi

9. Fototaksis qobiliyatiga ega organizmlarga xos

xususiyatlarni aniqlang. 1)yorug’lik sezuvchi tuzilmalarga
ega; 2)erkin harakatlana olmaydi; 3)faqat fotosintez usulida oziqlanadi; 4)geteratrof oziqlanadi; 5)harakatlanish organoidlari mavjud; 6)harakat yo’nalishi ta’sir yo’nalishiga bog’liq;
A)1,3,6 B)2,3,5 C)4,5,6 D)1,2,6

10. Fotoperiodizm hodisasi haqidagi to’g’ri fikrlarni

aniqlang.
1) yorug’lik ta’sirida o’simliklarning yorug’lik yo’nalishiga
bog’liq holda harakatlanishi fotoperiodizm deyiladi; 2)
o’simliklar hayot faoliyatining yil mavsumlari bilan
sinxronlashishi fotoperiodizm deyiladi; 3)o’simlik va
hayvonlarning o’sishi va rivojlanishi kun uzunligiga
bog’liqligi fotoperiodizm deyiladi; 4)tirik organizmlardagi
fiziologik jarayonlar faolligining yorug’ kun uzunligiga
bog’liqligi fotoperiodizm deyiladi; 5) fotoperiodizm
hodisasini tajribada o’simlik va hayvonlarda yoritishni
sun’iy o’zgartirib kuzatish mumkin; 6) fotoperiodizm
asosida o’simlik va hayvonlarda evolutsiya davomida
maxsus davriy takrorlanib turuvchi biologik ritmlar paydo
bo’lgan; 7)o’simliklar ko’rinadigan nurlarni fotopigmentlar
orqali o’zlashtirilishi fotoperiodizm deyiladi.
A)1,2,3,4 B)1,5,6,7 C)2,3,4,7 D)3,4,5,6

11. Infraqizil nuri uchun xos bo’lgan xususiyatlarni

aniqlang. a)eng ko’p to’lqin uzunlikka ega; b)odamni ko’zi ilg’amaydi; c)yerga yetib keladigan quyosh nurini foiz
jihatdan ko’rinadigan nurdan yuqori hisoblanadi; d)uning
ko’p yoki kam bo’lishi quyosh nurini qay holatda tushishiga bog’liq; e)to’lqin uzunligi 750 nm dan 100 nmga yetadi.
A)a,b,c B)e,a,b,d C)e,c D)d,a,b

12. Tolerantlik zonasi organizm uchun quyi-yuqori

chegaradan o’tib ketishi ta’sirida qanday holat yuzaga
keladi?
A)o’lim-o’lim B)o’lim-hayot
C)hayot-o’lim D)hayot-hayot

13. Evribiont nima?

A)chidamilik chegarasi tor bo’lgan organizmlar
B) biotic va abiotik omillar yig’indisi
C) chidamlilik chegarasi keng bo’lgan organizmlar
D) o’zgargan muhitga moslanish

14. Yerga yetib keluvchi quyosh nurlarining 1%ini tashkil

etuvchi spektrga tegishli bo’lmagan ma’lumotlarni aniqlang.
a)to’lqin uzunligi 0,39 mkm bo’lishi mumkin; b)yuksak
biologik faollikka ega; c)to’lqin uzunligi 0,38 mkm bo’lishi
mumkin; d)ayrim hujayralarni jarohatlab, ba’zi hujayralarni hosil qiladi; e)teri pigmentini hosil qiladi; f)uning yetishmasligi tuz almashinishi buzilishiga sabab bo’ladi; h)to’lqin uzunligi 0,3mkm<…<0,4mkm; i)to’lqin uzunligi 0,4mkm<…<0,3mkm
A)b,c,e,f,h B)b,c,e,f,i C)b,d,h D)c,d,e,f,h

15. Biotik omillar nechta guruhga ajratiladi?

A)2 ta B) 3 ta D) 4 ta D) 5 ta

16. Quyidagi qaysi omillar nisbatan o’zgarmas hisoblanadi?

1)Yerning tortish kuchi; 2)quyosh doimiyligi; 3)okean
suvlarining tuz tarkibi; 4) atmosferaning xususiyatlari;
5)tuproq tarkibi; 6)harorat; 7)shamol; 8)namlik
A)4,5,6,2 B)8,7,2,3 C)1,2,3,4 D)1,4,6,8

17.O’simliklar hosildorligi tuproq tarkibida kam miqdorda

bo’ladigan mineral moddalarga bog’liqligini kim aniqladi?
A)Yustus Fon Libix B)Sukachev
C)Tensli D)Aleksandr Gumbold

18. Abiotik omillar nechta guruhga bo’linadi?

A)2 ta B) 3ta C)4 ta D) 5 ta
19. Havo harorati qayerda deyarli o’zgarmaydi?
A)okean qa’rida B)quruqlikda
C)tog’likda D)g’orlar tubida va o’rmonlarda

20. Shamolning salbiy ta’siri qaysi hayvonlar uchun xavfli

hisoblanadi?
A)sichqon, burga B)zebra, arxar
C)sug’ur, latcha D)podolariy, bo’rsiq

21. Organizmning yashab qolishini optimum chegarasidan

eng ko’p og’adigan ekologik omil belgilaydi.
Yuqoridagi fikr haqida aysi javob to’g’ri emas?
A)Ekosistemaning kelajagini oldindan aytib berish uchun
eng nozik va zaif jihatini aniqlash kerak
B)Bu cheklovchi qonun ta’rifi
C) Libixning nomi bilan bog’liq
D)maksimum qonun hisoblanadi

22. ………… har bir turning tarqalish arealini belgilaydi?

A)ekologik nisha B)cheklovchi omil
C)evribiontlar D)toleranlik

23. Kosmopolitlar nechtasi to’g’ri (1) va noto’g’ri(2)

ko’rsatilgan?
a)pashsha; b)kolibri; c)suvarak; d)koala;e)burga; f)kalamush
A)1-2; 2-3 B)1-3; 2-3 C)1-2; 2-4; D)1-4; 2-2

24. Ekologik nisha nima?

A)turning biotizim sifatida mavjudligini belgilab
beruvchi barcha abiotik va biotik omillarning yig’indisi
B) populyatsiyaning biotizim sifatida mavjudligini belgilab
beruvchi faqat biotic omillar yig’indisi
C) tur va urug’ning biotizim sifatida mavjudligini belgilab
beruvchi barcha biotik omillarnigina yig’indisi
D)populyatsiyaning biotizim sifatida mavjudligini belgilab
beruvchi barcha abiotik va biotik omillarning yig’indisi

25. Gnu haqidagi to’g’ri fikrni toping.

A)o’tlarning yuqori qismini iste’mol qiladi
B)o’tlarning eng pastki qismi bilan oziqlanadi
C)o’simlik poyalarining o’rta qismi bilan oziqlanadi
D)antilopa hisoblanib, butalarning yosh barglari bilan
oziqlanadi

25. To’g’ri bo’lmagan fikrni toping.

A)evribiontlar inglizcha eurys keng degan ma’noni
anglatadi
B)olmaxon va bug’u turli ekologik nishalarni egallaydi
C)qoramol va kenguru bir ekolgik nishani egallaydi
D)stenobiontlar yunoncha stenos tor degan ma’noni
anglatadi 26. Gnu va dik-dik…
A) har ikkisi bir turga masub, ozigi har xil
B) har ikkisi bir sinfga mansub, oziq turi har xil
C) bir sinfga mansub bo’la olmaydi, o’tlarning qaysi qismi
bilan oziqlanishi bilan farq qiladi
D) Bir sinfga mansub, o’tlarning qaysi qismi bilan
oziqlanishi bilan farq qiladi.

27. Quyidagi fiklardan nechtasi to’g’ri emas?

J)g’izol tanasining yuqori qismi gnudan tekisligi bilan farq
qiladi; k)yuqori hosil olishda cheklovchi omilning ta’sir
kuchini o’zgartirish kerak; d)kulrang va qora kalamush
birgalikda yashasa qora kalamush populyatsiyasi kulrang
kalamush populyatsiyasini siqib chiqaradi; l)dik-dik ham
jirafa kabi barglar bilan oziqlanadi; m)jirafa va zebra bitta
ekologik nishaga kiradi
A)2 ta B) 3 ta C) 4 ta D) 1 ta

28. To’lqin uzunligi 400-750 nm bo’lgan nurlar uchun

quyidagilarning nechtasi xos?
m)bakteriyalarni nobud qilish xususiyatiga ega; n)kalsiy va
fosfor lamshinuvida ahamiyatli; o)yerga yetib keladigan
nurlarning yarmini tashkil etadi; p)anorganik moddalardan
organic moddalar sintezlanishida ahamiyatga ega; q)issilik
manabyi emas; r)halokatli ta’sir ko’rsataishi mumkin;s)
yetib keluvchi nurlarning 5 %ga yaqin qisminini tashkil
etadi; t)CO2 gazini yutilishida ahamiyatli;
A)2 ta B)3 ta C)6 ta D) 5 ta

29. Yil fasllar almashinishining asosiy sababi….

A)fotoperiod o’simliklar mavjudligi
B)Yer o’qining orbita tekisligiga nisbatan burchak ostida
joylashganligi
C)Quyoshning Yer shari atrofida aylanishi
D)joylashgan mintamiz shuni taqozo etadi

30. Sorgo bu …..

A) zubturum bilan bir turga mansub
B)madaniy o’simlik emas
C)qayin kabi hayotiy shaklga ega
D)makkajo’xori bilan bir oilaga mansub

31. Ateriumning qaysi qismi yuraksimon shaklga ega?

A)guli B)bargi C)mevasi D)poyasi

32. To’qimalar va organlarda issiqlik almashinuvini

tezlashtiradigan nur uchun quyidagilarning nechtasi xos
emas?
1)740nm; 2)fototaksis; 3)kamayishi raxitga sabab; 4)510nm; 5)Yerga 3 % i keladi; 6)shaqildoqqa ov qilish imkonini beradi;
A)1 ta B)2 ta C)4 ta D)5 ta

33.Giasint uchun xos bo’lgan xususiyatlani ajrating.

v)soyasevar; z)manzarali; x)madaniy; u)bargi ildiz
bo’g’zidan chiqadi; s)to’pgul hosil qilmaydi; p)yorug’sevar
A)u, p B)z,s C)v,x D)v,u

34. Qisqa kun, manzarali (I) va uzun kun, madaniy (II)

o’simliklarga ajrating.
f)pomidor; k)kartoshka; j)no’xat; m)g’oza; n)karam;
l)shoyigul; o)piyoz; p)xrizantema; q)sabzi; r)kartoshkagul
A)I-k,q,f; II-p,r,m B)I-l, p,j; II-f,o,n
C)I-r,p; II-n,q,o D)I-p,l,r; II-k,o,q

35. Chirildoq…

A)bo’ri kabi tungi hayvon
B)faoliyatini boshlash vaqti ko’rshapalak kabi
C)asalari bilan bir xil oziqlanadi
D)U ham tungi ham kechqurungi hayvon

36. Fotoperiodizm yorug’likning intensivligiga emas , balki

…. bog’liq?
A)sutkaning yorug’ va qorong’u vaqtlarining almashishi
davriyligiga
B)tirik organizmlardagi morfologik, fiziologik, biokimyoviy
jarayonlarga
C)tirik orgaznizmlarning yorug’lik ta’siriga javob
reaksiyalariga
D)ekvatordan qutblarga brogan sari kun uzunligi yil
fasllarga qarab farqlanishiga

37. Sutka davomida yil fasllari bilan bog’liq holda

mavsumiy hamda geografik zonallik jihatdan o’zgaruvchan
omil ga xos belgilar nechta?
n)0o C dan pastlasa suv muzlaydi; m) u tirik organizmlar
tanasining 66,6%ini tashkil etadi; l)sianobakteriyalarning
issiq suv havzalarida yashashi; k)kserofitlar ushbu omil kam bo’lgan muhitda o’sadi; j)fototaksis u bilan bog’liq
A)1 ta B)4 ta C)3 ta D)2 ta

38. Geotermal suv manbasida harorat? oC

A)24 B)40 C) -90 D)15

39. Quyidagilardan poykiloterm (a) va gomoyoterm(b)

hayvonlarga ajrating.
1)skat; 2)zebra; 3)ko’lbuqa; 4)dik-dik; 5)aspid; 6)kutora;
7)gornotsoy; 8)povituxa; 9)semga; 10)assidiya
A)a-10, 5; b-6,3 B)a-3,1, 6; b-2,7
C)a-5,7; b-4,2 D)a-1,9; b-4,8,7

40. Quyidagilardan fiziologik(I), morfologik(II) va

biokimyoviy(III) moslanishlarni ajrating.
a)o’simliklarning muzlashida himoyalovchi vosita borligi;
b)urug’ning tinim davrini o’tashi; c)kaktus bargining tikonga aylanishi; d)transpiratsiya; e)sitoplazmaning ivib qolmasligi uchun o’simlikning moslanishi; f)lishayniklarda anabioz holat; g)turkiston archasining yerbag’irlab o’sishi
A)I-a,e; II-g,c; III-b,f B)I-d,b; II-g,c; III-e,a
C)I-g,c,f; II-b,g,c III-d,a D)I-f,b; II-c; III-d,e

41.Sovuq sharotlardagi o’simliklarning qor bilan qoplanishi

nimaga sabab bo’ladi?
A)sovuq olib, havo isigach qurib qolishiga
B)barglari va poyasi suv bilan ta’minlanishiga
C)sovuq ta’siridan himoyalanishiga
D)sovuq ta’sirini kuchayishiga

42. Kovul…

A)efimer B)gomoyoterm C)bargi buralgan D)bo’yi past

43. Quyidagilar orasida moslanishiga ko’ra “ortiqchasi”ni

tanlang.
A)yumronqoziq B)tipratikan C)ko’rshapalak D)pingvin

44. Muz kristallari hosil b o’lishiga yo’l qo’ymaydigan

murakkab organik modda qaysi?
A)glitserin B)glikoprotein C)glikolipid D)glukoza

44. U nimaki, askarida uchun gidrostatik skelet sanaladi?

A)suv B)kutikula C)solishtirma issiqlik D)muvozanat

45. Sporalar unib chiqishi uchun o’ta zarur bo’lgan omilga

xos ma’lumotlar nechta?
n)nasos o’simliklar uchrashi; m)molodilodagi qalin barglar;
s)qurg’oqchilikda yozgi uyquga ketishi; p)qushlarning
mgratsiyasi; t)kungaboqarning quyosh tomonga qarab
burilishi; r)yaylov o’simliklarining yostiq hosil qilishi;
j)qushlarning issiqqonli bo’lishi; f)kitda teriosti yog’ bo’lishi
A)3 ta B) 2 ta C)4 ta D)6ta

46. Agama va agava bular…

A)sukkelentlar B)suvsiz muhitga chidamli
C)bularni umumlashtiruvchi belgisi yo’q
D)bir ekologik nisha

47. Edafik omillarni ajrating.

a) strukturasi; b)mollyuskaladagi chig’anoq bo’lishi;
c)universal eritma bo’lishi; d)kimyoviy tarkibi;
e)organzimlar tanasining 2/3 qismini
egallashi;f)hashorotlarda glitserin bo’lishi; g)suv rejimi;
h)havo me’yori;
A)b,c,e B)f,e,g C)h,a,f D)d,a,h

48. Quyidagilar orasidan efemeroidlarni ajrating.

1)gulsafsar; 2)qirqquloq; 3)achambiti; 4)lola; 5)yantoq;
6)g’umay; 7)kartoshka; 8)baliqko’z; 9)machin;
10)topinambur
A) 3,6,7,8 B)1,2,3,4 C)2,4,7,10 D)8,9,10,2

49. Sahro kalamushida suv tanqisligiga qanday moslanish

bor?
A)suvni zahiralash
B) suv buglanishini kamaytirish
C)suv yo’qotilishiga fiziologik chidamlilik
D) A va B

50. Lemur…

A)suv tanqis davrda uyqu holatga o’tadi
B)tungi hayot tarziga o’tadi
C)yer osti suvlariga yo’l ochadi
D)yog’ shaklida zahiralaydi

51. Quyidagi o’simliklarning qaysilarida barg

og’izchalarining tunda ochilib va kunduzi yopilishi
kuzatiladi?
A)shuvoq B)sutlama C) saksovul D)juzg’un

52. Quyidagilardan qaysi biri to’g’ri fikrni inkor etadi?

A)qarag’ayda bargi og’izchalari chuqur joylashgan,
mumsimon kutikula bilan qoplangan
B)sahro baqasida nafas teshiklarini klapanlar bilan yopilish
moslanishi bor
C)yomg’ir chuvalchangi suv tanqisligida uxlaydi
D)suv tanqisligida archada barglarning so’linqirab
turishi kuzatiladi

53.yunoncha “xerox” … , “phyton” …

A)quruq, o’simlik B)qattiq, o’simlik
C)sersuv, yashil D)nam, o’simlik
(yana boshidan ya’ni 39-betdan ketdi)

54. To’g’ri bo’lmagan (I) va bo’lgan (II) fikrlar sonini

toping. a) tolerant so’zi lotin tilidan olingan; b)pessimum zona bu noqulay hayot zonasi emas; c)uy pashshasi uchun pessimum zona 3oC; d)tuproqning mineral tarkibi hayvonlar uchun ahamiyatli; e) stenos so’zi tor degan ma’noni anglatib lotinchadan olingan; f)koala evkalipt daraxtida yashaydi va uning mevasi bilan
oziqlanadi.
A)I -2; II-4 B)I-3; II-3 C)I-5; II-1 D)I-4; II-2

55. Kolibri haqidagi to’g’ri bo’lmaga fikrni toping.

A)Janubiy Amerikada uchramaydi
B)nectar bilan oziqlanadi
C)areali tor
D)areali iste’mol qiladigan o’simlik bilan belgilanadi

56.Ekologik nisha tushunchasi qaysi tushuncha bilan

o’xshash?
A)yashash uchun kurash B)yashash joyi
C)biotizim D)ekologiya

57. Bir biotsenozda hech qachon 2 ta tur ….

A)uchramaydi B)ekologik nishani egallamaydi
C)yashamaydi D)ko’paymaydi

58. To’g’ri fikrni toping.

A)yapon saforasi yorug’sevar o’t
B)tungi sutemizuvchilardan boyqush qorong’uda bemalol
harakat qiladi.
C)to’lqin uzunligi 470nm bo’lgan nurlar 50%ni tashkil
etadi
D)fotoperiod bu kun qisqarishi bo’lib, u organizmlar
migratsiyasi bilan belgilanadi

59. Gullashi kun uzunligiga bog’liq bo’lmagan o’simliklar

qatorini toping.
A) kartoshka, rediska B)xrizantema, qalampir
C) no’xat, qoqio’t D)lipa, qulupnoy

60. Noqulay sharoitda hayotiy jarayonlarini vaqtinchalik

to’xtata oladigan o’simliklar?
A)funariya, parmeliya B)kovul, palma
C)monster, giasint D)agava, molodilo

61. Moslanish turiga ko’ra kserofitlar nechta guruhga

ajratiladi?
A) 2ta B) 3ta C) 4ta D)ajratilmaydi

62. Quyidagilardan to’g’ri bo’lmaganini ajrating.

1)hasharotlarda suvsizlikka moslanish ayirish
mahsulotlarining maksimal suvsizlanishi; 2)efemerlar
noqulay davrni urug’ holatda o’tkazadi; 3)kana suv tanqis
bo’lsa uxlaydi; 4)tipratikan suv tanqis bo’lgan tungi hayot
tarziga o’tadi; 5)kalamushda tuya kabi yog’ zahirasi bor
A) 5 B) 1 C)3 D)to’g’ri javob yo’q

63. Nima uchun siydik kislotani organizmdan chiqarib

yuborish uchun suv deyarli talab qilinmaydi.
A) zaharli B)suvda yomon eriydi
C) so’ngi mahsulot D)suvda yaxshi eriydi

64. Etologik moslanish jihatidan uzoq joylarga migratsiya

qiladigan hayvonlarga xos bo’lmagan ma’lumotni toping.
A)asosan o’tlar bilan oziqlanadi
B) oldingi va orqa oyoqlar son nisbati 1:1
C) tana massasining ancha qismini yo’qotganda uv
mavjud bo’lsa darrov tiklay oladi
D)faol harakatlanishi orqali o’zlari uchun qulay yashash
joyini tanlaydilar

65. O’simliklarning o’sishi, gullashi, meva tugishi,

xazonrezgilik, tinim davriga o’tish kabi muhim biologic
jarayonlarni boshqaruvchi omil?
A)fotonastiya B)fotoperiod C)fototropizm D)fotosintez

66.sutkaning yorug’ va qorong’u vaqtining almashinishi

bilan bog’liq harakatlar ko’rinishida namoyon bo’ladigan
jarayon?
A)fotonastiya B)fotoperiod C)fototropizm D)fototaksis

67. Quyidagi fikrlardan g’izol uchun

xos bo’lganini ajrating. h)o’t-poyalarning o’rta qismi bilan oziqlanadi; j)tuyoqli ; k)uzoq joylarga migratsiya qiladi; l)ikkinchi nomi sayg’oq; s)tana hajmi jihatidan gnudan kichik; t)qorin qismi oq, ustki qismi esa sariq rangda bo’ladi; v)sutemizuvchi z)o’tlarning pastki
qismi bilan oziqlanadi;
A) h,l,j,v B)j,k,l,v C)t,s,l D)j,s,z

68.quyidagi fikrlardan to’g’risini ajrating.

1)anturium to’pgul hosil qilmaydi; 2)monsteraning
poyasining pastki qismidagi barg shakli bilan yuqori
qismidagi barg shakli farq qiladi; 3)giatsint to’pgul hosil
qilishi bilan anturiumga o’xshaydi; 4)monsterani yorug’likka bo’lgan talabi bilan sorgoni o’xshatish mumkin;
5)giatsintning barg tomirlari monsteraniki kabi; 6)anterium bilan giatsint bitta sinfga mansub; 7)monstera bilan oqjo’xori bitta sinfga mansub.
A)7,5,1 B)4,1,5 C)3,2,6 D)5,2,3

69. Sorgo bu..

A) sukkelent B) giatsint bilan bir sinfga mansub
C)manzarali D)shakarqamish bilan bir oila bo’la olmaydi

70. 12 soatdan kam sharoitda o’sadigan o’simliklar qaysi

mintaqada tarqalgan?
A) tropic va mo’tadil B)ekvotorial va subtropik
C)tropic va ekvotarial D)tropic va subtropik

71. Saksovul va archa uchun umumiy xususiyat ?

A)barglarning mayda qipiqsimon bo’lishi
B) ignabarg hosil qilishi
C)yashash muhiti
D) namlikka talabi

72. Fiziologik adaptatsiyalar sonini toping.

n)migratsiya qilish; l)qalin jun; m)glikoproteinlar bo’lishi;
s)hayvonlar tanasidan issiqlik ajralishi; t)4 kamerali
yurakning tana haroratiga bog’liqligi; x)moddalar
almashinuvi jadalligining glitseringa bog’liqligi;
z)termoregulyatsiya teridagi qon tomirlar kengayishi va
torayishi bilan bog’liq;
A)2 ta B) 3 ta C) 4 ta D) 1 ta

73. Muz kristallari natijasida…

A)hujayra membranasi shikastlanadi
B)hujayra nobud bo’ladi
C)hujayra o’z holatini yo’qotadi
D)barchasi

74. Lola va qoqio’t…

A)bir sinf vakili B)bir oila vakili
D)yorug’likka javob reaksiyasi bir xil
E)namlikka bo’lgan talabi bir xil

75. Parazitlar soni bilan yog’ingarchilik miqdorini qanday

umumlashtirish mumkin?
A) ikkisi ham o’zgaruvchan ekologik omil
B) yog’inning ko’payishi parazitlar soniga ta’sir ko’rsatadi
C) umumlashtiruvchi belgisi yo’q
D) ikkisi ham ekologiyaga ta’sir ko’rsatadi

76. Kun uzunligining o’zgarishi nimaga sabab bo’ladi?

A)haroratning o’zgarishiga
B)hayvon va o’simliklar uchun signal
C)o’simliklarda tinim davri boshlanishiga
D)tirik organizmlarning ko’payish davri kelganiga

77. Quyosh doimiysi nechchiga teng?

A)1380W/m3 B)1380W/m2
C)1380W/km2 D)1380W/km3

78. Quyidagilardan

qaysi birida suv tanqisligida ayirish mahsulotlari maksimal
suvsizlanadi?
1)ari; 2)qo’ngiz; 3)falanga; 4)qoraqurt; 5)biy; 6)suvarak;
7)zahkash; 8)kana; 9)iskaptopar; 10)termit
A)2,3,10 B) 6,7,8 C)9,6,10 D) 1,2,3

79. Pixta…

A)qalin mumsimon kutikuklaga ega
B)ignabargli
C)barg og’izchalari chuqur joylashgan
D)barchasi xos

80. Palma…

A)barglari buralgan B)barglari qirqilgan
C)bo’yi past D)tikonli

81. Quruqlikdagi eng minimal harorat ? oC

A)-70 B)-50 C) -80 D)-40

82. Bakteriyalarni nobud qilish xususiyatiga ega bo’lgan

nurning uzun to’lqinli nuri ta’sirida nima sintezlanadi?
A)Teri pigmenti-melanin, askorbinka
B)Xlorofil va ko’z sho’x pardasi pigmenti
C)Teri pigmenti melanin, ko’z to’r pardasi pigmenti va
D vitamin
D) B va C javoblar

83. O’simliklarning ekologik guruhlari ichida nisbatan keng

tarqalgan guruh vakillari uchun xos bo’lgan ma’lumotni
toping?
A)asosan mo’tadil zonada uchraydi
B)Asosan adir va o’tloq o’simliklari kiradi
C)barglarida barg og’izchalari, ildizida tukchalari bor
D)barchasi

84. Aerenximiya…

1)yunoncha so’z; 2)lotincha so’z; 3)havo degan ma’no
beradi; 4)nam degan ma’noni beradi; 5)botqoq gigrofitlarida
uchraydi; 6)ildiz va poyada bo’ladi; 7)faqat bargida bo’ladi;
8)mezofitlarda bo’ladi; 9)og’izchalari doim ochiq
o’simliklar uchun xos; 10)transpiratsiya kuchsiz bo’lgan
o’simliklar uchun xos.
A)1,4,7 B)5,7,9 C)4,8,10 D)6,9,3

85. Quyidagi qaysi o’simliklarning barg og’izchalari tunda

ochilib, kunduzi yopiladi?
A)agava, molodilo B)sutlama,kakatus C)aloye D)barchasi

86. Tirik organizm uchun haroratning chidamlilik chegarasi

qanday belgilanadi?
A)oqsillar denaturatsiyasi B)oqsillar tiklanishi
C)fermentlar faolligi D)lipidlar erib ketishi

87. Qayin va tol …

A)sovuq iqlim sharoitida bir xil o’zgarishda uchraydi.
B)odatda har ikkisi ham bir sinf vakili
C) har ikkisi barglarida mumsimon kutikula bor?
D)efemerlarga mansub

88. …. organizmlardagi fiziologik jarayonlar va mavsumiy

bioritmlar uzviyligini belgilovchi omil sanaladi.
A)infraqizil nurlar B)kun uzunligi C)harorat D)suv
89. Shakarqamish uchun xos xususiyatlar nechta?
k)barg plastinkasi qalin; j)yorug’sevar emas; n)og’izchalari
ko’p; m)soyasevar emas; l)og’izchalari kam; s)410nm
bo’lgan nurlarni qabul qila oladi; d)monstera bilan o’xshash jihati mavjud emas; p)odatda ikki urug’pallalilarga mansub
A)5 ta B) 3 ta C) 2 ta D) 4 ta
90. Ko’pchilik o’simlik va hayvon turlarining shimol
tomonga tarqalishiga cheklovchi omil?
A)namlik tanqisligi B)harorat yuqoriligi
C)harorat pastligi D)A va B

91. Libixning qonunining to‘liq ta’rifini ko’rsating.

A)organizmning yashab qolishni maksimal chegarasidan eng ko’p og’adigan ekologik omil belgilaydi
B)ekosistemaning yashab qolishini optimum
chegarasidan eng ko’p og’adigan ekologik omil
belgilaydi
C) organizmning yashab qolishni
maksimal chegarasidan eng kam og’adigan ekologik omil
belgilaydi
D) ekosistemaning yashab qolishini minimal chegarasidan eng kam og’adigan ekologik omil belgilaydi

92. Quyidagilar orasida daraxt va butalar barglari bilan

oziqlanadiganini ajrating.
1)gnu; 2)zebra;3)kolibri; 4)koala; 5)dik-dik; 6)g’izol;
7)jirafa
A)1,2,3 B)4,7,5 C)5,6,7 D)7,1,2

93. O’rmonlarning quyi yaruslari uchun xos o’simliklarni

ajrating. s)shumtol; d)shakarqamish;t)plaun; f)lipa; j)binafsha;
k)suvo’tlar; n)qarag’ay; m)safora; z)yo’sin; v)nastarin
A)t,k,z B)s,f,j C)m,n,d D)v,f,m

94. Uzun kun o’simliklari ichidan ortiqchasini toping.

A)kartoshka B)sabzi C)sholg’om D)baqlajon

95. Ranglarni ajratish bo’yicha ortiqchasini toping.

A)gorilla B)kakadu C)kolibri D)manta

96. Toshbaqa va kana uchun umumiy xususiyat?

A)yashash muhiti B)umumlashtirish to’g’ri emas
C)dushmani D)moslanishi

97. Suv tanqisligida qaysilar suv shimilishini kuchaytiradi?

A)sahro baqasi B)alp o’simliklar C)termitlar D)tuya

98. Qayerda yashovchi hayvonlar uchun yorug’lik muhim

omil hisoblanmaydi?
A)tuproq, g’or, dengiz tubi B)tog’, g’or, o’rmon
C)okean tubi, g’or, tog’ D)o’rmon, tuproq, g’or

99.Quyidagilardan qaysi biri suv tanqisligiga fiziologik

moslashgan?
A)o’rgimchaksimonlarning tana qoplamining qalin xitin
bo’lishi
B)moddalar almashinuvining oxirgi mahsuloti siydik
kislota bo’lishi
C)qurg’oqchilik paytida migratsiya qilishi
D)qushlar tanasi pat bilan qoplanishi

100. Quyidagilardan qaysi biri to’g’ri fikrlarni inkor etadi?

j)archa va qarag’ay barglari turlicha shaklda moslashgan;
k)efemerlarga qoqio’tni kirgizish mumkin; n)timsohlar va
pingvinlarning o’xshash jihati yashash muhiti; s)suvni
zahiralash sahro baqasida bo’ladi; t)kanada ham sahro
baqasiga o’xshash moslanish mavjud; v)gnu natilopasi dik-
dik antiopasiga nisbtatan past bo’yli; x)anturiumning
barglari poyasining pastki qismida mayda, yuqori qismida
yirik bo’ladi
A)j, k B) n, s C) k, v D)t, x
1. To’g’ri ma’lumotlarni aniqlang.
1) dengizdagi minimal harorat chuchuk suvdagi minimal
haroratdan yuqori hisoblanadi,
2) organizmlar uchun o’rtacha haroart 0 dan 50 C oralig’ida bo’ladi, 3) geothermal buloqlarda maxsimal haororat +70 ga teng, 4) dengiz va chuchuk suvdagi maxsimal harorat teng bo’lishi mumkin, 5) cho‘l o‘simliklarining urug‘lari, qizib yotgan tuproqqa bardoshlidir, 6 ) tulenlarning hayotiy faoliyati 0°C dan +2°C da kechadi
A) 2,4,6 B) 1,5,2 C) 4,3,5 D) 1,2,3
2. Gidrastatik sklet uchrovchi organizmlarda ilk bor paydo
bo’lgan organlarni toping.
A) qizilo’ngach,yurak,oshqozon
B) ichak,qizilo’ngach,o’pka
C) oshqazon,ichak diffirinsiallanishi,anal teshugi
D) birlamchi tana bo’shlig’I,jigar
3. tashqi sklet (a), ichki sklet (b) va gidrastatik sklet (b)
paydo bo’lgan eralar
A) a-praterazoy, b- praterazoy, c- praterazoy
B) a- praterazoy, b- praterazoy, c-paleazoy
C) a- praterazoy, b-arxey, c-paleazoy
D) a-paleazoy, b- praterazoy, c-paleazoy
4. suv organizmdagi issiqlik muvozanatini ushlab turishi
bilan bog’liq to’g’ri jarayonni toping.
A) moddaning organizm bo‘ylab harakatlanishida ishtirok
etadi
B) Solishtirma issiqlik sig‘imi, issiqlik o‘tkazuvchanligi
yuqori
C) to‘qimalarning qizib ketishining oldini oladi
D) B,C
5. sukkulentlar (a) va sklerofitlar (b) hos javobni toping.
A) a- o‘z to‘qimalari va organlarida suvni zaxirada saqlash
b- epidermis to‘qimasi qalin mum qavat yoki mayda tuklar
bilan qoplangan bo‘ladi
B) a- Barglardagi barg og‘izchalari kam va kunduzi yopiq
bo‘ladi b- suvni zaxirada saqlab turolmaydi
C) a- sitoplazmasi yuqori yopishqoqlikka ega bo‘lgani uchun suvni ushlab tura oladi b- Agava, aloy, molodilo misol bo’la oladi
D) a- «nasos o‘simliklar», b- suvni zaxirada saqlovchi
to‘qimalar mavjud
6. Nechtasi sukkulent o’simliklar
1) Sutlama, 2) Agava 3) yantoq, 4) Molodilo, 5) shuvoq, 6)
kaktuslar
A) 4 B) 3 C) 5 D) 2
7. Poya sukkulentlar (a) va barg sukkulentlar (b) mos
ravishta juftlang.
1) Agava, 2) shuvoq, 3) kaktuslar 4) aloy, 5) molodilo, 6)
yantoq, 7) sutlamalar
A) a-1,2,3 b-4,5,7 B) a-3,7 b-1,5
C) b-3,4 a-1,5,7 D) a-3,5 b-4,7
8. Etologik moslanishlar (a) va Suv tanqis davrni anabioz
holatida o‘tkazish (b) uchun hos javoblarni toping.
A) a- antilopalar, sayg‘oqlar, b- Tana massasining ancha
qismini yo‘qotish va suv mavjudligida uni tez tiklash
B) a- Tungi hayot tarziga o‘tish- Toshbaqa , b-Efemeroidlar
C) a- Suv tanqis davrni uyqu holatida o‘tkazish- kana, b-
Noqulay davrni urug‘ holatida o‘tkazish- Efemerlar
D) B va C
9. Sklerofitlar va sukkulentlar nisbatini toping .
1) Sutlama, 2) Agava 3) yantoq, 4) Molodilo, 5) shuvoq, 6)
kaktuslar
A) 2,5 B) 1,5 C) 1 D) 2
10. To’g’ri javobni toping.
A) Janubiy yarimsharda tog‘ning shimolga qaragan
qiyaligiga ko‘proq quyosh nuri tushadi
B) Janubiy yarimsharda tog‘ning janubga qaragan
qiyaligiga kamroq quyosh nuri tushadi
C) Shimoliy yarimsharda tog‘ning janubga qaragan
qiyaligiga ko‘proq quyosh nuri tushadi
D) A,B,C
11. (+ –) va (+ 0) uchun umumiy javobni toping.
A) birgalikda yashaydigan organizmning biri ushbu
munosabatdan foyda oladi
B) birgalikda yashash har ikkala organizmga ham foyda
keltiradi
C) ikkinchisi hech qanday naf ko‘rmaydi
D) A,C
12. Kammensalizmga (a) va Amensalizmga (b) hos javobni
toping.
A) a- birgalikda yashaydigan organizmning biri ushbu
munosabatdan foyda oladi, ikkinchisi hech qanday naf yoki zarar ko‘rmaydi
b- birgalikda yashaydigan organizmning biri ushbu
munosabatdan zarar ko‘rsa, ikkinchisi hech qanday foyda
yoki zarar ko‘rmaydi
B) a- birgalikda yashaydigan organizmning biri ushbu
munosabatdan foyda oladi, ikkinchisi hech qanday naf yoki zarar ko‘rmaydi
b- birgalikda yashaydigan organizmlarning har ikkisi ushbu
munosabatdan zarar ko‘radi
C) a- birgalikda yashaydigan organizmlar bir-biriga hech
qanday ta’sir ko‘rsatmaydi
b- birgalikda yashaydigan organizmlardan biri ushbu
munosabatdan foyda olsa, ikkinchisi zarar ko‘radi
D) a- Zararli-neytral munosabatlar – birgalikda yashaydigan organizmning biri ushbu munosabatdan zarar ko‘rsa, ikkinchisi hech qanday foyda yoki zarar ko‘rmaydi
b- O‘zaro zararli munosabatlar – birgalikda yashaydigan
organizmlarning har ikkisi ushbu munosabatdan zarar
ko‘radi
13. 1-(+ –), 2-(+ 0), 3-(– –), 4-(– 0). Mos o’rinli javobni
toping.
A) Parazitizm, Kammensalizm,Kankurensiya, Amensalizm
B) Yirtqichlilik, Kammensalizm,Kankurensiya,
Protokooperatsiya
C) Parazitizm, Protokooperatsiya,Kankurensiya,
Kammensalizm
D) Yirtqichlilik, Kammensalizm,Kankurensiya,
Hamtavoqlik
14. Ignabargli o‘simliklar uchun noto’g’ri moslanishni inkor qilmaydiganini toping.
A) Barglarning qalin mumsimon kutikula bilan qoplanishi
B) Barg og‘izchalarining tunda ochilib va kunduzi yopilishi
C) Barglarning tangasimon, ignasimon yoki tikan shaklida
bo‘lishi barg yuzasining kichrayishiga olib keladi
D) Barg og‘izchalarining chuqur joylashuvi
15. Tik qiyaliklarda asosan…
A) «xerox» «phyton» B) «scleros» «phyton»
C) «mesos» «phyton» D) «aeg» «phyton»
16. sutka davomida yil fasllari bilan bog‘liq holda mavsumiy
hamda geografik zonallik jihatdan o‘zgaruvchan omil (a)
tirik organizmlar hayoti va tarqalishiga ta’sir ko‘rsatuvchi
omil (b) 1) harorat, 2) namlik, 3) tuproq, 4) iqlim
A) a-2 b-1 B) a-2 b-1
C) a-1 b-4 D) a-1 b-3
17. quriqlikdagi eng minimal va mahsimal harorat farqi (a)
va suvdagi eng minimal va mahsimal harorat farqi
A) a-15 b-30 B) a-10 b-35 C) a-20 b-30 D) a-15 b-20
18. qaysi lishayniklar sporalari qizibyotgan tuproqda
uchraydi.
A) Batsidiya B) Parmeliya C) Cladoniya D) Usneya
19. O’simlik va hayvonlar uchun umumiy adaptatsiyalarni
toping.
A) biokimyoviy, fiziologik, morfologik,
B) biokimyoviy, fiziologik, morfologik, etologik
C) genetik, fiziologik, morfologik,
D) biokimyoviy, immunalagik, morfologik,
20. To’g’ri javoblar sonini toping.
1) Yuqori haroratda poykiloterm va gomoyoterm
hayvonlarda tana yuzasidan suv bug‘lanishi hisobiga
issiqlikning ajralishi kuchayadi, 2) Muhitning past haroratida hayvonlar poykiloterm va gomoyoterm organizmida ichki muhitini hosil qiluvchi suyuqliklar tarkibida suvning muzlashiga to‘sqinlik qiluvchi moddalar to‘planadi, 3) Dasht agamasi qizib yotgan qumdan o‘zini himoya qilish maqsadida butalarning shoxiga chiqib oladi, 4) sudralib yuruvchilar tanasi – tangachalar, qushlarning tanasi pat bilan qoplanganligi fiziologik moslanishga misol bo’ladi, 5) glikoproteinlar va glitsirinlar miqdori sovuq haroratda ko’payadi
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
21. vaqtinchalik va doimiy hashoratlar sinfini parazitlarini
sonini aniqlang.
1) chivin, 2) to‘shak qandalasini 3) burga , 4) kana, 5) bit, 6) g‘o‘za gommozi
A) 4 B) 3 C) 5 D) 6
22. Amensalizmga hos bo’lgan javobni toping
1) bir populatsiya individlari boshqa populatsiya individlari
uchun oziq vazifasini o‘taydi, 2) birgalikda yashaydigan organizmning biri ushbu munosabatdan foyda oladi, ikkinchisi hech qanday naf yoki zarar ko‘rmaydi, 3) bir turning faoliyati ikkinchi turga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, 4) Asalarilar gulli o‘simliklardan o‘ziga oziq (chang, nektar) olish davomida o‘simliklarni
changlantiradi, 5) Mog‘or zamburug‘lari tashqi muhitga
antibiotiklar ishlab chiqarib, bakteriyalarning o‘sishini va
ko‘payishini to‘xtatib qo‘yadi
A) 1,5 B) 2,4 C) 3,5 D) 2,3
23. Hayvonlardagi suv tanqisligiga moslanishlar
ko’rsatilmagan javobni toping. 1) termitlarni yerosti
suvigacha yo’l ochishi; 2) gambuziya tuxumining suvda
urug’lanishi; 3) tog’g’ozlari barmoqlarining orasida parda
bo’lishi; 4) gekkonlarni kunduzi devor
yorig’iga yashirinib yotishi; 5) dengiz masxarabozining
o’simliklarga o’xshashligi; 6) kvaksha itbalig’ining
rivojlanishi; 7) hasharotlarda nafas teshiklarining klapanlar
bilan bekilishi; 8) tuya urkachida yog’ to’planishi; 9) manta
tanasining suyri shaklda bo’lishi.
A) 1, 4, 9 B) 2, 4, 5, 8 C) 2, 3, 5, 9 D) 1, 7, 8
24. O’simliklardagi suv tanqisligiga moslanishlar noto’g’ri
berilgan javobni toping. 1) machin mevasining suv
yuqtirmaydigan qobiqqa ega bo’lishi; 2) alp o’simliklarida bargning so’liganligi; 3) qorabaroqning sho’rlangan tuproqda o’sishi; 4) sershox qirqbo’g’im sporofilining boshoqda halqa hosil qiiib joylashganligi; 5) plaunlarda suvni ko’p yo’qotganda ham hayot faoliyatini saqlanishi; 6) otquloqda barg sathining katta bo’lishi; 7) zuhrasoch anteridiysida ko’p xivchinli spermatozoidni yetilishi; 8) sigirquyruqda bargning qalin tuklar bilan qoplanganligi; 9) yaltirboshda vegetatsiya davrining qisqa bo’lishi.
A) 2, 5, 8, 9 В) 1, 3, 8, 9 С) 1, 4, 6, 7 D) 2, 3, 5, 6
25. Quyida berilgan moslanishlarning qaysilari suv
bug’lanish kamaytiruvchi omil hisoblanadi?
1) transpiratsiyaning va ter ajralishining kamayishi; 2) keng
yuzali ildiz sistemasining mavjudligi; 3) nafas teshiklarning
klapanlar bilan bekilishi; 4) barglarning
so’liganligi; 5) pillaga o’ralib uyquga ketish; 6) barglarning
tikanga aylanishi; 7) barg yuzasining kengayishi.
A) 2, 3, 5, 6 В) 1, 4, 5, 7 С) 1, 3, 4, 6 D) 1, 2, 5, 7
26. (+ +) hos javobni toping.
A) har ikki populatsiya uchun o‘zaro manfaatli va faqat
majburiy munosabat turi
B) gorchak baliq ikki pallali molluskaning mantiya
bo‘shlig‘iga tuxum qo‘yishi
C) O‘zaro foydali munosabat – birgalikda majburiy yashash
har ikkala organizmga ham foyda keltiradi
D) ikki populatsiya uchun o‘zaro manfaatli majburiy va
majburiy bo’lmagan munosabat turi
27. Kommensalizm uchun hos bo’lgan javobni toping
1) birgalikda yashaydigan organizmning biri ushbu
munosabatdan foyda oladi, ikkinchisi hech qanday naf yoki zarar ko‘rmaydi, 2) birgalikda yashaydigan organizmlarning har ikkisi ushbu munosabatdan zarar ko‘radi, 3) sinoykiya misol bo’ladi, 4) bir hududda ko‘plab turlarning yashashiga imkon beradi, 5) Bir tur boshqa turning oziq qoldiqlari bilan oziqlanishi misol bo’ladi
A) faqat 2 noto’g’ri B) 3,5 C) 1,4,5 D) 3,4
28. To’g’ri javobni toping.
A) Yopishqoq baliq esa maxsus so‘rg‘ichlari bilan akulalar
terisiga yopishib olishi (0-)
B) erkak sutemizuvchilar ko‘payish davrida oila qurish
imkoniyati uchun bir-biri bilan olishishi sinekologiya
o’rganadi
C) Tur ichida raqobatni rus biologi G. F. Gauze (1932)
tomonidan yaxshi o‘rganilgan
D) yorug‘sevar o‘t o‘simliklar baland daraxtlar soyasida
o‘sganda yorug‘lik yetishmasligi tufayli rivojlanishdan
orqada qoladi (0-)
29.quidagi rasmga hos javobni toping qiyalik ekspozitsiyasi
A) bu qiyalik janubiy yarimsharda joylashmagan
B) harorat pasaygan sari nurlanish ortib boradi
C) bosim ortgan sari harorat ortadi
D) barvhasi to’g’ri
30. Dengiz sathidan 3000m (a) 2300m(b) va 1800m (c)
balandlikda harorat to’g’ri berilgan javobni toping.
A) a-8 b-16 c-27,5 B) a-6 b-19 c-26,5
C) a-9 b-18 c-25,5 D) a-5 b-6 b-26
31. Barg og‘izchalarining tunda ochilib va kunduzi yopilishi
quyidagi qaysi o’simliklar uchun hos
A) kaktus, sutlama B) shuvoq, agava
C) saksovul, shuvoq D) molodilo,yantoq
32. Hasharotlarga hos muhit moslanishini toping.
1) Terlash kamayishi, 2) gomoyaterm, 3) Ayirish
mahsulotlarining maksimal darajada suvsizlanishi
4) Yerosti suvlariga yo‘l ochish, 5) kunning salqin vaqtlarida isinish uchun tana holatini o‘zgartirib quyoshga tutadilar, 6) migratsiya, 7) glikoproteinlar toplanadi,
A) 4,5,6 B) 6,2,5 C) 1,3,4 D) 3,6,7
33.Efemeriodlarga hos to’g’ri javobni toping.
A) efemeroidlarning yer ustki qismi bir yillik
B) Suv yo‘qotishga fiziologik chidamlilik hos
C) shakli o’zgargan novdaga ega
D) A va C
34. suv tanqisligida tungi hayot tarziga o‘tish kuzatiladigan
hayvonlar turkumini toping
A) Kemiruvchilar,yirtqichlar
B) Hashorotho’r,primat
C) kemiruvchilar,oz tishlilar
D) tj yo’q
35. quidagi to’g’ri javobni toping.
A) qisqa hayot sikliga ega o’simliklar efemer va
efemeriodlar hisoblanadi
B) Boychechak efemer o’simlik hisoblanadi
C) lishayniklar faqat haddan tashqari sovuqda anabioz
holatga o’tadi
D) A,B
36. O’simliklarning fiziologik moslanishi noto’g’i berilgan
javobni toping.
1 ) qisqa hayot sikliga ega bo’lishi, 2) barglarning tikanlarga aylanganligi, 3) mum bilan qoplanganligi, 4) transpiratsiya, 5) ayrim moddalarning (organik kislota, tuz)
konsentratsiyasi ortishi, 6) termoregulatsiya, 7) uzoq muddat anabioz holatiga o‘tishi
A) 1,2,3 B) 1,4,7 C) 2,4,3 D) 5,4,2
37. O’simliklarning fiziologik moslanishi to’g’i berilgan
javobni toping.
1 ) qisqa hayot sikliga ega bo’lishi, 2) barglarning tikanlarga aylanganligi, 3) mum bilan qoplanganligi, 4) transpiratsiya, 5) ayrim moddalarning (organik kislota, tuz)
konsentratsiyasi ortishi, 6) termoregulatsiya, 7) uzoq muddat anabioz holatiga o‘tishi
A) 1,2,3 B) 1,4,7 C) 2,4,3 D) 5,4,2
38. O’simliklarning suvsizlikka morfologik moslanishi
to’g’ri ko’rsatilhan javobni toping.
1) barglarning buralgan bo‘lishi-shovul, 2) barglarning
qirqilgan bo‘lishi –palma, 3) mayda qipiqsimon shaklda
bo‘lishi-archa, 4) qisqa hayot sikliga ega bo’lishi, 5) o‘t
o‘simliklar yostiqsimon shaklda adir o‘simliklari, 6) bo‘yi
past bo‘lishi-qarag’ay, 7) Babbbnglarning rangi,
A) 3,7,2 B) 5,6,7 C) 1,7,2 D) 4,5,6
39. Paykolaterm (a) va gomayaterm (b) hos bo’lgan
javoblarni toping.
1) Ular tana haroratini doimiy holatda saqlay olmaydi, 2)
yunoncha o’xshash degan ma’noni bildiradi, 3) lotincha
«poykilos» – o‘zgaruvchan, 4) ayrimlarining hayot faoliyati
0 dan +2 da kechadi, 5) tana haroratini tashqi muhit
haroratiga bog‘liq bo‘lmagan organizmlar, 6) harorat oshsa o‘sish, rivojlanishi ortadi
A) a-1,4,3 b-2,4,5 B) a-6,4 b-2,4
C) a-2,5 b-1,6 D) a-1,5 b-4,2,6
40. Paykolaterm organizmlarga hos bo’lgan javoblarni
toping.
1) dafragmali, 2) tangachalilar misol bo’ladi, 3) kunduzgi
yirtqichlar misol bo’ladi, 4) mangust kiradi, 5) harorat oshsa o‘sish, rivojlanishi ortadi, 6) Haroratning pasayishi
organizmlarda moddalar almashinuvining sustlashadi, 7)
lotincha «poykilos» – o‘zgaruvchan, 8) ayrimlarining hayot
faoliyati 0 dan +2 da kechadi,
A) 8,6,2 B) 2,4,8 C) 1,2,4 D) 7,6,2
41. Haroratga etologik moslanishlar to’g’ri ko’rsatilgan
javobni toping.
1) faqat bir dunyo vakillari uchun hos, 2) migratsiya qilishi,
3) sutemizuvchilarning tanasi qalin jun bilan qoplanganligi
misol bo‘ladi, 4) Tana harorati doimiyligini saqlashda teri
osti yog‘ qatlami misol bo’ladi, 5) fe’l-atvor, xatti-
harakatlar bilan bog‘liq moslanishlar, 6) qishda uyquga
ketishi 7) Cho‘l agamasi qizib yotgan qumdan o‘zini himoya qilish maqsadida butalarning shoxiga chiqib olishi misol bo’ladi
A) 3,4,6 B) 5,7,4 C) 1,2,4 D) 1,7,2
42. yil davomida migratsiyani amalga oshiradigan hayvonlar sinfi uchun umumiy yashash muhiti
A) suv B) tuproq D) havo C) umumiylik yo’q
43. Kserafitlar uchun hos bo’lgan javobni toping.
1) uzoq vaqt namlik yetishmasligiga chidamli o‘simliklar, 2)
suvni zaxiralash kabi moslanishlar mavjud, 3) namlik
kamaygan holda tez so‘lib qoladi, 4) transpiratsiya kuchli
bo‘ladi, 5) baland tog‘ o‘simliklari kiradi, 6) suv
so‘rilishining kuchayishi, 7) boshqa ekologik guruhlariga
nisbatan keng tarqalgan, 8) qisqa muddat namlik
yetishmovchiligiga chiday oladi
A) 2,3,8 B) 4,1,5 C) 6,1,5 D) B,C
44. Mezofitlar uchun hos bo’lgan javobni toping.
1) uzoq vaqt namlik yetishmasligiga chidamli o‘simliklar, 2)
suvni zaxiralash kabi moslanishlar mavjud, 3) mo‘tadil
zonadagi deyarli barcha madaniy o‘simliklar,
4) transpiratsiya kuchli bo‘ladi, 5) baland tog‘ o‘simliklari
kiradi, 6) suv so‘rilishining kuchayishi, 7) boshqa ekologik
guruhlariga nisbatan keng tarqalgan, 8) qisqa muddat namlik yetishmovchiligiga chiday oladi, 9) O‘simlik tanasidagi namlik miqdoriga qarab og‘izchalar ochilishi yoki yopilishi mumkin
A) 2,3,8 B) 4,1,5 C) 6,1,5 D) 9,8,3
45. O’simliklarning haroratga morfologik moslanishi
noto’g’ri ko’rsatilhan javobni toping.
1) barglarning buralgan bo‘lishi-shovul, 2) barglarning
qirqilgan bo‘lishi –palma, 3) mayda qipiqsimon shaklda
bo‘lishi-archa, 4) qisqa hayot sikliga ega bo’lishi, 5) o‘t
o‘simliklar yostiqsimon shaklda adir o‘simliklari, 6) bo‘yi
past bo‘lishi-qarag’ay, 7) Barglarning rangi,
A) 3,7,2 B) 5,6,7 C) 1,6,5 D) 4,5,6
46. Sukkulentlarga hos bo’lgan javobni toping.
1) Fotosintez jarayoni yashil poyalarda amalga oshadi, 2)
suvni zaxirada saqlovchi to‘qimalar mavjud, 3) sitoplazmasi yuqori yopishqoqlikka ega, 4) barg og‘izchalari kam va kunduzi yopiq bo‘ladi, 5) sutlamalar misol bo’ladi, 6) saksovul misol bo’ladi, 7) barg og‘izchalarining chuqur joylashgan, 8) poyasida suvni zaxirada saqlovchi to‘qimalar mavjud
A) 1,4,2 B) 3,6,7 C) 3,6,4 D) 2,8,7
47. Sukkulentlarga hos bo’lgan javobni toping.
1) Fotosintez jarayoni yashil poyalarda amalga oshadi, 2)
suvni zaxirada saqlovchi to‘qimalar mavjud, 3) sitoplazmasi yuqori yopishqoqlikka ega, 4) barg og‘izchalari kam va kunduzi yopiq bo‘ladi, 5) sutlamalar misol bo’ladi, 6) saksovul misol bo’ladi, 7) barg og‘izchalarining chuqur joylashgan, 8) poyasida suvni zaxirada saqlovchi to‘qimalar mavjud
A) 1,4,2 B) 3,6,7 C) 3,6,4 D) 2,8,7
48. Sklerofitlarga hos bo’lgan javobni toping.
1) Fotosintez jarayoni yashil poyalarda amalga oshadi, 2)
suvni zaxirada saqlovchi to‘qimalar mavjud, 3) sitoplazmasi yuqori yopishqoqlikka ega, 4) barg og‘izchalari kam va kunduzi yopiq bo‘ladi, 5) sutlamalar misol bo’ladi, 6) saksovul misol bo’ladi, 7) barg og‘izchalarining chuqur joylashgan, 8) poyasida suvni zaxirada saqlovchi to‘qimalar mavjud
A) 1,4,2 B) 3,6,7 C) 3,6,4 D) 2,8,7
49. Gigrofitlarga hos bo’lgan javobni toping.
1) sholi, shakarqamish misol bo’ladi, 2) poyalarida
aerenximiya mavjud, 3) ildiz tizimi kuchsiz, ildiz tukchalari
rivojlanmagan, 4) boshqa ekologik guruhlariga nisbatan
keng tarqalgan, 5) og‘izchalar doim ochiq bo‘ladi, 6)
transpiratsiya kuchli bo‘ladi
A) 1,2,3,4 B) barcha javoblar to’g’ri
C) faqat 4 hato D) 5,6,2
50. Noto’g’ri javobni toping.
A) O’txo’r hayvonlarning oziq aloqalari «yirtqich – o‘lja»
munosabatiga juda o‘xshash
B) kana va bit doimiy parazitlar hisoblanadi
C) Amensalizm-bu munosabatda bir turning faoliyati
ikkinchi turga salbiy ta’sir ko‘rsatadi
D) papulyatsiyalar aro raqobat rus biologi G. F. Gauze
(1932) tomonidan yaxshi o‘rganilgan
51. Protokooperatsiyaga hos javoblarni top.
1) gorchak baliq ikki pallali molluskaning mantiya
bo‘shlig‘iga tuxum qo‘yishi, 2) birgalikda yashaydigan
organizmning biri ushbu munosabatdan foyda oladi, 3)
tasqara esa sherning ovqat qoldiqlari bilan oziqlanadi, 4)
(++), 5) Xivchinlilar va termitlar munosabati, 6) (+0), 7)
yopishqoq baliqning orqa suzgichi so‘rg‘ichlarga aylangan
bo‘lib, baliq ular yordamida akula tanasiga yopishib oladi, 8) aktiniya «zohid» , 9) asalarilarni o’simlilarni changlatishi
A) 8,4,9 B) 2,3,6 C) 1,2,3 D) 4,9,5
52. Kammensalizmga hos javobni toping.
1) gorchak baliq ikki pallali molluskaning mantiya
bo‘shlig‘iga tuxum qo‘yishi, 2) birgalikda yashaydigan
organizmning biri ushbu munosabatdan foyda oladi, 3)
tasqara esa sherning ovqat qoldiqlari bilan oziqlanadi, 4)
(++), 5) Xivchinlilar va termitlar munosabati, 6) (+0), 7)
yopishqoq baliqning orqa suzgichi so‘rg‘ichlarga aylangan
bo‘lib, baliq ular yordamida akula tanasiga yopishib oladi, 8) aktiniya «zohid» , 9) asalarilarni o’simlilarni changlatishi
A) 8,4,9 B) 2,3,6 C) 1,3,6 D) 4,9,5
53. Olabug’a uchun hos bo’lgan javobni toping.
1) paykoloterm, 2) nerv sistemasiga, 3) Lamark fikricha
tashqi muhit ta’sirida bevosita o’zgaradi, 4) (+-)
munasabatga ega, 5) Devon davrida kelib chiqqan, 6) ikki
pallali molluskaning mantiya bo‘shlig‘iga tuxum qo‘yadi,
A) 2,4,5 B) 1,3 C) 6,4,2 D) 1,24
54. Kannibalizmga hos bo’lgan javobni toping.
1) har hil turlar orasida kuzatiladi, 2) (- -) munosabat shakli, 3) bir tur doirasida kuzatiladi, 4) balxash olabug‘a balig‘I o’z tuxumlarini yeb qo’yishi, 5) qoraqurtning urg‘ochilari urug‘langandan so‘ng erkaklarini
yeb qo‘yishi, 6) (+ -) o’zaro munosabat shakli
A) 3,4,5 B) 3,5,6 C) 4,5,6 D) 2,3,5
56. Suv yo‘qotishga fiziologik chidamlilikka hos bo’lgan
javobni toping.
A) Noqulay davrni ildizpoya va tuganak, piyozbosh
ko‘rinishida o‘tkazish
B) Tana massasining ancha qismini yo‘qotish va suv
mavjudligida uni tez tiklash
C) Ayirish mahsulotlarining maksimal darajada suvsizlanishi
D) Suv tanqis davrni uyqu holatida o‘tkazish
57. Barg og‘izchalarining tunda ochilib va kunduzi yopilishi
kuzatiladigan o’simliklarga hos javobni toping.
A) Ular suvni zaxirada saqlab turolmaydi
B) ildizi yerga chuqur kirib boradi
C) barg og‘izchalarining chuqur joylashuvi
D) Barglardagi barg og‘izchalari kam
58. G. F. Gauze tomonidan o’tkazilgan tajribasi uchun hos
javobni toping.
1) bir turga kiruvchi ikki hil infuzoriyada olib bordi, 2)
birinchi tur raqobatbardosh tur, 3) ikkinchi tur kam
raqobatbardosh tur, 4) bir hil oziq bilan oziqlanadigan ikki
hil tur, 5) bir biriga bevosita ta’sir ko’rsatmaydi, 6) dastlab
ikki turning soni avvaliga o‘sib boradi ,
7) (- -) munosabat hisoblanadi
A) 1,2,3 B) 1,7,2 C) 4,5,6 D) 3,7,4
59. Noto’g’ri javobni toping.
A) Agar birgalikda yashayotgan turlarning ekologik
ehtiyojlari turlicha bo‘lsa, ular o‘rtasida raqobat
kuzatilmaydi
B) Zaburug’lar suv o’tlar ichida yashashi natijasida
Lishayniklar kelib chiqadi
C) Mutualizm aktiniya «zohid» qisqich- baqasini yirtqich
baliqlardan himoya qiladi, u esa aktiniyalarning tarqalishini
ta’minlaydi
D) B,C
60. Qaysi o‘simliklar va hayvonlar jamoalariga katta ta’sir
ko‘rsatadi.
A) balandlik B) qiyalikning tikligi
C) qiyalikning ekspozitsiyasi D) relyefi
61. edafik omillarga hos javobni toping.
1) tuproq hosil bo’lishining geologik omillariga relyef, tog‘
jinslari misol bo’ladi 2) yer qobig’ining abiogen va biogen
ta’sirida hosil bo’ladi, 3) V.V. Dokuchayev asos solgan, 4)
tirik organizmlar hosil bo’lishidan avval tuproq bo’lmagan,
5) tuproqni yoshini aniqlash mumkin, 6) melioratsiyasi-
rivojlanishi qonuniyatlarini o’rganadi, 7) insonning xo‘jalik
faoliyati tuproq hosil qiluvchi omil hisoblamaydi, 8) Yashil
o‘simliklar tuproqni yangi organik birikmalar bilan boyitib
boradi
A) 2,4,5 B) 1,8,5 C) 2,6,3 D) 4,8,7
62. O’simliklardagi suv tanqisligiga moslanishlar to’g’ri
berilgan javobni toping. 1) machin mevasining suv
yuqtirmaydigan qobiqqa ega bo’lishi; 2) alp o’simliklarida
bargning so’liganligi; 3) qorabaroqning sho’rlangan
tuproqda o’sishi; 4) sershox qirqbo’g’im sporofilining
boshoqda halqa hosil qilib joylashganligi; 5) plaunlarda
suvni ko’p yo’qotganda ham hayot faoliyatini saqlanishi; 6)
otquloqda barg sathining katta bo’lishi; 7) zuhrasoch
anteridiysida ko’p xivchinli spermatozoidni yetilishi; 8)
sigirquyruqda bargning qalin tuklar bilan qoplanganligi; 9)
yaltirboshda vegetatsiya davrining qisqa bo’lishi.
A) 1, 3, 7, 9 B) 2, 3, 4, 6
С) 1, 4, 7, 8 D) 2, 5, 8, 9
63. To’g’ri javobni toping.
A) Barglardagi barg og‘izchalari kam va kunduzi yopiq
bo‘ladigan o’simliklar ,,nasos’’ osimliklar hisoblanadi
B) Biokimyoviy moslanishlar issiqlik ajralish darajasining
o‘zgarishi bilan bog‘liq, organizmning markaziy nerv
sistemasi tomonidan reflektor tarzda boshqariladi
C) barg og‘izchalarining chuqur joylashuvi- ignabargli
o’simliklar va sklerofitlarda
D) Gigrofitlar boshqa ekologik guruhlariga nisbatan keng
tarqalgan
64. suv va quruqlik muhitida yashaydigan hayvonlar
uchrovchi umurtqalilar sinflarini toping
A) Amfibiya,reptiliya,qushlar
B) sutemizuvchi,reptiliya,amfibiya
C) barcha umurtqalilar sinfida mavjud
D) A,B
65. Hayvonlarda suv rejimiga bog‘liq holda moslanishning
noto’g’risini toping
A) Morfologik moslanishlar hayvon organizmida suvni
saqlashga qaratilgan moslanishlar hisoblanadi
B) Qushlar, sutemizuvchilar suv ichadi, suvda hamda
quruqlikda yashovchi hayvonlar esa terisi orqali shimadi
C) Baqachanoqning chig‘anoqi suvni saqlashga qatatilgan
bo‘ladi
D) hayvonlar tomonidan suvni qidirib topishga
yo‘naltirilgan moslanish etiologic moslanish
66. Mutualizm uchun hos javoblarni toping.
1) majburiy munosabat turi, 2) o‘zaro manfaatli, 3) har doim ikki tomon uchun manfatli, 4) lishaynik misol boladi, 5) aktiniya «zohid» qisqichbaqasi misol bo’laolmaydi, 6)
qalpoqchali zamburug‘lar va yuksak o‘simliklar misol
bo’ladi, 7) Termitlar va bir hujayrali kipriklilar misol
bo’ladi,
A) 1,2,3,4 B) barchasi to’g’ri
C) 4,3,5,6,7 D) 2,1,3,6,5,4
67. O’simlik+Zamburug’ munosabati uchun umumiy
javobni toping.
A) Zamburug’ uchun o’simlik yashash muhiti hisoblanadi
B) uglevodni o’zlashtiradi
C) suv va mineral tuzni o’zlashtiradi
D) B va C
68. Zarar berish orqali hech qanday foyada olmaydigan
munosabat turini aniqlang
1) yorug’sevar o’t va daraxt munosabati, 2) yopishqoq baliq aqula munosabati, 3) ikki infuzoriya o’zoro munosabati, 4) mog’or va bakteriya munosabati,
A) 1,2 B) 1,3,4 C) barchasi to’g’ri D) 1,4,2
69. saprofit bakteriyalar va o‘simliklar o‘rtasidagi
munosabat to’g’ri ifodalangan javobni toping.
A) Kammensalizmning bir turi
B) Protokooperatsiyaninng bir turi
C) Amensalizmning bir turi
D) Neytraliz
70. sinoykiya uchun hos javobni toping.
1) (+ -) 2) hamsoyalikni bir turi, 3) o’zora kammensalizm
munosabat, 4) (+ 0), 5) gorchak baliq ikki pallali molluska ,
6) orxideya va yo‘sinlarni o’zoro munosabati misol bo’ladi,
7) Odamning yo‘g‘on ichagida yashovchi bakteriyalar misol
bo’la olmaydi
A) 1,7,3 B) 3,7,5 C) 5,6,7 D) 2,4,6
71. (– –) shu belgiga hos bo’lgan husuiyatni toping.
1) tur ichida va turlar aro bo’ladi
2) kannibalizm misol bo’la oladi
3) Parazitizm kiradi
4) yirtqichlik misol bo’la olmaydi,
A) 1,2,3,4 B) 1,2,3 C) 1,2 D) 1
72. Termitlar haqida to’g’ri javobni toping.
A) Termitlar ichagida karbogidrazalar uchramaydi
B) hujayra qobig’li organiz bilan hujayra qobig’siz
organizmning o’zaro simbioz munosabati
C) infuzoriyalar uchun termit yashash muhiti hisoblanadi
D) Termitlar sodda hayvonsiz ochlikdan nobud bo‘ladi
73. Dukkakli o’simliklar + tuganak bakteriyalar uchun hos
to’g’ri javobni toping.
1) ikkita avtatrof organizmni o’zoro munosabat turi
2) ikkita hujayra qobuqli organizmlarning o’zoro
munosabati 3) tuganak bakteriyalar azotni amiakka fiksatsalaydi 4) o’zi uchun kerak aminokislatani o’zlari mustaqil sintezlay oladigan ikkita organizmning o’zoro munosabati
A) 1,2,3,4 B) 1,2,3 C) 1,2 D) 1
74. Epifit o’simliklarning kelib chuqish munosabati to’g’ri
keltirilgan javobni toping
1) Tur ichidagi munosabat turi
2) Ayrim baliqlar meduzalarning paypaslagichlari orasiga
yashirinib olishi bilan bir 3) parazitizm natijasida vujudga kelgan 4) Simbioz natijasida vujudga kelgan organizmning yana bir simbioz ko’rinishi
A) 4,3,2,1 B) 2,3 C) 1,4 D) 2,4
75. Quyida berilgan moslanishlarning qaysilari suv
bug’lanish kamaytiruvchi omil hisoblanadi?
1) transpiratsiyaning va ter ajralishining kamayishi; 2) keng
yuzali ildiz sistemasining mavjudligi; 3) nafas teshiklarning
klapanlar bilan bekilishi; 4) barglarning
so’liganligi; 5) pillaga o’ralib uyquga ketish; 6) barglarning
tikanga aylanishi; 7) barg yuzasining kengayishi.
A) 2, 3, 5, 6 В) 1, 4, 5, 7
С) 1, 3, 4, 6 D) 1, 2, 5, 7
76. Hayvonlardagi suv tanqisligiga moslanishlar
ko’rsatilmagan javobni toping. 1) termitlarni yerosti
suvigacha yo’l ochishi; 2) gambuziya tuxumining suvda
urug’lanishi; 3) tog’g’ozlari barmoqlarining orasida parda
bo’lishi; 4) gekkonlarni kunduzi devor yorig’iga yashirinib yotishi; 5) dengiz masxarabozining o’simliklarga o’xshashligi; 6) kvaksha itbalig’ining rivojlanishi; 7) hasharotlarda nafas teshiklarining klapanlar
bilan bekilishi; 8) tuya urkachida yog’ to’planishi; 9) manta
tanasining suyri shaklda bo’lishi.
A) 1, 4, 9 B) 2, 4, 5, 8 C) 2, 3, 5, 9 D) 1, 7, 8
77. Noqulay sharoitlarda organizmlaming hayot
faoliyatining juda sekinlashishi yoki to'xtash jarayoniga
nima deyiladi?
A) antibioz B) anabioz C) simbioz D) biogeosenoz
78. tabiatda muhim ahamiyatga ega bo‘lib, bir hududda
ko‘plab turlarning yashashi va yashash muhitidan hamda
resurslardan to‘liqroq foydalanishga imkon beradigan
munosabat turlari to’g’ri ko’rsatilgan javobni toping.
1) tasqara sherning ovqat qoldiqlari bilan oziqlanishi, 2)
yopishqoq baliqning so’rg’ichlari yordamida akula tanasiga
yopishib oladi, 3) yirtquchlik munosabati, 4) kankurensiya,
5) kammensalizm, 6) amensalizm, 7) Odamning yo‘g‘on
ichagida yashovchi bakteriyalar odamga ziyon yoki foyda
yetkazmagan holda hazm bo‘lmagan ovqat qoldiqlari bilan
oziqlanishi, 8) epifit o‘simliklar,
A) 1,2,5,7 B) 3,4,6 C) 8,4,3,2 D) 1,2,3,4,5,6,7
79. Transpiratsiya nima?
A) o'simliklarda suvning shimilishi
B) o'simliklarda shimilgan suvning o'zlashtirilishi
C) o'simliklardan suv bug'lanishi
D) organizmlarda suvning parchalanishi
80. Noto’g’ri javobni toping.
A) lishayniklar tanasidagi suv miqdorining kamayishi
natijasida uzoq muddat anabioz holatiga o‘tadi.
B) Gomayaterm organizmlar kelib chiqqan era 175 mln yil
davom etgan
C) Tirik organizmlarning Yer shari bo‘ylab tarqalishida,
ularning xulq-atvori, xatti- harakatlarining namoyon
bo‘lishida edafik omil katta rol o‘ynaydi
D) Dengizdagi minimal harorat +3 C
81. Tirik organizmlar hujayrasidagi suvga
xos bo'lgan to'g’ri ma’lumotlarni
aniqlang.
1) miqdori keng doirada о 'zgarib turadi; 2) hujayra harorati doimiyligini saqlashda ishtirok etmaydi;
3)tuproqning 25-35% ini tashkil qiladi; 4) fizik xususiyatlari
qutblanishi bilan bog’liq; 5) oksidlanish reaksiyalardahosil
bo’Iadi; 6) oksidlanish reaksiyalarda sarflanadi; 7)
fotosintezda hosil bo'ladi va sarflanadi; 8) o'simliklaming
meva va urug’larini tarqalishiga yordam beradi; 9) ayrim
zambrug’lar uchraydi: 10) o'simlik hujayralaridagi
ortiqcha qismi transpiratsiya yo'li bilan ajraladi
A) 1,4,5,7 B) 1,3,8,10 C) 2 ,4 ,6,9 D) 3,8.9,1
82. quyidagilarning nechtasi paykolater organizmlarni
belgilang
1) revun, 2) gorchaki, 3) mindano, 4) kondor, 5) qizilquyruq, 6) qilquyruq, 7) planariya, 8) kojan, 9) taroqli, 10) olabug’a,
A) 6 B) 8 C) 7 D) 5
83. Shoxlanmagan qirqilgan bargi o’simlik (a) va
qipiqsimon bargi (b) mevali o’simliklarni toping
A) a-kovul b-saksovul
B) a-palma b-saksovul, archa
C) a-monstera b-yantoq,saksovul
D) a-palma b-saksovul
84. sovuq iqlim sharoitida o’sadigan osimliklarning
marfologik moslanishlarini toping.
1) yer bag‘irlab yotib o‘sishi-yaylov o’simliklarida, 2) suv
kamayishi hisobiga shakar miqdori ortadi sovuqqa chidamli
bo’ladi, 3) o‘t va buta o‘simliklar yostiqsimon shaklda
bo’lishi, 4) yoz oylarida tuproqning issiqligidan ko‘proq
foydalanish hususiyati, 5) Turkiston archasining yer
bag’irlab o’sishi, 6) yostiqsimon shakldagi o’smliklar bir
yoki ko’p yillik bo’ lishi mumkin, 7) daraxtlarning bo‘yi
past bo‘lishi-terak
A) 6,2,3 B) 4,5,6 C) 7,6,5,4 D) 3,4,5
85. qishda uyquga ketadigan issiq qonli hayvonlarda suv
tanqisligiga moslanishning qanday turi mavjud
A) Suv tanqis davrni uyqu holatida o‘tkazish
B) Tungi hayot tarziga o‘tish
C) Hayvonlarning uyalariga yashirinishi
D) Yog‘ shaklida zaxiralash
86. Etologik moslanishlar to’g’ri ko’rsatilgan javobni toping
A) Tungi hayot tarziga o‘tish-ko’rshapalaklarda
B) Suv tanqis davrni uyqu holatida o‘tkazish-kana
C) Maxsus siydik pufagida zaxiralash-Sahro baqasi
D) A va B
87. Yomg‘ir chuvalchangiga hos moslanish to'g'ri
ifodalangan javobni toping.
A) Suvni zaxiralash, Suv tanqis davrni anabioz holatida
o‘tkazish
B) fiziologik, Etologik moslanishlar
C) Suv bug‘lanishini kamaytiruvchi, fiziologik
D) Suvni zaxiralash, Etologik moslanishlar
88. cho‘l va dasht o‘simliklarining yalpi gullashi qachon
boshlaydi va qancha muddat davom etadi
A) fevral–mart oylarida, tez tugaydi
B) mart-may oylarida, tez tugaydi
C) mart-aprel oylarida, ortacha muddat
D) fevral-aprel oylarida, o’rtacha muddat
89. To’g’ri ma’lumotni aniqlang
1) harorat yer yuzidagi barcha organizmlar yashashi uchun
birlamchi shart sanaladi
2) qarag’ay tuproqda va botqoqda o’sadigan vakillari ildizi
farq qilmaydi
3) Tuproqda xilma-xil organizmlarga umurtqasizlardan-
molluskalar, hasharotlar uchraydi
4) Tog‘da pastgaga tushgan sari kuzatiladigan vertikal
zonallik geografik kengliklardagi ekvatordan qutblarga
tomon kuzatiladigan iqlim zonalariga mos keladi.
5) Yirtqich qushlarning yoppasiga qirilishi qur va kuropatka
kabi qushlarning ko’payishiga olib keladi
A) 1,2,3 B) 1,3,4,5 C) 3 D) 3,4,5
90. tuproqni biogen va abiogen usulda kelib chiqqan deb
aytgan olimni toping.
A) V.I.Vernadskiy B) V.V. Dokuchayev
C) X.V. Dokuchayev D) Volkenshtryn
91. Noto’g’ri ma’lumotlarni aniqlang
1) bo‘rilarning ovchilar tomonidan ko‘plab qirib yuborilishi
bug‘ular sonining kamayishiga sabab bo‘ladi
2) chumchuqlarning ko‘plab qirilishi natijasida donli
ekinlarning hosildorligi kamayadi
3) Yirtqich qushlarning yoppasiga qirilishi qur va kuropatka
kabi qushlarning kamayishiga olib keladi
4) Tuproqshunoslik faniga rus olimi V.V. Dokuchayev asos
slogan 5) V.I.Vernadskiy biogen va abiogen usulda kelib chiqqan deb aytgan
A) 1,2,3,4,5 B) 1,2,3,4 C) 1,2,3 D) 1,2
92. o‘rgimchak – pashsha, tugunak bakteriya – dukkakli,
bo‘g‘ma ilon – tovushqon, shimol tulkisi – oq ayiq,
qalpoqchali zamburug‘lar – daraxtlar,
A) (+ –), (+ +), (+ –), (0 0), (+ +),
B) (+ –), (+ +), (+ –), (+ –), (+ +),
C) (+ –), (+ +), (+ –), (0 0), (+ 0),
D) (– 0)., (+ +), (+ –), (0 0), (+ +),
93. Mutalizm (1), kommensalizm (2) ga mos keladigan
misollarni aniqlang. a) mayda baliqlarning yirik
baliqlarga yopishib yashashi; b) gorchaki baliqlar
o'zining tuxumlarini baqachanoqniiig mantiya
bo'shlig'iga qo'yishi; c) termintlarningning ichagida xivchinlilaming yashashi; d) lishayniklaming tallomi; e) odam og'iz bo'shlig'ida og'iz amyobasining yashashi.
A) 1 c,d; 2a,e B) 1 c,d; 2 b, e
C) 1 a, e; 2 c, d D)1 a, b, c; 2 d, e
94. Topografik omillarni aniqlang.
a) balandlik; b) iqlim; c) tirik organizmlar;
d) qiyalikning ekspozitsiyasi; e)vaqt; f) qiyalikning
tikligi; j) fotoperiodizm.
A) a, b, c B) d, e, f C) a, d, f D) e, f,j
95. Qaysi hodisalar organizmlarning anorganik tabiat
noqulay sharoitiga qarshi kurashiga misol bo'ladi?
a) bo'ri, tulki, quyon orasidagi munosabat;
b) hasharotlar bilan gulli o'simliklar orasidagi munosabat; c) chigirtkalar bilan tuyoqlilar orasidagi munosabat; d) zich ekilgan o'simlik maysalarining nimjon o'sishi; e) qushlarda erkak organizmlar o'rtasida urog'ochi bilan qo'shilish uchun kurash; f) suv usti qalin muz bilan qoplanishi natijasida baliqlarning halok bo'lishi; j) namlik yetishmasligi oqibatida cho'l o'simliklarining ko'plab nobud bo'lishi.
A) a, b, s B) d, e C) f,j D) a, c,
96. Ekologik sistemadagi tirik organizmlarning abiotic (a)
va biotik (b) omillar bilan bog`liq bo`lgan munosabatlarini
aniqlang 1) dukkakli o`simliklar bilan
azotfiksatsiyalovchicbakteriyalarning munoabati; 2)
o`simliklarda transpiratiya jarayoni; 3) tik qiyalikda
kserafitlarning o`sishi; 4) o`simlik va fitofaglarning
munosabati; 5) barg og`izchalarining kechasi ochilib,
kunduzi yopilishi; 6) o`simliklarning zamburug`larga qarshi
fitoaleksin ishlab chiqarilishi; 7) zamburug`larning
mikroorganizmlarga qarshi antibiotik ishlab chiqarishi; 8)
alp o`simliklarida bargning so`liganligi; 9) o`simliklarning
suvga chidamligiga ko`ra 3 ta guruhga bo`linishi;
10)hayvonlarning tana haroratini saqlay olishiga ko`ra
gomoyater va paykolotermga bo`linishi.
A) a-2,3,5,8,9,10; b-1,4,6,7. B) a-1,2,5,8,9,10; b-3,4,6,7.
C) a-2,4,5,6,7,8; b-1,3,9,10. D)a-2,3,5,6,7,9; b-1,4,8,10.
97. Quruqlikdagi ekologik sistemalarda biotik va abiotik
omillarni bog'lovchi eng muhim zanjirga tegishli javobni
toping.
A) u yerdagi moddalar aylanishini ta’minlovchi birdan bir
manba hisoblanadi
B) unda tinmasdan fizik- kimyoviy, biologik jarayonlar
kechadi
C) u tirik organizmlar faoliyati natijasida hosil bo'lgan va
ular faoliyati tufayli saqlanib turadi
D) uning hosil bo‘lishi va sarflanishi o‘rtasidagi muvozanat
paleozoy erasining o'rtalarida paydo bo‘ldi
98. Baqachanoq lichinkasining baliq terisiga yopishib
yashashi (a) va baliqlarning baqachanoq mantiyasi ichiga
tuxum qo'yishi (b) organizmlar o‘zaro munosabatining qaysi turiga kiradi?
A) a - parazitizm, b - hamtovoqlik
B) a - hamsoyalik, b - parazitizm
C) a - antogonizm, b - simbioz
D) a - mutualizm, b - sinoykiya
99. Haroratga ko’ra Biokimyoviy moslanish noto’g’ri
ifodalangan javobni toping.
A) olabug’ada Glikoprotein to’planishi orqali amalga oshadi
B) Anturiumda shaker miqdori ortishi orqali amalga oshadi
C) Monsterada past harorat ta’sirida hujayralari
sitoplazmasida organik kislota, tuz konsentratsiyasi ortadi
D) sovuqqa chidamli o’simliklar suv kamayishi hisobiga
sovuqqa bardoshli bo’ladi
100. Noto’g’ri javobni toping
A) Efemerlarda shakli o’zgargan novda uchraydi
B) yozda tinim davriga o’tadigan shuvoq efemeroid
hisoblanmaydi
C) nafas olish organida klapini bor hayvonlar
umurtqasizlarda va umurtqalilarda uchraydi
D) Ayirish maxsulotlari quruq holda bo’ladigan
organizmlarning ayrimlari yer osti suvlariga yo’l ochadi
1. foydali neytral munosabatlar biotik munosabatlarni qaysi turiga qiradi.
A) kommensalizm B) amensalizm
S) mutualizm D) parazitizm

2. Burchoqdoshlar oilasidagi o’simliklarda qaysi biotik

munosabatlar uchraydi.
A) Kommensalizm B) amensalizm
S) mutualizm D) konkurensya

3. hamtovoqlikka kiruvchi (a) va hamho’raklikka

kirmaydigan (b) fikrni toping.
1.oziq orqali boglanishga asoslangan. 2. tasqara sherni ozigi bilan oziqlanishi. 3. bitta oziq manbaining turli qisimlari bilan oziqlanishi. 4. odam yogon ichagida yashovchi bakteriyalar.5. soprofit bakteriya va o’simlik o’rtasidagi munosabatlar. 6. daraxtlarni
tanasida epifit o’simliklar o’rgashib olishi.
A) 1,5 b-2 B) a-3,5 b-6 S) a-2 b-4 D) a-6 b-1,2

4. asarlari tilini nima o’rganadi

A) ekalogiya B) bionika S) mikologiya D) etiologiya

5. to’g’ri fikrni toping.

A) konsumentlar anarganik moddalardan organik birikmalar xosil qiladi
B) avtotrof organizmlar geteratroflar yashashini
taminlaydigan energiya manbayi
S) Xar bir trofik darajaga faqat bitta tur kiradi
D) turlar boyligi - organizmlarni maksimal soni

6. moddalarni davriy aylanishida bajaradigan vazifasiga

ko’ra temir bakteriyalari qaysi guruxga kiradi.
A) produtsent B) konsument
S) redutsent D) biotizm

7. ozik zanjiri atamasini kim tomonidan taklif kilingan.

A) CH .Darvin B) Astaurov
S) CH.Elton D) G.F.Gauze

8. noto’g’ri fikrni toping.

A) chiriyotgan o’simlik , zamburuq qoldiqlari detrit deyiladi
B) o’tloq tipidagi oziq zanjiri 4 , 6 bo’g’inli bo’ladi
S) kaloniyalar o’troq xayot kechiruvchi xayvonlarni
guruxlari
D) zebralarni podasida xar doim oldinda poda boshchisi
bolgan erkak zebra xarakatlanadi

9. populyatsiyadagi individlar soni ortishi tezligini qaysi

ko’rsatgichlar o’rtasidagi nisbat belgilab beradi.
A) tug’uluvchanlik va yosh tarkibi
B)o’lim va tug’uluvchanlik
S) jinsiy tarkibi va individlar soni
D) populyatsiya zichligi va o’lim

10) o’z turiga mansub organizmlarni yeb qo’yish nima

deyiladi.
A) kannibalizm B) mutualizm
S) parazitizm D) protokooperatsiya

11. Insonning bevosita (a) va bilvosita (b) tasirlari to’g’ri

ko’rsatilgan qatorgi toping.
1.To’gridan to’gri tirik organizmlarga qaratilgan. 2.Iqlim
landshaflari orqali. 3.Tabiatning muayyan obyektiga
qaratilgan. 4.Noyob xayvonlarni ovlanishi. 5.O’rmondagi
daraxtlarni kesilishi.
A) a-1,4 b- 2,5,3 B)a-1,5,3 b-2,4
S)a-2,3,4 b-1,5,2 D)a-1,4,2 b-3,5

12.Kommensalizm (a) va antibioz (b) munosabati to’g’ri

ko’rsatilgan qatorni toping. 1.hamsoyalik, hamtovoqlik turlarga bo’linadi. 2.sinoykiya munosabat turi misol bo’ladi. 3.raqobat, kamensalizm munosabat shakllari misol bo’ladi. 4.ayrim qushlar yirtqichlarning ovqat qoldiqlari bilan oziqlanishi.
A) a-1,2,3 b-4 B) a-1,4 b-2,3
S) a-1,2,4 b-3 D) a-3,4,1 b-2

13. Fizik (a) biologik (b) kimyoviy (s) antropogen omillarga

tegishli xususiyatlar to’g’ri ko’rsatilgan qatorni toping.
1.yadro energiyasidan foydalanish 2.geologik koldiklarning
chiqindilar orqali ifloslanishi 3.shovqin kuchini ortishi
4.parazit xayvonlarni ortishi 5.bezgak paraziti qonda
parazitlik qilishi.
A) a-1,3 b-1,4,5, s-2 B) a- 3,4 b-2 s-1,5
S) a-1,4 b-3,5 s-2 D) a-1,3 b-4,5 s-2

14. quyidagilarni biotik (a) va antropogen (b) omillarga

ajrating.
1 simbioz va antibioz turlarga bo’linadi. 2.termitlar va ular
ichagida yashovchi bir xujayrali xivchinlilar orasidagi
munosabat. 3.tirik organizm yashash muxitining o’zgarishi.
4. xarorat organizmlar xayotida muxim rol o’ynaydi. 5.
Insonning atrof muxitga tasiri. 6. fizik , kimyoviy , ijtimoiy
turlarga bo’linadi.
A) a-1,2 b-3,5,6 B) a-1,2,4 b-6
S) a-4,3,2 b-1,4,5 D) a- 2,3,5 b-1,4

15.Yaruslikning paydo bo’lishi nima natijasida sodir bo’ladi.

A) individlarning o’zlari egallagan xududida tarqalishi .
B)Xar xil turlarning bir-biriga uzoq muddat davomida
moslashishlari va turlar aro munosabatlarni shakllanishi.
S) turlar xilma xilligi bilan xarekterlanishi.
D) xayvonlar podasi to’daga nisbatan doimiy bo’lgan
tuzilma .

16. etalogik (a) va gorizontal (b) struktura uchun tegishli

moslashishlar.
1.o’simliklar gurux bo’lib o’sganda shamolga qarshi tura
oladi. 2. eng kuchli xayvon podaga boshchilik qilishi. 3.
poda markazida xavfsiz joyda bolali urgochilar turishi. 4.
bo’ri galasi oson ov qilishi, otlar podasi bo’rilardan
ximoyalanishi. 5. individlar orasida vazifalarni o’zaro
taqsimlanishi .
A) a-1,3,4 b-2,5 B) a-2,3,5 b-1,4
S) a-1,2 b-3,4,5 D) a-4,5 b-1,2,3
17. Lishaynik tanasida zamburuq va suv o’tining birgalikda
yashashi simbioz munosabatining qaysi turi.
A) mutualizm B) protokoperatsiya
S) Kommensalizm D) parazitizm

18. qanday papulyatsiyalar ximoya va parvarishga muxtoj.

A) o’sib borayotgan B) barqaror
S) qisqsrib borayotgan D) A va B

19. produtsent (a) va konsument (b) ga tegishli organizmlar.

1. nitrifikator bakteriya 2. askarida 3. exinakok. 4. temir
bakteriyalari. 5. tongiz. 6. katta sodafdor. 7. xlomidomanada
A) a-6,7,1 b-2,3,5 B) a-2,3,4 b-1,5,6,7
S) a-1,4,7 b-2,3,5,6 D) a-1,2,7 b-3,4,5,6

20. ortiqchasini toping.

A)qizilishton , pingvin B) lochin, kasatka
S) zooplankton , moylovdor qongiz D) fitoplankton

21.qirgiy (a) uchinchi trofik daraja (b) tortinchi trofik daraja qaysi organizmni yeganda misol bo’la oladi.

1. sichqon. 2. ilonlar. 3. quyon. 4. chittak
A)a-1,3 b- 2,4 B)a-2,3 b-1,4
S)a-3,4 b-1,2 D) to’g’ri javob yo’q

22.antibiozga tegishli belgilarni toping.

1.(++) 2.(0-) 3.(++) 4.(+-) 5.(+0) 6.(--)
A) 1,3,5 B) 5,6,4 S) 2,4,6 D)2,3,4

23. Shartli belgilar bilan juftlang.

a)termitlar va bir xujayrali xivchinlilar. b)qizilishton va
bug’u. s)soprofit bakteriya va o’simlik. 1.(++) 2.(00)
3.(+0)
A) a-2 b-3 s-1 B) a-3 b-2 s-1 S) a-1 b-3 s-2 D) a-1 b-2 s-2

24.pavian maymunlarini joylashishini toping.

a -chetlarida b-o’rtasida s - old va orqada
1. bolali maymun 2. yosh erkak 3. yosh urg’ochilar 4.
yirikerkaklar
A) a-2 b-3,1 s-4 B) a-2,3 b-1 s-4
S)a-4 b-1,3 s-2 D) a -2,4 b-1,3 s-4

25. uzoq vaqt davomida mavjud bo’lishi va ko’payish

davridagini shakllanishi mumkin bo’lgan guruhda yashovchi organizmlarni aniqlang.
1. volvoks; 2. Pingvin; 3. Yumronqoziq; 4. Bo’rsiq; 5.
Chigirtka; 6. Qarg’a; 7. Poliplar;
A)2,3,7 B)5,4,6 S)6,3,2 D) 4,3,7

26. cho’lda yashovchi tirik organizmlar uchun cheklovchi

omilga xos xususiyatlarni aniqlang.
1. shaffoflik; 2. Zichlik; 3.kislarodning ko’pligi; 4.
Haroratning kamligi; 5. G’ovaklik; 6. CO2 ko’p; 7.
Yorug’likning yetarliligi;
A) 1,2,7B) 1,2,3 S) 2,4,6 D) 4,5,1

27. Gauaze tomonidan o’rganilgan jarayon qaysi

munosabatda o’z aksini topadi?
A) antibioz B) kommensalizim
S)amensalizm D)A va S

28. ikki yilda bir davriy o’zgarish kuzatiladigan o’simliklar

shox- shabbasi qanday?
A) tik va g’uj B) sharsimon S) yoyiq D) S va B

29. tuhumdan chiqqaniga 15 kun bo’lgan qush bolasi yosh

jihatidan qaysi guruhga mansub?
A) predreproduktiv B) postpredreproduktiv
S) postreproduktiv D) reproduktiv

30. dik-dik antilopasi qaysi yarusdagi organizmlar bilan

oziqlanadi?
A) yorug’sevar B) o’tlar S) butalar D) soyasevar

31. o’tloq tipidagi oziq zanjiri to’g’ri ifodalangan qatorni

inkor etuvchi javob qaysi qatorda berilgan ?
A) o’tlar-quyon-boyqush-tulki
B) o’tlar-olmaxon-tulki-sher
S) o’tlar – sichqon – ilon – burgut
D) o’tlar – bug’u – yo’lbars

32. taqlid qilish reaksiyasi rivojlangan va qatiy tartibga

bo’ysunadigan organizmlar yashaydigan guruhda yashovchi
tuyoqli organizmlar qaysi?
A) suv ayg’iri B) to’ng’iz S)zubr D) jayron

33. mayda baliqlar meduzalar soyaboni ostiga yashirinadilar. Bu qaysi munosabatga misol bo’ladi?

A) kommensalizm B) hamtavoqlik
S) hamho’raklik D) neytralizm

34. populyatsiyadagi individlar mavsumiy dinamikasi

kuzatiladigan organizmlar qaysi?
A) qisqichbaqalar,yumronqoziq
B) chivin, qisqichbaqalar
S) pingvin, chayon D) chayon,qisqichbaqa

35. birinchi yarusni baland daraxtlar (a) ikkinchi yarusni

unchalik baland bo’lmagan (b) o’simliklarni toping.
1. eman; 2. Kallima; 3. Chetan; 4. Nok; 5. Jo’ka
A) a-1,2 b-3,5 B) a-1,5 b-3,4
S) a-5,3 b-1,4 D) a-3,5 b-2,4

36. detrit nima ?

A) o’simlik, bakteriya,hayvon qoldig’i
B) o’simlik, bakteriya, zamburug’ qoldig’i
S) o’simlik, zamburug’ , hayvon qoldig’i
D) o’simlik, zamburug’ qoldig’ini o’zi

37. agar 3 chi tartib konsument 4 kg ga teng bo’lsa,

produtsentlar necha kg ga teng bo’ladi?
A) 4 kg B) 40 kg S) 400 kg D) 4000 kg

38. kserofit o’simliklarga misollar to’g’ri keltirilgan javobni

toping.
1. Sag’an; 2. Sarsazan; 3. Baliqko’z; 4. Iloq;
A) 1,2 B) 2,3 S) 3,4 D) 1,4,2,3

39. kserofit o’simliklardan qaysilari qoqio’tdoshlar oilasiga

tegishli?
A) sag’an, iloq, kampircho’pon B) sarsazan, iloq
S) iloq D) sachratqi

40. xo’ja savdogar nima?

A) sutemizuvchi B) qush
S) sudralib yuruvchi D) t.j.y

41.Biotopda uchraydigan ko’p sonli turlar nima deyiladi?

A)zichlik B)tug’uluvchanlik
C)subdominant turlar D)yosh tarkibi

42.Inson faoliyati davomida kelib chiqadigan omil?

A)fizik antropogen B)antropogen C)ijtimoiy
antropogen D)to’g’ri javob yo’q

43.Organizm fazoviy tarqalishi nechiga bo’linadi?

A)3 B)4 C)10 D)12

44.Organizmni minemal soni nima deyiladi?

A)son B)etologik stkukturasi C)etiologic struktura
D)miqdor quyi chegarasi

45.Har 4 yilda meva qiladigan daraxt qaysi?

A)kakao daraxti B)non daraxti
C)kedr daraxti D)A, B
46. Vazni 45kg keladigan qush qanday yashaydi?
A)kaloniyaB)gala C)to’da D)juft-juft

47.Termitlar nima uchun selulozani parchalay olmaydi?

A)ovqat hazm qiluvchi ferment bo’lmaganli uchun
B)tishi bo’lmaganligi uchun
C) soda tuzilganligi uchun
D)b,c

48.Achituvchi zamburug’lar (a), va bir xujayrali hifchinlilar

(b) uchun mos javobni toping.
1)selulozani parchalovchi fermentlar parchalaydi 2)shakarga parchalaydi 3)termitlar bilan mikoriza xosil qiladi 4)mitseliyga ega 5)mitseliyga ega emas 6)shakarni spirt bilan CO2 ga parchalaydi 7)pivo va vino sanoatida keng foydalaniladi
A)a-5,6,7 b-3,1,2,4 B)a-5,7,6 b-1,2,3
C)a-6,4,3 b-2,5,7 D)a-3,2,1 b-5,7

49.O’zaro foydali munosabat birgalikda yashash har ikkala

organizmga ham joyda keltiradi bu qaysi shartli belgi bilan
ifodalanadi?
A)(0 0 ) B)(+ - ) C) (+ + ) D)(- - )

50.Ma’lum bir maydonda o’rgimchak va ishchi

asalarilarning soni 200 ta ko’zini yig’indisi 1330 ta shu shu
xududdagi asalarilarning oyoqlari soni nechta?
A)540 B)920 C)110 D)880

51.Georgiyev tomonidan ko’chib yuruvchi genlari

o’rganilgan organizmlarning tarqalishi nimaga bog’liq?
A)tashqi muxit tasirida B)tuproqni xosil bo’lishi
C)gulli o’simlilarni ko’pligiga D)o’simliklar bilan
bo’g’liq

52. Charliz Darvin 1831-1836 yillar oralig’ida Bigl

kemasidagi sayr chog’ida Janubiy va Shimoliy Amerika
hayvonlarini farqi qaysi omil natijasida yuzaga keladi?
A)abiyotik omillar B)tuproq omillari
C)harorat D)topografik omillar

53.Neytralizm hodisasida turlarni taqdiri yashash muxitining umumiy xolati nimaga bog’liq?

A)oziq ovqatning miqdori B)topogragik omillar
C)abiotik omillar D)tashqi muxitningsharoiti

54.Suv o’tida sodir bo’ladigan fotosintez jarayoni natijasida sintezlangan uglerodlar zamburug’larning oziqlanishi,

o’sishi va rivojlanishi uchun zamin tayyorlashi nimaga misol bo’ladi?
A)neytralizm B)protokoopertsiya
C)mutualism D)mutatsiya

55.Xina, namatak o’simliklari boshqa o’simliklarning

soyasida o’sishi bu qanday munosabat xisoblanadi?
A) xamkorlik B)simbioz
C)amensalizm D)kommensializm

56.Yirtqichlarning asosiy belgilarini tering?

1)asal arilar erkaklarini uydan xaydab chiqarishi 2)quyonlar o’z bolasini yeb qo’yishi 3)o’txor xayvonlarni o’t bilan oziqlanishi 4)qaldirg’ochlar nimjon bolalarini uyasidan tushurib yuborishi 5)balxash balig’I tuxumdan chiqqan bolalarini yeb qo’yishi 6)cho’chalar bolalarini yeb qo’yishi
A)2,3,6 B)1,3,5 C)4,5,6 D)2,4,5

57.oraliq xo’jayinni qorin oyoqli molyuska xisoblangan

xayvon organizmda yashab qolish mudddati?
A)vaqtinchalik B)120 kun C)1 yil D) doimiy

58. Antropogen omillarini o’z jufti bilan juftlab yozing?

I-kimyoviy II-fizik III-biologik IV-ijtimoiy
a)litosferaning transport va sanoat chiqindilari bilan
ifloslanishi b)odamlarning o’zaro munosabatlari c)oziq
ovqat maxsulotlari d)transport vositalarini ortib borishi
tufayli shovqinni ortishi
A)I-a II-b III-c IV-d B)I-a II-d III-c IV-b
C)I-a II-d III-b IV-c D)I-a II-c III-b IV-d

59.Insonning tabiatga bevosita (1) va bilvosita (2) tasirini

belgilang. a)inson ko’mir qazib olishi b)o’simlik va xayvonot dunyosini o’zgarishi c)zararkunandalarga qarshi zaxarli kimyoviy tasir d)daraxtlarni kesilishi boshqa xayvonlarga tasiri e)xayvonlarni ko’plab ovlanishi
A)1-a,d 2-b,c B)1-a,d,c 2-b,e
C)1-b,e 2-a,d,c D)1-a,e 2-b,c,d

60.Chig’anoqli bo’g’imoyoqlilar ucun xos xususiyatlarni

belgilang. 1)majburiy munosabat 2)majburiy bo’lmagan munosabat 3)o’pka orqali nafas olmaydi 4)traxeya orqali nafas oladi 5)xashorotlar sinfi va xili emas 6) langust bilan bir sistematik birlikka kirmaydi
A)1,4,5 B)3,2,6 C)3,2,5 D)3,6,1

61.Ichak tayoqchasi uchun xos bo’lmagan xususiyat .

A)2 ta bakteriyadan maksimal 4ta avlod qoladi
B)populyatsiya teknikiga nisbatan kichik
C)populyatsiya teraknikiga nisbatan katta
D)A va C javoblar to’g’ri
62.2m2 maydonda yiliga okeanda qancha quruq modda
tashkil etadi?
A)350 B)280 C)250 D)125

63.G’izol oziqlanadigan yarusda mavjud organizmlar?

1)po’stloqxo’r 2)yertut 3)kalian 4)ko’poyoqli 5)chetan
6)jo’ka 7)kana 8) qushlar
A)1,2,3,4,5,8,7 B)2.1.5.6.4.7 C)3,4,7,2 D)2,4,7

64.Eng shiddatli munosabatqaysi?

A)parazitizm
B)tulki bilan bo’ri o’rtasidagi raqobat
C)konnibalizm
D)amensalizm

65.Birinchi va ikkinchi tartib konsumentlarini belgilang.

A)to’ngizlar B)yirtqichlar C)hashorot D)qushlar

66. “Oziq zanjirini” kim tomonidan kashf etilgan?

A) K. Linney B)Lamark C)Elton D)darvini

67.Tabiatda necha xil ekologik piramidalar uchraydi?

A)1xil B)3xil C)2xil D)4xil

68.Sun’iy ekosistemaga tog’ri keluvchi misollarni ayting.

A)kosmik B) Dengiz C)O’rmon D)dasht

69.Taygada o’suvchi doimiy yashil ignabargli daraxtni

ko’rsating.
A)kedr B)los C)zarang D)terak

70.Kselofitlar qayerda uchraydi

A)dashtlarda B)saxrolarda
C)o’rmonlarda D)botqoqlarda

71.Qaysi ekosistema yer sharoitini 70% ni egalllaydi?

A)chuchuk suv ekosistemasi B)quruqlik ekosistemasi
C)dengiz ekositemasi D)botqoq ekosistemasi

72.Tundrada qanday o’simliklar uchramaydi?

A)Butalar B)daraxtlar
C)1 yillik o’simliklar D)ko’p yillik o’simliklar

73.Bir xil iqlim mintaqalarda joylashgan ekosistemalar

yig’indisi nima deb ataladi?
A)butalar B)turlar C)ekosistemalar D)sukseziyalar

74. Populuyatsiya o’zgaruvchanligini ifodalovchi genlar

majmuiga nima katta ta’sir ko`rsatadi ?
a) bir turga kiruvchi har xil populyatsalar orasidagi raqobat
shakllari
b) har xil turga kiruvchi populyasiyalar orasidagi raqobat
shakllari
c) bir turga kiruvchi populyatsiyalar orasidagi raqobat
shakllari
d) bir turga kiruvchi har xil populyatsalar orasidagi
moslanish turi
A) a,b B) b,c C) a,c D) a,c,b

75. Zamburug’lar tomonidan sintezlangan antibiotiklar

ta’sirida mikroorganizmlarning o’sishini to’xtatib qo’yishi
o’zaro munosabatlarning qaysi turiga kiradi?
A) neytralizm B) antibioz (amensalizm)
C) antibioz (parazitizm) D) antibioz (yirtqichlik)

76. Tukli arining nectar yig’ishi biotic quyidagi

munosabatning qaysi biriga kiradi?
A)protokooperatsiya B)mutualism
C)kommensalizm C)xamtovoqlik

77. Organizm o'zaro munosabatlaridan qaysi biri tabiiy

tanlanishda muhim ahamiyatga ega?
A) antibioz B) simbioz
C) antogonizm, sinergizm D) neytralizm , simbioz , antibioz

78. Populyatsiyaning ayrim qismlarida individlarning

xaddan tashqari ko’payib ketmasligini cheklovchi omil
nima?
A) hududiylik B) tasodifiy o’zgarishlar
C) kannibalizm D) ovqatning miqdori
79.Individlar sonini bir xilda saqlab turilishi
populatsiyanining qaysi xususiyati saanaladi ?
A)genofond B)yosh individlar soni
C)aloxidalashganlik D)o’z-o’zini boshqarish

80.Populatsiyadagi individlar soni qanday topiladi ?

A)yosh individlar tarkibiga ko’ra
B)umumiy sonini topishning imkni yo’q
C)muayyan muxitdagi individlar soni bilan
D)genlar dreyfi bilan

81.Populatsiyaning o’lim ko’rsatkichiga qarshi ko’rsatkich

yo’nalishi qaysi ?
A)postreroduktiv B)predreproduktiv
C)reproduktiv D)populatsiya zichligi

82. Biotsenoz xilini nima belgilaydi ?

A)kamyob turlar
B)noyob turlar
C)xar xil turlarning zich bo’lishi
D)biotopda areali katta turlar

83. O’simliklarning changlanish masofasi bo’ylab tarqalishi

nimani xosil qiladi ?
A) Populatsiyaning dominant turlarni
B) Populatsiyaning fazoviy tuzilishini
C) Populatsiyaning tarkibini
D) Populatsiyaning o’zgaruvchan to’lqinini

84. ++ belgili bog’lanish turini quyidagilardan qaysi biri

ifodalaydi ?
A) xar bir tur aloxida faoliyat ko’rsatishi mumkin
B) bitta oziq manbayini turli qismlarini iste’mol qilish
C)daraxtlarda o’suvchi o’simliklarning joylashuvi
D)yopishqoq baliq bilan akulaning munosabati

85.1932-yilda yaratilgan qonun qaysi va u tur kurashlarining qaysi biriga kiradi?

A) O’zaro raqobat prinsipi, tur ichida
B)Raqobatni cheklovchi prinsp, turlar aro
C)O’zaro raqobat prinsipi, turlar aro
D) Raqobatni cheklovchi prinsp, tur ichida

86. 165. Mayda baliqlar yirik baliqlarga yopishib yashab,

ulardan harakatlanishda foydalanadi, uning chiqindilari bilan ovqatlanadi. Bu simbiozning qaysi shakliga misol bo'la oladi?
A) + , - B) + ,0 C) + ,+ D) 0 ,0

87.Shumg’iya o’simligining hayot tarzi quyidagi qaysi

bog’lanishga misol bo’ladi?
A)Xar xil turga kiruvchi o’rganizmlarning antogonistik
munosabati
B)Bir turga kiruvchi organizmlarning parazitlik munosabati
C)Individning o’limi bilan tugaydigan munosabat
D)Boshqa tur vakillari uchun oziq vazifasini bajaruvchi
munosabat
88.Quyidagi bog’lanishlarni to’g’ri jutlang.
1)o’txo’r xayvonlarni oziqlanishi 2)urg’ochi qoraqurtni
urug’langandan keyingi oziqlanishi 3)mog’or zamburug’ini
antibiotiklar ishlab chiqarishi 4)o’simliklarning
xashorotlarni tutishga moslanishlari 5)gorchak baliq bilan
molyuskaning munosabati 6)aktiniya bilan qisqichbaqa
munosabati
a)xamsoyalik b)protokooperatsiya c)amensalizm
d)yirtqichlilik
A)1,2,4-d, 3-c, 5-a, 6-b B)1,4-d, 2,3-b, 5-a, 6-b
C)2,3-a, 1,4-b, 5-b, 6-a D)1,4-a, 2,3-b, 5-b, 6-a

89.Birga yashovchi ikki turga xam salbiy ta’sir qildigan

yagona ekologik munosabat qaysi?
A)protokooperatsiya B)o’zaro raqobat
C)amensalizm D)parazitizm

90.Bug’doyni donini puch bo’lishiga sabab bo’luvchi

organik dunyo vakili organizmlarning o’zaro
munosabatlaridan qaysi biriga kiradi
A)protokooperatsiya B)o’zaro raqobat
C)amensalizm D)parazitizm

91.Quyidagi antropogen omillarning qaysi birida inson

organizmi yashash muxiti sifatida ta’sir ko’rsatadi?
A)kimyoviy antropogen omil
B)fizik antropogen omil
C)ekologik antropogen omil
D) biologik antropogen omil
92. Odamlar jamoasi va ularning o’zaro munosabatlari bilan
belgilanadigan antropogen omil xaqida to’g’ri fikrni toping
A) ijtimoiy antropogen omil emas
B)ta’siri bilvosita va bevosita
C) inson organizmi yashash muxiti sifatidagi omil
D) Yadro reaksiyasidan foydalanuvchi antropogen omil

93. Quyidagi qaysi biri aynan ekotizimning tarkibiy

qismlari o’tasidagi bog’lanishni buzilishiga olib keladi?
A)yashash muxitining o’zgarishi
B)organizmlar tuzilishini o’zgarishi
C)organizmning bir-biriga munosabatini o’zgarishi
D)fizik omillarning o’zgarishi

94.Organizmning simbiotik munosabatlarini eng jadal

ko’rinishidagisi qaysi
A)protokooperatsiya B)kommensalizm
S)amensalizm D)parazitizm

95.Inson faoliyatining to’g’ridan-to’g’ri bo’lmagan tasirlari

nechaga bo’linadi
A)2ga B)3ga C)4ga D)bo’linmaydi

96.Agar ovqatning tur ichida taqsimlashi kuzatilsa ,o’zaro

bog’lanishlarida qaysi guruhiga kiritiladi
A)protokooperatsiya B)o’zaro raqobat
C)amensalizm D)kirmaydi

97.Organizmlar o’zaro bog’lanishlarida bog’lovchi asosiy

omil nima?
A)suv B)turpoq C)oziq D)dominant turlar

98.Quyidagi izoxlarning qaysi biri populatsiya dinomikasini

ifodalaydi
A)populatsiya to’lqini B)genlar dreyfi
C)populatsiya achligi D)populatsiya gameostazi

99. Odamning ko’mirni yoqishi uning tashqi muxitga

qanday tasiri sifatida nomoyon bo’ladi
A)bilvosita va bevosita B)neytral antrapogen tasir
C)bevosita antrapogen D)bilvosita antrapogen
100.Agar organizm oziq qoldig’i bilan oziqlansa qaysi
bog’lanish turiga kiradi
A)yirqichlilik B)protokooperatsiya
C)hamho’raklik D)hamtovoqlik
1.Kedr uchun mos keladigan xususiyatlarni aniqlang?
1)hayotiy shakli buta 2)hayotiy shakli daraxt 3)dashtlarda
o'smaydi 4)o'rmonlarda o'smaydi 5)populyatsiya soni davriy o'zgaradi 6)populyatsiya soni nodavriy o'zgaradi
7)magnoliyasimonlarga mansub 8)saur bilan bir bo'limga
mansub 9)bahorda yog'ingarchilik yaxshi bo'lsagina nasl
beradi 10)4 yilda bir marta nasl beradi 11)2 yilda bir marta nasl beradi
A)2,3,5,7,10 B)2,4,6,7,9,10
C)1,3,5,8,11 D)1,4,6,7,9,10
2.Popuyatsiyaning qaysi xususiyatlari demografik xususiyat bilan bog'langan?
a)popuyatsiya individlar soni b)zichligi c)jinsiy tarkibi
d)yosh tarkibi v)tug'uluvchanlik m)o'lim ko'rsatgichi
A)a,b,d B)a,v,m C)b,c D)v,m
3.Qanday jins tarkibli populyatsiyalarda kelajakda
organizmlar soni ortishi mumkin?
A)populyatsiyada 25% urg'ochilar,75% erkaklar bo'lsa
B)populyatsiyada 50% urg'ochilar,50% erkaklar bo'lsa
C)populyatsiyada 75% urg'ochilar, 25% erkaklar bo'lsa
D)B va C javoblar to'g'ri
4.Populyatsiyadagi individlarning mavsumiy dinamikasi
kuzatiladigan organizmlarni aniqlang?
1)olma. 2)pashsha. 3)kedr. 4)o'rik. 5)chivin. 6)sichqonsimon kemiruvchilar. 7)mayda qisqichbaqasimonlar. 8)tulki.
9)chigirtka. 10)boyqush. 11)kolorado
A)2,5,6,7. B)1,3,4,8,10. C)9,11. D)2,5,9,11
5.Populyatsiyalar qanday holatda "Qizil kitob"ga kiritilishi
mumkin?
A)populyatsiyadagi individlar soni quyi me'yor chegarasidan tushganda
B)populyatsiyadagi individlar soni qayi me'yor
chegarasiga yaqinlashganda
C)populyatsiyadagi individlar soni quyi me'yor chegarasiga
yaqinlashganda
D)popuyatsiyadagi individlar soni quyi me'yor chegarasidan ko'tarila boshlaganda
6.Populyatsiya zichligiga doir ma'lumotlarni to'g'ri juftlang?
a) ga maydon b)1ga basseyn. c)1m3 suv
1)200 ta daraxt. 2)10000 ta baliq. 3)100 dona daraxt 4)10000 kg baliq. 5)5 mln xlorella 6)10.mln xlorella.
A)a-1,b-2,c-6. B)a-3,b-4,c-5
C)a-3,b-2,c-5. D)a-1, b-4to'g'ri
7.Qanday jins tarkibli populyatsiyalarda kelajakda
organizmlar soni kamayishi mumkin?
A)populyatsiyada 25% urg'ochilar,75% erkaklar bo'lsa
B)populyatsiyada 50% urg'ochilar,50% erkaklar bo'lsa
C)populyatsiyada 75% urg'ochilar, 25% erkaklar bo'lsa
D)B va C javoblar to'g'ri
8.Populyatsiyadagi individlar miqdorini boshqarishning
populyatsiya ichidagi muhim mexanizmini ko'rsating?
A)kannabolizm. B)migratsiya.
C)emigratsiya. D)preproduktika
9.Populyatsiyadagi individlar sonining nodavriy
o'zgarishining mavsumiy dinamikasi kuzatiladigan
organizmlarni aniqlang?
1)olma. 2)pashsha. 3)kedr. 4)o'rik. 5)chivin. 6)sichqonsimon kemiruvchilar. 7)mayda qisqichbaqasimonlar. 8)tulki.
9)chigirtka. 10)boyqush. 11)kolorado
A)2,5,6,7. B1,3,4,8,10. C)9,11. D)2,5,9,11
10.Populyatsiyadagi individlar sonining yillik dinamikasi
kuzatiladigan organizmlarni aniqlang?
1)olma. 2)pashsha. 3)kedr. 4)o'rik. 5)chivin. 6)sichqonsimon
kemiruvchilar. 7)mayda qisqichbaqasimonlar. 8)tulki.
9)chigirtka. 10)boyqush. 11)kolorado
A)2,5,6,7. B)1,3,4,8,10. C)9,11. D)2,5,9,11
11.Qanday jins tarkibli populyatsiyalarda kelajakda
individlar miqdor jihatdan barqarorlik kuzatilishi mumkin?
A)populyatsiyada 25% urg'ochilar,75% erkaklar bo'lsa
B)populyatsiyada 50% urg'ochilar,50% erkaklar bo'lsa
C)populyatsiyada 75% urg'ochilar, 25% erkaklar bo'lsa
D)B va C javoblar to'g'ri
12.Populyatsiyaning muhim xususiyat(lar)ini ko'rsating?
1)o'z-o'zini boshqarish. 2)uzoq muddat individlar sonini bir
xilda saqlab turish. 3)populyatsiya gomeostazi 4)migratsiya
A)4. B)1,4. C)2,4. D)2,3
13.Popuyatsiyaning sonining yuqori me'yor chegarasiga
tegishli bo'lmagan fikrni aniqlang?
A)arealning ma'lum qismida yashash mumkin bo'lgan
individlarning maksimal soni bilan aniqlanadi
B)oziq miqdori va areal kengligiga bog'liq
C)arealning eng kichik qismida yashashi mumkin
bo'lgan individlarning maksimal soni bilan aniqlanadi
D)yuqumli kasalliklar tarqalishi natijasida individlarning
nobud bo'lishi boshlanadi
14.Populyatsiya zichligining ortishi ko'p hollarda
........hodisalarga olib keladi?
A)emigratsiya. B)migratsiya. C)kannabolizm. D)barcha
javoblar bir birini to'ldiradi
15.Antropogen omillarning turlari tog'ri ko'rsatilgan javobni aniqlang?
1)kimyoviy omillar. 2)fizik omillar. 3)biologik omillar.
4)ijtimoiy omillar. 5)bevosita omillar. 6)bilvosita omillar
A)1.3.4. B)2,4,5. C)5,6. D)2,4,6
16.Kimyoviy antropogen omillarga mansub bo'lgan
jarayonlarni ajrating?
1)ekin maydonlarga o'g'it solib,hosildorlikni oshirish.
2)zararkunandalarga qarshi kimyoviy kurash.
3)atmoafera,girdosferaning ifloslanishi
4)yadro energiyasi. 5)shovqin kuchi. 6)oziq mahsulotlarini
ko'paytirish. 7)parazit va bakteriyalar
A)1,3. B)4,5. C)2,4. D)6,7
17.Kimyoviy antropogen omillarga mansub bo'lmagan
jarayonlarni ajrating?
1)ekin maydonlarga o'g'it solib,hosildorlikni oshirish.
2)zararkunandalarga qarshi kimyoviy kurash.
3)atmoafera,girdosferaning ifloslanishi
4)yadro energiyasi. 5)shovqin kuchi. 6)oziq mahsulotlarini
ko'paytirish. 7)parazit va bakteriyalar
A)1,3. B)4,5. C)2,4. D)6,7
18.Fizik antropogen omillarga mansub bo'lgan jarayonlarni
ajrating?
1)ekin maydonlarga o'g'it solib,hosildorlikni oshirish.
2)zararkunandalarga qarshi kimyoviy kurash.
3)atmoafera,girdosferaning ifloslanishi
4)yadro energiyasi. 5)shovqin kuchi. 6)oziq mahsulotlarini
ko'paytirish. 7)parazit va bakteriyalar
A)1,3. B)4,5. C)2,4. D)6,7
19.Fizik antropogen omillarga mansub bo'lmagan
jarayonlarni ajrating?
1)ekin maydonlarga o'g'it solib,hosildorlikni oshirish.
2)zararkunandalarga qarshi kimyoviy kurash.
3)atmoafera,girdosferaning ifloslanishi
4)yadro energiyasi. 5)shovqin kuchi. 6)oziq mahsulotlarini
ko'paytirish. 7)parazit va bakteriyalar
A)1,6 B)4,2. C)3,7. D)5,3
20.Biologik antropogen omillarga mansub bo'lmagan
jarayonlarni ajrating?
1)ekin maydonlarga o'g'it solib,hosildorlikni oshirish.
2)zararkunandalarga qarshi kimyoviy kurash.
3)atmoafera,girdosferaning ifloslanishi
4)yadro energiyasi. 5)shovqin kuchi. 6)oziq mahsulotlarini
ko'paytirish. 7)parazit va bakteriyalar
A)1,3. B)4,5. C)2,4. D)6,7
21.Insonning tabiatga ta'siri bevosita bo'lgan jarayonlarni
aniqlang? a)ko'mir qazib olish jarayoni b)daraxtlarni
kesish. c)kimyoviy moddalar qo'llash. d)tuproqqa o'g'it
solish. n)suniy ravishda oziq va ovqat mahsulotlarini
yetishtirish. m)madaniy o'simlik va uy hayvonlarini
ko'paytirish.
A)b.c. B)d.n. C)m.n. D)a.b
22.Insonning tabiatga ta'siri bilvosita bo'lmagan jarayonlarni
aniqlang? a)ko'mir qazib olish jarayoni b)daraxtlarni
kesish. c)kimyoviy moddalar qo'llash. d)tuproqqa o'g'it
solish. n)suniy ravishda oziq va ovqat mahsulotlarini
yetishtirish. m)madaniy o'simlik va uy hayvonlarini
ko'paytirish.
A)b.c. B)d.n. C)m.n. D)a.b
23.Qaysi etologik struktura individlari o'zlarining xatti-
harakatlarini ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar
yordamida amalga oshiradi?
A)oila. B)to'da. C)poda. D)koloniya
24.Etologik strukturaning "oila"siga xos xususiyatlarni
ajrating?
1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi.
4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish
kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya -
ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga
oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi
9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan
alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol
bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi. 14)termitlar misol bo'ladi
A)1,3,4,6,9,12. B)2,5,7,10.
C)1,3,6,7,9,14. D)2,6,8,11,13
25.Etologik strukturaning "oila"siga xos bo'lmagan
xususiyatlarni ajrating?
1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi.
4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish
kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya -
ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga
oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi
9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan
alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol
bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi.
14)termitlar misol bo'ladi
A)1,3,4,6,9,12. B)2,5,7,10.
C)1,3,6,7,9,14. D)2,6,8,11,13
26.Etologik strukturaning "to'da" shakliga xos xususiyatlarni
ajrating?
1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi.
4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish
kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya -
ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga
oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi
9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan
alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol
bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi. 14)termitlar misol bo'ladi
A)1,3,4,6,9,12. B)2,5,7,10. C)5,7,8,10. D)2,6,8,11,13
27.Qaysi biotik munosabatlarda natija manfiy (-) bo'lishi
mumkin? a) amensalizm b)konkurensiya c) yirtqichlik d)
parazitizm e) mutualizm v) komensalizm w)
protokooperatsiya
A) a.b.c B) d.c.v.b C) a.b.w D) e.w.v

28.Qaysi biotik munosabatlarda natija musbat (+)bo'lishi

mumkin? a) amensalizm b)konkurensiya c) yirtqichlik d)
parazitizm e) mutualizm v) komensalizm w)protokooperatsiya
A) a.b.c B) d.c.v.b C) a.b.w D) e.w.v

29.Qaysi biotik munosabatlar bir hududa ko'plab turlarning yashashi uchun va yashash muhitidan hamda resurslardan

to'laroq foydalanishga imkon beradi?
A) konkurensiya B) protokooperatsiya
C) kommensalizm D) amensalizm

30.Har ikki populyatsiya hayot faoliyatiga ijobiy ta'sir etib,

ikki tomonga ham manf'at keltiradi lekin majburiy
bo'lmagan munosabat turini aniqlang?
A) konkurensiya B) protokooperatsiya
C) kommensalizm D) amensalizm

31.Turlar aro raqobatni qaysi olim fanga kiritgan?

A) Gauze 1932 B) Eduard 1934
C) Ch Elton 1920 D) Mitchell 1924

32.Agar biogeotsenozdagi oziq to'rining biror a'zosi

yo'qolsa...........?
A) tizim buziladi B) tizim buzilmaydi
C) tizim boshidan boshlanadi D) tizim to'xtaydi

33.Suv muhitidagi ikkinchi trofik darajaga mansub hayvonni aniqlang?

A) zooplankton B) pingvin
C) dengi qoploni D) kasatka

34.Suv muhitidagi uchinchi trofik darajaga mansub

hayvonni aniqlang?
A) zooplankton B) pingvin C) dengi qoploni D) kasatka

35.Suv muhitidagi to'rtinchi trofik darajaga mansub

hayvonni aniqlang?
A) zooplankton B) pingvin C) dengiz qoploni D) kasatka
36.Suv muhitidagi beshinchi trofik darajaga mansub
hayvonni aniqlang?
A) zooplankton B) pingvin C) dengi qoploni D) kasatka

37.Birinchi trofik darajani qaysi organizmlar tashkil etadi?

1) produtsentlar 2) fitofaglar 3) go'shtxo'rlar 4)hammaho'rlar 5) destruktorlar
A) 1, 2 B) 3, 4 C) 3, 5 D) 1

38.Ikkinchi trofik darajani qaysi organizmlar tashkil etadi?

1) produtsentlar 2) fitofaglar 3) go'shtxo'rlar 4)
hammaho'rlar 5) destruktorlar A) 2.4 B) 3, 4 C) 3, 5 D) 1

39.Uchinchi trofik darajani qaysi organizmlar tashkil etadi?

1) produtsentlar 2) fitofaglar 3) go'shtxo'rlar 4)
hammaho'rlar 5) destruktorlar
A) 2.4 B) 3, 4 C) 3, 5 D) 1
40.To'rtinchi trofik darajani qaysi organizmlar tashkil etadi?
1) produtsentlar 2) fitofaglar 3) go'shtxo'rlar 4)
hammaho'rlar 5) destruktorlar A) 2.4 B) 3, 4 C) 3, 5 D)3
41.Biogeotsenozning turg'unligi nimaga bog'liq?
A) trofik darajadagi turlarning kamligiga
B) trofik darajadagi turlarning ko'pligiga
C) trofik darajadagi turlarning xilma-xilligiga
D) A.B.C

42.Quruqlikdagi beshinchi trofik darjaga mansub hayvonni

aniqlang?
A) lochin B) suvsar C) qizilishton D) mo'ylovdor baliq

43.Quruqlikdagi to'rtinchi trofik darjaga mansub hayvonni

aniqlang?
A) lochin B) suvsar C) qizilishton D) mo'ylovdor baliq

44.Quruqlikdagi ikkinchi trofik darjaga mansub hayvonni

aniqlang?
A) lochin B) suvsar C) qizilishton D) mo'ylovdor baliq

45.Quruqlikdagi uchinchi trofik darjaga mansub hayvonni

aniqlang?
A) lochin B) suvsar C) qizilishton D) mo'ylovdor baliq

46.Noto'g'ri fikrni aniqlang?

A) oziq zanjiridagi har bir organizm muayyan trofik
darajaga tegishli bo'ladi
B) organizmlarning oziq zanjiridagi o'rni trofik daraja
deyiladi.
C) oziq zanjirining bir nechta bo'g'imga tegishli
bo'lgan organizmlar yig'indisiga trofik daraja deb
ataladi
D) har qaysi biotsenozda moddalar almashinuvi
kuzatiladi
47.Etologik strukturaning "to'da" shakliga xos bo'lmagan
xususiyatlarni ajrating?
1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi.
4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish
kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya -
ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga
oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi
9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan
alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol
bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi. 14)termitlar misol bo'ladi
A)1,3,4,6,9,12. B)2,5,7,10.
C)5,7,8,10. D)2,6,8,11,13
48.Etologik strukturaning "poda" shakliga xos bo'lgan
xususiyatlarni ajrating?
1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi.
4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish
kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya -
ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga
oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi
9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan
alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol
bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi. 14)termitlar misol bo'ladi
A)11,13. B)2,5,7,10. C)5,7,8,10. D)2,6,8,11,13

49.Etologik strukturaning "poda" shakliga xos bo'lmagan

xususiyatlarni ajrating?
1)bitta katta erkak. 2)bir nechta erkak. 3)ikkita urg'ochi.
4)bir nechta urg'ochi. 5)taqlid qilish va qa'tiy bo'ysunish
kuzatiladi. 6)hududiylik etologiyasi kuzatiladi. 7)etologiya -
ovoz,ko'rish yoki kimyoviy signallar yordamida amalga
oshiriladi. 8)ko'payish davrida ajralib ketadi
9)hududga egalik qilish to'g'ridan to'g'ri hujum qilish bilan
alamga oshadi. 10)bo'rilar misol bo'ladi. 11)zebralar misol
bo'ladi. 12)sherlar misol bo'ladi. 13)pavianlar misol bo'ladi. 14)termitlar misol bo'ladi
A)14,12. B)2,5,7,10. C)5,7,8,10. D)2,6,8,11,13

50.Pavian maymunlar podasi uchun xos xususiyatlarni

aniqlang? 1)podaning markazida yosh individlar. 2)podaning chetlarida boshchilari 3)podaning markazida qari individlar. 4)podaning markazida homilador urg'ochilar 5)podaning chetlarida yosh erkaklar 6)podaning chetlarida urg'ochilar.
7)podaning chetida qariya individlar 8)podaning old va orqa tomonlarida yirik erkak va qari individlar 9)podaning old va orqa tomonida yirik erkaklar
A)1,2,4,6,9. B)3,4,5,8. C)1,4,7,8. D)1,3,7,8
51.Pavian maymunlar podasi uchun xos bo'lmagan
xususiyatlarni aniqlang? 1)podaning markazida yosh
individlar. 2)podaning chetlarida boshchilari 3)podaning
markazida qari individlar. 4)podaning markazida homilador urg'ochilar 5)podaning chetlarida yosh erkaklar 6)podaning chetlarida urg'ochilar. 7)podaning chetida qariya individlar 8)podaning old va orqa tomonlarida yirik erkak va qari individlar 9)podaning old va orqa tomonida yirik erkaklar
A)3,7,8. B)3,4,5,8. C)1,4,7,8. D)1,3,7,8

52.Pavian maymunlari uchun berilgan quyidagi fikrlardan

to'g'ri fikrlar soni noto'g'ri fikrlar sonidan necha marta ko'p yoki kam? 1)podaning markazida yosh individlar.
2)podaning chetlarida boshchilari 3)podaning markazida
qari individlar. 4)podaning markazida homilador urg'ochilar 5)podaning chetlarida yosh erkaklar 6)podaning chetlarida urg'ochilar. 7)podaning chetida qariya individlar 8)podaning old va orqa tomonlarida yirik erkak va qari individlar 9)podaning old va orqa tomonida yirik erkaklar
A)6 ta ko'p. B)3 ta kam. C)4 ta ko'p. D)5 ta kam
53.Quyidagi fikrlarning to'g'ri va noto'g'ri fikrlarning nisbati
qanday?(Fikrlar pavian uchun berilgan)1)podaning
markazida yosh individlar. 2)podaning chetlarida boshchilari 3)podaning markazida qari individlar. 4)podaning markazida homilador urg'ochilar 5)podaning chetlarida yosh erkaklar 6)podaning chetlarida urg'ochilar. 7)podaning chetida qariya individlar 8)podaning old va orqa tomonlarida yirik erkak va qari individlar 9)podaning old va orqa tomonida yirik
erkaklar
A)3:1. B)2:1. C)8:1. D)3:2
54.Tundra mintaqasining florasini..........tashkil etadi?
A)yopiq urug'lilar. B)ochiq urug'lilar.
C)lishayniklar. D)yo'sinlar va lishayniklar
55.Biotopda ahyon-ahyonda ayrim joylardagina uchraydigan turlarga ............deyiladi
A)kam sonli turlar. B)noyob turlar. C)subdominant turlar.
D)ko'p sonli tez nobud bo'ladigan turlar
56.Soni juda kam,biotopning faqat ayrim bir qismidagina
uchraydigan -........... turlar?
A)kam sonli turlar. B)noyob turlar. C)subdominant
turlar. D)ko'p sonli tez nobud bo'ladigan turlar
57.Ular ko'p sonli,biotoplarda ko'p uchraydi lekin
dominantga nisbatan kam uchraydi?
A)kam sonli turlar. B)noyob turlar. C)subdominant
turlar. D)ko'p sonli tez nobud bo'ladigan turlar
58.Inson........... yoki.............. turlardan xo'jalik faoliyati
jarayonida biotsenozga zarur yetkazmagan holda
foydalanishi mumkin?
A)dominant turlar. B)subdominant turlar. C)noyob va
dominant turlar. D)dominant va subdominant turlar
59.Turlarning fazoviy strukturasiga ta'rif bering?
A)populyatsiya individlarining o'zlari egallgan hududida
tarqalishi
B)turlarning biotopda gorizontal va vertikal yo'nalishlarda
taqsimlanishi
C)turlarning biotopda katta qismini egallab tasodifiy
tarqalishi
D)A-B
60.O'rmonlarning birinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil
etadi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok.
5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol.
10)yertut. 11)yo'sinlar
A)2,6,7,9. B)8,4,5. C)1,3,8,10. D)3,10,11
61.O'rmonlarning ikkinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil
etadi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok.
5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol.
10)yertut. 11)yo'sinlar
A)2,6,7,9. B)8,4,5. C)1,3,8,10. D)3,10,11
62.O'rmonlarning ikkinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil
etmaydi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok.
5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol.
10)yertut. 11)yo'sinlar
A)2,6,8,9. B)8,4,5. C)1,3,8,10. D)3,10,11
63.O'rmonlarning birinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil
etmaydi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok.
5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol.
10)yertut. 11)yo'sinlar
A)2,6,7,9. B)8,4,5. C)1,3,8,10. D)4.5,8,10,11
64.O'rmonlarning uchinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil
etadi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok.
5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol.
10)yertut. 11)yo'sinlar
A)2,6,7,9. B)8,4, C)1,3,8,10. D)4.5,8,10,11
65.O'rmonlarning beshinchi yarusini qaysi o'simliklar tashkil etadi? 1)o'rmon yong'og'i. 2)eman. 3)kalina. 4)nok. 5)chetan. 6)terak. 7)jo'ka. 8)yovvoyi olma. 9)shumtol. 10)yertut. 11)yo'sinlar
A)2,6,7,9. B)10.11, C)1,3,8,10. D)4.5,8,10
66.Quyidagi berilgan o'simliklar quyosh energiyasini
o'zlashtirilishiga binoan nechta guruhga ajratish mumkin?
A)5. B)3. C)4. D)6
67.Tabiiy populyatsiyalarda individlar .............tarzda
taqsimlanishi mumkin? x)bir tekis. y)bir qator. f)guruhli.
z)tasodifiy. m)bir necha qator. n)teng taqsimli
A)X.F.N. B)X.F.Z. C)M.N.F. D)Y.M.F
68.Mevalari yirik va og'ir bo'lgan o'simliklarni ko'rsating?
1)o'rmon yong'og'i. 2)bug'doyiq. 3)shumtol. 4)eman. 5)kedr. 7)seyshell
A)1,4,5,7. B)1,4,7. C)2,3,5. D)2,6,7
69.Mevalari yirik va og'ir bo'lmagan o'simliklarni ko'rsating?
1)o'rmon yong'og'i. 2)bug'doyiq. 3)shumtol. 4)eman. 5)kedr. 7)seyshell
A)1,4,5,7. B)1,4,7. C)2,3,5. D)3.6.7
70.O'simliklarning guruh bo'lib yashashi qanday
qulaylik(lar)ni yuzaga keltiradi? 1)sovuqdan
himoyalanish. 2)issiqdan himoyalanish. 3)shamolga qarshi
tura olish. 4)suvdan samarali foydalanish. 5)dushmandan
himoyalanish
A)4.3. B)1.2.3.5. C)1.5. D)1.4.3.5
71.Hayvonot olamining qaysi sinf vakillarida ota-onalarning
g'amxo'rlik qilish sababli avlodning yashovchanligi ortadi?
A)Baliqlar .amfibiyalar.
B)sudralib yuruvchilar.qushlar. C)sutemizuvchilar va
qushlar.
D)sutemizuvchilar va primatlar
72.Pingvinlarning hayot tarzini ko'rsating?
A)oila. B)to'da. C)prayz. D)koloniya
73.Sherlar uchun mantiqiy bog'liq bo'lgan atamani aniqlang?
A)to'da. B)poda. C)pryad. D)koloniya
74.Pavianlar podasida ovqatlanish joyi tomon harakat
qilayotganda individlar holatini aniqlang?
1)ikkinchi halqada urg'ochilar. 2)ichki halqada yosh
individlar va homilador urg'ochilar. 3)birinchi halqada yirik erkaklar. 4)birinchi halqada qari individlar 6)ikkinchi
halqada yosh individlar.
A)3.1.5. B)1.2.4. C)2.4.3.5. D)barcha javoblar to'g'ri
75.Pavianlar podasiga yirtqich hayvon hujum qilgan vaqta
individlar holatini aniqlang?
1)ikkinchi halqada urg'ochilar. 2)ichki halqada yosh
individlar va homilador urg'ochilar. 3)birinchi halqada yirik erkaklar. 4)birinchi halqada qari individlar 6)ikkinchi
halqada yosh individlar.
A)3.6.2 B)1.2.4. C)2.4.3.5. D)barcha javoblar to'g'ri
76.Qaysi hayvonlarning yakka formalari hududiy jihatdan
birlashib koloniyalarni hosil qiladi? a)qaldirg'och. b)ustritsa. c)pingvin. d)midiya.
A)b.c.d. B)a. C)a.c. D)b.d
77.Qaldirg'och va pingvinlar koloniyasida qaysi hayotiy
funksiyalar kelishilgan holda amalga oshadi?
A)tashqi muhitning abiotik ta'siri.
B)oziq topish.
C)dushmandan himoyalanish.
D)polapon tarbiyasi
78.Qaysi koloniyalarda individlar o'rtasida vazifalar o'zaro
taqsimlangan?
a)ustritsa. b)qaldirg'och. c)termit. d)pingvin. n)chumolilar.
v)arilar. w)pavian.
A)a.b.d. B)a.v.n. C)a.n. D)d.v
79.Qaysi koloniyalarda individlar o'rtasida vazifalar o'zaro
taqsimlanmagan?
a)ustritsa. b)qaldirg'och. c)termit. d)pingvin. n)chumolilar.
v)arilar. w)pavian.
A)a.b.d. B)a.v.n. C)a.n. D)d.w
80.Biotsenozning gorizontal strukturasiga misol keltirilgan
holatlarni davom ettiring? "Bo'ri galasi oson ov
qilsa,.............."
A)otlar galasining bo'rilardan himoyalanishi qiyin bo'ladi
B)otlar podasi bo'rilardan himoyalanishi qiyin bo'ladi.
C)otlar koloniyasi bo'rilardan himoyalanishi oson bo'ladi
81.Hududga egalik qilish ovoz,signallari yoki hidli belgilar
qo'yish,tahdid ko'rinishida nomoyon qiladigan hayvon(lar)ni
aniqlang?
1)bo'ri. 2)gigiyena. 3)sher. 4)pavian. 5)tulki. 6)qoplon.
7)yo'lbars. 8)chiyabo'ri
A)1.2.3. B)6.7.8. C)3. D)3.6.7
82.Hududga begona oyoq qo'ysa to'g'ridan-to'g'ri tajovuz
qilish orqali reaksiya amalga oshiriladigan organlarni
aniqlang?
A)1.2.3. B)6.7.8. C)3. D)3.6.7
83.Qaysi hayvon podasida eng oxirida erkak individ harakat qiladi?
A)zebra. B)bo'ri. C)pavian. D)buyvol
84.Qaysi hayvon podasida oldina qari urg'ochi individ
harakat qiladi?
A)zebra. B)bo'ri. C)pavian. D)buyvol
85.Etologik strukturaga xos noto'g'ri fikrni aniqlang?
A)bo'rilar to'dasida taqlid qilish reaksiyalari rivojlangan va
qatiy tartibga bo'ysunish kuzatiladi
B)giyena itlari to'dasida hatti-harakatlar kimyoviy signallar
yordamida ham amalga oshadi
C)zebralar podasida qari urg'ochilardan so'ng kattaroq
yoshdagi zebralar harakatlanadi
D)giyena itlari ko'payish davrida to'dadan ajralib ketadi
86.Quruqlik biotsenozlarida vertikal strukturalarning
shakillanishida turlicha balandlikdagi .............lar asosida ro'l o'ynaydi?
A)lishayniklar. B)zamburug'lar.
C)bakteriyalar. D)o'simliklar
87.Biotsenozdagi fitotsenozning beshinchi yarusini qaysi
hayvonlar tashkil etadi? 1)barglar bilan oziqlanadigan
hashorotlar. 2)po'stloqxo'r qo'ng'iz. 3)mo'ylovdor qo'ng'iz.
4)yirtqich hayvonlar. 5)tuyoqli hayvonlar. 6)kanalar.
7)ko'poyoqlilar. 8)kemiruvchilar
A)6.7. B)1.2.3. C)4.5.7. D)5.8
88.Chiriyotgan zamburug'lar qoldiqlariga nima deb ataladi?
A)destruktor. B)dentrit. C)detrit. D)destraktor
89.Ekosistemada moddalarning aylanishi to'liq amalga
oshishi uchun qaysi funksional guruh organizmlar bo'lishi
shart? 1)konsumentlar. 2)redutsentlar. 3)produtsentlar.
4)destruktorlar. 5)destraktorlar.
A)1.5. B)2.4.5. C)1.3.5. D)1.3.4
90.Oziq zanjiri atamasini fanga kim kiritgan?
A)1934- yil.Ch Elton. B)1928-yil. D Elton
C)1920-yil. Eduard Zyuss. D)1875-yil.Vernandiskiy
91.Oziq zanjiri nimadan boshlanishi mumkin?
1)yashil o'simliklardan 2)detritlardan. 3)destruktorlardan.
4)detraktorlardan
A)1.4. B)2.3. C)2.4. D)1.2
92.Zamburug va hayvon detritlarining parchalanishida
qatnashadigan organizmlarni ajrating? 1)detritofaglar.
2)destruktorlar. 3)redutsentlar. 4)destraktorlar
A)1.2.3. B)1.2.4. C)2.3.4. D)1.3.4
93.O'simlik detritlarining parchalanishida qatnashadigan
organizmlarni aniqlang?
A)1.2.3. B)1.2.4. C)2.3.4. D)1.3.4
94.Detrit tipidagi oziq zanjir necha bo'g'imli bo'ladi?
A)1-2. B)2-3. C)4-5. D)4-6
95.Produtsent tipidagi oziq zanjiri necha bo'g'inli bo'ladi?
A)1-2. B)2-3. C)4-5. D)4-6
96.O'tloq tipidagi oziq zanjir to'g'ri berilgan qatorni aniqlng?
A)o'simlik>o'simlikxo'r hashorot>yirtqich
hashorot>hashorotxo'r qush>yirtqich qush
B)o'simlik>o'simlikxo'r hashorot>yirtqich qush
C)o'simlik>detrit>geterotrof chuvalvhang>termit
D)to'kilgan barg>tuproq
bakteriyalari>chuvalchang>zamburug'>yirtqich hashorot
97.Dentrit tipidagi oziq zanjir to'g'ri berilgan qatorni
aniqlng?
A)o'simlik>o'simlikxo'r hashorot>yirtqich
hashorot>hashorotxo'r qush>yirtqich qush
B)o'simlik>o'simlikxo'r hashorot>yirtqich qush
C)o'simlik>detrit>geterotrof chuvalvhang>termit
D)to'kilgan barg>tuproq
bakteriyalari>chuvalchang>zamburug'>yirtqich
hashorot
98.Suv havzalari uchun ozuq zanjirini aniqlang?
A)suvo'tlari>dafniya>siklop>qizilko'z>cho'rtan
B)suvo'tlari>suklop>olqbug'a>redutsent
C)fitoplankton>>zooplankton>qizilko'z>redutsent
D)suvo'tlari>qizilko'z>dafniya>siklop>redutsent
99.Chiriyotgan yo'g'och qoldiqlariga nima deb ataladi?
A)destruktor. B)dentrit. C)detrit. D)destraktor
100.Tabiiy populyatsiyalarda individlar .............tarzda
taqsimlanishi mumkin emas? x)bir tekis. y)bir qator.
f)guruhli. z)tasodifiy. m)bir necha qator. n)teng taqsimli
A)X.F.N. B)X.F.Z. C)M.N. D)Y.M.F
1……– tirik organizmlar jamoasi, ularning yashash
muhitlari, moddalar va energiya almashinuvi majmuyi
sanaladi.
A)Biomlar B) Ekotizim C)Ekosfera D)Populyatsiya
2.”Biogeotsenoz”lar uchun xos bo`lgan xususiyatlarni
aniqlang.
1.Quruqlikdagi ekologik sistemalarni ifodalash uchun
«biogeotsenoz» atamasi qo‘llaniladi. 2.Asosan biotik
tarkibiy qismlardan tashkil topadi 3.Biogeotsenoz
quruqlikning moddalar va energiya almashinuvi kechadigan, biotik (biotsenoz) va abiotik (biotop) tarkibiy qismlari yig‘indisidir.4. Ekosistemalar oziq moddalar bilan ta’minlanishiga ko‘ra biogeotsenozlarga nisbatan ko‘proq avtonom, ya’ni boshqa ekosistemalardan mustaqildir. 5.Har
qaysi biogeotsenozda moddalar aylanishi amalga oshadi. 6.Biogeotsenozlarda moddalarning davriy aylanishida faqat avtotrof organizmlar ishtirok etadi.
A)1,3,5 B)1,3,5,6 C)2,3,4,5 D)2,4,5

3.Moddalarning davriy aylanishida bajaradigan vazifasiga ko‘ra, turlar qanday funksional guruhlarga bo‘linadi?

A) Produtsentlar, konsumentlar, redutsentlar.
B)Avtotrof va geterotrof
C)Avtotrof,konsument
D)Konsument ,redutsent,destruktor
4.Produtsentlarga mansub organizmlar guruhini ajrating.
1.Kallima 2,Ko`lbuqa 3.Yo`ng`ichqa 4.oltingugurt
bakteriyalari 5.suv yong`og`i 6.zarpechak 7.poliksina
8.epifitlar
A)1,3,5 B)2,3,6 C)3,5,6,8 D)3,4,5,8
5.Yorug‘lik va kimyoviy energiyadan foydalanib, anorganik
moddalardan organik birikmalarini sintezlaydigan
organizmlarni aniqlang.
A)Yashil o‘simliklar,suvo`tlar,parazit o`simliklar
B) fotosintezlovchi va xemosintezlovchi bakteriyalar
C)Yashil o‘simliklar, ko`k-yashil suvo`tlar,
fotosintezlovchi va xemosintezlovchi bakteriyalar
D)Barcha o`simliklar
6.Konsumentlarga xos bo`lgan (a) va xos bo`lmagan
(b)xususiyatlarni ajrating.
1.Geterotrof organizmlar yashashini ta’minlaydigan oziqa va energiya manbayi bo‘lib xizmat qiladi. 2. tirik organizm tarkibidagi organik modda hisobiga oziqlanadi va undagi energiyani oziq zanjiri orqali uzatadi.3. Ularga barcha hayvonlar va parazit o‘simliklar,xemosintezlovchi bakteriyalar kiradi.4. Konsumentlar uchun avtotroflar (o‘simlikxo‘r hayvonlar uchun) yoki boshqa organizmlar (yirtqich hayvonlar uchun) oziq manbayi bo‘lib xizmat qiladi.5.Jo`ka bu guruhga kiradi 6.Semga bu guruhga kiradi
A)a-2,4,5 b-1,3,6 B)a-2,4,6 b-1,3,5 C)a-1,3,5 b-2,4,6 D)a-2,3,4 b-1,5,6
7.Birinchi tartib tuyoqli konsumentlarni aniqlang.
1.Porfira 2.chigirtka 3.Turman4.Suv yong`og`i 5.Yelik
6.raffleziya7.kabarga 8.Kalina
A)1,6,8 B)2,3,5,6,7,8 C)3,5,7 D)5,7
8.Hammaxo`r konsumentlarni aniqlang.
1.suvarak 2.zarpechak 3.tuyaqush 4.kalamush 5.oq ayiq
6.qo`ng`ir ayiq 7.cho`chqa 8.Qayin odimchisi
A)1,3,4,6,7 B)1,2,4,6,7 C)2,3,5,7 D)2,4,6,8
9.Hammaxo‘r konsumentlar, masalan, to‘ng‘izlar (a),
yirtqichlar, masalan, bo‘rilar(b) nechanchi tartib
konsumentlari bo‘lishi mumkin?
A)a-2,3 b-1,2 B)a-1,2 b-1,2 C)a-1,2 b-2,3 D)a-1,2 b-3,4
10.Quyidagilardan noto`g`ri fikrni aniqlang.
A) Ekosistemada konsumentlar tartibi,soni produtsentlar hosil qiladigan biomassa hajmiga bog‘liq holda cheklangan bo‘ladi.
B) Chiriyotgan o‘simlik, zamburug‘ va hayvon qoldiqlari
detrit deyiladi.
C) Detritofaglar redutsent hisoblanadi.
D) Detritning parchalanishida detritofaglar va redutsentlar qatnashadi.
11.Redutsentlarga xos bo`lmagan xususiyatlarni ajrating.
1.Boshqacha destruktorlar deb ataladi 2. hayot faoliyati davomida organik qoldiqlarni anorganik moddalarga aylantiradigan organizmlar 3.ularga sianobakteriyalar va zamburug`lar kiradi 4.tuproq bakteriyalari va xemosintezlovchi bakteriyalar kiradi 5.nobud bo‘lgan o‘simlik va hayvon qoldiqlari bilan oziqlanib, ularni parchalaydi va chiritadi.6. Ular parchalanishning oxirgi bosqichi (organik birikmalarning anorganik moddalargacha minerallashuvi)da qatnashadi.7. Ular moddalarni konsumentlar o‘zlashtira oladigan shaklda davriy aylanishga qaytaradi. 8.Geterotrof organizmlar hisoblanadi.
A)3,4,5,7 B)2,3,4 C)1,2,5,6,8 D)3,4,7
12.Detritofaglarga mansub organizmlarni ajrating.
1.Qizilquyruq 2.eshakqurt 3.ayrim kanalar,4.rizosfera5.
ko‘poyoqlilar,6.o`simlikxo‘r qo‘ng‘izlar, 7.ayrim hasharotlar va ularning lichinkalari, 8.glikonius
A)1,3,5,7 B)2,3,5,7 C)1,4,6,8 D)2,3,6,8
13.Ekosistema bargarorligining eng muhim sharti nima?
A)Avtotroflarning mavjudligini ta`minlash
B)moddalar va energiya aylanishini ta’minlash
C)modda va energiya almashinuvini ta`minlash
D)Detritlarning parchalanishini ta`minlash
14.Quyidagilardan to`g`ri fikrni ajrating.
A) Turli funksional guruhlarga mansub bo‘lgan turlar
o‘rtasidagi trofik (oziq) bog‘lanishlar natijasida
moddalarning davriy aylanishi amalga oshadi.
B) Redutsentlarning hayot faoliyati natijasida asosiy organic birikmalar hosil bo`ladi
C)Produtsentlar quyosh energiyasi hisobiga anorganik
moddalardan sintezlagan organik birikma oziq bog‘lanishlar asosida redutsentlarga o‘tadi va kimyoviy o‘zgarishlarga uchraydi. D)Produtsentlarning hayot faoliyati natijasida
asosiy biogen elementlar organik birikmalardan anorganik moddalar (CO2, NH3, H2S, H2O) hosil bo‘ladi.
15.Oziq zanjiri uchun mos keluvchi to`g`ri(a) va noto`g`ri javoblarni juftlang.
1.Bir bo‘g‘in (manba)dan ikkinchi bo‘g‘in (iste’molchi)ga
moddalar va energiya o‘tadigan organizmlarning tizimli
ketma-ketligi oziq zanjiri hisoblanadi. 2.«Oziq zanjiri»
atamasi ingliz olimi – zoolog va ekolog Ch. Elton tomonidan 1934-yilda taklif etilgan.3. Oziq zanjiri bir bo‘g‘indan
iborat. 4.Devpechak zanjirning birinchi bo‘g‘inini tashkil
qilishi mumkin 5.o‘simlikxo‘r hayvonlar (umurtqasizlar,
umurtqali hayvonlar, parazit o‘simliklar) ikkinchi bog`inni tashkil qiladi 6.Yirtqichlar va parazitlar birinchi bo`g`inni tashkil etadi.
A)a-1,2,5 b-3,4,6 B)a-3,4,6 b-1,2,5 C)a-1,3,5 b-2,4,6 D)a-2,4,6 b-1,3,5
16.”Detrit”tipidagi oziq zanjirni toping.
A)O`simlik→chigirtka→kaltakesak →lochin
B)Sichqon→ilon→lochin
C)O`simlik→quyon→Lochin
D)To`kilgan barg→chuvalchang→Tuproqda yashovchi
hashorotlar→Hasharotxo`r hayvonlar
17.Quyidagi oziq zanjiridan detritofaglarni aniqlang.
To`kilgan barg(1)→tuproq bakteriyalari,chuvalchang,zamburug`(2)→Yirtqich
hashorotlar(3)→Hasharotxo`r hayvonlar(4)
A)1 B)2 C)3 D)4
18.”O`tloq “tipidagi oziq zanjir uchun xos bo`lmagan
xususiyatlarni ajrating.
1.Yashil o`simliklardan boshlanadi 2.oziq zanjiri detritdan boshlanadi.3. O‘lik organik moddalardan
boshlanadi.4.produtsent zanjir deyiladi 5.Bunday zanjirda nobud bo‘lgan o‘simliklar, hayvonlar, zamburug‘lar yoki bakteriyalarning organik moddalari detritofaglar tomonidan o‘zlashtiriladi 6.Bu zanjir produtsentlardan boshlanib,turli tartib konsumentlarni o`z ichiga oladi 7.bir qism oziq moddalar mineral moddalarga aylanish va o‘simliklar tomonidan o‘zlashtirilish bosqichlarini chetlab o‘tgan holda
moddalarning davriy aylanishiga qaytadi.8.bu oziq zanjirlari to‘rt-olti bo‘g‘inli bo‘ladi
A)1,4,6,8 B)2,3,5 C)2,3,5,7 D)4,5,6
19…… tipidagi oziq zanjirlar inson tomonidan organik
chiqindilarni qayta ishlashda hamda baliq yoki qushlarni boqish uchun yomg‘ir chuvalchangi va pashshalarning lichinkalarini ko‘paytirishda foydalaniladi.
A)O`tloq B)Produtsent C)Detrit D)Konsument
20.Suv havzasi oziq zanjiri keltirilgan to`g`ri va to`liq
javobni aniqlang.
A)O`simlik→O`simlikxo`r hasharot→yirtqich
hasharot→hasharotxo`r qush→yirtqich qush.
B)Fitoplankton(dafniya,siklop)→zooplankton→baliq
chavoqlari→yirtqich baliq→redutsent
C)Fitoplankton(suvo`tlar)→zooplankton(dafniya,siklop)→b
aliq chavoqlari (qizilko`z baliq)→yirtqich
baliq(gambuziya)→redutsent
D)Fitoplankton(suvo`tlar)→zooplankton(dafniya,siklop)
→baliq chavoqlari (qizilko`z baliq) →yirtqich
baliq(cho`rtan,olabug`a)→redutsent
21.Tabiiy jamoalar ……(1)jihatdan tubdan farq qilsa-da, (2)
bo‘yicha o‘xshash bo‘ladi
A)1- turlar tarkibi,2-trofik strukturasi
B)1-trofik strukturasi ,2- turlar tarkibi
C)1-organizmlar soni,2- turlar tarkibi
D)1- turlar tarkibi,2-organizm soni
22.Trofik darajalarga xos bo`lgan to`g`ri javoblarni ajrating.
1.Oziq zanjirida turlarning joylashgan o‘rniga qarab,
biogeotsenoz (ekosistema)larning trofik darajalari
farqlanadi. 2.Trofik darajalar soni oziq zanjiri bo‘g‘inlari
soniga teng bo‘lmaydi. 3.Avtotrof organizmlar birinchi
trofik darajani tashkil etadi. 4.Ikkinchi trofik daraja
(birinchi tartib konsumentlar)ga go‘shtxo‘rlar kiradi 5.Har bir trofik darajaga bir necha tur kiradi. 6.Biogeotsenozning turg‘unligi trofik darajalar turlarining xilma-xilligiga bog‘liqdir.
A)1,2,3,5 B)2,4,6 C)1,3,5,6 D)2,3,4,6
23. Quyidagilardan “Oziq to`ri “uchun mos kelmaydigan javoblarni ajrating.
1. Agar biogeotsenozning biror a’zosi yo‘qolsa tizim
buzilmaydi, chunki organizmlar boshqa oziq manbalaridan foydalanadi.2.Qirg`iy faqat bir xil bir xil oziq zanjiriga mansub hayvonlarni tutib yeydi 3.Trofik zanjirlar bir -biriga bog`liq emas va chalkashish hosil qilmaydi.4. Oziq to‘rida bir oziq zanjirining bo‘g‘inlari boshqa zanjirning tarkibiy qismi bo‘ladi.5. Bir turning o‘zi turli xil oziq zanjirlarining bo‘g‘ini sifatida ularni o‘zaro bog‘lab turadi .6.Qirg`iy faqat uchinchi trofik darajani egallaydi.
A)1,3,5 B)2,3,6 C)2,4,6 D)1,4,5
24.O‘tloq(1), ko‘l(2), chiriyotgan to‘nka(3), dengiz(4),
ninabargli o‘rmon(5), daryo(6) kabi ekosistemalarning qaysi birini biogeotsenoz deb atash mumkin?
A)1,2,4,5,6 B)3,4,5,6 C)2,3,5,6 D)1,2,6
25. Quyidagi berilgan organizmlar ishtirokida detrit
tipidagi oziq zanjirini tuzing:
ilon(1), nobud bo‘lgan qush(2), tuproq bakteriyalari(3),
pashsha lichinkalari(4), baqa(5), mog‘or
zamburug‘lari(5), mineral moddalar(6)
A)2→3,4→
26. Funksional guruhlar va ularga mansub hayvonlar
o‘rtasidagi muvofiqlikni aniqlang. Funksional guruhlar. 1. Produtsentlar. 2. Konsumentlar. 3. Redutsentlar.
Vakillari: a) oq qayin; b) bug‘u; d) yomg‘ir chuvalchangi; e)
laqqa baliq; f) qo‘ziqorin; g) lishaynik, h) laminariya; i)
chirituvchi bakteriyalar; j) dafniya.
A)1-a,g,h 2-b,d,e,j 3-i B)1-a,g,i 2-b,d,e,j 3-h
C) 1-b,e,h 2-a,d,j 3-i D) 1- b,d,e, 2-a,g,h 3-i
27. Oziq zanjiri bo‘g‘inlarini to‘g‘ri ketma-ketlikda
joylashtiring:
o‘rgimchak(1), ari(2), chittak(3), olma daraxti(4), qirg‘iy(5).
A)2,4,1,3,5 B)4,2,1,5,3 C)4,2,1,3,5 D)2,4,1,5,3
28.Biomassa tushunchasiga mos keluvchi to`g`ri javoblarni ajrating.
1.Ekosistemada moddalarning uzluksiz davriy aylanishi,
shuningdek, energiyaning yo‘nalishli oqimi sodir bo‘ladi.
Buning natijasida organizmlar biomassasi hosil bo‘ladi.
2.Muayyan ekosistemada jamlangan, barcha organik va
anorganik moddalarning umumiy miqdori ekosistema
biomassasini tashkil etadi. 3.O‘simliklar biomassasi
fitomassa deyiladi 4. hayvonlar biomassasi gidrobiomassa deyiladi.5. Ekosistema biomassasi quruqlik ekosistemalarida maydon birligida quruq organik modda massasi birligi bilan: g/m2, kg/m2, kg/ga, t/km2, bilan ifodalanadi. 6. suv havzasi ekosistemalarida quruq organik modda massasi birligi bilan: g/m2, kg/m2, kg/ga, t/km2, bilan ifodalanadi.
A)1,3,5 B)2,3,6 C)2,4,5 D)1,2,3,6

29.Quyidagilardan noto`g`ri fikrni aniqlang.

A)Produtsentlar quyosh energiyasi hisobiga birlamchi
mahsulotni hosil qiladi va qabul qilinadigan quyosh
energiyasining hammasini biomassada to‘playdi.
B) Ekosistema biomassasi va uning biologik mahsuldorligi bir-biridan keskin farqlanadi. C)Ekosistemada organik moddaning hosil bo‘lish tezligi biologik mahsuldorlik deyiladi. D)Mahsuldorlik vaqt birligida (soat, sutka, yil), maydon birligida (kvadrat metrlar, gektar) yoki hajm birligida (suv ekosistemalari uchun litrlarda, kub metrlarda) sintezlangan biomassa miqdori bilan ifodalanadi.
30.Ekosistemada qaysi xususiyatga ko`ra birlamchi va
ikkilamchi mahsuldorlik farqlanadi?
A) Ekosistemadagi turlar xilma- xilligi va individ zichligiga
ko`ra.
B)Organik moddalar va biomassaning hosil bo`lish tezligiga
ko`ra
C)Tiklanishi va yangilanishi uchun qaysi modda va
energiyadan foydalanishiga ko‘ra
D)Hosil bo`ladiga mahsulot biomassasiga ko`ra
31.Birlamchi mahsuldorlik qaysi organizmlar ishtirokida va
qaysi jarayonda hosil qilinadi?
A)Barcha yashil o`simliklar ishtirokida fotosintez
jarayonida
B)Fotosintez yoki xemosintez jarayonida avtotrof
organizmlar (produtsentlar)ishtirokida.
C)Xemosintezlovchi bakteriyalar ishtirokida ,Xemosintez
jarayonida .
D)Konsumentlar va redutsentlar ta’sirida organik
moddalarning qisman parchalanishi natijasida.
32. «1% qoidasi» ga mos keluvchi to`g`ri javoblarni
aniqlang. 1.Quyosh energiyasining 100% dan taxminan 1% i xlorofill tomonidan o‘zlashtiriladi va organik molekulalar sintezida foydalaniladi 2.quyosh energiyasining 99% i qaytariladi,
issiqlikka aylantiriladi yoki suv bug‘lanishiga
sarflanadi.3.quyosh energiyasining organik moddalar
kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi
o‘rtacha 99% ni tashkil etadi.4. quyosh energiyasining
organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi o‘rtacha 1% ni tashkil etadi 5.ikkilamchi mahsuldorlikka bog`liq bo`ladi 6. Birlamchi mahsuldorlikka bog`liq bo`ladi.
A)1,2,3,4 B)2,4,5 C)3,4,6 D)1,2,4,6
33. Tropik o‘rmonda(1), tundrada (2), okeanda (3), cho‘lda
(4) 1 m2 maydonda yiliga mahsuldorlik necha gr quruq moddalarni tashkil etadi?
a-2200 g, b-3g,c-140g,d-125g
A)1-a,2-c,3-d,4-b B)1-b,2-a,3-c,4-d C) 1-a,2-d,3-c,4-b D) 1-d,2-c,3-a,4-b
34.Trofik darajalarda oziqning o‘zlashtirilganlik darajasi
nimaga bog`liq(1)va necha foizni(2)taskil qiladi?
A)1- oziq tarkibiga; b-17-25%
B)a- oziq tarkibiga va organizmning biologik xususiyatlariga b-17-25%
C) a- oziq tarkibiga va organizmning biologik
xususiyatlariga b- 12–75%
D) a- organizmning biologik xususiyatlariga b-12–75%
35. «10% qoidasi» (a) «1% qoidasi» (b)ga mos keluvchi to`g`ri javoblarni aniqlang.
1.Quyosh energiyasining 100% dan taxminan 1% i xlorofill
tomonidan o‘zlashtiriladi va organik molekulalar sintezida foydalaniladi 2.quyosh energiyasining 99% i qaytariladi, issiqlikka aylantiriladi yoki suv bug‘lanishiga sarflanadi.3 oziq zanjirining har bir trofik darajasida energiyaning 99% i yo‘qoladi.4.quyosh energiyasining organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi o‘rtacha 90% ni tashkil etadi.5. quyosh energiyasining organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi o‘rtacha 1% ni tashkil etadi 6. oziq zanjirining har bir trofik darajasida energiyaning 90% i yo‘qoladi 7. oziq zanjirining har bir trofik darajasida energiyaning 10% i keyingi darajaga o‘tadi 8. Amerikalik ekolog olim R. Lindeman ta`riflab bergan.
A)a-1,2,3,5 b-6,4,7,8 B)a-1,2,5 b-6,7,8 C)a-6,7,8 b-1,2,5 D)a-4,6,7,8 b-1,2,3,5
36.”Ekologik piramida qoidasi”(a) va «10% qoidasi» (b)ni
fanga kiritgan olimlarni aniqlang.
A)a- R. Lindeman,b-Zyuss
B)a- Ch. Elton,b- R. Lindeman,
C)a- Ch. Elton,b-A.Tensli
D)a-Zyuss ,b- A.Tensli
37.”Ekologik piramida”mos keluvchi to`g`ri javoblarni
aniqlang.
1. Oziq to‘rida bir oziq zanjirining bo‘g‘inlari boshqa
zanjirning tarkibiy qismi bo‘ladi.2. Amerikalik ekolog olim
R. Lindeman ta`riflab bergan.3. 1927-yil angliyalik ekolog olim Ch. Elton aniqlagan.4.Trofik darajadagi individlar soni yoki biomassasi, yoki undagi energiya miqdori bir xil kattalikdagi to‘g‘ri to‘rtburchaklar shaklida ifodalansa va ustma-ust qo‘yib chiqilsa, ekologik piramida hosil bo‘ladi. 5. Ekologik piramida asosini birinchi trofik daraja –konsumentlar tashkil etadi,6. Bir trofik darajadan keyingisiga o‘tgan sari individlar soni kamayadi.
A)1,2,3,4,6 B)3,4,6 C)1,2,5,6 D)2,3,5
38.Ekologik piramida asosini tashkil qiluvchi organizmlarni
aniqlang. 1.Nitella 2.chigirtka 3.temir bakteriyalari 4.Suv yong`og`i 5.Yelik 6.raffleziya7.kabarga 8.Kalina
A)1,6,8 B)2,3,5,6,7,8 C)1,4,8 D)1,3,4,8
39.Sonlar piramidasi(1), biomassa piramidasi(2), energiya piramidasi(3) ga mos keluvchi ta`riflarni juftlang.
a. har bir trofik darajada individlar sonini va biomassani aks ettiradi; b. har bir trofik darajadagi tirik moddaning umumiy quruq massasini aks ettiradi c. har bir trofik darajada individlar sonini aks ettiradi d. trofik darajalarda energiya oqimini aks ettiradi
A)1-a,2-b,3-d B)1-c,2-b,3-d C)1-a,2-b,3-c D)1-c,2-d,3-b
40.Sonlar piramidasiga xos bo`lgan (a) va xos bo`lmagan(b) javoblarni juftlang.
1. ekosistemadagi har bir trofik darajadagi individlar
umumiy soni ko‘rsatiladi.2. Unga binoan oziq zanjirining bir bo‘g‘inidan keyingisiga o‘tgan sari individlar soni kamayadi. 3. ekosistemaning har bir trofik darajalaridagi organizmlar biomassalarining nisbatini ko‘rsatadi. 4. Quruqlik ekosistemalarida produtsentlarning umumiy biomassasi oziq
zanjirining boshqa trofik darajalari biomassasidan ko‘p
5.O`rmon ekosistemalarning sonlar piramidasi teskari, ya’ni asosi ingichka, yuqori qismi keng bo‘ladi. 6. O‘z navbatida birinchi tartib konsumentlarining umumiy biomassasi ikkinchi tartib konsumentlarining umumiy biomassasidan ko‘p bo‘ladi.
A)a-1,2,6 b-3,4,5 B)a-3,4,6 b-1,2,5 C)a-3,4,5 b-1,2,6 D) a-1,2,5 b-3,4,6
41.Biomassa piramidasida qaysi holatda teskari piramida hosil bo‘ladi?
A) Agar organizmlar tanasining o‘lchamlari bir-biridan juda
katta farq qilmasa
B) Agar quyi trofik darajalardagi organizmlar tana
o‘lchamlari yuqori trofik darajadagi organizmlardan
kichik bo‘lsa
C) Agar yuqori trofik darajalardagi organizmlar tana
o‘lchamlari quyi trofik darajadagi organizmlardan kichik
bo‘lsa
D) Agar organizmlar tanasining o‘lchamlari bir-biridan
umuman farq qilmasa
42. Quruqlik ekosistemalarida ……ning umumiy biomassasi
oziq zanjirining boshqa trofik darajalari biomassasidan ko‘p bo`ladi.
A) produtsentlar B)1-tartib konsumentlar C) 2-tartib
konsumentlar D) 3-tartib konsumentlar 43.Qaysi
ekosistemalarda produtsentlar tana o‘lchami ancha kichik, hayot sikli qisqa, mahsuldorligi yuqori, lekin ularning umumiy biomassasi birinchi tartib konsumentlari biomassasidan har doim kam bo‘ladi?
A)O`tloq B)O`rmon C)Suv havzasi D)Tundra
44. Piramidaning qaysi xili ov mavsumida baliq yoki boshqa hayvonlarni salbiy oqibatlarsiz qancha miqdorda ovlash mumkinligini hisoblashga imkon beradi?
A)Sonlar piramidasi B)biomassa piramidasi
C)Energiya piramidasi D) Sonlar va biomassa piramidasi
45.”Energiya piramidasi”ga xos bo`lmagan xususiyatlarni aniqlang.
1. har bir trofik darajada oziq tarkibidagi energiya miqdorini aks ettiradi. 2. ov mavsumida baliq yoki boshqa hayvonlarni salbiy oqibatlarsiz qancha miqdorda ovlash mumkinligini hisoblashga imkon beradi 3.Ekologik piramidalar orasida energiya piramidalari ekosistemaning funksional holati haqida to‘liq ma’lumot beradi.4.organizmlar soni va biomassasi faqat ularda to‘plangan energiya miqdori bilan bog`liq 5. Energiya piramidasiga organizmlarning tana o‘lchamlari, ulardagi metabolizm jarayonlarining intensivligi ta’sir etadi 6. energiya piramidalari oziq zanjiri orqali
energiyaning o‘tish dinamikasini aks ettiradi.
A)1,3,6 B)2,4,5 C)1,2,5 D)3,4,6
46.Ekologik piramida qoidasiga binoan, quyi trofik
darajadan yuqori darajaga energiyaning 10% i o‘tishini
hisobga olsak, oziq zanjiridagi trofik darajalarning umumiy
soni nechtadan oshmaydi?
A)4 B)5 C)6 D)7
47. Ilonning biomassasi yoz davomida 0,2 kg ga ortgan bo‘lsa, «10% qoidasi»ga asoslanib umumiy biomassani(kg) hisoblang.: o‘tloq sebargasi → kapalak → baqa →ilon → ilonburgut.
A)222,2 B)222,22 C)22 D)220,2
48.Tabiiy (1) va Sun`iy(2) ekosistemalarni ajrating.
a-Dengiz b-agroekosistema c-urbanoekosistema d-ko`l e-kosmik ekosistema f-o`rmon
A)1-b,c,e 2-a,d,f B)1- a,d,f 2- b,c,e C)1-a,c,d 2-b,e,f D)1-b,e,f 2-a,c,d
49.Quruqlik ekosistemalarining Yer yuzida joylashuvini
qaysi abiotik omillar belgilaydi?
A)Harorat,yorug`lik B)Yorug`lik,Namlik
C)Harorat va yog`in miqdori D)Namlik,yog`in miqdori
50.Quyidagilardan biomlarni ajrating.
1.Kontinental shelflar 2-okeanlar 3- Arktika tundrasi 4- alp
tundrasi 5-Shimoliy ignabargli o`rmonlar 6.Sun`iy
archazorlar 7. dashtlar 8.Bog`lar
A)1,2,3,4,5 B)3,4,5 C)2,3,4,7,8 D)3,4,5,7
51.Tundra biomi uchun mos keluvchi to`g`ri javoblarni
aniqlang.
1.shimoliy yarimsharda taygadan shimolroqda joylashgan. 2.Tundra (iqlim) juda ham sovuq, o‘rtacha yillik harorat 3°C 3.Daraxtlar, sekin o‘suvchi lishayniklar, yo‘sinlar (sporali o‘simliklar), past bo‘yli butalar hukmronlik qiladi 4.Bir necha haftalik qisqa yoz davomida yerning muzdan erishi bir metrdan oshmaydi. 5.Yirik tuyoqli hayvonlardan – shimol bug‘usi uchraydi 6.qushlardan ukki va boyqush uchraydi.
A)1,2,3,4 B)1,4,5 C)2,3,4,6 D)2,4,5,6
52. Ignabargli o‘rmon (tayga) uchun mos keluvchi
javoblarni ajrating.
1.shimoliy yarimsharda tundradan shimolroqda
joylashgan.2. Yevrosiyoning shimoliy qismlari va Shimoliy
Amerikani o‘z ichiga oladi. 3.Qishi uzoq va sovuq,
yog‘ingarchilik miqdori ko‘p va asosan qor ko‘rinishida
bo‘ladi. 4.Daraxtlar uchramaydi 5.Doimiy yashil ignabargli
daraxtlar hukmronlik qiladi (pixta, kedr, qarag‘ay).6. Yirik tuyoqli hayvonlardan – shimol bug‘usi uchraydi7.yirik tuyoqli sutemizuvchi hayvonlar (los, kabarga) uchraydi 8.Qushlardan qutb boyqushi uchraydi
A)1,3,5,6 B)2,4,5,7 C)2,3,5,7 D)1,3,4,6,8
53.Ushbu xususiyatlar qaysi biom uchun mos keladi?
Mayda o‘simlikxo‘r sutemizuvchilar (qunduz, olmaxon),
yirtqich sutemizuvchilar (ayiq, silovsin, tulki, bo‘ri,
norka)dan iborat. Bu biomlarda botqoqliklar va ko‘llar
uchraydi.
A)Tundra B)tayga
C) Mo‘tadil iqlim mintaqasining keng bargli o‘rmonlari
D) Dasht
54.Mo‘tadil iqlim mintaqasining keng bargli o‘rmonlarida ignabargli daraxtlarda suvni kam bug`latish uchunqanday moslanish paydo bo`lgan?
A) barglarini to‘kadi B)Barg yuzasi kichraygan
C) barglari qalin mumdan iborat kutikula bilan
qoplangan.
D)Hech qanday moslanish mavjud emas
55. Dasht biomi uchun xos bo`lmagan xususiyatlarni
ajrating.
1. Yirik bargli daraxtlar (buk, lipa, eman, zarang, shumtol) ,
butalar va o‘tlar o‘sadi.2. Asosan o‘tlar, qisman buta va daraxtlar o‘sadi3. gepard, giyena itlari uchraydi 4. Hayvonot orasida sutemizuvchilardan los, ayiq, silovsin, tulki, bo‘ri uchraydi 5. Muzlagan tuproq orqali daraxtlar suvni o‘zlashtirishi qiyin bo‘ladi, suv bug‘latish natijasida yo‘qotilgan suv o‘rnini to‘ldira olmay qoladi, shu sababli ayrim daraxtlar barglarini to‘kadi 6. tuyoqli hayvonlardan bizon, antilopa, sayg‘oq, kenguru, jirafa, zebra, oq nosoroglar uchraydi.
A)1,4,3 B)2,4,6 C)1,3,5 D)1,4,5
56.Quyidagi ekosistemalarning qaysi birida hayvonlardan hasharotlar ko`p uchraydi?
A)Dasht B)O`rmon C)o`tloq D)Tundra
57.O`tloqlar qaysi hududlarni o`z ichiga oladi?
A)Adir va to`qaylarni
B) Pasttekisliklar, daryo qirg‘og‘idagi yerlarni
C)Tog`li hududlarni va cho`llarni
D)Pasttekisliklar,cho`llar va tog`li hududlarni
58.Tabiiy ekosistemalar nechta tipga bo`linadi?
A)2 B)3 C)4 D)6
59. Kserofitlar o‘t o‘simliklar, qisman butalar, efemerlar ko‘p uchraydigan biomni aniqlang.
A)Sahrolar B)tropik o`rmonlar B)tayga D)Dasht
60.Tropik o‘rmonlar uchun mos keluvchi javoblarni ajrating. 1.Turlar soni ko‘pligi bilan ajralib turadi. 2. Kserofitlar o‘t o‘simliklar, qisman butalar, efemerlar ko‘p uchraydi 3.harorat va yillik yog‘in miqdori yuqori darajada bo‘lgan, o‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishi uchun barcha sharoit yetarli bo‘lgan hududlarda (Janubiy Amerika shimoli, Markaziy Amerika, Shimoliy Afrika, Hind va Tinch okeanidagi orollar) uchratish mumkin.
4. O‘rtacha yillik yog‘in miqdori 200–250 mm. 5.O‘simlik turlari ham juda ko‘p,daraxtlar yarus bo‘ylab zich joylashgan.6. daraxtlarda o‘sadigan epifitlar, ildizi
tuproqlarda bo‘lib, o‘zi daraxtlarga chirmashib to ularning eng yuqori qismlariga yetib boruvchi lianalar ko‘p uchraydi. 7. tuyoqli hayvonlardan bizon, antilopa, sayg‘oq, kenguru, jirafa, zebra, oq nosoroglar uchraydi.
8.sutemizivchilar (maymunlar, yalqovlar)uchraydi.
A)1,3,5,7 B)2,4,6,8 C)1,3,5,6,8 D)3,4,5,6,7
61.Quyidagi biomlarni ularga xos bo`lgan xususiyatlar bilan juftlang.
a-Tayga b-Dasht c-o`tloq d-Sahro e-Tropik o`rmon f-
Mo`tadil iqlim mintaqasining keng bargli o`rmonlari
1.Yirtqichlardan bo`ri,sher,qoplon,gepard,giyena itlari
uchraydi.2.Bu biogeotsenozlarda asosan boshoqli va boshqa gulli o`simliklar o`sadi. 3.Hayvonlar orasida hasharotlar ko`p uchraydi.4.Doimiy yashil ignabargli daraxtlar hukmronlik qiladi(pixta,kedr,qarag`ay) 5.Yirik bargli daraxtlar buk,lipa,eman,zarang,shumtol o`sadi 6.Kserofit o`t o`simliklar ,qisman butalar efemerlar ko`p uchraydi 7.Daraxtlar yarus bo`ylab zich joylashgan,epifitlar va lianalar ko`p uchraydi.
A)a-1,b-3,c-2,d-6,e-7,f-5 B)a-4,b-1,c-2,3,d-6,e-7,f-5
C) a-1,b-3,c-2,d-5,e-6,f-4 D) a-4,b-1,c-2,d-5,e-7,f-6
62…….da yonma-yon o‘suvchi bir turga mansub
o‘simliklarni uchratish mushkul. Odatda bu
biogeotsenozlarda har xil turga mansub o‘simliklar yonma-
yon o‘sadi.Hozirgi kunda o‘rmon biogeotsenozlari keskin kamayib bormoqda. Bu esa o‘z navbatida biosferaga sezilarli ta’sir o‘tkazadi.
A) Tayga B) o`tloq C) Sahro D) Tropik o`rmon
63.Chuchuk suv ekosistemalaridagi cheklovchi omilni
aniqlang.
A)Haroratning pastligi B)Oziq yetishmasligi
C) Suv tarkibida erigan gazlar, kislorod va karbonat
angidridning miqdori o‘zgaruvchan
D)Suv tarkibidagi har xil zararli moddalarning ko`pligi
64.Chuchuk suvda yashaydigan organizmlar hayot
shakllariga ko‘ra qanday guruhlarga ajratiladi?
A)Produtsent,konsument,redutsent
B) bentos, plankton, nekton
C)Faol va nofaol
D)Qisqa kun,uzun kun,neytral
65.Barcha chuchuk suv havzalari tuzilishiga ko‘ra nechta va qanday guruhga bo‘linadi?
A) 3ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l, hovuzlar;2)
oqadigan suv havzalari – daryo, soy, buloqlar;
3)botqoqlar.
B) 3ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l,soylar;2) oqadigan suv havzalari – daryo, buloqlar; 3)botqoqlar
C) 2ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l, hovuzlar;2)
oqadigan suv havzalari – daryo, soy, buloqlar;
D) 3ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l, buloqlar
,soylar;2) oqadigan suv havzalari – daryo, hovuzlar
3)botqoqlar
66.Quyidagilarning qaysilari “dengiz ekosistemalari”ga
kiradi?
1.Daryolar 2. ochiq dengizlar (okean), 3.Ko`llar
4.kontinental shelflar,5. ko‘rfazlar,6.
bo‘g‘ozlar,7.botqoqliklar 8.daryolarning quyilish joylari
(limanlar)
A)1,3,5,7 B)2,4,5,6,8 C)1,2,3,5,6 D)2,4,6,7,8
67. Dengiz ekosistemalariga xos bo`lgan xususiyatlarni
ajrating.
1. Dengiz ekosistemalari Yer sharining 70% ini egallaydi.
2.Dengizlarning faqat yuza qismida hayot bor 3.Dengizlar va okeanlarda suvning doimiy aylanishi kuzatiladi, dengiz ekosistemalarida to‘lqinlar vujudga keladi.4. Dengiz suvining sho‘rlanish darajasi juda yuqori (40% gacha) 5. Dengizda yashovchi organizmlarda suv yo‘qotilishiga qarshi bir qancha moslanishlar vujudga kelgan.6. Dengizlarda plankton, nekton va bentos organizmlar yashaydi.
A)1,3,4,5 B)2,4,6 C)1,3,5,6 D)2,4,5,6
68.Tirik organizmlarning deyarli necha foizi tropik
o`rmonlarda yashaydi?
A)30% B)20% C)40% D)50%
69.Respublikamizning cho‘l ekotizimiga xos bo`lmagan
xususiyatlarni ajrating.
1. Cho‘l mintaqasi butun respublikamiz hududining 60% dan ko‘pini tashkil qiladi
2.dengiz sathidan 4000–5000 m gacha bo‘lgan balandlikda joylashgan. 3.Shimoliy-g‘arbiy hududlar cho‘l va chala cho‘llardan iborat 4.Biologik mahsuldorlikni cheklovchi omili sho`rlanishning yuqoriligi
hisoblanadi.5Yog‘ingarchilikning oylik miqdori 200 mm
dan oshmaydi 6. asosan yog‘ingarchilik qish-bahor faslida kuzatiladi.7. Harorat yozda +40+45°C ga yetadi .8. Cho‘l mintaqasida o‘simliklarning tarqalishi yillik yog‘in miqdoriga bog‘liq.
A)1,3,6,7,8 B)2,4,5 C)1,2,4,5 D)2,3,6,7,8
70.Cho‘l mintaqasida o‘simliklarning xilma-xilligini nima
belgilaydi?
A)Namlikning yuqori bo`lishi B)Yog`ingarchilik miqdori
C) tuprog‘ining xilma-xil bo‘lishi D)haroratning yuqori
bo`lishi o‘simliklarning xilma-xilligini belgilaydi.
71.Cho`l ekotizimini tuproq strukturasiga ko‘ra unda
o`sadigan o`simliklar bilan juftlang.
a- sho‘rxok tuproqli cho‘llar b-qum tuproqli cho‘llar c-gipsli cho‘llar
1.seret baliqko‘z,2. saksovul 3. qizil sho‘ra,4. qora
boyalich5. sarsazan 6. sag‘an 7. qumtariq 8. buyurg‘un 9. juzg‘un 10. shuvoq 11. silen 12. iloq
A)a-1,3,5 b-2,6,7,9,11,12 c-4,8,10
B) a- 2,6,7,9,11,12 b-1,3,5c-4,8,10
C) a- 1,3,5,7 b-2,3,4,6,8 c-9,10,12
D)a-1,3,5 b-2,6,7,9,11 c-4,8,10,12
72.Cho‘l hayvonlarining suvsizlikka moslashish
mexanizmlarini aniqlang.
1.Cho‘lda yashovchi sudralib yuruvchilar, mayda
kemiruvchilar suvsizlikka fiziologik va etologik jihatdan
moslashgan.2. Bu hayvonlar ichimlik suviga unchalik
muhtoj emas, chunki ular organizmida iste’mol qilingan oziqning parchalanishi natijasida metabolik suv hosil bo‘ladi. 3.Ular siydigining konsentratsiyasi juda pastligi uchun organizmdan suv kam ajraladi. 4.Tuyoqli hayvonlar suvsiz joydan suvli joyga migratsiya qiladi 5.Umurtqasiz hayvonlarning asosiy qismini hasharotlar tashkil qiladi va hayvonlarning ko‘pchiligi kunduzgi hayvonlar hisoblanadi. 6.Moddalar almashinuvi sust kechadi.
A)1,2,3.5 B)3,5,6 C)1,2,4,6 D)1,2,4
73.Cho‘llarda asosiy sutemizuvchilarni ajrating.
1.qo‘shoyoqlar 2.qilquyruq 3. barxan mushugi,4.oqquyruq 5. jayron, 6.olaqo‘zon,7.qizilquyruq 8. xo‘jasavdogar
A)1,3,4,5,6 B) 1,2,3,5.8 C)1,3,4,5,6,8 D)2,3,6,7
74. Cho‘llarda asosiy yirtqich sutemizuvchilarni ajrating.
1.qo‘shoyoqlar 2. tasqara 3. barxan mushugi,4.oqquyruq 5. jayron, 6.olaqo‘zon,7. tulki 8. xo‘jasavdogar
A)1,3,4 B) 1,2,3,5.8 C)3,6,7 D)2,3,6,7
75. Cho‘llarda asosiy tuyoqli sutemizuvchilarni ajrating.
1.qo‘shoyoqlar 2. tasqara 3. barxan mushugi,4.oqquyruq 5. jayron, 6.olaqo‘zon,7. tulki 8. xo‘jasavdogar
A)1,3,4 B) 4,5,8 C)4,5 D)2,3,6,7
76.To‘qaylar uchun mos keluvchi to`g`ri javobni aniqlang.
A)Dengiz sathidan 400-500m balandlikda joylashgan.
B) daryo bo‘ylaridagi sernam yerlarda joylashgan
daraxt, buta va o‘tlardan tashkil topgan
chakalakzorlardan iborat.
C) Bu ekotizimda butalardan qamish, ro‘vak, shirinmiya, qo‘g‘a, yantoq keng tarqalgan;
D) O‘zbekiston hududining dengiz sathidan 500–1200 m gacha bo‘lgan joylardir
77.Respublikamiz to`qaylari uchun xos bo`lmagan
xususiyatlarni ajrating.
1.To‘qaylar quruqlik bilan chambarchas bog‘langan.
2.O‘zbekistondagi eng katta to‘qaylar Sirdaryo bilan
Amudaryo bo‘ylarida joylashgan. 3.To‘qaylarda o‘tlardan qamish, ro‘vak, shirinmiya, qo‘g‘a, yantoq keng tarqalgan; 4.butalardan turang‘il, yulg‘un, tol, jiyda uchraydi 5. To‘qaylar daryo sohillarini (qirg‘oqni) yemirilishiga sabab bo`ladi 6.cho‘llarning quruq havosini ma’lum darajada yumshatadi va uni kislorod bilan boyitadi
A)2,3,6 B)1,4,5 C)1,3,5 D)2,3,6
78.To‘qay sutemizuvchilarini ajrating.
1.qo‘shoyoqlar 2.to‘ng‘iz,3. to‘qay mushugi,4. bo‘rsiq,5.
barxan mushugi6.oqquyruq
A)1,2,3 B)2,3,4 C)1,3,5 D)2,4,6.
79.Adirlar(a) Tog`o`rmonlari(b)uchun xos bo`lgan
xususiyatlarni juftlang.
1. O‘zbekiston hududining dengiz sathidan 500–1200 m gacha bo‘lgan joylardir 2. Dengiz sathidan 1200 –1600 metrdan 2700 –2800 metrgacha balandlikda joylashgan 3.tuprog‘i cho‘lga nisbatan unumdor, o‘simliklarning vegetatsiya davri birmuncha uzoq davom etadi.4. yong‘oq, olma, tog‘olcha, do‘lana, bodom, qatrong‘i, nok, archa, terak, qayin, kamxastak kabi daraxtlar 5. na’matak, uchqat,zirk, tobulg‘i, irg‘ay kabi butalar o‘sadi 6.Bu mintaqada madaniy ekinlar sun’iy sug‘oriladi yoki lalmi ekinlar ekiladi.
7.Bu mintaqa o‘simliklarining ko‘pchiligi chim hosil qilib
o‘sadi.8.Qushlardan burgut, yapaloqqush, tasqara, kaklik, zarg‘aldoq kabilar yashaydi
A)a-1,3,5,7 b-2,4,6,8 B)a-1,3,6,7 b-2,4,5,8 C)a-2,4,5,8 b-1,2,6,7 D)a-1,2,5 b-2,3,5
80. Produtsentning biomassasi – 700000 kg, qarchig‘ayning biomassasi – 7 kg. Qarchig‘ay qaysi tartib konsument bo‘la oladi?
A)2 B)3 C)4 D)5
81.O‘simlik – quyon – tulkidan iborat oziq zanjirida o‘simlik biomassasi 100 t. Agar bir tulkining massasi 10 kg bo‘lsa, tulkilar populatsiyasidagi individlar sonini aniqlang.
A)10 B)20 C)100 D)1000
82. 2- va 4-tartib konsumentlarining umumiy biomassasi
1010 kg. 1-tartib konsumentlarning umumiy biomassasini
aniqlang.
A)10000Kg B)100000kg C)11000 D)110000
83. Ekologik piramida qoidasidan foydalanib, dengiz
ekosistemasida vazni 300 kg keladigan bitta tulen uchun
oziq zanjirida qancha fitoplankton(1), mayda baliq(2),
yirtqich baliq (3) kg kerak bo‘lishini aniqlang.
A)1-30000; 2-3000;3-300
B)1-300000 ;2-30000 ;3-3000
C)1-30000 ;2-300000 ;3-3000
D)1-3000;2-30000;3-300000
84.Oziq zanjiri fitoplankton – baliqlar – baliqchi qushdan
iborat. Baliqchi qushning massasi 1 kg (quruq moddaning
ulushi 40%)ga teng. Bir yil davomida 2000 kg fitoplankton
quruq massasi hosil bo‘ladigan dengizda nechta baliqchi
qush oziqlanishi mumkin?
A)20 B)200 C)50 D)40
85. Oziq zanjiri o‘simlik – juft tuyoqli hayvon – bo‘ridan
iborat. Ekologik piramida qoidasidan foydalanib, bo‘ri
oziqlanishi mumkin bo‘lgan biogeotsenozning maydonini
(m2) aniqlang. O‘simliklar biomassasi 2000 g/m2 ga teng,
organizmlar tanasi massasi ulushining 70% ini suv tashkil
etadi (bo‘rining vazni 55 kg).
A)200M2B)850M2C)825M2 D)2750M2
86.Ko‘rshapalakning yangi tug‘ilgan ikkita bolasining har
biri 1 g massaga ega. Bir oy davomida onasi ularni sut bilan boqdi, natijada ularning vazni 4,5 g ga yetdi. Shu vaqt ichida ona ko‘rshapalak qancha hasharotlarni tutib yeydi?
A)7000gr B)700gr C)450gr D)4500gr
87.Ko‘rshapalakning yangi tug‘ilgan ikkita bolasining har
biri 1 g massaga ega. Bir oy davomida onasi ularni sut bilan boqdi, natijada ularning vazni 4,5 g ga yetdi. Shu vaqt ichida ona ko‘rshapalak hasharotlarni tutib yedi. Shu hasharotlar oziqlanadigan o‘simliklarning massasini aniqlang.
A)7000gr B)700gr C)450gr D)4500gr
88.2- va 4-tartib konsumentlarining umumiy biomassasi
1010 kg. 2-tartib konsumentlarning umumiy biomassasini
aniqlang.
A)10000Kg B)1000kg C)11000 D)110000
89.Tog`dagi muhofazaga molik o`simlik turlarini aniqlang.
1.Bo`znoch 2.lola 3.bo`yimadaron4.shirach 5.kovrak 6.zirk
A)1,3,5 B)2,3,4,5 C)2,4,5 D)1,2,5,6
90. Tog`dagi muhofazaga molik o`simlik turlari qanday
hayotiy shaklga ega?
A)bir va ko`p yillik o`t B)2yillik va ko`p yillik o`t C)buta va ko`p yillik o`t D)Ko`p yillik o`t
91.Tog` o`rmonlaridagi butalarni ajrating.
1.lola 2.na’matak, 3.uchqat, 4.shirach 5.zirk, 6.kovrak
7.tobulg‘i, 8. irg‘ay
A)1,4,7,8 B)2,3,4,5 C)2,3,5,7,8 D)2,3,4,5,7
92.Cho`lga xos bo`lgan qaysi hayvonlar adirning quyi
qismida ham yashaydi?
1. oqquyruq, 2.jayron 3. kaltakesak 4. sariq ilon 5. malla yumronqoziq 6. boltayutar
A)1,2,6 B)1,3,4 C)2,3,4 D)3,4,5
92.Quyidagi qushlar dengiz sathidan qancha balandlikda joylashgan ekosistemada tarqalgan?
burgut, miqqiy, qirg‘iy, boltayutar, ilonburgut, ukki,
boyo‘g‘li, bedana, kaklik, so‘fito‘rg‘ay
A)O‘zbekiston hududining dengiz sathidan 500–1200 m
gacha bo‘lgan joylarida
B) Dengiz sathidan 1200 –1600 metrdan 2700 –2800
metrgacha balandlikda
C) Dengiz sathidan 1200 –1600 metr balandda
D) Dengiz sathidan 400-500m balandlikda
93.Adirning tuyoqli sutemizuvchilarini aniqlang.
A) sichqon, kalamush, yumronqoziq
B) oqquyruq, jayron
C)Xongul,tovushqon
C)Kabarga,yelik
94.Tog‘ o‘rmonlarida tarqalgan yirtqich sutemizuvchlarni
aniqlang.
1.o‘rmon sichqoni,2. tog‘ suvsari,3. qunduz,4. o‘rmon
olmaxoni, 5.qo‘ng‘ir ayiq,6. chipor sirtlon, 7. yovvoyi qo‘y
8. to‘ng‘iz
A)1,4,5,7 B)2,3,4,5,6 C)1,3,5,6,8 D)2,3,5,6
95.Tog‘ o‘rmonlarida tarqalgan mushuksimonlar oilasi
vakillarini aniqlang.
1.silovsin,2. tog‘ suvsari,3. qunduz,4. qoplon 5.qo‘ng‘ir
ayiq,6. chipor sirtlon, 7. tulki 8. to‘ng‘iz
A)1,4,5,7 B)1,4 C)1,4,6 D)3,4,6
96.”Zarg`aldoq”hayvonlarning qaysi sinfiga mansub va
qaysi mintaqada tarqalgan?
A)Baliqlar,To`qay B)Sudralib yuruvchilar ,cho`l
C)Qushlar,Adir D)Qushlar, tog` o`rmon
97.Yaylov o`simliklari uchun xos bo`lgan xususiyatni
ajrating.
A)Uzun va keng yuzali ildiz tizimi hosil qiladi.
B)Tuproqda chim hosil qiladi
C)Soyada o`sishga moslashgan
D) Yer bag‘irlab o‘sishga moslashgan
98.Respublikamiz hududidagi dengiz sathidan 2700 –2800 m va undan balandda joylashgan mintaqa uchun xos bo`lgan xususiyatlarni ajrating.
1.Bu mintaqa o`simliklarining vegetatsiya davri bir muncha
uzoq davom etadi 2.Havosi nihoyatda sovuq, doim kuchli
shamol esadi. 3.Daryo suvlari bilan chambarchas bog`langan 4.Bu yerda o‘sadigan daraxt va butalar past bo‘yli bo‘ladi.5.o`simliklari yer bag‘irlab o‘sishga moslashgan 6.Tuprog`i cho`lga nisbatan birmuncha unumdor.
A)1,3,4,5 B)2,4,5 C)1,4,6 D)2,4,6
99.Yaylovda yostiq hosil qilib o‘sadigan o‘simliklarni
ajrating.
A)irg‘ay, na’matak B) sanchiqo‘t, yunona
C) kirpio‘t,zirako‘t D) sug‘uro‘t, betaga
100.Yaylov mintaqasida tarqalgan yirtqich
sutemizuvchilarni aniqlang.
1.qo‘ng‘ir ayiq,2- ilvirs, 3-tog‘ takasi,4- arxar,5- muflon,6- qoplon,7- bo‘ri;8-bo`rsiq
A)1,2,6,7,8 B)2,3,4,5 C)1,2,6,7 D)2,6,7,8
11-sinf test
1. Tabiiy (a) va sun’iy (b) ekosistemarni aniqlang.
1) suv omborlari 2) oq saksovullarning rivojlanishi 3)
ignabargli o’rmonlar 4) dam olish oromgohi 5)
o’tloqlarda sanoat korxonalari qurilishi 6) limanlar
A) a-1,3,5 b-2,6 B) a-2,3; b-4,5 C) a-2,6; b-3,5 D) a-
1,6; b-4,5,6
2. Ekosistemalar nimasiga ko’ra tabiiy va sun’iy
xillarga ajratiladi?
A) tuzilishiga ko’ra B) joylashishiga ko’ra C) tabiat bilan bog’liqligiga ko’ra D) kelib chiqishiga ko’ra
3. Quruqlik ekosistemalari uchun xos bo’lgan
xususiyatlarni aniqlang.
1) kam hududlarni egallagan 2) yer sharining 70 % ni
egallagan 3) uning tarkibiga limanlar kiradi 4)
gazlarning miqdori o’zgaruvchanligi cheklovchi omil
hisoblanadi 5) namlik cheklovchi omil hisoblanadi 6)
uning tarkibiga biomlar kiradi 7) yer yuzidagi barcha
tirik organizmlar uchun zarur 8) suvning doimiy
aylanishi kuzatiladi 9) harorati doimiy ravishda
o’zgarib turadi
A) 1,4,7 B) 2,3,8 C) 5,6,9 D) 2,5,7
4. Chuchuk suv ekosistemalari uchun xos bo’lgan
xususiyatlarni aniqlang.
1) kam hududlarni egallagan 2) yer sharining 70 % ni
egallagan 3) uning tarkibiga limanlar kiradi 4)
gazlarning miqdori o’zgaruvchanligi cheklovchi omil
hisoblanadi 5) namlik cheklovchi omil hisoblanadi 6)
uning tarkibiga biomlar kiradi 7) yer yuzidagi barcha
tirik organizmlar uchun zarur 8) suvning doimiy
aylanishi kuzatiladi 9) harorati doimiy ravishda
o’zgarib turadi
A) 1,4,7 B) 2,3,8 C) 5,6,9 D) 2,5,7
5. Dengiz ekosistemalari uchun xos bo’lgan
xususiyatlarni aniqlang.
1) kam hududlarni egallagan 2) yer sharining 70 % ni
egallagan 3) uning tarkibiga limanlar kiradi 4)
gazlarning miqdori o’zgaruvchanligi cheklovchi omil
hisoblanadi 5) namlik cheklovchi omil hisoblanadi 6)
uning tarkibiga biomlar kiradi 7) yer yuzidagi barcha
tirik organizmlar uchun zarur 8) suvning doimiy
aylanishi kuzatiladi 9) harorati doimiy ravishda
o’zgarib turadi
A) 1,4,7 B) 2,3,8 C) 5,6,9 D) 2,5,7
6. Faqat quruqlikda mavjud bo’lgan ekosistemalar
yig’indisining qanday turlari bor?
1) tropik o’rmonlar 2) chuchuk suv 3) alp tundrasi 4)
sahrolar 5) dengiz 6) limanlar 7) continental shelflar 8)
dashtlar 9) ko’rfazlar 10) tayga
A) 1,3,5,7 B) 2,4,8,9 C) 1,4,9,10 D) 1,2,3,4
7. Tayga biomi uchun xos bo’lgan o’simliklar (a) va
hayvonlar (b) ni toping.
1-qunduz 2-qarag’ay 3-kedr 4-cladoniya 6-funariya 7-
eman 8-norka 9-qulon 10-qandim 11-silovsin 12-qutb
boyqushi 13-los 14-efemerlar 15-lipa 16-bo’ri
A) a-2,3; b-1,8,13 B) a-4,5; b-12 C) a-7,15; b-11,13
D)a-10, b-9,16
8. Tundra biomi uchun xos bo’lgan o’simliklar (a) va
hayvonlar (b) ni toping.
1-qunduz 2-qarag’ay 3-kedr 4-cladoniya 6-funariya 7-
eman 8-norka 9-qulon 10-qandim 11-silovsin 12-qutb
boyqushi 13-los 14-efemerlar 15-lipa 16-bo’ri
A) a-2,3; b-1,8,13 B) a-4,5; b-12 C) a-7,15; b-11,13
D)a-10, b-9,16
9. Sahro biomi uchun xos bo’lgan o’simliklar (a) va
hayvonlar (b) ni toping.
1-qunduz 2-qarag’ay 3-kedr 4-cladoniya 6-funariya 7-
eman 8-norka 9-qulon 10-qandim 11-silovsin 12-qutb
boyqushi 13-los 14-efemerlar 15-lipa 16-bo’ri
A) a-2,3; b-1,8,13 B) a-4,5; b-12 C) a-7,15; b-11,13 D)a-10, b-9,16
10. Mo’tadil iqlimli o’rmon biomi uchun xos bo’lgan
o’simliklar (a) va hayvonlar (b) ni toping.
1-qunduz 2-qarag’ay 3-kedr 4-cladoniya 6-funariya 7-
eman 8-norka 9-qulon 10-qandim 11-silovsin 12-qutb
boyqushi 13-los 14-efemerlar 15-lipa 16-bo’ri
A) a-2,3; b-1,8,13 B) a-4,5; b-12 C) a-7,15; b-11,13 D)a-10, b-9,16
11. Tundra uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.
1) qishki harorat 0 ° C dan past 2) asosan o’tlar, qisman
daraxt va butalar o’sadi 3) hayvonlardan oq nosorog,
bizonlar uchraydi 4) yevroosiyoning shimoliy qismlari
va Shimoliy Amerikani o’z ichiga oladi 5) yillik harorat
0 ° C dan past 6) daraxtlar umuman uchramaydi 7)
o’simliklardan buk, lipa, emanlar uchraydi 8)
hayvonlarida qishki uyqu, migratsiya holatlari uchraydi
9) qishi uzoq va sovuq, yog’ingarchilik ko’p 10)
botqoqliklar va ko’llar uchraydi 11) sporali o’simliklar,
lishayniklar tarqalgan
A) 1,2,3 B) 4,10,9 C) 5,6,11 D) 1,7,8
12. Igna bargli o’rmon uchun xos bo’lgan
xususiyatlarni toping.
1) qishki harorat 0 ° C dan past 2) asosan o’tlar, qisman
daraxt va butalar o’sadi 3) hayvonlardan oq nosorog,
bizonlar uchraydi 4) yevroosiyoning shimoliy qismlari
va Shimoliy Amerikani o’z ichiga oladi 5) yillik harorat
0 ° C dan past 6) daraxtlar umuman uchramaydi 7)
o’simliklardan buk, lipa, emanlar uchraydi 8)
hayvonlarida qishki uyqu, migratsiya holatlari uchraydi
9) qishi uzoq va sovuq, yog’ingarchilik ko’p 10)
botqoqliklar va ko’llar uchraydi 11) sporali o’simliklar,
lishayniklar tarqalgan
A) 1,2,3 B) 4,10,9 C) 5,6,11 D) 1,7,8
13. Mo’tadil iqlim mintaqasining keng bargli
o’rmonlari uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.
1) qishki harorat 0 ° C dan past 2) asosan o’tlar, qisman
daraxt va butalar o’sadi 3) hayvonlardan oq nosorog,
bizonlar uchraydi 4) yevroosiyoning shimoliy qismlari
va Shimoliy Amerikani o’z ichiga oladi 5) yillik harorat
0 ° C dan past 6) daraxtlar umuman uchramaydi 7)
o’simliklardan buk, lipa, emanlar uchraydi 8)hayvonlarida qishki uyqu, migratsiya holatlari uchraydi
9) qishi uzoq va sovuq, yog’ingarchilik ko’p 10)
botqoqliklar va ko’llar uchraydi 11) sporali o’simliklar,
lishayniklar tarqalgan
A) 1,2,3 B) 4,10,9 C) 5,6,11 D) 1,7,8
14. dasht biomi uchun xos bo’lgan xususiyatlarni
toping.
1) qishki harorat 0 ° C dan past 2) asosan o’tlar, qisman
daraxt va butalar o’sadi 3) hayvonlardan oq nosorog,
bizonlar uchraydi 4) yevroosiyoning shimoliy qismlari
va Shimoliy Amerikani o’z ichiga oladi 5) yillik harorat
0 ° C dan past 6) daraxtlar umuman uchramaydi 7)
o’simliklardan buk, lipa, emanlar uchraydi 8)
hayvonlarida qishki uyqu, migratsiya holatlari uchraydi
9) qishi uzoq va sovuq, yog’ingarchilik ko’p 10)
botqoqliklar va ko’llar uchraydi 11) sporali o’simliklar,
lishayniklar tarqalgan
A) 1,2,3 B) 4,10,9 C) 5,6,11 D) 1,7,8
15. O’tloqlar uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.
1) turlar soni ko’pligi bilan ajralib turadi 2) o’simliklari
asosan o’tlardan iborat 3) daraxtlari yarus bo’ylab zich
joylashgan 4) efemerlar ko’p uchraydi 5) kunlari juda
issiq, tunlari esa sovuq 6) epifitlar va lianalar ko’p
uchraydi 7) o’simliklari yetarli darajada namlikni talab
qiladi 8) asosan boshoqli va gulli o’simliklar o’sadi 9)
hayvonlarining ko’pchiligi tunda faollashadi 10)
sutemizuvchilardan maymunlar va yalqovlar uchraydi
11) kemiruvchilardan tovushqon va yumronqoziqlar
uchraydi 12) hayvonlar orasida hasharotlar ko’p
uchraydi
A) 1,3,6,10 B) 2,7,8,12 C) 3,5,9,10 D) 4,5,9,11
16. Sahrolar uchun xos bo’lgan xususiyatlarni toping.
1) turlar soni ko’pligi bilan ajralib turadi 2) o’simliklari
asosan o’tlardan iborat 3) daraxtlari yarus bo’ylab zich
joylashgan 4) efemerlar ko’p uchraydi 5) kunlari juda
issiq, tunlari esa sovuq 6) epifitlar va lianalar ko’p
uchraydi 7) o’simliklari yetarli darajada namlikni talab
qiladi 8) asosan boshoqli va gulli o’simliklar o’sadi 9)
hayvonlarining ko’pchiligi tunda faollashadi 10)
sutemizuvchilardan maymunlar va yalqovlar uchraydi
11) kemiruvchilardan tovushqon va yumronqoziqlar
uchraydi 12) hayvonlar orasida hasharotlar ko’p
uchraydi
A) 1,3,6,10 B) 2,7,8,12 C) 3,5,9,10 D) 4,5,9,11
17. Tropik o’rmonlar uchun xos bo’lgan xususiyatlarni
toping.
1) turlar soni ko’pligi bilan ajralib turadi 2) o’simliklari
asosan o’tlardan iborat 3) daraxtlari yarus bo’ylab zich
joylashgan 4) efemerlar ko’p uchraydi 5) kunlari juda
issiq, tunlari esa sovuq 6) epifitlar va lianalar ko’p
uchraydi 7) o’simliklari yetarli darajada namlikni talab
qiladi 8) asosan boshoqli va gulli o’simliklar o’sadi 9)
hayvonlarining ko’pchiligi tunda faollashadi 10)
sutemizuvchilardan maymunlar va yalqovlar uchraydi
11) kemiruvchilardan tovushqon va yumronqoziqlar
uchraydi 12) hayvonlar orasida hasharotlar ko’p
uchraydi
A) 1,3,6,10 B) 2,7,8,12 C) 3,5,9,10 D) 4,5,9,11
18. Epifitlar (a) va lianalar (b) uchun xos bo’lgan
xususiyatni toping.
A) a-suvsizlikka chidamli, kserofit o’simlik; b-tropik
o’rmonlarda ko’plab uchraydi B) a-ildizi tuproqda, o’zi
esa daraxtga chirmashib o’sadi; b-ildizi tuproqqa yetib
bormaydi, daraxtda o’sadi C) a- ildizi tuproqqa yetib
bormaydi, daraxtda o’sadi; b-ildizi tuproqda, o’zi esa
daraxtga chirmashib o’sadi D) a-ildizi bo’lmaydigan
parazit o’simlik; b-boshqa o’simlik shirasi bilan
oziqlanadi
19. Chuchuk suv ekosistemasi uchun cheklovchi omil
nima? A) suvning sho’rlanish darajasi B) suv tarkibida erigan gazlar, kislorod, karbonat
angidridning miqdori o’zgaruvchanligi C) suv
tarkibida erigan gazlar, kislorod, karbonat angidridning
miqdori juda kamligi D) boshqa ekosistemalarga
nisbatan kam hududni egallaganligi
20. Tirik organizmlarning deyarli 50 %i uchraydigan
ekosistemani aniqlang.
A) tropik o’rmonlar B) tayga C) chuchuk suv D) keng bargli o’rmon
21. Cho’l ekotizimi uchun quyidagilarning qay biri
xos?
1) respublikamiz hududining 60 % dan ko’proq qismini
tashkil qiladi 2) daraxt, buta va o’tlardan tashkil topgan
chakalakzorlardan iborat 3) fizik-geografik sharoiti va
landshafti juda xilma-xil 4) sun’iy sug’oriladigan va
lalmi ekinlar ekiladi 5) o’simliklarining ko’pchiligi
chim hosil qilib o’sadi 6) muhofazaga molik turlari
ko’p 7) havosi nihoyatda sovuq, doim kuchli shamol
esadi 8) o’tlardan qamish, ro’vak, qo’g’a keng
tarqalgan 9) sutemizuvchilardan barxan mushugi,
olaqo’zan, tulki uchraydi 10) butalardan irg’ay, uchqat,
tobulg’I kabilar uchraydi 11) dengiz sathidan 2700-
2800 metrgacha balandlikda uchraydi
A) 4,5 B) 1,3,9 C) 6,10 D) 2,8,11
22. Adir ekotizimi uchun quyidagilarning qay biri xos?
1) respublikamiz hududining 60 % dan ko’proq qismini
tashkil qiladi 2) daraxt, buta va o’tlardan tashkil topgan
chakalakzorlardan iborat 3) fizik-geografik sharoiti va
landshafti juda xilma-xil 4) sun’iy sug’oriladigan va
lalmi ekinlar ekiladi 5) o’simliklarining ko’pchiligi
chim hosil qilib o’sadi 6) muhofazaga molik turlari
ko’p 7) havosi nihoyatda sovuq, doim kuchli shamol
esadi 8) o’tlardan qamish, ro’vak, qo’g’a keng
tarqalgan 9) sutemizuvchilardan barxan mushugi,
olaqo’zan, tulki uchraydi 10) butalardan irg’ay, uchqat,
tobulg’I kabilar uchraydi 11) dengiz sathidan 2700-
2800 metrgacha balandlikda uchraydi
A) 4,5 B) 1,3,9 C) 6,10 D) 2,8,11
23. Tog’ o’rmonlari uchun quyidagilarning qay biri
xos?
1) respublikamiz hududining 60 % dan ko’proq qismini
tashkil qiladi 2) daraxt, buta va o’tlardan tashkil topgan
chakalakzorlardan iborat 3) fizik-geografik sharoiti va
landshafti juda xilma-xil 4) sun’iy sug’oriladigan va
lalmi ekinlar ekiladi 5) o’simliklarining ko’pchiligi
chim hosil qilib o’sadi 6) muhofazaga molik turlari
ko’p 7) havosi nihoyatda sovuq, doim kuchli shamol
esadi 8) o’tlardan qamish, ro’vak, qo’g’a keng
tarqalgan 9) sutemizuvchilardan barxan mushugi,
olaqo’zan, tulki uchraydi 10) butalardan irg’ay, uchqat,
tobulg’I kabilar uchraydi 11) dengiz sathidan 2700-
2800 metrgacha balandlikda uchraydi

A) 4,5 B) 1,3,9 C) 6,10 D) 2,8,11

24. Yaylovlar uchun quyidagilarning qay biri xos?
1) respublikamiz hududining 60 % dan ko’proq qismini
tashkil qiladi 2) daraxt, buta va o’tlardan tashkil topgan
chakalakzorlardan iborat 3) fizik-geografik sharoiti va
landshafti juda xilma-xil 4) sun’iy sug’oriladigan va
lalmi ekinlar ekiladi 5) o’simliklarining ko’pchiligi
chim hosil qilib o’sadi 6) muhofazaga molik turlari
ko’p 7) havosi nihoyatda sovuq, doim kuchli shamol
esadi 8) o’tlardan qamish, ro’vak, qo’g’a keng
tarqalgan 9) sutemizuvchilardan barxan mushugi,
olaqo’zan, tulki uchraydi 10) butalardan irg’ay, uchqat,
tobulg’I kabilar uchraydi 11) dengiz sathidan 2700-
2800 metrgacha balandlikda uchraydi
A) 4,5 B) 1,3,9 C) 6,10 D) 11,7
25. To’qaylar uchun quyidagilarning qay biri xos?
1) respublikamiz hududining 60 % dan ko’proq qismini
tashkil qiladi 2) daraxt, buta va o’tlardan tashkil topgan
chakalakzorlardan iborat 3) fizik-geografik sharoiti va
landshafti juda xilma-xil 4) sun’iy sug’oriladigan va
lalmi ekinlar ekiladi 5) o’simliklarining ko’pchiligi
chim hosil qilib o’sadi 6) muhofazaga molik turlari
ko’p 7) havosi nihoyatda sovuq, doim kuchli shamol
esadi 8) o’tlardan qamish, ro’vak, qo’g’a keng
tarqalgan 9) sutemizuvchilardan barxan mushugi,
olaqo’zan, tulki uchraydi 10) butalardan irg’ay, uchqat,
tobulg’I kabilar uchraydi 11) dengiz sathidan 2700-
2800 metrgacha balandlikda uchraydi
A) 4,5 B) 1,3,9 C) 6,10 D) 2,8
26. Oqquyruqning yuragi uchun tegishli bo’lmagan
javobni toping.
A) chap qorincha sistolasi paytida yarimoysimon
klapan yopiq bo’ladi B) o’ng qorincha diastolasi
paytida uch tavaqali klapan ochiq bo’ladi C) ikki
tavaqali klapan ochiq bo’lganda chap qorincha diastola
holatida bo’ladi D) to’g’ri javob yo’q
27. Quyidagi o’simliklarning qaysi hayotiy shaklga
mansubligini aniqlang.
1) qo’g’a 2) yulg’un 3) kamxastak 4) tobulg’I 5) ro’vak
6) toron 7) qatrong’I 8-kovrak
a-daraxt; b-buta; c-yarim buta d-ko’p yillik o’t
A) a-3,4; b-2,5; c-6; d-8 B) a-3,7; b-2,4; d-1,5,8
C) a-1,7; b-2; c-4; d-6,8 D) a-2,7; b-3; d-5,8
28. Quyida shiraga boy o’simliklar (a), yostiq hosil
qilib o’sadigan o’simliklar (b), gipsli cho’llarda
o’sadigan o’simliklar (c), chim hosil qiladigan
o’simliklar (d) ni toping. 1-kirpio’t, 2-shuvoq, 3-
buyurg’un, 4-qo’ziquloq, 5-kakra, 6-sarsazan, 7-qizil
sho’ra, 8-zirako’t, 9-sag’an
A) a-6,9; b-1,8; c-3,2; d-4,7 B) a-6,7; b-1,8; c-2,3; d-
4,5
C) a-1,8; b-2,3; c-4,5; d-8,9 D) a-7,9; b-2,3; c-1,8; d-
6,4
29. Organizmida iste’mol qilingan oziqning
parchalanishi natijasida metabolik suv hosil bo’ladigan
organizmlarni aniqlang.
A) bo’rsiq, tovushqon B) ilonburgut, echkemar C) yovvoyi qo’y, to’ng’iz D) oqquyruq, olaqo’zan
30. Boltayutar qaysi mintaqada uchraydi va qaysi sinf
vakili? A) tog’ mintaqasida; sutemizuvchilar B)
yaylov mintaqasida; qushlar C) tog’ mintaqasida;
qushlar D) yaylov mintaqasida; sudralib yuruvchilar
31. To’qaylarda uchraydigan yog’ochligi yumshoq (a)
va yog’ochligi qattiq (b) o’simliklarni aniqlang.
A) a-tol; b-turang’il B) a-jiyda; b-yulg’un C) a-terak; b-
saksovul D) a-tol; b-qora boyalich
32. Faqat cho’l mintaqasida tarqalgan qushlarni toping.
1) to’rg’ay; 2) yo’rg’a tuvaloq; 3) ilonburgut 4) tasqara
5) ukki 6) boyo’g’li 7) so’fito’rg’ay 8) tentakqush 9)
xo’jasavdogar 10) qirg’ovul
A) 1,2,7,8,9 B) 1,2,4,6,7,8,9 C)1,3,7,9 D) 3,5,8,9,10
33. To’qaylarning ahamiyati to’g’ri ko’rsatilgan
javobni toping.
1) daryo sohillarini yemirilishdan saqalaydi 2) quruq
havoni ma’lum darajada yumshatadi, kislorod bilan
boyitadi 3) o’simliklarining ko’pchiligi chim hosil qilib
o’sganligi uchun, tuproqni suv, shamol, yog’in
eroziyasidan saqlaydi 4) muhofazaga molik turlari juda
ko’p 5) Sirdaryo va Amudaryo suvlari kamayishini
oldini oladi 6) turli mo’ynali hayvonlarni saqlash va
ko’paytirish uchun zarur
A) 1,3,5 B) 2,4,6 C) 1,2,6 D) 2,3,4
34. Quyida cho’llarda uchraydigan, yuragi to’rt
kamerali, bosh miya po’stlog’ida ilonizi burmalari
bo’ladigan hayvonlar keltirilgan javobni toping.
1) tolay tovushqoni 2) chipor sirtlon 3) boltayutar 4)
chiyabo’ri 5) jayron 6) bo’rsiq 7) qo’ng’ir ayiq 8)
silovsin 9) ilonburgut 10) kaklik 11) ilvirs
A) 3,9,10 B) 6,7,8 C) 4,5 D) 1,5
35. Quyida adirlarda uchraydigan, yuragi to’rt
kamerali, bosh miya po’stlog’ida ilonizi burmalari
bo’ladigan hayvonlar keltirilgan javobni toping.
1) tolay tovushqoni 2) chipor sirtlon 3) boltayutar 4)
chiyabo’ri 5) jayron 6) bo’rsiq 7) qo’ng’ir ayiq 8)
silovsin 9) ilonburgut 10) kaklik 11) ilvirs
A) 3,9,10 B) 6,7,8 C) 4,5 D) 1,5
36. Quyida tog’larda uchraydigan, yuragi to’rt
kamerali, bosh miya po’stlog’ida ilonizi burmalari
bo’ladigan hayvonlar keltirilgan javobni toping.
1) tolay tovushqoni 2) chipor sirtlon 3) boltayutar 4)
chiyabo’ri 5) jayron 6) bo’rsiq 7) qo’ng’ir ayiq 8)
silovsin 9) ilonburgut 10) kaklik 11) ilvirs
A) 3,9,10 B) 6,7,8 C) 4,5 D) 1,5
37. Quyida adirlarda uchraydigan, yuragi to’rt
kamerali, hidni yaxshi ajrata olmaydigan bo’ladigan
hayvonlar keltirilgan javobni toping.
1) tolay tovushqoni 2) chipor sirtlon 3) boltayutar 4)
chiyabo’ri 5) jayron 6) bo’rsiq 7) qo’ng’ir ayiq 8)
silovsin 9) ilonburgut 10) kaklik 11) ilvirs
A) 3,9,10 B) 6,7,8 C) 4,5 D) 1,5
38. Quyida yaylov mintaqasida uchraydigan, tuxum
hujayrasining shakllanish bosqichida qo’shimcha
qobiqlar hosil bo’ladigan organizmlarni toping.
1) xo’jasavdogar 2) bo’ri 3) boltayutar 4) zarg’aldoq 5)
oqquyruq 6) charx ilon 7) tog’ zog’chasi 8) kaklik 9)
silovsin A) 4,8 B) 3,7 C) 1,6 D) 2,5
39. Quyida tog’ mintaqasida uchraydigan, tuxum
hujayrasining shakllanish bosqichida qo’shimcha
qobiqlar hosil bo’ladigan organizmlarni toping.
1) xo’jasavdogar 2) bo’ri 3) boltayutar 4) zarg’aldoq 5)
oqquyruq 6) charx ilon 7) tog’ zog’chasi 8) kaklik 9)
silovsin A) 4,8 B) 3,7 C) 1,6 D) 2,5
40. Quyida cho’l mintaqasida uchraydigan, tuxum
hujayrasining shakllanish bosqichida qo’shimcha
qobiqlar hosil bo’ladigan organizmlarni toping.
1) xo’jasavdogar 2) bo’ri 3) boltayutar 4) zarg’aldoq 5)
oqquyruq 6) charx ilon 7) tog’ zog’chasi 8) kaklik 9)
silovsin
A) 4,8 B) 3,7 C) 1,6 D) 2,5
41. Cho’l moyqurti uchun tegishli bo’lmagan javobni
toping.
A) arteriya va vena qonlari batamom ajralgan B) noto’g’ri metamorfoz bilan rivojlanadigan
organizm C) geterotrof organizm D) yurakning chap
qorinchasidan toza qon chiqadi
42. Oqquyruq va qo’ziquloq uchun umumiy bo’lgan
xususiyatlarni toping.
1) mitoxondriyalarida ATF sintezlanadi 2) hujayra
qobig’i sellulozadan tashkil topgan 3) adir mintaqasida
tarqalgan 4) yuragi to’rt kamerali, issiqqonli hayvon 5)
oziq zanjirida ishtirok etadi
A) 1,4 B) 2,3 C) 4,5 D) 3,5
43. Tuproqning strukturasiga ko’ra qanday cho’llar
farqlanadi?
1) sho’rxok tuproqli cho’l 2) chala cho’l 3) qumli cho’l
4) toshli-qum tuproqli cho’l 5) gipsli cho’l
A) 1,3,5 B) 1,2,4 C) 1,2,3,4,5 D) 1,3,4,5
44. Namlik yetishmasligiga chidamli, sho’rlangan
tuproqda o’sish xususiyatiga ega bo’lgan o’simliklar
keltirilgan qatorni toping.
1) saksovul 2) sarsazan 3) gledichiya 4) qizil sho’ra 5)
terak 6) akatsiya 7) sag’an
A) 1,3,5 B) 2,3,7 C) 3,4,5 D) 2,6,7
45. “Bu yerning hayvonot dunyosi ham o’ziga xos,
hayvonlarning asosiy qismini hasharotlar tashkil qiladi,
hayvonlarining ko’pchiligi tunda faol” Bu xususiyatlar
qaysi mintaqaga tegishli?
A) to’qay B) adir C) yaylov D) cho’l
46. Sun’iy ekosistemalar uchun xos bo’lgan
xususiyatlarni aniqlang.
1) o’zini o’zi boshqara olmaydi 2) faqat quyosh
energiyasidan foydalanadi 3) insonning ta’sirisiz uzoq
vaqt mavjud bo’la olmaydi 4) o’tloq sun’iy
ekosistemaning kichik modeli 5) o’zini-o’zi tiklay
olmaydi
A) 1,2,3 B) 1,4,5 C) 2,3,4 D) 1,3,5
47. Shahar ekositemasida o’sadigan o’simliklarning
asosiy vazifasi nimadan iborat?
A) havo tarkibini me’yorda ushlab turish B) organik
moddalar hosil qilish C) havodagi erkin azotni
o’zlashtirish D) bjt
48. Agroekosistemalarning asosiy elementlarini
aniqlang.
1) tugunak bakteriyalari 2) saksovul 3) mikoriza
zamburug’lari 4) g’o’za 5) tillako’z 6) tulki 7) xara
A) 1,3,4,5,6 B) 2,5,6,7 C) 1,3,4,5 D) 3,5,6,7
49. Tog’ o’rmonlarida qanday qushlar uchraydi?
1) ukki 2) burgut 3) zarg’aldoq 4) kaklik 5) bedana 6)
tasqara 7) so’fito’rg’ay
A) 2,3,4,6 B) 1,3,5,7 C) 2,4,6,7 D) 3,4,5,7
50. Ekologik sistemaning stabillashishiga yordam
beradigan organizmni toping.
1) tukli ari 2) go’za 3) gabrobrakon 4) g’umay 5)
asalari 6) beda 7) qoramol
A) 1,3,7 B) 2,4,5 C) 1,3,5 D) 2,4,6
1. Biosfеraning elеmеntar birligi nima hisoblanadi?
A.Biomassa B.Biosеnoz
C.Biogеosеnoz D.Noosfеra
2. Ekosistemaning barqarorligi eng avvalo ................
tomonidan amalga oshiriladigan
1.... jarayoni va 2...... hisobiga ta’minlanadi. a-
produtsent, b-konsument, c- redutsentlar
1-moddalar va energiya almashinuvi;
2- quyosh energiyasi; 3-fotosintez;
4-suksessiya
A.a,b,c; 1,2 B.a,b,; 1,2,3
C.a,c; 1,2,3 D.b,c; 1,2,3,4
3. O‘zgargan ekologik omillar ta’sirida o‘zining
tuzilishi va normal funksional holatini saqlay olish
xususiyati nima deb ataladi?
A. Moddalar va energiya almashinuvi
B.Ekosistemalarning barqarorligi .
C. Suksessiya
D.Ekologik omil
4. Ekosistema tarkibida populatsiyalar genetik
jihatdan qanchalik xilma xil bo‘lsa, ularda tashqi
muhitning o‘zgargan sharoitlariga nisbatan......
uchun imkoniyat shunchalik ko‘p
bo‘ladi. a- moslanish, b-yashab qolish, c-
organizmlarni sonini tiklash, d- qirilishiga
olib keladi, e- organizmlar sonining kamayishi
A.a,b,c B.b,c,d C.c,d,e D.a,c,e
5. Ekosistemalarning o‘zini o‘zi boshqarish va
dinamik muvozanatni saqlash xususiyati nima deb
ataladi?
A. Suksessiya B. Ekologik omil C.Gomeostaz.
D. Ekosistemalarning barqarorligi
6. Suksessiya–
A.ma’lum hududdagi ekosistemalarning inson va
tabiat omillari ta’sirida izchillik bilan boshqa
ekosistemalarga almashinishi.
B. Ekosistemalar turg‘unligini uning tarkibiga
kiradigan organizmlar o‘rtasidagi
trofik aloqalarning xilma-xilligi
C. Ekosistemalarning o‘zini o‘zi boshqarish va
dinamik muvozanatni saqlash xususiyati
D. Ekosistemadagi organizmlar sonining ko‘payishi
yoki kamayishiga olib keladi
7. Birlamchi suksessiyalar qayerlarda sodir bo`ladi? 1-
vulqonlar otilgan maydonlarda,2- qurg‘oqchilik, 3-
qoyalar yuzasida 4- tuproq va o‘simliklar mavjud
bo‘lmagan joylarda,
5-qum tepaliklarda , 6- o‘rmonlar kesilishi
A.6,1,5,3 B.4,1,5,6 C.2,1,5,3 D.4,1,5,3
8............. suksessiya ketma-ketligi yoki biogeotsenozlar
qatori deb ataladi. Nuqtalar o`rniga tegishli so`zlarni
qo`ying.
A. Bir-biri bilan almashinadigan ekosistemalar
B. Ekosistemalarning o‘zini o‘zi boshqarishi
C. Ekosistemadagi organizmlar sonining ko‘payishi
D. Ekosistemadagi organizmlar sonining kamayishi
10. Jamoalar va atrof-muhit bilan o‘zaro muvozanat
holati ta’minlangan ekosistemalar qanday ekosistemalar deb ataladi?
A.Havf ostidagi ekosistemalar
B. Tabiat omillari ta’sirida ekosistemalar
C.Klimaks bosqichidagi ekosistemalar
D. Ekosistemalarning o‘zini o‘zi boshqarishi
11. Ekosistemada qanchalik turlar soni ko‘p va ular
o‘rtasidagi trofik munosabatlar murakkab bo‘lsa,
ekosistema shunchalik a-.., b-..... bo‘ladi. 1- barqaror
2- turg‘un, 3-noyob, 4-oziq yetishmasligi .
A.1,2 B.2,3 C.3,4 D.1,4
12. Turlar soni ko‘p bo‘lgan biogeotsenozlarda I....
uchun oziq resurslar turi xilma-xil
bo‘ladi, bir turdagi oziqning yetishmovchiligi yoki
yo‘qolishi katta xavf tug‘dirmaydi, chunki II....
boshqa oziq bilan ham oziqlanadi.
A.I- produtsent,II- konsumen
B.I- konsumen, II- redutsent
C.I- konsument, II- konsumen
D. I- produtsent,II- redutsent
13. Klimaksli ekosistemalarga nimalar misol bo‘ladi.
A. Tayga, tundra, dasht
B. Cho`l, saxro, o`rmon
C. Daryo,dengiz,okean
D. Ignabargli o‘rmonlar
14. Birlamchi suksessiyada nimalar asosiy rol
o‘ynaydi?
A.daryolar B.Hayvonlar C.Sut emizuvchilar
D.O‘simliklar
15. Ikkilamchi suksessiya ............yuz bergan
hududlarda populatsiyalar o‘rtasida munosabatlarning
qayta tiklanishi oqibatida yuz beradi.Nuqtalar o`rniga
tegishli raqamlarni qo`ying. 1-yong‘in, 2-qoyalar
yuzasida, 3- qurg‘oqchilik, 4- tuproq va o‘simliklar
mavjud bo‘lmagan joylarda, 5-o‘rmonlar kesilishi, 6-
qum tepaliklarda .
A.1,3,5 B.1,2,3 C.2,4,6 D.3,5,6
16. 1920-yillarda inson bilan tashqi muhit o‘rtasidagi
munosabatlarni o‘rganuvchi qanday fan paydo bo‘ldi?
A.Antropoekologiya B.Ekologiya C.Sinokologiya D.Demekologiya.
17. Antropoekologik sistemalarning tabiiy
ekosistemalardan asosiy farqi nima?
A.Tabiat va o`simliklar dunyosining borligi.
B.Uning tarkibida inson jamoasining
mavjudligidir.
C. Yashashi va rivojlanish qonuniyatlarining
mavjudligi
D.Ekologik omillarning mavjudligi.
18. Insonning ekologik omil sifatida o‘ziga xosligi
berilgan javobni belgilang
1- Inson tabiatga maqsadli va ongli ta’sir ko‘rsatadi. 2-
Har qanday biologik tur cheklangan energetik
resursga ega. 3- Tabiatni o‘z ehtiyojlariga
moslashtiradi va uning ustidan hukmronlik qiladi. 4-
Yashil o‘simliklar quyosh energiyasidan foydalansa,
boshqa organizmlar esa o‘zidan avvalgi oziq
darajasining organik moddalari energiyasidan
foydalanadi.5-uning faoliyati faol, ijodiy xarakterda
ekanligi
A.1,2,3,4, B.2,3,4, C.1,2,3,5 D.1,2,3,4,5
19. Antropoekologiya fani nimalarni o`rganadi?1-
antropoekologik sistemalarning shakllanishi,2- yashash
va rivojlanish qonuniyatlari, 3- insonning sog‘lom
turmush tarzi me’yorlari, 4- salomatligiga ta’sir
etadigan omillarni 5- kimyoviy, biologik omillarni
A.1,2,3 B.1,3,4,5 C.1,2,3,4 D. 2,3,4,5
20. Inson salomatligiga ta’sir etadigan I- fizik
omillarga ,II- kimyoviy omillarga , III- biologik
omillarga misol bo‘ladi.1-havo harorati, 2- havo
namligi, 3- havo bosimi, 4-quyosh radiatsiyasi,5-
shovqin, 6-tuproq, 7- suv, 8- turli toksinlar, 9-oziq-
ovqat mahsulotlarida tuz konsentratsiyasi,10 - dori-
darmonlar, 11-kasallik tug‘diruvchi omillar 12-
ektoparazitlar, 13-endoparazitlar, 14-zaharli
o‘simliklar, 15- zararkunanda hasharotlarning ta’sirini
A.I-1,2,3,4,5, II-6,7,8,9,10, III-11,12,13,14,15
B.I-1,2,3,4, 6, II-5,7,8,9,11, III-10,12,13,14,15
C. I-1,2,3,4,5, II-6,7,8,9, 11, III-10,12,13,14,15
D. I-1,2,3, 5,6, II-4,7,8,9,10, III-11,12,13,14,15
21. Inson bir tomondan ekologik omillar ta’siri ostida
yashasa, ikkinchi tomondan o‘zi ham ....... sifatida
tashqi muhitga o‘z ta’sirini o‘tkazadi va ijodiy
faoliyatga egaligi bilan xarakterlanadi.
A.Salbiy ta`sir etuvchi B.Ekologik omil
C.Ijobiy ta`sir etuvchi D.Antropogen omil
22. Inson uchun bir kecha kunduz davomida kamida
qancha kkal energiya zarur, bu energiya asosan
nimalar hisobiga to‘ldiriladi?
A.2500 kkal. uglevodlar, yog‘lar, vitaminlar
B.2500 kkal. uglevodlar, yog‘lar ,oqsillar
C.1500 kkal. uglevodlar, yog‘lar ,oqsillar
D. 2500 kkal. uglevodlar, suv ,oqsillar
23....... – ma’lum muhit sharoitiga moslanishni
ta’minlovchi morfologik, fiziologik, biokimyoviy
belgilar majmuasining rivojlanishini belgilovchi
reaksiya normasidir
A. Tog‘ adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
24. Qaysi tipga xos belgilar embrional rivojlanish
davridayoq namoyon bo‘la boshlaydi.
A. Tog‘ adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
25.Qaysi tip sovuq iqlim va ko‘proq hayvon
mahsulotlari bilan oziqlanish sharoitida shakllanadi?
A. Tog‘ adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
26. Qaysi adaptiv tip issiq va nam iqlim, oziq
ratsionida hayvon oqsili nisbatan kam sharoitda
shakllanadi?
A. Tog‘ adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
27. Qaysi adaptiv tipi – atmosfera bosimi past,
kislorodning miqdori kam, gipoksiya, sovuq
sharoitda shakllanadi?
A. Tog‘ adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
28. Qaysi adaptiv tipi – quyosh radiatsiyasi o‘ta
kuchli, jazirama, quruq, kontinental iqlim
sharoitlarida shakllanadi.
A. Cho‘l-sahro adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
29. Arktik adaptiv tipning xarakterli belgilari-I,
tropik adaptiv tipning belgilari-II mos javobni
belgilang. 1- mushak massasining kamligi, 2- tananing
suyak muskul sistemasining yaxshi rivojlanganligi, 3-
ko‘krak qafasining kengligi, 4- oyoq-qo‘llarning
uzunligi, 5-ko‘p ter ajratish, 6- gaz almashinuvining
jadalligi, 7- qonda lipid va oqsilning ko‘pligi,
8- gemoglobin va xolesterin miqdorining ko‘pligi,9-
ko‘krak qafasi torligi,10- ter bezlarining ko‘p
bo‘lishi, 11- termoregulatsiyaning yaxshi
rivojlanganligi,12- qonda xolesterin miqdorining
kamligi bilan xarakterlanadi.
A. I-2,3,5, 8,10,12; II-1,4,6,7, 9,11
B.I-2,3,5,9,10,12; II-1,4,6,7,8,11
C. I-1,2,5, 8,10,12; II-3,4,6,7, 9,11
D. I-2,3,5, 8,10, 11; II-1,4,6,7, 9, 12
30. Markaziy Osiyo hududida yashovchi ko‘pchilik
aholi qaysi adaptiv tipga kiradi.
A. Cho‘l-sahro adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
31. Qaysi tipning xarakterli xususiyatlari quyidagilar:
issiqlik ajratilishi yuqori, ter bezlari yaxshi
rivojlangan, suvni ko‘p iste’mol qiladi.
A. Cho‘l-sahro adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
32.Qaysi tipning xarakterli xususiyatlari: asosiy
moddalar almashinuvi jadal kechadi, ko‘krak qafasi
keng, naysimon suyaklar uzun, eritrotsitlar soni,
gemoglobin miqdori yuqori bo‘ladi.
A. Tog‘ adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
33.Qaysi tipning belgilari: mushak massasining
kamligi, oyoq-qo‘llarning uzunligi, ko‘p ter ajratish,
ko‘krak qafasi torligi, ter bezlarining ko‘p bo‘lishi,
qonda xolesterin miqdorining kamligi bilan xarakterlanadi.
A. Tog‘ adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
34. Qaysi tipning xarakterli belgilariga: tananing
suyakmuskul sistemasining yaxshi rivojlanganligi,
ko‘krak qafasining kengligi, gaz almashinuvining
jadalligi, qonda lipid va oqsilning, gemoglobin va
xolesterin miqdorining ko‘pligi, lipidlarning yaxshi
oksidlanishi, energiya almashinuvining kuchliligi va
termoregulatsiyaning yaxshi rivojlanganligi ham
kiradi.
A. Tog‘ adaptiv tipi B. Tropik adaptiv tip.
C. Adaptiv tip D. Arktik adaptiv tip
35. Shaharda yorug‘likning yetarli bo‘lmasligi
natijasida........ rivojlanadi.
A.D vitamini yetishmasligi
B.Havoning ifloslanishi
C. Parazit organizmlar orqali vujudga keladigan
kasalliklar
D. Kimyoviy moddalarning ko‘payishi
36. Tabiiy ekosistemalarning barqarorligi nima orqali
ta`minlanadi?
k) produtsentlar tomonidan amalga oshiriladigan
energiya almashinuvi natijasida; l)inson tomonidan
amalga oshiriladigan energiya almashinuvi natijasida;
n) hayvonlar tomonidan amalga oshiriladigan energiya
almashinuvi natijasida; p) redutsentlar tomonidan
amalga oshiriladigan energiya almashinuvi natijasida;
x) bir biri bilan ekosistemalarni o`rin almashinishi
orqali; m) moddalar almashinuvi natijasida
A. m,n,k,l B. k,x,n,p C. n,p,k,m D. k,x,n,m
37. Ekosistemalarning turg`unligini nima belgilaydi
A. Ma`lum hududdagi ekosistemalarning inson va
tabiat omillari ta`siri
B. Tarkibiga kiradigan organizmlar o`rtasidagi
xilma xil trofik aloqalar
C. Biogeotsenoz tarkibidagi turlarning turli hil
moddalar va energiya to`plash orqali
D. barcha javoblar to`g`ri
38. Ekosistema tarkibigagi populyatsiyalar genetic
jihatdan qanchalik hilma hil bo`lsa...
A. Tashqi muhit o`zgargan sharoitga moslashadi
B. Yashash uchun kurashda g`olib chiqadi
C. Organizmlar soni tez tiklanadi
D. Barcha javoblar bir birini to`ldiradi
39. Populyatsiyalar o`zini tiklab olishi uchun talab
qilinadigan vaqt nima bilan belgilanadi
A. Populyatsiyalar soni orqali
B. Organizmlarning yashash uchun kurashi moslashishi
orqali
C. Organizmlarni ko`payish tezligi orqali
D. Organizmlardagi mimikriya va maskirovka orqali
40. Gomeostaz nima?
A. Organizmlarning o`zini o`zi boshqarish hususiyati
B. Organizmlarning dinamik muvozanatini saqlash
hususiyati
C. turli moddlarni organizmda turlicha ko`rinishda
qabul qilinishi
D. A va B javoblar to`g`ri
41. Biogeotsenozlarning turg`unligi nima bilan
belgilanadi
A. Tarkibiga kiradigan turlar xilma xilligi bilan
B. Inson tomonidan beriladigan energiya bilan
C. Turlar sonining o`zgarib turishi bilan
D. Organizmlar o`rtasidagi salbiy munosabatlar bilan
42. Moddalarning davriy aylanishini ta`minlaydigan
energiya manbayi nima?
a) Quyosh energiyasi
b) kimyoviy bog`lar energiyasi
c) mexanik va issiqlik energiyasi
d) yorug`lik energiyasi
43. Quyosh energiyasi dastlab davriy aylanish
jarayonida qanday energiyaga aylanadi? a) Quyosh
energiyasi
b) kimyoviy bog`lar energiyasi
c) mexanik va issiqlik energiyasi
d) yorug`lik energiyasi
44. Quyosh energiyasi keyinchalik davriy aylanish
jarayonida qanday energiyaga aylanadi?
a) Quyosh energiyasi
b) kimyoviy bog`lar energiyasi
c) mexanik va issiqlik energiyasi
d) yorug`lik energiyasi
45. Biotsenoz tarkibidagi iste`mol qiluvchilar bu?
a) produtsent b) konsument c) redutsent d) destruktorlar
46. Biotsenoz tarkibidagi parchalovchilar bu?
a) produtsent b) konsument c) autotroflar d) destruktorlar
47. Biotsenoz tarkibidagi hosil qilubvchilar qiluvchilar
bu?
a) produtsent b) konsument
c) redutsent d) destruktorlar
48. Destruktorlar oziqlanish usuliga ko`ra qanday
organizmlar?
a) autotrof b) saprafit
c) geteratrof d) parazit
49. Har yili Yer yuzida qancha organik moddalar
sintezlanadi?
a) 100 mlrd t b) 1 mlrd t c) 100 mln t d) 10 mlrd t
50. Oziq zanjirining birinchi zvenosiga nimalar kiradi?
a) produsentlar b) konsument
c) redutsent d) destruktorlar
1.Tabiiy (I) va agroekosistemaga(II) ga xos
xususiyatlarni juftlang.
1.Biosferaning evolyutsiya jarayonida shakllangan
birlamchi tabiiy elementar birligi. 2.Biosferaning
inson tomonidan o’zgartirilgan elementar birligi.
3.O’z-o’zini boshqarish va tiklash xususiyatiga ega.
4.Ekotizim inson ishtirokisiz uzoq muddat davomida
barqaror. 5. Qo’shimcha energiya va kimyoviy
moddalar inson tomonidan sun’iy ravishda kiritiladi.
6.Inson oziq zanjirining asosiy elementi. 7.Inson
faoliyati ta’siri kam. 8.Inson aralashuvisiz ekotizim tez
nobud bo’ladi. 9.Asosiy energiya manbai quyosh.
10.Turlar xilma-xilligi bilan ta’riflanadi.11.Ekologik
nishalarning turli-tumanligi bilan ta’riflanadi.12. 2-
nomi agrosenoz.
A) II-1,3,4,7,9,10,11 I-2,5,6,8,12
B) I-1,3,4,7,9,10,11 II-2,5,6,8,12
C) II-1,3,4,7,9, I-2,5,6,8,12,10,11
D) I-1,3,4,7,9,10,12 I-2,5,6,8,12
2.Quyidagi suv havzasi oziq zanjiri sxemasining qaysi
biri to’g’ri tuzilgan?
A)Bir hujayrali suvo’t—karp lichinkasi—cho’rtan—
chivin lichinkasi---infuzoriya tufelka.
B) Bir hujayrali suvo’t— chivin lichinkasi—cho’rtan—
karp lichinkasi---infuzoriya tufelka.
C)Bir hujayrali suvo’t---infuzoriya tufelka—chivin
lichinkasi---karp lichinkasi—cho’rtan.
D) Infuzoriya tufelka --- Bir hujayrali suvo’t —chivin
lichinkasi---karp lichinkasi—cho’rtan.
3.Quyidagi olimlarni ularga mos fikrlar bilan juftlang.
1.J.B.Lamark 2.E.Zyuss 3.V.I.Vernadskiy
a) Biosfera haqidagi ta’limotmi yaratgan.
b)1875 yil “Biosfera” atamasini fanga kiritgan.
v)”Hayot qobig’I” haqidagi dastlabki fikrlarni aytgan.
A) 1-v, 2-b, 3-a B) 1-a, 2-b, 3-v
C) 1-b, 2-v, 3-a C) 1-v, 2-a, 3-b
4.Biosferaga ta’rif bering.
1.Tirik organizmlarning yashash muhiti. 2.Organizmlar
hayot faoliyatining mahsuli. 3.Sayyoradagi barcha tirik
organizmlar va ularning yashash muhitini qamrab olgan
yaxlit sistema. 4.Global ekotizim.
A)1,2 B) 1,2,3 C) 2,3,4 D) 1,2,3,4
5.Biosfera komponenti nima?
A) biosenoz B) biogeosenoz C) populatsiya D) tur
6.Biosfera qaysi qatlamlarni o’z ichiga oladi?
A) Litosferaning yuqori qatlami, gidrosferaning
barcha qatlami va atmosferaning quyi qatlami.
B) Litosferaning quyi qatlami, gidrosferaning barcha
qatlami va atmosferaning yuqori qatlami.
C) Litosferaning barcha qatlami, gidrosferaning yuqori
qatlami va atmosferaning quyi qatlami.
D) Litosferaning yuqori qatlami, gidrosferaning quyi
qatlami va atmosferaning barcha qatlami.
7.Hamma qismida ham hayot mavjud bo’lmagan
qatlam tarkibini aniqlang.
1.Azot 2.H2 3.O2 4.Argon 5.CO2 6.Suv bug’i
7.CH4 8.Azot oksidlari 9.Chang 10.H2S
A) 1,2,3,4,5,9,10 B) 1,3,4,9,2,10
C) 1,3,4,5,6,7,8 D) 1,2,3,4,5,6,7
8.Atmosferadagi gazlar tarkibini aniqlang.
1.Azot 2.Kislorod 3.Argon 4.Karbonad angidrid.
a) 0,04%ga yaqin b) 78% c)1%dan kam d)21%
A) 1-d, 2-b, 3-c, 4-a B) 1-b, 2-d, 3-a, 4-c
C) 1-b, 2-d, 3-c, 4-a D) 1-b, 2-a, 3-c, 4-d
9.Parnik effektini nimalar hosil qiladi?
1. 1.Azot 2.H2 3.O2 4.Argon 5.CO2 6.Suv bug’i
7.CH4 8.Azot oksidlari 9.Chang 10.H2S
A) 1,5,9,10 B) 3,4,9,2 C) 6,5,7,8 D) 1,2,3,4
10.Biosfera barqarorligi nimaga bog’liq?
1.Turlar xilma-xilligi. 2.Barcha jarayonlarning
tartibliligiga. 3. Biosferani tashkil etuvchi tirik
organizmalrning o’zaro murakkab munosabatlarining
xilma-xilligiga .4. Energiyaning tashqi muhitdan
olishiga. 5.Moddalar davriy aylanishining dinamik
muvozanatda namoyon bo’lishiga. 6. O’z-o’zini
boshqara olishiga.
A)2,3,5 B) 2,3,5,6 C) 1,3,5 D) 4,2,6
11.Biosferaning asosiy vazifasi nimadan iborat?
A) Yerdagi hayot shakllarining xilma-xilligini va
ularning uzoq davr mobaynida saqlanishini
ta’minlash.
B)Abiogen va biogen hosil bo’ladigan moddalarga
odam faoliyati ta’sirini o’rganish.
C)Biosferadagi bioxilma-xillikni saqlash.
D) Kelib chiqishi qadimiy, tuzilishi murakkab, ko’p
komponentli, o’z-o’zini boshqara oladigan sistemani
o’rganish.
12.Yerdagi hayotiy jarayonlarning davomiyligini
ta’minlaydigan muhim global jarayonlarga nimalar
kiradi?
1.Quyosh energiyasining uzluksiz qabul qilinishi. 2.
Parnik effektining hosil bo’lishi. 3.Erkin kislorodning
hosil bo’lishi. 4. Ozon qatlamining hosil bo’lishi.
5.Ozon qatlamining yemirilishi. 6. CO2 ning doimiy
saqlanishi. 7.Tirik organizmlarning zarur kimyoviy
moddalar bilan ta’minlanishi.8.Turlar va ekotizimlar
bioxilma-xilligini rivojlanishi uchun yetarli shart-
sharoit mavjudligi.
A) 1,2,3,4,5,6 B) 1,3,4,6,7,8 C) 1.3.4.7.8 D) 1,3,4,5,7,8
13.Zamonaviy biologiya qaysi muammoni biosfera
darajasida hal etadi?
A) CO2 miqdorining doimiy saqlanishi
B)Atmosfera tarkibidagi CO2 konsentratsiyasining
inson faoliyati bilan bog’liq holda o’zgarishi.
C)CO2 miqdorini boshqarish.
D)CO2 va O2 miqdori muvozanatini saqlash.
14.Biosfera chegaralari nima bilan belgilanadi?
A)Hayotni ta’minlovchi shart-sharoit bilan.
B) Yer qatlamlarida tirik organizmlarning egallagan
joyi bilan.
C)CO2 va O2 miqdori bilan.
D) Tirik organizmlar soni va biomassasi bilan.
15.Starotosferadan so’ng keladigan qatlamlarni ularni
balandligi bilan juftlang.
1.mezosfera 2.termosfera-ionosfera 3.ekzosfera
a) 80 km gacha b) 80-800gacha v) 800 km dan
baland
A) 1-v, 2-b, 3-a B) 1-a, 2-b, 3-v
C) 1-b, 2-v, 3-a C) 1-v, 2-a, 3-b
16.Atmosferadagi qatlamlarda harorat qanday bo’ladi?
A)mezosfera-+1000 0C termosfera- -900C
B) mezosfera-+2000 0C termosfera- -900C
C) mezosfera- -90 0C termosfera- +1000-+20000C
D) mezosfera-+90 0C termosfera- -10000C
17.Yer yuzidagi suv miqdori to’g’ri berilgan javobni
toping.
A) Dunyo okeanida-96,4%, yer osti va yer usti
chuchuk suvi-3%
B) Dunyo okeanida-96 %, yer osti va yer usti chuchuk
suvi-4%
C) Dunyo okeanida-96,4%, yer osti va ye usti chuchuk
suvi-3%
D) A) Dunyo okeanida-96,4%, yer osti va ye usti
chuchuk suvi-3,6%
18.Chuchuk suv zahirasining 2/3 qismi qayerga to’g’ri
keladi?
A) Arktika va Antarktida
B) Arktika va tog’ cho’qqilaridagi muzliklar
C) Arktika, Antarktida va tog’ cho’qqilaridagi
muzliklar
D) Antarktida , muz tog’lari va tog’ cho’qqilari
19.Okeanlarga xos bo’lgan jamoalarni ko’rsating.
1.populatsiya 2.Suvo’tlari 3. Plankton 4. Bentos
5.Gala 6.Nekton
A) 1,3,5 B) 3,4,6 C) 3,4,5 D) 1,5,2
20.Gidrosferaning quyi chegarasi qaysi okeanda va
necha km?
A) Tinch okeani 12 km. B) Atlantika okeani 11 km.
C) Tinch okeani 3-4 km D) Tinch okeani 11km
21. Okeanning 300 m chuqurlikkacha bo’lgan suvida
qanday organizmlar yashaydi?
A) O’simlik va o’simlik bilan oziqlanuvchi
hayvonlar.
B) plankton va bentos organizmlar.
C) O’simliklar va planktonlar.
D) Produsentlar va ikkilamchi konsumentlar.
22.Biosferada eng muhim o’rin tutadigan va Yerdagi
hayotning barqarorligini ta’minlaydigan asosiy manba
nima?
A) Atmosfera B) Litosfera C) Gidrosfera D) Stratosfera
23.Litosferaning qanday chuqurligida organizmlar
yashay oladi?
A) 10 sm dan bir nech 10 m gacha
B) 10 m dan bir nech 10 m gacha
C) 10 sm dan bir nech 10sm gacha
D) 10 sm dan bir nech 100 m gacha
24.Qaysi organizmlar litosferaning bir necha 10
metrgacha bo’lgan chuqurligida yashay oladi?
1. krot 2. Bakteriya 3. Chuvalchang 4. Ko’rsichqon
5. O’simlik ildizlari 6.hasharot lichinkalari
7.yumronqoziq.
A) 2,3,5,1 B) 1,3,4,5 C) 2,3,5,6 D) 3,4,6,7
25.Yerning qattiq qobig’idagi hayotni cheklovchi omil
nima?
A) Yorug’lik va haroratning yetishmasligi
B) yorug’lik yetishmasligi va tuproq unumdorligi
C) Haroratning yuqoriligi va tuproq zichligining
kamligi
D) Yorug’lik kamigi, haroratning yuqoriligi va
zichlikning kattaligiHar
26.Har 100 metrda nima o’zgaradi?
A) balandlikda 0,6 0C pasayadi, chuqurlikda
+3 0C ortadi.
B) balandlikda 0,6 0C ortadi, chuqurlikda +3 0C
pasayadi.
C) balandlikda +3 0C pasayadi, chuqurlikda
0,6 0C ortadi
D) balandlikda 0,6 0C ortadi, chuqurlikda +3 0C
ortadi
27.Litosferaning (I), gidrosferaning (II) quyi
chegaralarini aniqlang.
A) I-3 km II-11 km B) I-3 km II-11 km
C) I-11 km II-3 km D) 1-7 km II-10 km
28.Biosferadagi tirik moddalarni nimalar tashkil qiladi?
A) Produsentlar, konsumentlar va redusentlar
B) O’simliklar, hayvonlar
C) Produsentlar va redusentlar
D) Barcha tirik organizmlar va suv
29.Biosferaning tirik moddalariga xos xususiyatlar
qaysilar?
1.O’sish. 2. Ko’payish 3.Harakatlanish
4.Regeneratsiya 5.Yer yuzi bo’ylab tarqalish 6.Tana
shakli, o’lchami va kimyoviy tarkibning xilma-xilligi .
7.Oziq va yashash uchun kurash 8.Gomeostaz.
A) 1,2,3,4,5,6,7,8 B) 1,2,3,4,5,6,7
C) 1,2,3,5,6,7 D) 2,3,4,7,8,1
30.Biosferaning qattiq moddasini guruhlarga ajrating.
I-Minerallar II- Tog’ jinslari.
1.Olmos. 2.Marmar. 3.Granit. 4.Zumrad 5.Kvars.
6.Toshko’mir.
A) I-3,2 II-1,4,5 C) I-3,2 II-1,4,6
B) II-3,2 I-1,4,5 D) I-3,2,6 II-1,4
31.Quyidagilarni biogen moddalar(I) va abiogen va
biogen hosil bo’luvchi moddalar(II) ga ajrating.
1.Torf. 2. Toshko’mir 3.Qumli tuproq. 4.Gil tuproq.
5.Bo’r. 6.Tuproq qatlami 7.Ohaktosh. 8.Sur tuproq
A) I-1,2,5,7 II-3,4,6,8 C) I-3,2,1,7 II-1,4,6
B) II-3,2,5,7 I-1,4,5 ,8 D) I-7,2,6, II-3,4,6.8
32.Quyidagi moddalarni qaysi guruhga kirishi bilan
juftlang.
I.Biogen. II.Biogen va abiogen. III. Radioaktiv.
IV.Tarqoq atomlar. V.Kosmik moddalar.
1.Ayrim element atomlari. 2.Atmosfera gazlari.
3.Suv havzasi tubi. 4.Meteoritlar. 5.Radioaktiv moddalar.
A} I-2, II-3, III-5, IV-4, V-1
B) I-2, II-5, III-3, IV-4, V-1
C) I-2, II-3, III-5, IV-1, V-4
D) I-3, II-2, III-5, IV-4, V-1
33.Tirik moddaga xos bo’lmagan xususiyatni toping.
A) Tirik modda evolyutsion yuksalish xususiyatiga ega.
B) Tirik moddada hosil bo’lgan kimyoviy bog’lar
o’zida katta energiya saqlaydi.
C) Tabiiy kuchlar ta’sirida organizmlarning
harakatlanishi faol harakat hisoblanadi.
D) Tirik modda tashqi muhitga adaptatsiya xususiyatiga
ega.
34.Tirik moddaga xos bo’lmagan xususiyatni toping.
A) Harakatlanish orqali tirik organizmlar organic
moddalar va energiyaning 1-joydan 2-joyga ko’chishini
ta’minlaydi.
B) Tirik modda individlar yig’indisidan iborat.
C) Tirik modda quyosh energiyasini transformatsiya
qiladi.
D) Tirik modda faol va passiv harakatlanadi
35.Tirik moddaga xos bo’lgan xususiyatni toping
A) Organizmlarning energiya sarfi hisobiga
mustaqil harakatlanishi faol harakatlanish
hisoblanadi.
B) Tirik modda evolyutsion yuksalish xususiyatiga ega
emas.
C) Tirik modda alohida individlardan iborat.
D)Tirik modda morfologik va kimyoviy bir xillik bilan
ta’riflanadi.
36. Tirik moddaga xos bo’lgan xususiyatni toping
A) Baliqlarning suv oqimiga qarshi suzishi tabiiy
kuchlar ta’sirida bo’ladi.
B) Yerning tortish kuchi ta’sirida harakatlanish faol
harakatlanish deyiladi.
C) Tirik organizmlarning hayotiy jarayonlari va
kimyoviy reaksiyalar betartib ravishda kechadi.
D)Tirik moddalar tashqi muhit sharoitiga yuksak
darajada moslashgan.
37.V.I.Vernadskiy fikricha biosferani o’zgartiruvchi
kuch sifatida asosiy rolni nima bajaradi?
A)Tirik modda B) Qattiq modda C) Radioaktiv modda D) Biogen va abiogen hosil bo’lgan modda
38. Tirik organizmlarning energtik funksiyasiga xos
bo’lgan xususiyat qaysi javobda berilgan?
A)Ekotizimlarda yo’qotilgan energiya o’rnining
qoplanishi va biosferada hayot davomiyligi
ta’minlanadi.
B) Tirik organizmlar tashqi muhitdan biogen
elementlarni to’playdi.
C) Biogen, biogen va abiogen hosil bo’luvchi moddalar
paydo bo’ladi.
D) Atmosfera gazlar tarkibi, birlamchi ocean suvi
tarkibi o’zgaradi.
39. Tirik organizmlarning destruktiv funksiyasiga xos
bo’lgan xususiyat qaysi javobda berilgan?
A)Ekotizimlarda yo’qotilgan energiya o’rnining
qoplanishi va biosferada hayot davomiyligi
ta’minlanadi.
B) Tirik organizmlar tashqi muhitdan biogen
elementlarni to’playdi.
C) Biogen, biogen va abiogen hosil bo’luvchi
moddalar paydo bo’ladi.
D) Atmosfera gazlar tarkibi, birlamchi okean suvi
tarkibi o’zgaradi
40. Tirik organizmlarning konsentratsiyalash
funksiyasiga xos bo’lgan xususiyat qaysi javobda
berilgan?
A)Ekotizimlarda yo’qotilgan energiya o’rnining
qoplanishi va biosferada hayot davomiyligi
ta’minlanadi.
B) Tirik organizmlar tashqi muhitdan biogen
elementlarni to’playdi.
C) Biogen, biogen va abiogen hosil bo’luvchi moddalar
paydo bo’ladi.
D) Atmosfera gazlar tarkibi, birlamchi ocean suvi
tarkibi o’zgaradi
41.Tirik organizmlarning destruktiv funksiyasiga xos
bo’lgan xususiyat qaysi javobda berilgan?
A)Ekotizimlarda yo’qotilgan energiya o’rnining
qoplanishi va biosferada hayot davomiyligi
ta’minlanadi.
B) Tirik organizmlar tashqi muhitdan biogen
elementlarni to’playdi.
C) Biogen, biogen va abiogen hosil bo’luvchi moddalar
paydo bo’ladi.
D) Atmosfera gazlar tarkibi, birlamchi ocean suvi
tarkibi o’zgaradi
42.Tirik moddalar tarkibidagi qaysi elementlar
anorganik tabiatga nisbatan yuqori bo’ladi?
A) H, C, N, O, Na, Mg, Cr, S, Cl, K, Ca
B) H, C, N, O, Na, Mg, Cr, S, Cl, K, Fe
C) H, C, N, O, Na, Mn, Cr, S, Cl, K, Ca
D) H, C, N, O, Na, Mn, Cr, S, Cl, K, Fe
43.Qaysi organizmlar kremniy to’playdi?
1.Bulutlar. 2. Diatom suvo’tlar. 3.Qo’ng’ir suvo’tlar.
4.Nursimonlar. 5. Umurtqalilar skeleti.
A) 1,2,3,4 B) 1,3,5,6 C) 1,2,4 D) 3,4
44. Qaysi organizmlar yod elementi to’playdi?
1.Bulutlar. 2. Diatom suvo’tlar. 3.Qo’ng’ir suvo’tlar.
4.Nursimonlar. 5. Umurtqalilar skeleti.
A) 1,2,3,4 B) 1,3,5,6 C) 1,2,4 D) 3
45.Organizmlarni Cr to’playdiganlarni (I) ga va J ni
to’playdiganlarni (II) ga tering.
1.Bulutlar. 2. Diatom suvo’tlar. 3.Qo’ng’ir suvo’tlar.
4.Nursimonlar. 5. Umurtqalilar skeleti
A) I-2,1,4 II-3 B) I-2,1,5 II-3
C) I-1,4 II-3,5 D) I-1,4 II-3,1
46. .Organizmlarni Cr to’playdiganlarni (I) ga va P ni
to’playdiganlarni (II) ga tering.
1.Bulutlar. 2. Diatom suvo’tlar. 3.Qo’ng’ir suvo’tlar.
4.Nursimonlar. 5. Umurtqalilar skeleti
A) I-2,1,4 II-3 B) I-2,1,4 II-5
C) I-1,4 II-3,5 D) I-1,4 II-3,1
47. .Organizmlarni J to’playdiganlarni (I) ga va P ni
to’playdiganlarni (II) ga tering.
1.Bulutlar. 2. Diatom suvo’tlar. 3.Qo’ng’ir suvo’tlar.
4.Nursimonlar. 5. Umurtqalilar skeleti
A) I-3 II-5 B) I-5 II-3
C) I-3 II-3,5 D) I-1,4 II-3,1
48.Nobud bo’lgan organizmlar tarkibidagi organic
birikmalarning parchalanishi va minerallanishi tirik
organizmlarning qaysi funksiyasiga misol bo’ladi?
A) Gaz almashish. B) Destruktiv
C) Energetik D) Transport
49.Qaysi organizmlar tog’ jinslarini yemira oladi?
1.Bakteriyalar.2.Yashil suvo’tlar 3. Ko’k yashil
suvo’tlar. 4. Zamburug’lar 5.Lishayniklar. 6.Bir
hujayrali hayvonlar.
A) 1,5,2,3 B) 3.4.6..5 C) 3.1.4.5 D) 2,6,1,5
50.Tirik moddalarning qaysi funksiyasi organizmlar
yashashi uchun qulay sharoit yaratish bilan belgilanadi?
A)Muhit yaratish funksiyasi. . B) Destruktiv funksiyasi
C) Energetik funksiyasi D) Transport funksiyasi.
51.Tirik moddalarning qaysi funksiyasi tufayli
biosferadan ajralgan mineral moddalar davriy
aylanishga qo’shiladi?
cA)Muhit yaratish funksiyasi. . B) Destruktiv funksiyasi
C) Energetik funksiyasi D) Transport funksiyasi.
52. Tirik moddalarning qaysi funksiyasi tufayli
moddalarning og’irlik kuchiga qarshi va gorizontal
yo’nalishda bir joydan boshqa joyga ko’chishi
kuzatiladi? .
A) Transport B) Destruktiv C) Energetik D) Transport
53. Tirik moddalarning qaysi funksiyasi tufayli tirik
organizmlarning quyosh energiyasini o’zlashtirib, uni
organik moddalarning kimyoviy bog’lar energiyasiga
aylanishi yuz beradi?
A)Muhit yaratish funksiyasi. . B) Energetik funksiyasi
C) Transport funksiyasi D) Transport funksiyasi
54. . Tirik moddalarning qaysi funksiyasi tufayli tirik
organizmlarning hayotiy jarayonlarida ayrim
moddalarni to’plash xususiyati namoyon bo’ladi?
A)Muhit yaratish funksiyasi. .
B) Energetik funksiyasi
C) Transport funksiyasi
D) Konsentratsiyalash funksiyasi
55.Metan gazi qanday hosil bo’ladi?
A) Metan hosil qiluvchi bakteriyalar organik
birikmalarning parchalanishi natijasida.
B) Metan hosil qiluvchi zamburug’lar organik
birikmalarning parchalanishi natijasida.
C)Organik moddalarning destruktorlar tomonidan
parchalanishi natijasida.
D) Uglevodli birikmalarning mikroorganizmlar
tomonidan parchalanishi natijasida.
56.Gaz almashinuv funksiyasini qaysi funksiyalarning
yig’indisi sifatifda qarash mumkin?
A) Destruktiv va konsentratsiyalash.
B) Destruktiv va muhit yaratish
C) Oksidlanish- qaytarilish va energetic
D) Muhit yaratish va energetic
57.Kislorod fotosintez jarayonida, CO2 esa nafas olish
jarayonida ajraladi (I); Fotosintez jarayonida CO2 gazi uglevodgacha qaytariladi, nafas olish jarayonida esa uglevodlar CO2 va suvgacha oksidlanadi(II) .Bu jarayonlar tirik moddaning qaysi funksiyalariga xos?
A) I-konsentratsiyalash, II- gaz almashinish
B) I-energetik, II-transport.
C) I-gaz almashinish, II- oksidlanish-qaytarilish
D) I- oksidlanish-qaytarilish II- gaz almashinish
58.Oksidlanish- qaytarilish funksiyasi tirik moddaga
xos bo’lgan qaysi funksiyaning bir ko’rinishi?
A)Muhit yaratish funksiyasi. . B) Destruktiv funksiyasi
C) Energetik funksiyasi D) Transport funksiyasi
59.Tirik moddaning pastdan yuqoriga , okeandan
quruqlikka harakatlanishi uning qaysi xususiyatiga xos?
A) Transport B) Destruktiv C) Energetik D) Transport
60.V.I.Vernadskiy fikricha tirik moddalar yordamida
kimyoviy moddalarning migratsiyasi nima deb ataladi?
A) Moddalar biogen migratsiyasi.
B) Atomlar biogen migratsiyasi
C) Moddalar davriy aylanishi
D) Kimyoviy moddalar migratsiyasi
61.Yer sayyorasining biologic massasi o’rtacha qancha
tonna?
A) 2323 mlrd t. B) 2423 mlrt t C) 2442 mlrt t. D) 2400mlrt t
62.Qit’alarda tarqalgan yashil o’simliklar tirik modda
biomassasining necha % ni tashkil qiladi?
A) 0,8 % B) 99,2 % C) 1% D) 99%
63. Qit’alarda tarqalgan hayvonlarlar tirik modda
biomassasining necha % ni tashkil qiladi?
A) 0,8 % B) 99,2 % C) 1% D) 99%
64. Qit’alarda tarqalgan hayvonlar (I) va yashil
o’simliklar (II) tirik modda biomassasining necha %
ni tashkil qiladi?
A) II-0,8% I- 99,2 % B) I-0,8% I I- 99,2 %
C) II- 1% I- 99 % D) II- 99,2% I- 0,8 %
65.Quruqlikda o’simliklar biomassasi (I) va okeanda
hayvon biomassasi (II) necha % ga to’g’ri keladi?
A) II-99% I- 93 % B) I- 92% I I- 99,2 %
C) II- 1% I- 99 % D) II- 93% I- 99%
66.O’simliklar va hayvonlar biomassasini o’zaro
taqqoslasak qanday bo’ladi?
A)Hayvon-2400 mlrd.t O’simlik-3 mlrd.t
B) Hayvon- 3 mlrd.t O’simlik-2400 mlrd.t
C) Hayvon-2423 mlrd.t O’simlik-3 mlrd.t
D) Hayvon-2400 mlrd.t O’simlik-3,5 mlrd.t
67.Yer yuzidagi avtotroflar (I) va geterotroflar (II)
biomassasi qancha % ga to’g’ri keladi?
A) II-98% I- 2 % B) I- 1 % I I- 99 %
C) II- 2% I- 98 % D) I- 99% II- 1%
68.Quyidagi quruqliklarni biomassasi ortib boorish
tartibida joylang.
1.Tropik o’rmon. 2.Tundra 3. Dashtlar 4.Subtropik
o’rmonlar 5.Ignabargli o’rmonlar.
a) 3000 dan ko’p b) 500 tur c) 8000 dan ko’p d)
2000 ga yaqin.
A) 1-c, 2-b, 3-d, 4-a B) 1-c, 2-b, 3-d, 5-a
C) 1-d, 2-b, 3-c, 4-a D) 1-c, 2-d, 3-b, 4-a
69.Hayvon turlarining xilma-xilligi nimaga bog’liq?
A) O’sim;ik turiga B) Yashash joyiga
C) O’simlik biomassasiga D) Hududga
70.Turlar soni ko’p, ya’ni hayot zich bo’lgan yerlarda
qanday moslanishlar paydo bo’ladi?
A) Hamkorlikda yashashga moslanish
B) Nasl qoldirishga qaratilgan moslanish
C) Tashqi muhit sharoitiga moslanish
D)Oziq topishga qaratilgan moslanisBundan 100 mln
yil ilgari h.
71.Inson omili qaysi biomassaga kuchli ta’sir
ko’rsatadi?
A) Okean biomassasi B) Quruqlik biomassasi
C) Tuproq biomassasi D) O’simlik biomassasi
72.Qausi biomassa turida hayot notekis tarqalgan?
A) Okean biomassasi B) Quruqlik biomassasi
C) Tuproq biomassasi D) O’simlik biomassasi
73.Okeanda fotosintezni amalga oshiradigan
organizmlar va ular tarqalgan qatlamni toping.
A) Produsentlar, 1000m
B) Produsent va suvo’tlar 1000m
C) Produsentlar, 100 m
D) Suvo’tlar, 100 m
74.Okean biomassasini hosil etadigan organizmlar
ozuqa zanjirini tuzing.
a. qisqichbaqasimonlar. b. suvo’tlar. c.sodda
organizmlar. d. mayda baliq. e. yirtqich baliq
f.qushlar
A) a-b-c-d-e B) b-c-a-d-f C) b-a-c-d-f D) b-c-a-f-d
75.Okean tubida bo’ladigan bakteriyalarning ko’pi tirik
moddaning qaysi funksiyasini bajaradi?
A) Gaz almashish. B) Destruktiv C) Energetik D) Transport
76.Bundan 100 mlin yil ilgari dengiz bilan qoplangan
Markaziy Osiyodan qanday konlar topilgan?
A) Ohak va bo’r konlari B) Kremniy va ohak konlari
C) Ohak va kremnizyom D) Kremniy va bo’r konlari
77. Bundan 100 mlin yil ilgari dengiz bilan qoplangan
Markaziy Osiyodan topilgan konlardan qaysi hayvon
qoldiqlari topilgan?
A) Mikroskopik hayvonlar B) Ildizoyoqlilar chig’anoqlari
C) Nurlilarning kremniysi D) Nurlilar chig’anoqlari
78.Tuproq biomassasi nima?
a.O’simliklar uchun yshash muhiti . b. Xilma –xil
organizmlarga ega biogeosenozlar yig’indisi. c.
Tuproqda yashaydigan barcha tirik organizmlar.
d.Tuproqdagi o’simlik va hayvonlar biomassasi.
A) a,b,c,d B) a,b,c C) a,b D) a
79.Tuproq biosenozlarini ko’proq qaysi organizmlar
hosil qiladi?
1.Krot 2.Ko’rsichqon 3. Yumronqoziq 4.Lishaynik.
5.Bakteriyalar 6. Mikroorganizmlar 7.Hasharotlar .
8.Hasharot lichinkalari 9.O’simlik ildizlari
10.Chuvalchanglar 11.Yo’sinlar.
A) 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10. B) 2,3,5,6,7,8,9,10,11
C) 1,2,3,6,7,8,9,10 D) 2,3,6,7,8,9,10
80. Tuproq biosenozlarini qaysi organizmlar hosil
qilmaydi?
1.Krot 2.Ko’rsichqon 3. Yumronqoziq 4.Lishaynik.
5.Bakteriyalar 6. Mikroorganizmlar 7.Hasharotlar .
8.Hasharot lichinkalari 9.O’simlik ildizlari
10.Chuvalchanglar 11.Yo’sinlar.
A) 1,4,5,11 B) 2,3,5,6 C) 1,2,3,6 D) 7,8,9,10
81.Yomg’ir chuvalchangi 2 ha yerda qancha tuproqni
o’z ichaklari orqali o’tkazadi?
A) 2 ha yerda 50 t B) 1 ha yerda 50 t
C) 2 ha yerda 25 t C) 2 ha yerda 250 t
81 Yomg’ir chuvalchangi 1 ha yerda qancha
qalinlikdagi unumdor tuproq hosil qiladi?
A) 0,5 cm B) 1 cm C) 5 cm D) 0,5m
82.Tuproqni yuz qavatida yashovchi qaysi organizmlar
tuproqni fotosintez jarayoni orqali kislorodga boyitadi?
A) Ko’p hujayrali ko’k- yashil suvo’tlar va
sianobakteriyalar
B) Bir hujayrali yashil suvo’tlar va
sianobakteriyalar
C) Xlorella va xlomidomonada
D) Bir hujayrali suvo’t va bir hujayrali ayrim
hayvonlar.
83.Tuoroqni kislorod va mineral tuzlar bilan
boyituvchi omil nima?
A) Yomg’ir suvlari B) Qorlar erishidan hosil bo’lgan suvlar
C) Atmosfera havosi D) A va B
84.Tuproqdagi to’xtovsiz jarayon qaysi?
A) Unumdorligining oshishi
B) O’simlik va hayvon qoldiqlarining destruktorlar
tomonida parchalanishi
C) Gaz almashinuvi
D) Moddalar almashinuvi
85.Tuproq biomassasida kunduzi (I) va kechasi(II)
sodir bo’ladigan jarayonlar qaysilar?
1.Harorat pasayadi 2.Harorat oshadi, 3.Harorat
o’zgarmaydi. 4.O2 tuproqqa o’tadi 5. CO2 tuproqqa
o’tadi. 6. CO2ajraladi. 7.H2S ajraladi. 8.NH3 ajraladi
A) I-2,6,7,8 II-1,4 B) I-2,3,7,8 II-1,4,5
C) I-1,4 I-2,6,7,8 C) I-2,3,6,7,8 I-1,4
86.Tuproqqa o’tgan O2 gazi (a) va azot gazi (b) qaysi
jarayonlarga sarflanadi?
A) a- moddalarni oksidlash uchun, b-tugunak
bakteriyalar faoliyati uchun.
B) a- o’simlik va hayvonlarning nafas olishlari
uchun, b-azot fiksatsiyalovchi bakteriyalar
tomonidan o’zlashtiriladi
C) a-,b-moddalar almashinuvida ishtirok etadi.
D) a-tuproq yuza qismidagi organizmlar nafas olishi
uchun, b-metan gazi hosil bo’lishi uchun
87.Biosferada moddalarning davriy aylanishi uning
qaysi tarkibiyqismlarida kuzatiladi?
1.Tog’ jinslari 2. Tabiiy suvlar 3. Gazlar. 4.Tuproq.
5..O’simliklar 6.Hayvonlar. 7.Mikroorganizmalar
A) 7,6,5,4,3,2,1 B) 1,2,3,4,5,6C) 2,3,4,5,6,7 D) 1,3,4,5,6,7
88.Biosfera mavjudligini ta’minlovchi , butunligi va
barqarorligini ta’minlovchi muhim omil nima?
A) Biokimyoviy sikl
B) Biogeokimyoviy sikl
C) Moddalarning davriy aylanishi
D) Biogen migratsiya
89. Moddalarning geologik davriy aylanish nima?
A) Yer sayyorasi miqiyosida quyosh energiyasi
hisobiga sodir bo’ladiga biologic muhim
moddalarning 1 bo’g’indan 2-siga o’tishi
B) Tirik moddaning paydo bo’lishi bilan geologik
aylanish asosida organik moddalarning davriy aylanishi
C) Biologik va geologic davriy aylanishlar bir-biri bilan
chambarchas bog’liq bo’lishiga
D) Biosferaning paydo bo’lishi va rivojlanishiga
90. Biotik davriy aylanish nima?
A) Yer sayyorasi miqiyosida quyosh energiyasi
hisobiga sodir bo’ladiga biologic muhim moddalarning
1 bo’g’indan 2-siga o’tishi
B) Tirik moddaning paydo bo’lishi bilan geologik
aylanish asosida organik moddalarning davriy
aylanishi
C) Biologik va geologic davriy aylanishlar bir-biri bilan
chambarchas bog’liq bo’lishiga
D) Biosferaning paydo bo’lishi va rivojlanishiga
91. Biogeokimyoviy davriy aylanish nima?
A) Yer sayyorasi miqiyosida quyosh energiyasi
hisobiga sodir bo’ladiga biologic muhim moddalarning
1 bo’g’indan 2-siga o’tishi
B) Tirik moddaning paydo bo’lishi bilan geologik
aylanish asosida organik moddalarning davriy aylanishi
C) Biologik va geologik davriy aylanishlar bir-biri
bilan chambarchas bog’liq bo’lgani uchun ular bir
butun yaxlit jarayondir.
D) Biosferaning paydo bo’lishi va rivojlanishiga
92. Atmosferadagi gaz tarkibi (I) bilan quruqlik –havo
muhitidagi (II) gaz tarkibini toping.
1. O2 2.CO2
a) 20,9 % b) 0,04%, c)21% d) 0,03%
A) I-1-a, 2-b; II-1-c, 2-d B) I-1-c, 2-b; II-1-a, 2-d
C) I-1-a, 2-d; II-1-c, 2-b D) I-1-c, 2-d; II-1-a, 2-b
93.Tirik modda yordamida kimyoviy moddalarning
migratsiyasini Vernadskiy nima deb atagan?
A) Atomlarning biogen migratsiyasi
B) Tirik moddaning paydo bo’lishi bilan geologik
aylanish asosida organik moddalarning davriy aylanishi
C) Biologik va geologik davriy aylanishlar bir-biri
bilan chambarchas bog’liqligi
D) Biosferaning paydo bo’lishi va rivojlanishi
94.Moddalarning geologic davriy aylanishi ( a) va
moddalarning biologic davriy aylanishi (b) ga xos
xususiyatlar bilan juftlang.
1.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi suvning okeanlar va
quruqlik o’rtasida to’xtovsiz aylanib turishi.
2.Yer qobig’idagi barcha kimyoviy ishtirok etadi.
3.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi tirik organizmlarning
oziqlanishidagi asosiy farqlar.
4.Biogen elementlar ishtirok etadi.
A) a-3,1 b-2,4 B) a-3,4 b-1,2
C) a-1,2 b-3,4 D) a-1,3 b-2,4
95. Moddalarning geologik davriy aylanishi ( a) va
moddalarning biologic davriy aylanishi (b) ga xos
xususiyatlar bilan juftlang.
1.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi suvning okeanlar va
quruqlik o’rtasida to’xtovsiz aylanib turishi.
2.Davomiyligi bir necha 10000 va 100 ming yillar.
3.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi tirik organizmlarning
oziqlanishidagi asosiy farqlar.
4.Davomiyligi bir necha yil, bir necha 10 va 100 yillar.
A) a-3,1 b-2,4 B) a-3,4 b-1,2
C) a-1,2 b-3,4 D) a-1,3 b-2,4
96. Moddalarning geologik davriy aylanishi ( a) va
moddalarning biologik davriy aylanishi (b) ga xos
xususiyatlar bilan juftlang.
1.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi suvning okeanlar va
quruqlik o’rtasida to’xtovsiz aylanib turishi.
2.Yer qobig’idagi barcha kimyoviy ishtirok etadi.
3.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi tirik organizmlarning
oziqlanishidagi asosiy farqlar.
4.Biogen elementlar ishtirok etadi.
5.Biosfera doirasida sodir bo’ladi.
A) a-3,1 b-2,4 B) a-3,4 b-1,2
C) a-1,2,5 b-3,4 D) a-1,2 b-3,4,5
97. Moddalarning geologik davriy aylanishi ( a) va
moddalarning biologic davriy aylanishi (b) ga xos
bo’lmagan xususiyatlar bilan juftlang.
1.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi suvning okeanlar va
quruqlik o’rtasida to’xtovsiz aylanib turishi.
2.Yer qobig’idagi barcha kimyoviy ishtirok etadi.
3.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi tirik organizmlarning
oziqlanishidagi asosiy farqlar.
4.Biogen elementlar ishtirok etadi.
A) a-3,1 b-2,4 B) a-3,4 b-1,2
C) a-1,2 b-3,4 D) a-1,3 b-2,4
98. Moddalarning geologik davriy aylanishi ( a) va
moddalarning biologic davriy aylanishi (b) ga xos
bo’lmagan xususiyatlar bilan juftlang.
1.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi suvning okeanlar va
quruqlik o’rtasida to’xtovsiz aylanib turishi.
2.Yer qobig’idagi barcha kimyoviy ishtirok etadi.
3.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi tirik organizmlarning
oziqlanishidagi asosiy farqlar.
4.Biogen elementlar ishtirok etadi.
5.Avtotroflar tomonidan fotosintezning amalga
oshirilishi.
A) a-3,1 b-2,4,5 B) a-3,4, 5 b-1,2
C) a-1,2,5 b-3,4 D) a-1,3,5 b-2,4
99. Moddalarning geologik davriy aylanishi ( a) va
moddalarning biologic davriy aylanishi (b) ga xos
xususiyatlar bilan juftlang.
1.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi suvning okeanlar va
quruqlik o’rtasida to’xtovsiz aylanib turishi.
2.Yer qobig’idagi barcha kimyoviy ishtirok etadi.
3.Harakatlantiruvchi asosiy kuchi tirik organizmlarning
oziqlanishidagi asosiy farqlar.
4.Biogen elementlar ishtirok etadi
5. 5.Avtotroflar tomonidan fotosintezning amalga
oshirilishi.
A) a-3,1 b-2,4 B) a-3,4 b-1,2
C) a-1,2 b-5,4 D) a-1,3 b-2,4
100.Eng muhim biogen elementlarni toping.
A) C,H,O,N,S,P D) C,H,O,N,Ca,P
C) C,H,O,Na,S,P C) C,H,O,N,Fe,P
1. Tog’ri fikrni aniqlang.
A)Tirik organizmlar harakatlanish, o‘sish va
ko‘payish orqali muhitda tez tarqalish va muhitning
yashash mumkin bo‘lgan barcha bo‘shliqlarini
egallash xususiyatiga ega
B) Organizmlarning energiya sarfi hisobiga mustaqil
harakatlanishi passiv harakat hisoblanadi
C) Tabiiy kuchlar (Yerning tortish kuchi, gravitatsiya)
ta’sirida harakatlanish faol harakat hisoblanadi
D) Tirik organizmlar biosferani o‘zgartirishga qodir
nofaol kuchdir
2. V.I. Vernadskiyning biosfera haqidagi
ta’limotida………?
A)O’lik va tirik tabiat o’rtasidagi munosabatlar
to‘g‘risidagi g‘oyalar asosiy o‘rin tutadi.
B) tirik modda tushunchasi va tirik moddaning
biosferadagi roli to‘g‘risidagi g‘oyalar asosiy o‘rin
tutadi.
C)Biosferadi energiya va moddani aylanishi
to’g’risidagi g‘oyalar asosiy o‘rin tutadi.
D)Noosfera va uning paydo bo’lishi to‘g‘risidagi
g‘oyalar asosiy o‘rin tutadi.
3. V.I.Vernadskiy tirik moddaning qanday harakatini
farqlaydi
A)qaytar va qaytmas B)davriy va nodavriy C)umumiy
va hususiy D)faol va passiv
4.Quyidagilardan V.I.Vernadskiy fikri yoki amalga
oshirgan ishlarini ajrating.

Ma’lumotlar	A)	B)	C)	D)
Biosfera haqidagi ta’limotida tirik modda tushunchasi va tirik moddaning biosferadagi roli to‘g‘risidagi g‘oyalar asosiy o‘rin tutadi.	+			+
U inson ongi bilan shakllantiriladigan biosfera qobig‘ini noosfera deb atadi		+
Tirik modda biosferani o‘zgartiruvchi kuch sifatida asosiy rol bajaradi, deb hisoblaydi.	+		+
Tirik modda yordamida kimyoviy moddalarning migratsiyasini molekulalarning biogen migratsiyasi deb atagan.	+	+		+
Asarlarida biosfera evolutsiyasi konsepsiyasi muhim o‘rin tutadi	+		+

5.To’g’ri fikrni aniqlang.
A) suv haroratining ko‘tarilishi tufayli suvdagi
kislorod miqdori o’zgarmaydi
B) ekvator yaqinida okeanlarning yuzasida
kislorodning miqdori doim yuqori bo‘ladi
C) tirik modda biosferadagi ayrim jarayonlarda ishtirok
etadi, muhitni tubdan o‘zgartira oladi.
D) transport funksiyasi moddalarning og‘irlik kuchiga
mos va vertikal yo‘nalishda bir joydan boshqa joyga
ko‘chishidir
6. Biosfera tirik moddasi energetik funksiya uchun
xos belgilarni aniqlang.
1. tirik organizmlarning quyosh energiyasini
o‘zlashtirib, uni organik moddalarning kimyoviy
bog‘lar energiyasiga aylantirishi va oziq zanjiri bo‘ylab
o‘tkazishida namoyon bo‘ladi.
2. tirik modda yer va koinotni nafas jarayoni orqali
bog‘laydi
3.energetik funksiya tufayli ekotizimlarda yo‘qotilgan
energiya o‘rnining qoplanishi va biosferada hayot
davomiyligi ta’minlanadi.
4.tirik moddada to‘plangan energiya hisobiga Yer
yuzidagi barcha hayotiy jarayonlar amalga
oshirilmaydi. 5.energiya qisman issiqlik ko‘rinishida
tarqalsa, qisman qazilma ko‘rinishida to‘planadi
A) 2,5 B)2,4,3 C)1,5 D)1,2,3,4,5
7.Metallar orasida qaysi element tirik organizmda
uchrashi bo’yicha birinchi o’rinni egallaydi?
A)Na B)K C)Ca D)Mg
8.Tirik moddani qaysi funksiyasi tufayli tirik
organizmlar tashqi muhitdan biogen elementlarni
o‘zlashtiradi va to‘playdi?
A)energetik B)konsentratsiyalash C)destruktiv
D)muhit yaratish
9. Tirik moddani qaysi funksiya natijasida quyidagi
muhim hodisalar ro‘y bergan: birlamchi atmosferaning
gaz tarkibi va birlamchi okean suvining tarkibi
o‘zgardi, litosferada cho‘kindi jinslar qatlami,
quruqliklarda esa unumdor tuproq qatlami hosil bo‘ldi.
A)energetik B)konsentratsiyalash C)destruktiv
D)muhit yaratish
10. Tirik moddani gazlar almashinish (a) va oksidlanish
qaytarilish (b) funksiyasiga xos belgilarni ajrating
Quyida berilgan ma’lumotlarga asoslanib, “a” savol
uchun doirani bo’yang “b” savol uchun doirani bo’sh
qoldiring. ○tirik organizmlarda sodir bo‘ladigan kimyoviy
moddalarning oksidlanishi va qaytarilishi jarayonlarida
aks etadi ○tirik organizmlar tomonidan gazsimon moddalarni o‘zlashtirilishi va ajratilishi orqali atmosferaning gaz tarkibi doimiyligini saqlab turishda aks etadi ○Yer ostida hosil bo‘ladigan metan gazi metan hosil
qiluvchi bakteriyalar tomonidan organik
birikmalarning parchalanishi natijasida hosil
bo‘ladi ○fotosintez jarayonida karbonat angidrid gazi
uglevodgacha qaytarilsa, nafas olish jarayonida esa
uglevodlar karbonat angidrid va suvgacha oksidlanadi
A) ○●●● B) ●○●○ C) ○●●○ D) ●●●○
12. Quruqlik va okeanlar biomassalarida qaysi
organizmlar ko’proq biomassa hosil qiladi?
A)o’simlik va o’simlik B)hayvon va hayvon
C)o’simlik va hayvon D)hayvon va o’simlik
13. Tundra, dashtlar, subtropik o‘rmonlarda nechtadan
turlar yashaydi?
A)2000,5000,3000 B)5000,2000,3000 C)500,200,300 D)500,2000,3000
14.Quyidagilardan qaysi birida eng ko’p turlar
tarqalgan?
A)tropik o’rmon B)subtropik o’rmon C)dasht D) tundra
15.Quyidagilardan nechtasi to’g’ri
☺Hayvon turlarining xilma-xilligi o‘simliklarning
biomassasiga bog‘liq emas
☺ekvator tomon hayvon turlari soni ortib boradi.
☺Turlar soni ko‘p, ya’ni hayot zich bo‘lgan joylarda
hamkorlikda yashashga moslanishlar paydo bo‘lmaydi.
☺Turlar bir-biri bilan oziq zanjirlari orqali bog‘langan
biotsenozlarda hayot zichligi ortib boradi. ☺Oziq
zanjirlari bir-biri bilan tutashib, modda va energiyaning
bir bo‘g‘indan boshqasiga o‘tishini ta’minlaydigan
murakkab oziq to‘rlarini hosil qiladi. ☺Quruqlik
biomassasiga inson kuchli ta’sir ko‘rsata olmaydi.
☺Mazkur ta’sir natijasida biomassa hosil qiluvchi
maydonlar qisqarmoqda
A)2 B)3 C)4 D)5
16.quyidagilar orasidan noto’g’rilarini toping.
1.Okeanlarda biomassa notekis tarqalgan bo‘lib 2.
suvning yuza qatlamidagi plankton organizmlar tashkil
etadi. 3.Quruqlikdagi o‘simliklar biomassasi okeandagi
tirik organizmlar umumiy biomassasidan ko‘p bo‘lsa-
da, ammo dunyo okeanida biomassaning hosil bo‘lish
mahsuldorligi yuqori.
A)1 B)2 C)3 D)barchasi to’g’ri
17. Berilganlarni to’g’ri va noto’g’riga ajrating.
1. Okeanda fotosintez jarayoni 100 m dan chuqur
qatlamlarda uchraydigan produtsentlar ishtirokida sodir
bo‘ladi. 2.Fotosintezning 3/1 qismi okeanda kechadi.
3.Okeanlardagi hayvonlarning oziqlanishida
planktonlarning ahamiyati juda katta. 4.Suvo‘tlari va
sodda organizmlar bilan mayda qisqichbaqasimonlar
oziqlanadi. 5.Qisqichbaqasimonlar mayda baliqlarga
oziq bo‘ladi. 6.Mayda baliqlarni faqat yirtqich baliqlar
ovlaydi. Mo‘ylovli kitlar faqat planktonlar bilan
oziqlanadi.
A) B) C) D)
To’g’ri 1,2,3 3,4,5 1,3,4 5,4,1
Noto’g’ri 4,5,6 1,2,6 2,5,6 6,2,3
18. 100 mln yil ilgari dengiz bilan qoplangan ……dan
ohak va bo‘r konlari topilgan.
A)Avstraliya B) Markaziy Osiyodan C)Amerikadan
D)Madagaskardan
19.Biogen elementlardan eng muhimlarini aniqlang.
A) C, H, O, N, S, Ca B) C, H, O, N, K
C) C, H, O, N, S, P D) C, H, O, N,Cl,
20. Kimyoviy elementlarning bir marta to’liq aylanib
chiqishi nima deb ataladi.
A)geokimyoviy sikl B)kimyoviy sikl
C) biokimyoviy sikl D)geologik sikl
21. Biogen elementlarning aylanish tezligi nimaga
bog‘liq.
A) organizmlar qaysi organida joylashishi va Yer
qobig‘idagi miqdoriga B) organizmlar hayot
faoliyatidagi va Yer qobig‘idagi funksiyasiga
C) organizmlar va Yer qobig‘idagi miqdoriga D)
organizmlar hayot faoliyatidagi funksiyasi va Yer
qobig‘idagi miqdoriga
22. Quyidagi elementlarni bir marta to’liq aylanib
chiqishi uchun qancha yil kerak bo’ladi.
1)kislorod a)2 mln 2)suv b)2000 yil 3)CO2
c)200-300 yil
A)1-c,2-a,3-b B)1-a,2-b,3-c
C)1-c,2-c,3-a D)1-b,2-a,3-c
23. Quyidagi organizmlar o’zida qaysi elementlarni
to’playdi.
1)temir baktariyasi a)yod 2)ildizoyoqli sodda
hayvonlar b)Ca 3)suvo’tlar c)Fe 4)bulutsimonlar
d)Zn
A)1-c,2-b,3-a,4-a B)1-a,2-c,3-d,4-b
C)1-b,2-d,3-c,4-a D)1-d,2-a,3-b,4-c
24..Biosferada uglerod alamshinishi natijasida
insonning amaliyotida foydalaniladigan qanday
energiya resurslari hosil bo’ladi.
a)neft b)toshko’mir c)yoqilg’i d)torf e)yog’och
A)a,c,d B)b,d,f C)a,c D)a,b,c,d,e
25.Uglerod elementi uchun xos belgilarni aniqlang.
1.Uglerod ayrim organik birikmalar hamda
atmosferadagi karbonat angidrid gazi tarkibiga kiruvchi
muhim biogen elementdir.2. Fotosintez jarayoni
uglerodning anorganik moddalardan organik
moddalarga tabiiy holda o‘tishidir. 3.Uglerodning bir
qismi tirik ogranizmlar tomonidan nafas olish
jarayonida va mikroorganizmlar tomonidan organik
moddalarni parchalanishi natijasida tuzlar shaklida
atmosferaga qaytariladi.4. Fotosintez jarayonida
o‘simliklar o‘zlashtirgan uglerod organik birikma
shaklida hayvonlar tomonidan iste’mol qilinadi. 5.
korall poliplari, molluskalar uglerod birikmalaridan o‘z
skeleti va chig‘anoqlarini hosil qilishda foydalanadi.
A)1,3,5 B)2,4,5 C)2,3,4 D)1,5
26. Dengiz suvidagi Uglerod qanday birikmalar
shaklida to’planadi.
a)ko’mir kislota b)ko’mir kislota tuzlari c)bo’r
d)ohaktosh e)korallar
A)a,d B)b,c C)a,b,c D)a,b,c,d,e
27.Quyidagilarda azot eng ko’p uchrovchini aniqlang.
A)oqsil B)nuklein kislota C) lipoprotein, xlorofill
D)atmosferada
28. Biosfera evolyutsiyasining birinhi bosqichi
qachondan qachongacha davom etadi?
A)3mlrd yil avval boshlanib,kaynazoy erasining
uchlamchi davrigacha B)3mln yil avval
boshlanib,paleozoy erasining kembriy davrigacha
C)3 mlrd yiloldin boshlanib,paleozoy erasining kembriy
davrigacha D)3mln yil avval boshlanib,paleozoy
erasining sillur davrigacha
29.Biosfera evolyutsiyasining ikkinchi bosqichida
biotik tarkibiy qismi-….organizmlar ……
A) ko’p hujayralilar/murakkablashadi B)ko’p
hujayralilar/paydo bo’ladi
C)umurtqasizlar/murakkablashadi
D)umurtqasizlar/paydo bo’ladi
30.Biosfera evolyutsiyasining biogenez bosqichida
qanday o’zgarishlar kuzatiladi? 1) dastlabki tirik
organizmlar geterotrof oziqlangan 2) energiyani
glikoliz jarayonida to’plagan 3) insoniyat jamiyati
paydo bo’lishi bilan boshlangan 4) biosfera paydo
bo’lgandan odam paydo bo’lguncha davom etgan 5)
40-50 ming yil avval boshlanib, hozirgacha davom
etmoqda 6) evolyutsiya inson ongi ta’sirida, mehnat
faoliyati natijasida davom etadi
A) 1,2,4 B) 3,5,6 C) 1,3,6 D) 2,4,5
31. Uch shoxli kaltakesak-…A.tritsotetetsis
B.tritsopetops C.nosorog D.plakoxelis
32 Yirtqich kaltakesak-… A.brontozavr B.ixtiozavr
C.mezozavr D.trianozavr
33. O’txo’r kaltakesak-… A.brontozavr B.ixtiozavr
C.mezozavr D.trianozavr
34. Baliq kaltakesak-… A.brontozavr B.ixtiozavr
C.mezozavr D.trianozavr
35. Ilon kaltakesak-…. A.brontozavr B.ixtiozavr
C.mezozavr D.trianozavr
36. Toshbaqalar avlodi-… A.trianozavr
B.tritsopetops C.plakoxelkis D.plakoxelis
37.Stegozevr uchun xos bo`lgan xususiyatlarni
aniqlang.
a.mezozoy erasini hayvoni b. korrelyatsiya
qonuniga bo`ysunadi c.quruqlikda yashagan d.yashash
muhiti suv bo`lgan e.ikkinchi nomi diplodok bo`lgan
f.katta va kichik qon aylanish doirasiga ega bo`lgan
g.tirik tug`ib ko`paygan h.stegotsefallarning bir xil
bo`lgan i.siroxrom oqsiliga ega bo`lgan
j.gemoglobinidagi leysini antikodoni UUA bo`lgan
k.ko`krak qafasi rivojlanmagan l.oyoqlari
metamorfozga uchragan m.yirik qaloqnlar bilan
himoyalangan
A.a,l,f,i,d B.m,b,i,a,f C.f,m,k,h.a D.d,l,b,f,j
38.Pleziozavr uchun xos bo`lgan xususiyatlarni
aniqlang.
a.mezozoy erasini hayvoni b.korrelyatsiya qonuniga
bo`ysunadi c.quruqlikda yashagan d.yashash muhiti
suv bo`lgan e.ikkinchi nomi diplodok bo`lgan f.katta
va kich qon aylanish doirasiga ega bo`lgan g.tirik
tug`ib ko`paygan h.stegotsefallarning bir xil bo`lgan
i.siroxrom oqsiliga ega bo`lgan j.gemoglobinidagi
leysini antikodoni UUA bo`lgan k.ko`krak qafasi
rivojlanmagan l.oyoqlari metamorfozga uchragan
m.yirik qaloqnlar bilan himoyalangan
A.d,l,b,f,j,a B.m,i,c,f,b,k C.f,a,i,d,l,b D.a,l,f,l,h
39. Sudralib yuruvchilarning xilma-xilligi ortgan (b) ,
Sudralib yuruvchilar rivojlangan (b), Dastlabki sudralib
yuruvchilar paydo bo‘lgan (c) va Sudralib yuruvchilar
(dinozavrlar) hukmronlik qilgan(d) davrlarni aniqlang.
1. bo‘r 2.yura 3.perm 4.trias 5.toshko’mir
A)a-4;b-3;c-5;d-2 B) a-4;b-2;c-5;d-3 C) a-2;b-3;c-
5;d-4 D) a-5;b-3;c-1;d-2
40. Quyidagilardan to’g’rilarini aniqlang.
A) Devon davri 60 yil davom etgan. Bu davrda
Qalqondorlar kamaygan. Panjaqanotli baliqlar,
stegosefallar paydo bo‘lgan. Yuksak sporali o‘simliklar
kelib chiqqan
B)Silur davri 30 yil Trilobitlar va korall poliplari avj
olib rivojlangan. O‘simliklar quruqlikka chiqqan.
Suvo‘tlar keng tarqalgan
C) Ordovik, Kembriy davrlarida dengiz umurtqasiz
hayvonlari kovakichlilar, halqali chuvalchanglar,
molluskalar, trilobitlar keng tarqalgan.
D) Proterozoy erasida umurtqasizlarning barcha tip
vakillari yashagan
41.Yirtqich tishli kaltakesaklar kelib chiqqan davr
necha mln yil davom etgan?
A)35 B)55 C)58 D)65
42.Hayot izlari kam bo’lgan era qancha vaqt davom
etgan?
A)2700 mln yil B)3200 mln yil
C)3500 mln yil D)2900 mln yil
43.Trilobitlar keng tarqalgan,kamaygan,avj olib
rivojlangan,qirilib ketgan,qirilgan davrlarni aniqlang.
A)protoerozoy,toshko’mir,silur,trias,perm B)
ordovik,kembriy,toshko’mir,silur,trias,perm
C) kembriy,toshko’mir,silur, perm, trias D)
protoerozoy,kembriy,toshko’mir, trias, silur,perm
44.Lemurlar paydo bo’lgan erani ikkinchi davri qancha
yil davom etgan?
A)1,5 mln B)70 mln C)23,5 mln D)42 mln
45.Bo’r davriga xos bo’lmagan javobni aniqlang.
A) Qirqquloqlar va ochiq urug‘li o‘simliklar
ko’paygan B)Yopiq urug‘li o‘simliklar paydo bo‘lgan
va keng tarqalgan.
C)Hasharotlar yordamida changlanuvchi o‘simliklar
paydo bo‘lgan.
D)Jamoa bo‘lib yashovchi hasharotlar: termitlar,
chumolilar, asalarilar, arilar paydo bo‘lgan.
46.Yura davriga xos javobni aniqlang.
A)Sudralib yuruvchilar (kaltakesaklar) hukmronlik
qilgan. B)Arxeopteriks hukumronlik qilgan
C)Boshoyoqli molluskalar keng tarqalgan. D)Ochiq
urug‘li o‘simliklar paydo bo’lgan
47.Trias davriga xos bo’lmagan javobni aniqlang.
A)Sudralib yuruvchilarning xilma-xilligi ortgan. B) Suyakli baliqlar, toshbaqalar, timsohlar, uchar
kaltakesaklar, dinozavrlar, dastlabki sutemizuvchilar
paydo bo‘lgan.
C)Trilobitlar qirilib ketgan
D) 35 yil davom etgan
48. Javoblar orasidan toshko’mir davri uchun to’g’risini
aniqlang.
A)Suvda hamda quruqlikda yashovchilar paydo
bo’lgan
B)Dastlabki sudralib yuruvchilar xilma xil
bo’lgan
C)Uchuvchi hasharotlar, o‘rgimchaklar
paydo bo‘lgan.
D) Qirqquloqlar qirila boshlagan.
Ochiq urug‘li o‘simliklar paydo bo‘lgan
49.Qaysi erada jinsiy hujayra hosil hosil bo’lagan?
A)arxey B)protoerozoy C)poleozoy D)mezozoy
50. Qon aylanish sistemasi (a), nerv nayi (b), chang
xujayralari (c) qaysi eralarda paydo bo’lgan?
A) a-poleaoy; b-proterazoy; c-paleozoy
B) a-proterazoy; b-poleazoy; c-paleozoy
C) a-proterazoy; b-poleazoy; c-mezazoy
D) a-proterazoy; b-proterazoy; c-paleozoy
51.Protoerozoy erasi haqida noto’g’ri fikrni aniqlang.
A) Umurtqasizlarning barcha tip vakillari yashagan
B) Bir hujayralilar, kovakichlilar, chuvalchanglar,
molluskalar, ignatanlilar, trilobitlar keng tarqalgan.
C) Dastlabki xordalilar – boshskeletsizlar paydo bo‘lgan
D) Fotosintez, ko‘p hujayrali organizmlar, jinsiy
ko‘payish paydo bo‘lgan
52.Qalqondorlar kamaygan (a)davrda paydo bo’lgan
organzimlarni va qalqandor baliqlar paydo bo’lgan(b)
davr necha yil davom etganligini anqiqlang.
A)a-stegosefallar;b-30 mln yil B) a-stegosefallar;b-60
mln yil
C) a-sudralib yuruvchilar;b-70 mln yil D) a-
panjaqanotlilar;b-70 mln yil
53.O’simliklar quruqlikka chiqqan davr uchun xos
hususiyatni aniqlang.
A)faqat trilobitlar avj olib rivojlangan B) Suvo‘tlar
keng tarqalgan
C)Poleozoy davrining tarkibiy qismi D)korral poliplar
paydo bo’lgan
54.Biosfera evolutsiyasini Ikkinchi bosqichi uchun
xos javobni aniqlang.
1.ko‘p hujayrali organizmlar xilma-xilligining ortishi
tufayli biosfera strukturasining murakkablashuvi. 2.Bu
bosqichning asosiy omili abiotik evolutsiya
hisoblanadi. 3.Bu davr kembriy erasidan boshlanib,
hozirgi zamon odamlari paydo bo‘lishigacha davom
etgan. 4.Biosfera evolutsiyasining birinchi va ikkinchi
bosqichlari faqat biologik qonuniyatlar natijasida
kechadi, shuning uchun bu bosqichlarni birlashtirib
biogenez davri deyiladi
A)1,2 B)1,4 C)2,3 D)3,4
55. Qaysi davrda sutemizuvchi hayvonlar, qushlar
hukmron bo‘lgan?
A)poleogen B)yuqorigi uchlamchi C)pastki uchlamchi
D)to’rtlamchi
56. Ochiq urug‘li o‘simliklar paydo bo‘lgan (a), Ochiq
urug‘li o‘simliklar hukmronlik qilgan (b) va Ochiq
urug‘li o‘simliklarning xilma-xilligi ortgan (c) davrlarni
aniqlang.
A) a-bor;b-toshko’mir;c-perm B) a-perm;b-bor;c-
toshko’mir C)a-toshko’mir;b-yura;c-perm
D) a-trias;b-yura;c-bor
57. Yuksak sporali o‘simliklar kelib chiqqan davrni
aniqlang.
A)ordovik B)devon C)toshko’mir D)bor
58.Umurtqa qaysi davrda paydo bo’lgan?
A)ordovik B)devon C)toshko’mir D)bor
59.Xlorofill paydo bo’lgan paytga xos belgini aniqlang.
A)jinsiy hujayra paydo bo’lgan B)xorda paydo
bo’lgan C)chang hujayra paydo bo’lgan D) chig’anoq
paydo bo’lgan
60.Tishning qaysi qavatida P (fosfor) bo’ladi?
A)emal B)dentin C)segment D)tishda p bo’lmaydi
61. Oqsil,nuklein kislota, lipoprotein, xlorofill, ATF,
hujayra membranasi, dentin suyak to‘qimasi.
Keltirilganlar ichida ham azot ham fosfor
saqlovchilarni sonini aniqlang.
A)3 ta B)4 ta C)5 ta D) 1 ta
62.Fosfor azot va ugleroddan farq qilib……….?
A)uning davriy aylanishi uzoq davom etadi
B)biosferani gazsimon qobig’ida bo’lmaydi
C)o’simliklar ildizi tomonidan o’zlashtiriladi D) tuz
holida o’zlashtiriladi
63.Oltingugurt davriy aylanishi uchun to’g’ri javobni
topmang.
A)Suvda yaxshi erish xususiyatiga ega bo‘lgan sulfatlar
o‘simliklar uchun asosiy oltingugurt manbayi
hisoblanadi. B)O‘simliklar sulfatlarni o‘zlashtirib,
oltingugurt saqlovchi uglevodlarni sintez qiladi
C)Hayvonlar oltingugurtni organik birikmalar orqali
o‘zlashtiradi. D)O‘simlik va hayvonlar nobud bo‘lib,
redutsentlar tomonidan parchalangandan keyin
oltingugurt tashqi muhitga qaytariladi
64. Oltingugurt davriy aylanishi uchun noto’g’ri
javobni topmang.
A)Chirituvchi bakteriyalar faoliyati natijasida oqsillar
takribidagi oltingugurt vodorod bilan birikib, vodorod
sulfit holida tuproqqa to‘planadi. B)Xemosintezlovchi
bakteriyalar H2S ni produtsentlar o‘zlashtira oladigan
sulfitargacha oksidlaydi. C)Insonlar tomonidan
energiya olish maqsadida tarkibida ko‘p miqdorda
oltingugurt saqlovchi moddalarning yoqilishi
atmosfera tarkibida oltingugurt oksidlari
ko‘payishiga olib keladi. D)tuproqda oltingugurt
oksidi suv bug‘i bilan reaksiyaga kirishib, sulfat
kislotani hosil qiladi.
65. Biogen elementlarni davriy aylanishi orasida
o‘xshashliklarni aniqlang.
A)1.elementlarning davriy aylanishi energiya oqimi
bilan bog‘liq; 2.oziq mahsulotlari tarkibiga kiruvchi
kimyoviy elementlar organizmlardagi biokimyoviy
jarayonlarda ishtirok etadi, bu elementlar
anorganik tabiatdan tirik organizmlarga va
qaytadan tabiatga qaytariladi
B) 1.elementlarning davriy aylanishi moddalar oqimi
bilan bog‘liq; 2.oziq mahsulotlari tarkibiga kiruvchi
kimyoviy elementlar organizmlardagi biokimyoviy
jarayonlarda ishtirok etadi, bu elementlar anorganik
tabiatdan tirik organizmlarga va qaytadan tabiatga
qaytariladi
C) 1.elementlarning davriy aylanishi energiya oqimi
bilan bog‘liq; 2.oziq mahsulotlari tarkibiga kiruvchi
kimyoviy elementlar organizmlardagi biofizik
jarayonlarda ishtirok etadi, bu elementlar anorganik
tabiatdan tirik organizmlarga va qaytadan tabiatga
qaytariladi
D) 1.elementlarning davriy aylanishi moddalar oqimi
bilan bog‘liq; 2.oziq mahsulotlari tarkibiga kiruvchi
kimyoviy elementlar organizmlardagi biofizik
jarayonlarda ishtirok etadi, bu elementlar anorganik
tabiatdan tirik organizmlarga va qaytadan tabiatga
qaytariladi
66. Biosfera strukturasining murakkablashuviga nima
sabab bo’lgan?
A) ko‘p hujayrali organizmlar xilma-xilligining
kamayishi tufayli B) bir hujayralilar hujayrali
organizmlar xilma-xilligining ortishi tufayli C) ko‘p
hujayrali organizmlar xilma-xilligining ortishi
tufayli D) bir hujayrali organizmlar xilma-xilligining
kamayishi tufayli
67.Biosfera evolyutsiyasi boshlangan davr necha yil
davom etgan?
A)30 mln B)70mln C)60 mln D)65mln
68.Uchishga moslashgan hashorotlar soni ortgan davrga
xos bo’lmagan javobni aniqlang.
A) Xaltali va yo‘ldoshli sutemizuvchilar, haqiqiy
qushlar paydo bo‘lgan B)lemurlar paydo bo’lgan
C)driopiteklar paydo bo’lgan D)42 mln yil davom
etgan
69. Hasharotlar yordamida changlanuvchi o‘simliklar
paydo bo‘lgan davr uchun tegishli javobni tanlang.
A) Yopiq urug‘li o‘simliklar paydo bo‘lgan va kam
tarqalgan B) Jamoa bo‘lib yashovchi hasharotlar:
termitlar, chumolilar, asalarilar, arilar paydo
bo‘lgan C) Qirqquloqlar va ochiq urug‘li o‘simliklar
ko’paygan D) ixtiozavrlar kamaygan
70.Qaysi davrlarni davomiyligi 70 mln yil?
A)trias,yura,bo’r B)yuqori uchlamchi,silur,toshko’mir
C)yura,devon,silur D)bo’r,toshko’mir,kembriy
71.Quyidagilardan to’g’ri javobni aniqlang

	A	B	C	D
55 mln	Yura	Perm	Perm	Trias
35 mln	Perm	Trias	Silur	Toshko’mir
65 mln	Silur	Toshko’mir	Toshko’mir	Yura
58 mln	Toshko’mir	Yura	Yura	Perm
30 mln	Trias	Silur	Trias	Silur

72. Qirqquloqlar avj olib rivojlangan davrda paydo
bo’lgan organizmlar berilgan javobni belgilang.
A)trilobitlar B)o’rgimchaklar C)yopiqurug’lilar
D)suvda hamda quruqlikda yashovchilar
73. Organizmlar energiyani asosan glikoliz, bijg‘ish
jarayonlari natijasida to‘plagan. Bu jarayon biosfera
evolyutsiyasini qaysi bosqichida kuzatilgan?
A)faqat birinchi B)faqat ikkinchi C)uchinchi
D)biogenez
74.Nima uchun biogenez bosqichida geterotrof
prokariotlar tez ko‘paya olmas edi?
A)kislorod yetishmaganligi uchun B)suv muhiti ko’p
bo’lganligi uchun
C)organik modda kam bo’lganligi uchun D)bosim
yuqori bo’lganligi uchun
75. Biosfera evolyutsiyasini uchinchi bosqichi qachon
boshlangan?
A)40-50 mln yil oldin B)45 ming yil avval C)30 ming
yil oldin D)40 yil oldin
76.Biogen elementlarni qaysi biri tufayli «kislotali
yomg‘ir»lar kuzatiladi?
A)azot B)fosfor C)oltingugurt D)kislorod
77.Kislorodning davriy aylanishi qaysi birikmaning
davriy aylanishi bilan bog’liq?
A)azotni B) oltingugurtni C) suvni D)uglerodni
78.Quyidagilarda noto’g’ri javobni aniqlang.
A)Fotosintez qiluvchi organizmlar faoliyati natijasida
paydo bo‘lgan erkin kislorod (O2) atmosferada
ultrabinafsha nurlar ta’sirida ozonga (O3) aylanadi.
B)Ozonning to‘planib borishi natijasida
atmosferaning quyi qatlamlarida ozon ekrani hosil
bo‘ladi. C)Kislorod miqdorini bir me’yorda ushlab
turish faqatgina fototrof organizmlar hisobiga amalga
oshiriladi.D) So‘nggi yillarda o‘rmonlar qisqarishi,
tuproq eroziyasi, fotosintez mahsuldorligining
pasayishi kabi holatlar kuzatilmoqda.
79. Biosfera evolutsiyasining birinchi va ikkinchi
bosqichi faqat biologik qonuniyatlar natijasida kechadi,
bu bosqichlarni birlashtirib nima deb ataladi.
A)Noosfera B)Noogenez C)Biogenez D)Ovogenez
80. Ekvatordan qancha uzoqlikda biomassa yuqori
bo’ladi?
A)12 km B)135 km C)200 km D)231 km
81.O’simliklarning nechta turi quruqlikda tarqalgan?
A)350000 B)465000 C)500000 D)4950000
82. Nafas olish natijasida hosil bo’ladigan moddalar
biosferaning qaysi funksiyasiga kiradi?
A)gaz almashinish B)jamg’arish
C)oksidlanish – qaytarilish D)biokimyoviy
83.Azotning davriy aylanishini ko’rsatuvchi
jarayonlarni toping. 1) tugunak bakteriyalar tomonidan
to’planadi 2) fotosintez jarayonida uglevodga aylanadi
3) dengiz suvida ohaktosh, korall sifatida to’planadi 4)
ko’k-yashil suvo’tlar fiksatsiyalaydi 5) oqsil
parchalanishidan ammiak hosil bo’ladi
6) energiya resurslari hosil qiladi 7) nafas olish
jarayonida atmosferaga oksidli gaz holida ajratiladi 8)
bakteriya tomonidan parchalanib elementar ko’rinishda
atmosferaga ajratiladi
A) 2,4,5,7 B) 1,2,6,8 C) 2,3,6,7 D) 1,4,5,8
84. Uglerodning davriy aylanishini ko’rsatuvchi
jarayonlarni toping. 1) tugunak bakteriyalar tomonidan
to’planadi 2) fotosintez jarayonida uglevodga aylanadi
3) dengiz suvida ohaktosh, korall sifatida to’planadi 4)
ko’k-yashil suvo’tlar fiksatsiyalaydi 5) oqsil
parchalanishidan ammiak hosil bo’ladi
6) energiya resurslari hosil qiladi 7) nafas olish
jarayonida atmosferaga oksidli gaz holida ajratiladi 8)
bakteriya tomonidan parchalanib elementar ko’rinishda
atmosferaga ajratiladi
A) 2,4,5,7 B) 1,2,6,8 C) 2,3,6,7 D) 1,4,5,8
85. Biosfera evolyutsiyasining noogenez bosqichida
qanday o’zgarishlar kuzatiladi? 1) dastlabki tirik
organizmlar geterotrof oziqlangan 2) energiyani
glikoliz jarayonida to’plagan 3) insoniyat jamiyati
paydo bo’lishi bilan boshlangan 4) biosfera paydo
bo’lgandan odam paydo bo’lguncha davom etgan 5)
40-50 ming yil avval boshlanib, hozirgacha davom
etmoqda 6) evolyutsiya inson ongi ta’sirida, mehnat
faoliyati natijasida davom etadi
A) 1,2,4 B) 3,5,6 C) 1,3,6 D) 2,4,5
86. Ozon ekrani biosferaning qaysi qismida va qanday
hosil bo’lishini aniqlang?
A.atmosferada,quyosh nurlari energiyasi tasirida CO2
ozonga aylanadi B.atmosferada,quyosh nurlari
energiyasi tasirida O2 ozonga aylanadi
C.gidrosferda, quyosh nurlari energiyasi tasirida CO2
ozonga aylanadi D.atmosferada,quyosh nurlari
energiyasi tasirida CO2 va O2 ozonga aylanadi
87. Quruqlikda o’simliklar (a) va hayvonlar (b)
umumiy biomassani necha foizini tashkil etadi.
1)93,7 % 2)99 % 3)0,13 % 4)70 % 5)99 % 6) 1%
A)a-1,b-3 B)a-5,b-6 C)a-4,b-5 D)a-6,b-5
88.Agar yer yuzida 500000 ta o’simlik turi uchrasa,
shulardan nechtasi suvda yashashi mumkin?
A)10000 B)15000 C)25000 D)35000
89.Agar yer yuzida 1,5 mln hayvon turi uchrasa,
shulardan nechtasi suvda uchraydi?
A)15000 B)1500 C)105000 D)115000
90.Agar quruqlik biomassasi 10000000 t deb faraz
qilsak, shundan necha t hayvonlar bo’lishi mumkin?
A)10000 t B) 80000 t C)60000t D)40000t
91.To’g’ri bo’lmagan javobni aniqlang.
A)Destruktiv funksiyasi nobud bo‘lgan organizmlar
tarkibidagi organik birikmalarning parchalanishi va
minerallashuvi, tog‘ jinslarining yemirilishi, hosil
bo‘lgan mineral moddalarning biokimyoviy aylanishga
– biogen migratsiyaga jalb etilishi kabi jarayonlarda
namoyon bo‘ladi. B)Tog‘ jinslarining yemirilishi
muhim jarayon hisoblanadi, chunki tirik
moddaning destruktiv funksiyasi tufayli
atmosferadan ajralgan mineral moddalar davriy
aylanishga qo‘shiladi.C) Bakteriyalar, ko‘k-yashil
suvo‘tlar, zamburug‘lar, lishayniklar tog‘ jinslarini
kimyoviy moddalar yordamida yemiradi.D) Organik
birikmalarning minerallashuvi tufayli hosil bo‘lgan
kalsiy, kaliy, natriy, fosfor, kremniy kabi biogen
elementlar moddalarning biokimyoviy aylanishiga
qo‘shiladi
92. Tirik moddani qaysi funksiyasi energetik va
destruktiv funksiyalar bilan bog‘liq
A)konsentratsiyalash B)muhit yaratish C)gazlar
almashinish D)oksidlanish – qaytarilish
93.tuproq biotsenozlarni nimalar tashkil etadi?
A)o‘simlik ildizlari, mikroorganizmlar,
chuvalchanglar, hasharotlar va ularning
lichinkalari, ko‘rsichqonlar va yumronqoziqlar
tashkil qiladi
B) biotsenozlarni o‘simlik ildizlari, mikroorganizmlar,
chuvalchanglar, hasharotlar ,o’rgimchaklar,
ko‘rsichqonlar va yumronqoziqlar tashkil qiladi
C) biotsenozlarni o‘simlik ildizlari,
mikroorganizmlar,chuvalchanglar, hasharotlar va
ularning lichinkalari, ko‘rsichqonlar ,kalamushlar va
yumronqoziqlar tashkil qiladi
D) biotsenozlarni o‘simlik ildizlari,
poyalar,mikroorganizmlar, chuvalchanglar, hasharotlar
va ularning lichinkalari, ko‘rsichqonlar va
yumronqoziqlar tashkil qiladi
94. yomg‘ir chuvalchanglari 1 ga maydonda 25 t
tuproqni o‘z ichaklari orqali o‘tkazib, ….. sm qalinlikda
unumdor tuproq hosil qiladi
A)1 B)2 C)0,8 D) 0,5
95. To’g’ri javobni aniqlang.
A)Davriy aylanish biosferaning mavjudligini
ta’minlovchi, uning butunligini va barqarorligini
saqlovchi muhim omildir. B)Biosferaning rivojlanishi
va taraqqiyoti davom etishi Yerdagi biologik muhim
moddalarning davriy aylanishi bilan bog‘liq. Bu esa
moddalar ikki marta foydalanilgandan so‘ng boshqa
organizmlar tomonidan o‘zlashtirilishi mumkin bo‘lgan
holatga, shaklga o‘tishi demakdir. C)Butun Yer
sayyorasi miqyosida quyosh energiyasi hisobiga sodir
bo‘ladigan biologik muhim elementlarning bir
bo‘g‘inidan ikkinchisiga o‘tishi moddalarning biologik
davriy aylanishi deyiladi. D)Moddalarning geologik
aylanishi biotik omillar ta’sirida amalga oshiriladigan
moddalar migratsiyasi hisoblanadi
96.Karbonat angidritni biokimyoviy sikli necha asr ?
A)300 B)3 C)30 D)3000
97. Anaerob prokariot organizmlar energiyani qaysi
jarayonlar asosida to’plagan.
A)glikoliz B)aerob achish C)bijg’ish D)glikoliz
va bijg’ish
98.Mezozoy erasi necha yil davom etgan?
A)570 mln B)330 mln C)230mln D)67 mln
99.Yura davrida qaysi organizmlar keng tarqalgan?
A)boshoyoqlilar B)ochiq urug’lilar C)sudralib
yuruvchilar D)arxeoptriks
100.Pliziozavr qaysi davrda qirilib ketgan?
A)yura B)bo’r C)trias D)toshko’mir
1.Tabiatni Muhofaza qilish bo‘yicha 1948-2010-yillar
oralig'ida amalga oshirilgan ishlarni ajrating.
1)1948-yil TMQXI tashkil etildi, 2)1992-yil "YuNeP"
dasturi qabul qilingan, 3)"Biologik xilma-xillikni
saqlash"dasturini 179 ta davlat vakillari qabul qilgan,
4)2001-yildan boshlab 22-may kuni Xalqaro bioxilma-
hillik kuni nishonlanadi, 5)2011-yil Xalqaro bioxilma-
hillik yili deb e'lon qilingan, 6)1979-yili Xalqaro
bioxilma-hillik Konvensiyasi qabul qilingan.
A)1, 3, 4 B)1, 2, 5 C)2, 3, 6 D)6, 3, 5
2.Xalqaro "Qizil Kitob" qaysi tashkilot tomonidan(a)
va nechanchi yilda(b) nashr etilgan?
1.BMT, 2.MSOP, 3.WWF, 4.TMQXI, 5.1948, 6.1961,
7.1966, 8.1970
A)a-1, b-8 B)a-1, b-6 C)a-2, b-7 D)a-2, b-8
3.2010-yilda Tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha amalga
oshirilgan ishlar qaysilar?
a)"Butunjahon yovvoyi tabiatni muhofaza qilish
jamg‘armasi" tuzilgan, b)2011-2020 Bioxilma-hillik
strategik rejasi qabul qilingan, c)Bioxilma-xillik yili
bo‘lgan d)Xalqaro Bioxilma-xillik kuni qabul qilingan,
g)"YuNep" dasturi tashkil qilingan.
A)b, d B)g, c C)c, a D)b, c
4.XVIII asrda yo‘q bo'lib ketgan hayvonlarni tanlang.
A) Dodo, Sayyor kaptar B)Dront, Tur
C) Dront, sayyor kaptar, qalin junli karkidon
D) Dront, Yovvoyi qoramol
5.XIX asrda yo‘q bo'lib ketgan hayvonlarni tanlang.
A) Xaltali bo‘ri, Sayyor kaptar B)Dront, Tur
C) Dront, sayyor kaptar, qalin junli karkidon
D) Dront, Yovvoyi qoramol
6. O‘zbekistonning dastlabki qizil kitobi(1), birinchi
marta faunaga bag‘ishlangan qizil kitobi(2), birinchi
marta floraga bag‘ishlangan qizil kitobi(3) nechanchi
yillarda nashr etilgan?
a)1964, b)1984, c)1973, d)1974, g)1983, e)1985
A)1-a, 2-b, 3-g B)1-b, 2-g, 3-d
C)1-d, 2-g, 3-b D)1-a, 2-g, 3-b
7."Qizil kitob"ga tegishli ma'lumotlarni tanlang.
1)davriy nashr etiladi, 2)1984-yil O‘zbekistonning
dastlabki qizil kitobi nashr etilgan, 3)muhofazaga
muhtoj bo‘lgan turlar kiritiladi, 4)maxsus muhofazaga
muhtoj bo‘lmagan turlar kiritiladi, 5)jiddiy muhofaza
talab etuvchi turlar kiritiladi, 6)xavf ostidagi turlar
kiritiladi,
A)1, 3, 6, 4 B)1, 5, 3, 6 C)1, 2, 4, 6 D)6, 1, 3, 2
8.Qo‘riqxonalarga tegishli ma'lumotlarni aniqlang.
1)faqat ilmiy tadqiqot ishlari olib boriladi, 2)tabiiy
boyliklardan cheklangan holda foydalaniladi,
3)ekologik, estetik, tarixiy ahamiyatga ega tabiiy
majmua, 4)ilmiy, madaniy-o‘quv yoki estetik
ahamiyatga ega, 5)maydonining bir qismi muntazam
ravishda tashrif buyurish uchun ochiq bo‘ladi,
6)o‘simliklar, hayvonlar, tuproq to‘liq va umrbod
xo‘jalikyurituvidan chiqarib olinadi, 7)har bir tabiiy
hududlar uchun o‘ziga xos biogeotsenozlar saqlanadi
A)1, 7, 6 B)7, 6, 2 C), 3, 5, 4 D)2, 3, 5
9.Zakazniklar haqidagi ma'lumotlarni ajrating.
1)tabiiy boyliklardan cheklangan holda foydalaniladi,
2)maydonining bir qismi muntazam ravishda tashrif
buyurish uchun ochiq bo‘ladi, 3)ekologik, estetik,
tarixiy ahamiyatga ega tabiiy majmua, 4)ilmiy,
madaniy-o‘quv yoki estetik ahamiyatga ega,
5.rezavor mevalar terish, baliq tutish uchun xizmat
qiladi
A)1, 4, B)2, 5 C)1, 5 D)5, 3
10. Tabiiy bog‘larga tegishli malumotlarni tanlang.
1)faqat ilmiy tadqiqot ishlari olib boriladi, 2)tabiiy
boyliklardan cheklangan holda foydalaniladi,
3)ekologik, estetik, tarixiy ahamiyatga ega tabiiy
majmua, 4)ilmiy, madaniy-o‘quv yoki estetik
ahamiyatga ega, 5)maydonining bir qismi muntazam
ravishda tashrif buyurish uchun ochiq bo‘ladi,
6)o‘simliklar, hayvonlar, tuproq to‘liq va umrbod
xo‘jalikyurituvidan chiqarib olinadi, 7)har bir tabiiy
hududlar uchun o‘ziga xos biogeotsenozlar saqlanadi
A)7, 6 B)6, 2 C), 3, 5 D)2, 5
11.Hisor davlat qo‘riqxonasiga tegishli bo‘lmagan
ma'lumotlarni tanlang.
1.1150 turdagi hayvonni uchratish mumkin, 2.250 tur
umurtqali hayvonni uchratish mumkin, 3.900 tur
umurtqasiz hayvon mavjud, 4. Tyanshan qo‘ng‘ir ayig‘i
bor, 5.Turkiston maynasi bor, 6.700 ga yaqin turdagi
o‘simliklar o‘sadi, 7.karaganka, jayra ko‘paytiriladi,
8.Noyob paleontologik topilmalar muhofaza qilinadi,
9.500 dan ortiq o‘simlik turi o‘sadi;
A)1, 2, 3, 4 B)7, 8, 4, 1 C)7, 8, 6, 4 D)6, 8, 5, 7
12.Hisor(1) va Surxon(2) davlat qo’riqxonalaridagi
“Qizil Kitob”ga kiritilgan turlarni juftlang.
a)Bobrov astragali, b)tasqara, c)boltayutar,
d)karaganka, g)chiyabo’ri, j)yo’rg’a tuvaloq, h)churrak,
e)oq lola
A)1-a,b 2-d,c B)1-a,e 2-b,d
C)1-a,e 2-b,c D)1-b,e 2-g,h
13.Faqat Zarafshon davat qo’riqxonasida uchraydigan
turlarni tanlang.
a)turkiston ukkisi, b)kaklik, c)tasqara, d)sariq ilon,
g)to’qay mushugi, e)suv burguti, j)jiblajibon
A)a,b,c B)d,b,a C)j,e,c D)d,g,j
14. Zarafshon dasht-to’qay qo’riqxonasida
ko’paytiriladigan turlarni tanlang.
a)karaganka, b) chiyabo’ri, c)kaklik, d)sunbul kovrak,
e)turkiston maynasi, g)to’qay mushugi, j)jayra
A)a,b,d,j B)g,b,j,a C)d,a,b,j D)d,j,b,e
15. Ilon burgut(a), boltayutar(b) va tasqara(c) qaysi
qo’riqxonalarda uchraydi?
1)Kitob, 2)Zarafshon, 3)Surxon, 4)Hisor, 5)Qizilqum,
6)Zomin.
A)a-3;b-4,3,6;c-6 B)a-6,1;b-3,4;c-3;
C)a-4;;b-5,6,3;c-4,3 D)a-6;b-,4,5,6;c-1,2

16.Kitob davlat qo’riqxonasidagi faunani qaysi turlar

tashkil etadi?
1)burgut, 2)botayutar, 3)tyanshan qo’ng’ir ayig’i,
4)qora laylak, 5)suv burguti.
A)2,5 B)1,4 C)2,1 D)1,3
17.Chotqol tog’-o’rmon biosferasi qo’riqxonasidagi
turlarni tanlang.
1)ko’k sug’ur, 2)jayra, 3)karaganka, 4)qora laylak,
5)irbis 6)gornostay, 7)qobon, 8)botayutar,
9)boltatumshuq 10) taqaburun.
A)10,8,7,3,2 B)7,1,2,5,6 C)3,1,10,8,9 D)4,5,6,9,10
18. Qizilqum davlat qo’riqxonasidagi “Qizil Kitob”ga
kiritilgan turlarni ajrating.
1)katta kurakburun 2)katta taqaburun 3)xongul 4)jayron
5)churrak 6)suv burguti 7)boltayutar 8)chiyabo’ri
9)to’qay tovushqoni 10)boltatumshuq
A)10,1,2,5,6 B)9,4,3,5,2 C)6,5,4,3,2, D)4,3,1,6
19.Organik olam filogenezida nima muhim o’rin
tutadi?
1)proterozoy erasi 2)progress 3)aromorfoz 4)regress
5)ontogenez.
A)1,4 B)3,2 C)2,4 D)2,5
20. Organik olamning dastlabki bosqichlaridagi yirik
yuksalish belgilarini toping.
A)fotosintez, jinssiz ko’payish, ko’p hujayralilar paydo
bo’lishi;
B) fotosintez, jinsiy ko’payish, ko’p hujayralilar paydo
bo’lishi;
C) jinsiy ko’payish,anaerob yashash;
D) jinsiy va jinssiz ko’payishning gallanishi, anaerob
yashash;
21.Qo’riqxonalardagi muhofaza qilinadigan o’simlik
turlarini soni bilan juftlang.
1) Surxon 2) Qizilqum,, 3) Zomin, 4)Hisor,
a)160, b)700, c)500, d)250
A)1-a;2-b;3-d;4-c; B) 1-d;2-b;3-a;4-c;
C)1-c;2-a;3-b;4-d; D) 1-b;2-c;3-d;4-a;
22.Qo’riqxonalarning faqat o’zida uchraydigan turlar
bilan juftlang. 1)Hisor
2)Surxon 3)Zomin 4)Qizilqum 5)Chotqol.
a)qobon, b)irbis, c)mallabosh, d)katta kurakburun,
e)kichik kurakburun, v)valeriana h)oqsovrinjon,
g)kichik taqaburun, j)katta taqaburun.
A)1-j,g;2-c;3-h,v;4-e,d;5-b,a; B) 1-c;2- j,g;3-h,v;4- b,a;5-
e,d;
C) 1-j,g;2-c;3-d,e;4-v,h;5-a,b; D)1-a,b;2-c;3-h,v;4-
e,d;5-j,g;
23.Mezozoy erasining trias davridagi hukmron turlarni
tanlang.
1)kordait, 2)plaun, 3)pixta, 4)baobab, 5)psilofit,
6)baobab, 7)sagovnik, 8)archa, 9)zarafshon archa
10)ginko biloba.
A)1,5,6,8 B)1,3,4,10 C)10,9,5,4 D)5,3,4,2
24.Atmosferada erkin kislorodning bo’lishi
organizmlarga qanday ta’sir qilgan?
1)aerob nafas olisga o’tish 2)moddalar almashinuvining
sekinlashuviga 3) moddalar almashinuvining
jadallashuviga 4)atmosferada CO2 ning ko’payishiga
5)prokariotlarning soddalashuviga 6)eukariotlarning
paydo bo’lishiga.
A)6,3,2 B)6.4.3 C)1.2.4 D)3.1.6
25.Biologik progressga olib keluvchi regressiv
belgilarni toping.
1)faol, harakatchan hayot kechirish, 2)kamharakat
hayot kechirish, 3)parazitlik, 4)o’troq hayot kechirish,
5)organizm tuzilishining murakkablashuvi, 6)organizm
tuzilishining soddalashuvi
A)2,6,3,4 B)5,6,1,4 C)1,2,3,4 D)1,2,3,6
26.Biologik progress qanday belgilar bilan ko’zga
tashlanadi?
a)tur individlari yashovchanligi yuqori bo’ladi; b)tur
individlari soni kamayadi; c)tur individlari areali
kamayadi; d)individlari areali kengayadi; e)kenja turlar,
turlar paydo bo’ladi;
A)b,c,a B)d,a,c C)e,a,d De,d,b
27.Hayvonot dunyosi aramorfozlarini toping.
a)nerv sistemasining paydo bo’lishi; b)o’pkaning paydo
bo’lishi; c)yurakning paydo bo’lishi; d)sistaning paydo
bo’lishi; e)venoz va arterial qonining aralash bo’lishi;
g)hazm sistemasining bo’lishi; h)qon aylanish
sistemasining paydo bo’lishi;
A)h,c,b,a B)g,d,e,c C)g,c,b,a D)d,e,b,a
28.O’simliklardagi aramorfozlarni ajrating. 1)urug’
bilan ko’payish; 2)gul bo’lishi; 3)spora bilan ko’payish;
4)gametofit bilan ko’payish;5)quruqlikka chiqish;
A)1,2,4 B)3,4,5 C)2,4,5 D)5,1,2
29.Katagenez nima?
A)Organizm tuzilishini murakkablashuvi
B)Umumiy degeneratsiyaga olib keluvchi yo’nalish
C)Organizmning faol hayot kechirishi
D)Organizmlarda idioadaptatsiyaning bo’lishi
30.Arogenez bu...
A) Aromorfozlarning vujudga kelishi
B) Idioadaptatsiyaning yuzaga kelishi
C) Umumiy degeneratsiya
D)Biologik regress
31. Aromorfozga xos belgilar ...
1)evolutsiyada saqlanib qoladi;2)yangi sistematik
belgilar paydo bo’ladi; 3)Umumiy degeneratsiyaga olib
keladi; 4)yashash uchun kurashda afzalliklar yaratadi;
5)parazit va o’troq hayotga o’tiladi;
A)5,2,1 B)3,2,4 C)4,1,2 D)5,3,4
32. Differensiatsiya bu...
A)Ixtisoslashuv B)Umumiy degeneretsiya
C)Yuksalish D)Tubanlashish.
33. Arxey erasining oxirida qanday jarayonlar sodir
bo‘lgan?
1)Yashil suvo‘tlar paydo bo‘lgan 2)fotosintezlovchi
prokariotlar bo‘lgan 3)atrof O2 bilan to‘yingan 4)qizil
suvo‘tlar bo‘lgan 5)ko‘k-yashil suvo‘tlar bo‘lgan
A)5,4,3 B)5,4,1 C)4,3,2 D)5,3,2
34.Proterozoy erasiga tegishli ma'lumotlarni toping.
1)Yashil va qizilsuo‘tlar paydo bo‘lgan, 2)ko‘k-yashil
suvo‘tlar paydo bo‘lgan, 3)hayot faqat suvda bo‘lgan,
4)hayot suv va quruqlikda bo‘lgan, 5)Ko‘p hujayrali
suvo‘tlar bo‘lgan.
A)5,1,3 B)4,2,3 C)2,5,3 D)2,5,4
35.Proterozoy erasida ko‘p hujayrali suvo‘tlari ....
1)paydo bo‘lgan, 2)rizoidlari yordamida suv tubiga
o‘rnashgan, 3)takomillashishga ehtiyoji bo‘lgan,
4)takomillashishga ehtiyoji bo‘lmagan, 5)areali
kengaygan, 6)yashash uchun kurash kuchli bo‘lgan,
7)tabiiy tanlanish ta'siri kuchli kuchli bo‘lgan.
A)7,1,5,4 B)5,2,1,4 C)4,5,1,7 D)6,1,5,7
36.Suv havzalarida suvning kamayishi suvo‘tlarida
qanday muammolarni keltirib chiqardi?
1)tuproqdan suv so‘rish, 2)mehanik tayanchga ega
bo‘lish 3)xloroplastlarga ega bo‘lish 4)rizoidga ega
bo‘lish 5)ildizga ega bo‘lish, 6)sporalarni saqlash,
7)Ayirish organiga ega bo‘lish,
A)6,1,2,5 B)7,6,3,4 C)3,4,5,2 D)1,3,4,5
37.Toshko‘mir davriga xos ma'lumotlarni toping.
1)Kalamitlar rivojlangan, 2)ulkan qirqquloqlar
rivojlangan, 3)ochiq urug‘lilar paydo bo‘lgan, 4)gul
paydo bo‘lgan, 5)urug‘ paydo bo‘lgan, 6)suvda
suvo‘tlar hukmron bo‘lgan, 7)psilofitlar qirilib ketgan.
A)7,6,1,2,4 B)7,5,2,3,4 C)2,5,6,7,3 D)6,5,3,4,1
38.Mezozoy erasiga tegishli ma'lumotlarni toping.
1)Ochiq urug‘lilar paydo bo‘lgan, 2)qarag‘aytoifalilar
hukmron bo‘la boshlaydi, 3)dastlabki yopiq urug‘lilar
paydo bo‘lgan, 4)yopiq urug‘lilar idioadaptatsiyaga
uchraydi, 5)dastlabki urug‘li o‘simliklar paydo bo‘lgan,
6)sagovniklar paydo bo‘lgan.
A)6,2,1 B)4,3,2 C)6,1,5 D)3,1,5
39.To‘g‘ri fikrni aniqlang.
A) Mezozoy erasining trias davrida ochiq urug‘lilar
paydo bo‘lgan
B) Degeneratsiya natijasida organizm tuzilishi
soddalashadi
C) Paleozoy erasining devon davrida ochiq urug‘lilar
paydo bo‘lgan
D) Idioadaptatsiya natijasida parazit o‘simliklar paydo
bo‘lgan.
40.Evolutsiya jarayonida o‘simliklar to‘qimalarini
paydo bo‘lish ketma-ketligini belgilang.
a)mehanik b)qoplovchi c)o‘tkazuvchi
A)a,c,b B)b,a,c C)c,b,a D)c,a,b
41.Spora(a) va urug‘ga(b) tegishli ma'lumotlarni
juftlang.
1)bir hujayrali, 2)2ta hujayrali, 3)ko‘p hujayrali,
4)murakkab tuzilgan, 5)zaxira oziq juda kam, 6)zaxira
oziq moddalar ko‘p.
A)a-3,4,6;b-1,2,5 B)a-3,5;b-1,2;
C)a-1,5;b-3,4,6; D)a-1,2,5;b-3,4,6;
42.Gulli o‘simliklarning changlanish(1) va
urug‘lanish(2) usullari bilan juftlang.
a)shamol, b)qushlar, c)hasharotlar, d)suv,
e)sutemizuvchilar.
A)1-a,c,b;2-b,a,d,e; B)1-a,d,e;2-a,b,c;
C)1-a,c,e;2-a,c,d D)1-c,a,d;2-c,b,a
43.Jinsiy ko‘payish xillarini tanlang.
a)oogamiya, b)shizogoniya, c)izoogamiya,
d)geterogamiya, g)mitoz,
A)c,a,g B)c,d,b C)g,a,d D)b,a,c
44.Gulli o‘simliklarning floradagi hukmronlik
sabablarini toping.
1)anatomiyasining murakkabligi, 2)morfologiyasining
soddaligi, 3)fiziologiyasining jadalligi, 4)turli xil
hayotiy shakllarning bo‘lishi, 5)gametofit naslning
ustun bo‘lishi.
A)1, 3, 5 B)3, 4, 1 C)5, 4, 2 D)2, 3, 4
45.Fotosintez jarayoni dastlab qaysi era(a) va qaysi
organlarda paydo bo’lgan?
1)bakteriyalarning qadimgi avlodi, 2)yashil suvo’tlari,
3)ko’k-yashil suvo’tlari, 4)qizil suvo’tlari, 5)arxey,
6)proterozoy, 7)paleozoy
A)a-6;b2,4; B)a-7;b-1,4; C)a-5;b-1,3 D)a-5;b-3;
46.Paleozoy erasining devon(1), silur(2) va
toshko’mir(3) davrida paydo bo’lgan o’simliklarni
aniqlang. a)psilofitlar, b)yo’sinlar, c)qirqquloqlar, d)plaunlar, e)qirqbo’g’imlar, v)urug’li qirqquloqlar, w)ochiq
urug’lilar.
A)1-b;2-d,c;3-v; B)1-c,d;2-a,e;3-b,w;
C)1-d,e;2-a;3-v,w; D)1-d;2-b,w;3-b,e;
47.O’simliklar evolutsiyasidagi yirik aramorfozlarni
moslang.
a)yura davri, b)silur davri, c)toshko’mir davri,
d)proterozoy erasi.
1)bir hujayrali suvo’tlardan ko’p hujayrali
suvo’tlarning paydo bo’lishi, 2)psillofitlarning paydo
bo’lishi, 3)urug’li qirqquloqlarning paydo bo’lishi,
4)ochiq urug’li o’simliklarning paydo bo’lishi, 5)yopiq
urug’li qirqquloqlarning paydo bo’lishi.
A)d-1;a-5;b-2c-3,4; B)d-1,5;b-3;c-4;a-2 C)b-1;d-5;c-
2;a-3,4 D)a-1,5;b-3;d-4;c-2
48.Trias davrida hukmronlik qilgan ochi urug’li
o’simliklarni aniqlang.
1)kordait, 2)bennetit, 3)kedr, 4)pixta, 5)velvichiya,
6)sagovnik, 7)ginko.
A)1,3,7; B)4,5,6; C)1,2; D)1,3,4;
49)Trias davrida paydo bo’lgan va hozirgi kunda ham
mavjud bo’lgan ochiq urug’li o’simliklarni aniqlang.
1)kordait, 2)bennetit, 3)kedr, 4)pixta, 5)velvichiya,
6)sagovnik, 7)ginko.
A)1,3,7; B)4,5,3; C)1,2; D)1,3,4;
50.Qirqbo’g’imlarning yoppasiga qirilishi qachon
boshlangan.
A)Paleozoy erasi, silur davri
B) Paleozoy erasi,perm davri
C)Paleozoy erasi,toshko’mir davri
D) Paleozoy erasi,trias davri
51.Dastlabki quruqlik o’simliklarini ko’rsating.
A)Kordait B)Kalamit C)Psilofit D)Kedr
52.Urug’li va yirik qirqquloqlarning qirilishi qaysi
davrga to’g’ri keladi?
A)Paleozoy erasi, silur davri
B) Paleozoy erasi,perm davri
C)Paleozoy erasi,toshko’mir davri
D) Paleozoy erasi,trias davri
53.Qaysi davrda psilofitlar qirilib, urug‘li qirqquloqlar
paydo bo‘lgan?
A)Paleozoy erasi, silur davri
B) Paleozoy erasi,perm davri
C)Paleozoy erasi,toshko’mir davri
D) Paleozoy erasi,trias davri
54.Yopiq urug‘lilar hukmronligi qaysi davrdan
boshlangan?
A)Trias B)Toshko‘mir C)Bo‘r D)Silur
55.Psilofitlar paydo bo‘lishining asosiy sababi nimada?
A)Himoya qiluvchi-qoplovchi to‘qimaning paydo
bo‘lishi
B)Fotosintezlovchi -qoplovchi to‘qimaning paydo
bo‘lishi
C)Mexanik tasirlarga chidamli-mexanik to‘qimaning
paydo bo‘lishi
D)Fotosintezlovchi to‘qimaning paydo bo‘lishi
56.Tugaydigan(1), tiklanadigan(2) va tugamaydigan(3)
resurslarni moslang.
a)quyosh energiyasi, b)shamol energiyasi, c)hayvonot
dunyosi, d)tuproq unumdorligi, g)foydali qazilmalar,
e)yashash imkoni
A)1-e,g;2-d,c;3-b,j,a B)1-c;2-e,g;3-j,b,a
C)1-c,b;2-d,b;3-j,g,c D)1-e,g;2-c,d;3-j,b,g
57.Quyidagi yillarda amalga oshirilgan ishlarni
moslang.
1)1966-y. 2)1983-y. 3)1974-y. 1984-y. 5)2001-y.
a)Xalqaro bioxilma-xillik kuni qabul qilingan, b)ilk
marotaba "Qizil kitob" nashr etilgan, c)O‘zbekistonning
o‘simliklarga bag‘ishlangan "Qizil kitob"i nashr
etilgan, d)O‘zbekistonda "Qizil kitob" tasis etilgan,
e)O‘zbekistonning faunaga bag‘ishlangan "Qizil kitob"i
nashr etilgan.
A)1-c;2-a;3-b;4-d;5-e; B)1-b;2-e;3-d;4-c;5-a;
C)1-d;2-b;3-a;4-c;5-e; D)1-a;2-c;3-d;4-b;5-e;
58.Yo'sinlar, plaunlar, qirqquloqlar, qirqbo'g'imlar
qachon paydo bo'lgan?
A) Arxey erasi B)Proterazoy Erasi
C) Paleozoy erasi D) Mezozoy erasi
59.Hozirgi kunda Yer aholisi XVIII asrga nisbatan
necha barobarga oshgan?
A)12,5 B)14,5 C)20 D)11
60.Quyidagi yillarda amalga oshirilgan ishlarni
moslang.
1)1979 2)1961 3)2010 4)1992
a)Xalqaro "Bioxilma-xillikni saqlash" Konvensiyasi
qabul qilingan, b)Xalqaro "Bioxilma-xillikni saqlash"
yili deb e'lon qilingan, c)BMT YuNeP dasturini qabul
qilingan, d)WWF ga asos solingan.
A)1-b; 2-c; 3-a; 4-d; B)1-c; 2-d; 3-b; 4-a;
C)1-a; 2-d; 3-b; 4-c; D)1-c; 2-a; 3-d; 4-b;
61.Hisor davlat qo‘riqxonasiga tegishli bo‘lgan
ma'lumotlarni tanlang.
1.1150 turdagi hayvonni uchratish mumkin, 2.250 tur
umurtqali hayvonni uchratish mumkin, 3.900 tur
umurtqasiz hayvon mavjud, 4. Tyanshan qo‘ng‘ir ayig‘i
bor, 5.Turkiston maynasi bor, 6.700 ga yaqin turdagi
o‘simliklar o‘sadi, 7.karaganka, jayra ko‘paytiriladi,
8.Noyob paleontologik topilmalar muhofaza qilinadi,
9.500 dan ortiq o‘simlik turi o‘sadi;
A)1, 2, 3, 4 B)7, 8, 4, 1 C)7, 8, 6, 4 D)6, 8, 5, 7
62.Qorbarsi(1), kichik taqaburun(2) va Korolkov
shirachi(3) qaysi qo‘riqxonalarda uchraydi?
a)Kitob, b)Zarafshon, c)Qizilqum, d)Chotqol, g)Hisor.
A)1-a, 2-b, 3-d; B)1-c, 2-b, 3-d;
C)1-d, 2-g, 3-c; D)1-a, 2-d, 3-c;
63.Qorbarsi(1), kichik taqaburun(1) va Korolkov
shirachi(3) qaysi qo'riqxonalarda uchraydi?
a)Kitob, b)Zarafshon, c)Qizilqum, d)Chotqol, g)Hisor
A)1-a, 2-b, 3-d; B)1-c, 2-b, 3-d;
C)1-d, 2-g, 3-c; D)1-a, 2-d, 3-c;
64.Hisor(1), Surxon(2) va Chotqol(3)
qo'riqxonalaridagi sutemizuvchilarni moslang.
a)Tyanshan qo'ng'ir ayig'i, b)Buxoro qo'yi, c)jayron,
d)Relikt yumronqoziq, e)Irbis, g)qobon, h)Turkiston
silovsini, j)qora qoplon.
A)1- h,j,a; 2-b,h,c; 3-g,d,e,h.
B)1-h,j,d; 2-b,h,a; 3-g,e,d;
C)1-h,a,b; 2-c,d,j; 3-g,e,a;
D)1-a,b,c; 2-d,j,g; 3-c,a,e
65. Kalamit(1) va bennetit(2) qaysi bo'limga kiradi?
a)yopiq urug'lilar b)ochiq urug'lilar c)plaun,
d)qirqbo'g'mlar, g)qirqquloqlar, e)yo'sinlar.
A)1-a; 2-d; B)1-d; 2-b; C)1-g; 2-c; D)1-c; 2-b
183-202 betgacha (11-sinf)
1. Quyidagi tushunchalarni moslari bilan juftlang?
1.filogenez 2.gometogenez 3.ontogenez
a)shaxsiy rivojlanish b)tarixiy rivojlanish c)jinsiy
hujayralarning rivojlanishi
A)1-a; 2-b; 3-c B)1-b; 2-c; 3-a
C)1-b; 2-c; 3-a D)1-c; 2-b; 3-a
2. Quyidagi qaysi organizmlar bir hujayralilarga
nisbatan yashash uchun kurash va tabiiy tanlanishda
muayyan afzalliklarga ega ?
1.gidra 2.gambuziya 3.nozema 4.yo’ng’ichqa
5.afelinus 6.podoliya 7.foromenifera 8.yelik
9.and kondori 10.katta kivi 11.laminariya
A)1,2,5,6,8,9,10,11 B)1,4,5,6,7,8,9,10,11
C)1,3,5,9,10,11 D)1,2,4,5,6,8,9,10,11
3. Jinsiy usulda ko’payadigan qaysi organizmlar
evolutsiya jarayonida afzalliklarga ega?
1.infuzoriya tufelkasining ikkiga bo’linishi
2.infuzoriya tufelkasining konyugatsiyasi
3.spirogiraning fragmentlar orqali ko’payishi
4.urg’ochi asalarilarning partenogenez usulda
ko’payishi 5.bezgak parazitining shizogoniya usulda
bo’linishi 6. trutenlarning partenogenez usulda
ko’payishi 7.gulli o’simliklarning qo’sh urug’lanishi
A)1,3,4 B)2,6,7 C)3,5,6 D)1,4,7
4. Biologik progress (a) va regress (b)ga xos
xususiyatlarni belgilang?
1.individlarning o’z avlodlariga nisbatan
yashovchanligini yuqori bo’lishi 2.individlarning o’z
avlodlariga nisbatan yashovchanligini past bo’lishi
3.individlar sonini kamayishi 4.individlar soni ortishi
5.arealning kengayishi 6.arealning torayishi 7.yangi
populyatsiyalarning paydo bo’lishi 8.yangi turlar va
kenja turlarning paydo bo’lishi
A)a-1,4,5,7,8; b-2,3,6 B)a-1,4,6,7,8; b-2,3,5
C)a-1,4,6; b-2,3,5 D)a-1,5,7,8; b-2,3,5
5. Biologik progressga olib keladigan yo’nalishlarni
belgilang?
1.migratsiya 2.arogenez 3.filogenez 4.allogenez
5.katagenez 6.ontogenez
A)2,3,4,5,6 B)1,3,6 C)2,4,5 D)1,4,5
6. Aromorfozning vujuda kelishi bilan bog’liq
evolutsion yo’nalishni belgilang?
A)allogenez B)arogenez C)katogenez D)idoadaptatsiya
7. Organik olamning paydo bo’lishi va rivojlanishining
dastlabki bosqichlarida sodir bo’lgan yirik
aromorfozlarni aniqlang?
1.xordali organizmlarning paydo bo’lishi
2.ko’p huhayrali organizmlarning
3.fotosintez jarayonini amalga oshiradigan
organizmlarning vujudga kelishi
4.jinsiy ko’payishning paydo bo’lishi
5.bir hujayrali organizmlarning paydo bo’lishi
6.zamburug’larning paydo bo’lishi
A)1,3,5 B)2,3,4 C)3,4,5 D)1,2,3
8. Yerdagi eng dastlabki organizmlar uchun xos
xususiyatlarni aniqlang?
1.geteratrof organizmlar 2.avtotrof organizmlar
3.aerob nafas olgan 4.anaerob nafas olgan
5.kislorod bilan nafas olgan 6.kislorodsiz nafas olgan
A)1,3,5 B)2,3,5 C)2,4,5 D)1,4,5
9. Evalutsiyaning qaysi harakatlantiruvchi omili
natijasida dastlabki fotosintezlovchi organizmlar
vujudga kelgan?
A)yashash uchun kurash B)irsiyat va o’rgaruvchanlik
C)suniy tanlanish D)tabiiy tanlanish
10. Eukariot organizmlarning vujudga kelishiga nima
sabab bo’lgan?
A)jinsiy ko’payishning vujudga kelishi
B)anaerob organizmlarning vujudga kelishi C)aerob
organizmlarning vujudga kelishi
D)jinssiz ko’payishning vujudga kelishi
11. Geteratrof oziqlanuvchi xivchinlilardan
bo’shliqichlilarni paydo bo’lishi progressning qaysi
yo’nalishiga misol bo’ladi?
A)arogenez B)allogenez
C)katogenez D)umumiy degeneratsiya
12. Quyidagilarni juftlari bilan moslang?
1.arogenez 2.allogenez 3.katogenez
a-tuban tomonga harakat b-yuksalish, rivojlanish c-
o’zgacha, boshqacha rivojlanish
A)1-a; 2-b; 3-c B)1-b; 2-c; 3-aC)1-a; 2-c; 3-b D)1-c; 2-b; 3-a
13. Organik olam ………. ida biologik progress va
biologik regress muhim o’rin tutadi?
A)gametogenez B)ontogenez C)filogenez D)arogenez
14. Hayvonot dunyosidagi aromorfozlarni belgilang?
1.arterial va venoz qonining aralashishi 2.jabralarning
paydo bo’lishi 3.o’pkalarning paydo bo’lishi
4.o’mrov suyagining paydobo’lishi 5.yurakning paydo
bo’lishi 6.mimikriya xodisasi 7.maskirovka xodisasi 8.nerv
sistemasining paydo bo’lishi
A)1,2,3,5 B)2,3,4,8 C)1,4,5,7 D)2,3,5,8
15. O’simliklar olamidagi aromorfozlarni belgilang?
1.pisilofitlarning quruqlikka chiqishi 2.fillaforaning
quruqlikka chiqishi 3.o’simliklarning shamol
yordamida changlanishi 4.yopiq urug’lilarning paydo
bo’lishi 5.o’simliklarning hashoratlar yordamida
changlanishi 6.spora bilan ko’payishdan urug’ orqali
ko’payishga o’tishi
A)1,3,4 B)1,4,6 C)2,3,5 D)2,4,6
16. Aromorfoz qaysi sistematik birliklarning paydo
bo’lishiga sabab bo’ladi?
1.oila 2.tur 3.urug’ 4.bo’lim 5.sinf 6.tip
A)1,2,3 B)3,5,6 C)4,5,6 D)1,3,5
17. Idioadaptatsiya organizmlarning muayyan ekologik
muhitga moslanish imkonini berganligi sababli nima
deyiladi?
A)Biokimyoviy differensiatsiya
B)Morfologik differensiatsiya
C)Fiziologik differensiatsiya
D)Ekologik differensiatsiya
18. Xususiy moslanish nima deyiladi?
A)Idioadaptatsiya B)Aramorfoz
C)Degeneratsiya D)Duplikatsiya
19. Organizm tuzilishining soddalashuvi hisobiga
amalga oshadigan biologik progress yo’nalishi nima
deyiladi?
A)allogenez B)aromorfoz C)katogenez D)idioadaptatsiya
20. Qaysi organizmda regressiv metamorfoz uchraydi?
A)ko’l baqasi B)assidiya
C)korall aspidi D)belyanka
21. Biologik progressning qaysi yo’nalishi o’z
ahamiyati yo’qotgan organlarning tabiiy ravishda
yo’qolishiga olib keladi?
A)umumiy degeneratsiya B)aromorfoz
C)idioadaptatsiya D)allogenez
22. Bir hujayrali suvo’tlaridan to gulli o’simliklar
paydo bo’lishi nima deyiladi?
A)o’simliklar ontogenezi B)o’simliklar filogenezi
C)o’simliklar gametogenezi D)o’simliklar metomorfozi
22. O’simliklarning vegetativ (a) va generativ (b)
organlarini moslang?
1.jingalak 2.tugunak 3.gul 4.ildizpoya 5.novda
6.meva 7.piyozbosh 8.bachki 9.ildiz
A)a-1,4,9; b-3,6 B)a-2,5,8; b-3,5
C)a-2,8,9; b-6,7 D)1,2,7; b-3,4
23. Qaysi erada fotosintezni amalga oshira oladigan
bakteriyalar va ko’k yashil suvo’tlarining qadimgi
vakillari bo’lgan sodda organizmlar vujudga kelgan?
A)paleozoy B)proterazoy C)arxey D)mezazoy
24.Quyidagi aromorfozlarni paydo bo’lgan eralari bilan
moslang?
a-arxey b-proterazoy c-paleozoy d-mezazoy
1.haqiqiy o’simliklar vujudga kelishi
2.ko’p hujayrali suvo’tlarining paydo bo’lishi
3.fotosintezlovchi organizmlarning paydo bo’lishi
4.dastlabki quruqlik o’simliklarining paydo bo’lishi
5.ochiq urug’li o’simliklarning paydo bo’lishi 6.gulli
o’simliklarning paydo bo’lishi
A)a-1,3; b-2; c-4,5; d-6 B)a-2.3; b-2,4; c-5; d-6
C)a-3; b-1,2,4; c-5; d-6 D)a-3; b-1,2; c-4,5; d-6
25. Quyidagi organizmlarning qaysilari fotosintez qilish
xususiyatiga ega?
1.kok-yashil suvo’tlari 2.gambuziya 3.yo’ng’ichqa
4.pavituxa 5.ayiqtovon 6.mikrofonus 7.fikus
8.shinshilla
A)1,2,6,8 B)2,4,7,8 C)1,3,5,7 D)2,4,7,8
26. Yashil va qizil suvo’tlari qaysi erada vujudga
kelgan?
A)arxey B)proterazoy C)paleozoy D)kaynazoy
27. Proterazoy erasida qaysi organizmlar suvli muhitda
hukumronlikka ega bo’lgan?
A)yashil suvo’tlari B)qizil suvo’tlari
C)bakteriyalar D)ko’k-yashil suvo’tlari
28. Qaysi erada hayot faqat suvda davom etgan?
A)arxey B)mezazoy C)paleozoy D)proterazoy
29. Proterazoy erasida ko’p hujayrali suvo’tlari qaysi
organlari orqali suv tubiga o’rnashgan?
A)ildiz B)sporafill C)rizoid D)so’rg’ich
30. Qaysi erada ildiz va poyaning shakllanishi
kuzatilgan?
A)arxey B)proterazoy C)paleozoy D)kaynazoy
31. Quruqlikka chiqqan o’simliklarda dastlab qaysi
to’qima vujudga kelgan?
A)meristema to’qimasi B)qoplovchi to’qima
C)asosiy to’qima D)o’tkazuvchi to’qima
32. Dastlabki quruqlik o’simligi bo’lgan psilofitlar
qaysi davrda vujudga kelgan?
A)silur B)devon C)devon D)kembriy
33. Paleozoy erasida psilofitlarning kelib chiqishiga
sabab bo’lgan to’qimani aniqlang?
A)qoplovchi to’qima B)ajratuvchi to’qima
C)mexanik to’qima D)asosiy to’qima
34. Quyidagilardan qaysi biri o’simliklar olamidagi
yirik aromorfozlardan biri hisoblanadi?
A)terakning popuklar yordamida tarqalishi
B)g’o’zaning hashorotlar yordamida changlanishi
C)qariqizning hayvonlar orqali tarqalishi
D)psilofitlarning vujudga kelishi
35. Paleozoy erasi qanday davrlarni o’z ichiga oladi?
1.perm 2.ordovik 3.trias 4.kembriy 5.yura 6.bo’r
7.uchlamchi 8.to’rtlamchi 9.devon 10.silur
11.toshko’mir 12.ikkilamchi
A)1,2,4,7,8,12 B)3,5,6 C)1,2,4,9,10,11 D)2,3,4,9,10,11
36. Devon davrida qaysi o’simliklar vujudga kelgan?
1.psilofit 2.qirqquloq 3.qirqbo’g’im 4.porfira 5.plaun
6.laminariya 7.yo’sin
A)1,2,3,4 B)2,3,5,7 C)1,2,3,7 D)2,3,4,6
37. Devon davrida vujudga kelgan yo’sinlar uchun xos
xususiyatlarni aniqlang?
1.avtotrof organizm 2.geterotrof organizm 3.rizoidli
4.ildiz 5.poya 6.gul
7.barglari bir qavat hujayralardan iborat 8.barglari bir
necha qavat hujayralardan iborat 9.poyasida
o’tkazuvchi to’qimasi mavjud 10.poyasida o’tkazuvchi
to’qimasi mavjud emas
A)1,3,5,7,10 B)2,3,5,7,9 C)1,3,5,8,10 D)2,3,10
38. Qirqbo’g’imlar bo’limiga mansub bo’lgan
o’simliklarni belgilang?
1.zuhrasoch 2.kordaid 3.kalamid
4.dala qirqbo’g’imi 5.plaun 6.mamont daraxti
7.sershox qirqbo’g’im 8.suv qiqqulog’i
A)3,4,7 B)2,3,7 C)1,2,6 D)3,5,8
39. Kalamitlar uchun xos bo’lgan xususiyatlarni
belgilang?
1.ochiq urug’li o’simliklar bo’limiga mansub
2.qiqquloqlar bo’limiga mansub
3.qirqbo’g’imlar bo’limiga mansub
4.devon davridagi ularning bo’yi 25 m ga yetgan
5.toshko’mir davridagi ularning bo’yi 25 m ga yetgan
6.perm davrida qirilib ketgan
7.yura davrida qirilib ketgan 8. hayotiy shakli ko’p
yillik o’t 9. hayotiy shakli daraxt
A)1,4,6,9 B)3,4,6,9 C)2,5,7,8 D)1,5,6,8
40. Hozirgi kundagi qiqbo’g’imlarning asosan hayotiy
shakli qanday?
A)bir yillik B)buta C)ko’p yillik D)darxt
41. Qaysi o’simliklar sporalari va ildizpoyalari orqali
ko’payadi?
1.riniya 2.psilofit 3.kuksoniya 4.zuhrasoch qirqquloq
5.dala qirqbo’g’imi 6.suv qiqqulog’i 7.sershox
qirqbo’g’im 8.fillafora
A)1,2,3,8 B)4,5,6,7 C)1,5,7,8 D)3,5,7,8
42. Qaysi davrda iqlim nam va issiq bo’lganligi sabali
ulkan qiqquloqlar vujudga kelgan?
A)uchlamchi B)silur C)toshko’mir D)devon
43. “Poya-bargli yuksak o’simliklar bo’lib, barglari
yirik, uchi o’ralgan bo’lib, ostki tomonida yoki chetida
qo’ng’ir rangli soruslar joylashgan”. Ushbu ta’rif
o’simliklarning qaysi bo’limi uchun xos.
A)qirqquloqlar B)briologiya
B)qirqbo’g’imlar D)algalogiya
44. Qaysi o’simliklarning qoldiqlari anaerob muhitga
tushganli, ya’ni chirituvchi bakteriyalar uchramaganligi
sababli ularning tanasi chirimagan va toshko’mirga
aylangan?
A)yo’sinlar B)ochiq urug’lilar
C)qiqbo’g’imlar D)qirqquloqlar
45. Toshko’mir davri uchun xos xususiyatlarni
aniqlang?
1.quruqlikda qirqbo’gimlar humronlik qilgan
2.quruqlikda ulkan qirquloqlar humronlik qilgan
3.quruqlikda ochiq urug’lilar humronlik qilgan
4.suvda algalogiya bo’limi humron bo’lgan
5.suvda briologiya bo’limi humron bo’lgan
6.suvda lixenalogiya bo’limi humron bo’lgan
7.psilofitlar qirilib, urug’li qiqquloqlar vujudga kelgan
8.psilofitlar qirilib, qiqbo’g’imlar vujudga kelgan
9.psilofitlar qirilib, ochiq urug’lilar vujudga kelgan
A)2,4,7 B)1,5,8 C)3,6,9 D)2,6,7
46. Toshko’mir davridagi yirik aromorfozni belgilang?
A)psilofitlarning qirilib ketishi
B)yo’sinlarning vujudga kelishi
C)urug’li o’simliklarning paydo bo’lishi
D)gulli o’simliklarning paydo bo’lishi
47. Ochiq urug’lilar qaysi o’simliklardan paydao
bo’lgan?
A)sporali qirqbo’g’im B)urug’li qirqbo’g’im
C)sporali qirruloqlar D)urug’li qirqquloqlar
48. Quyidagilarni moslang?
a.silur b.devon c.toshko’mir d.perm
1.iqlim sovuq va quruq bo’lgan 2.iqlim issiq va nam
bo’lgan 3.dastlabki quruqlik o’simliklari paydo
bo’lgan 4.dastlabki o’rmonlar paydo bo’lgan
5.kalamitlarning bo’yi 25 m ga yetgan
A)a-3; b-4,5; c-2; d-1 B)a-1; b-4,5; c-2; d-3
C)a-3; b-5; c-4,2; d-1 D)a-1; b-5; c-4,2; d-3
49. Paleozoy erasining qaysi davrlarida okeanlarda
algalogiya bo’limi takomillashib borgan?
1.kembriy 2.ordovik 3.silur 4.devon
5.toshko’mir 6.perm
A)1,2,3 B)4,5,6 C)2,3,4 D)3,4,5
50. Urug’li qirqquloqlarning qaysi xususiyatlari
ularning vegetativ va generativ organlari orasida
filogenetik bog’lanishlar mavjudligini ko’rsatadi?
A)urug’larining meva ichida bo’lishi
B)ildizpoyalarining mavjudligi
C)urug’ barg chetlarida hosil bo’lganligi
D)soruslarining mavjudligi
51. Qaysi davrda urug’li va ulkan qirqquloqlar qirilib
ketgan?
A)devon B)perm C)toshko’mir D)silur
52. Perm davrida qaysi o’simliklar saqlanib qolgan?
1.ochiq urug’lilarning suvni kam bug’latishga
moslashgan turlari 2.plaunlarning o’t shakllari 3.ulkan
qirqquloqlar 4.qirqquloqlarning o’t shakllari 5.urug’li
qirqquloqlar 6.kalamitlar 7.qirqbo’g’imlarning o’t
shakllari
A)2,3,4,5 B)1,2,6,7 C)3,4,5,7 D)1,2,4,7
53. Mezazoy erasining trias davri boshlangan paytda
hozirgi qaysi o’simliklar hukmronlik qila boshlagan?
A)qirqquloqlar B)yo’sinlar
C)qirqbo’g’imlar D)ochiq urug’lilar
54. Ochiq urug’lilar bo’limiga mansub o’simliklarni
belgilang?
1.kalamit 2.velvichiya 3.sagovnik 4.sassiqdarxt
5.fikus 6.gingo biloba 7.pixta 8.raymondiy
9.kamxastak 10.bennetit 11.kedr
12.porfira 13.kordait 14.zuhrasoch 15.anor
A)1,3,4,6,7,10,14 B)2,5,7,9,11,13,15
C)2,3,6,7,10,11,13 D)1,2,3,6,7,8,11,13
55. Yopiq urug’li o’simliklarda bir yillik, ikki yillik,
ko’p yillik, chala buta, buta, daraxt kabi hayotiy
shakllarining kelib chiqishi biologik progressning qaysi
yo’nalishiga mansub?
A)aromorfoz B)idioadaptatsiya
C)katogenez D)umumiy degeneratsiya
56. Dastlabki gulli o’simliklar qaysi davrda vujudga
kelgan?
A)trias B)yura C)bo’r D)toshko’mir
57. Gulli o’simliklar qaysi davrda humronlik qila
boshlagan?
A)to’rtlamchi B)yura C)bo’r D)uchlamchi
58. Qanday omillarga asoslangan adaptiv reaksiyalar
natijasida har hil ekologik muhitga moslashgan turlar
vujudga kelgan?
1.etiologik 2.morfologik 3.ekologik 4.fiziologik
5.genetik 6.geografik
A)3,5 B)1,3 C)2,4 D)2,5
59. Aneuploidiya va poliploidiyalar qaysi omillarga
mansubligini toping?
A)ekalogik B)fiziologik C)genetik D)biokimyoviy
60. Qaysi organizmlar oziqlanish zanjirining asosini
tashkil etadi?
A)o’simliklar B)hayvonlar
C)odamlar D)mikroorganizmlar
61. Quyidagilarni juftlang?
1.izogamiya 2.geterogamiya 3.oogamiya
a)shakli va o‘lchami bir xil, harakatchan erkak va
urg‘ochi gametalarning qo‘shilishi bilan boradigan
jinsiy ko‘payish shakli
b)erkak va urg‘ochi gametalar harakatchan, lekin
urg‘ochi gametalar erkak gametalarga nisbatan yirik
bo‘lishi bilan xarakterlanadi
c) urg‘ochi gametalar yirik, harakatsiz, tuxum hujayra
deb ataladi, erkak gametalar mayda bo‘lib, harakatchan
bo‘lsa spermatozoid
A)1-b; 2-a; 3-c B)1-a; 2-b; 3-c
C)1-c; 2-a; 3-b D)1-a; 2-c; 3-b
62. Quyidagi organizmlarni ko’payish shakllarini
aniqlang?
1.izogamiya 2.geterogamiya 3.oogamiya
a.funariya b.suv qirqqulog’i c.ulotriks
d.xlomidomanado e.na’matak
A)1-a; 2-b; 3-c,d,e B)1-a; 2-b; 3-c,d,e
C)1-c; 2-d; 3-a,b,e D)1-e; 2-c; 3-a,b,d
63. Quyidagi jinsiy ko’payish shakllaridan qaysi biri
o’simlik va hayvonlar olamida ko’p uchraydi?
A)shizogoniya B)izogamiya
C)geterogamiya D)oogamiya
64. Jinssiz ko’payish usullari (a) va jinsiy ko’payish
shakllarini (b) belgilang?
1.shizogoniya 2.oogamiya 3.binar 4.izogamiya
5.poliembrioniya 6.fragmentatsiya 7.geterogamiya
A)a-1,3,5,6; b-2,4,7 B)a-1,3,6; b-2,4,5,7
C)a-1,3,5,7; b-2,4,6 D)a-1,4,5,6; b-2,3,7
65. Yuksak o’simliklarning generativ organlarini
belgilang?
1.sporangiy 2.sporali boshoq 3.qubba 4.gul
A)1,2 B)3,4 C)2,4 D)barchasi
66. Quyidagilarni moslang?
a.bir hujayrali suvo’tlari b.ko’p hujayrali suvo’tlari
c.koloniya bo’lib yashaydigan suvo’tlari
1.bo’linish orqali ko’payadi
2.tallomini bo’laklarga ajratish orqali ko’payadi
3.parchalanish orqali ko’payadi
4.zoosporalari orqali ko’payadi
A)a-1; b-3; c-2,4 B)a-3; b-1; c-2,4
A)a-1,4; b-3; c-2 A)a-2; b-4; c-1,3
67. Yerda hayotning paydo bo’lishi rivojlanishidagi
qanday o’zgarishlar natijasida suv havzalarining
qisqarishi, tog’larning paydo bo’lishi suv muhitiga
moslashgan suvo’tlarining quruqlikka chiqib qolishiga
olib kelgan?
A)tektonik B)spontan C)indutsirlangan D)spetsifik
68. Evolutsiya jarayonida quruqlikka chiqib qolgan
suvo’tlarida ..............nafaqat vegetativ tallomning,
balki ko’payish jarayonining ham o’zgarishiga olib
keldi 1.irsiyat 2.o’zgaruvchanlik 3.tabiiy tanlanish 4.suniy
tanlanish 5.yashash uchun kurash
A)3,5 B)4,5 C)1,2 D)1,2,3
69. Quruqlikda o’sadigan o’simliklarning gametalari
yetiladigan organlarni belgilang?
A)sporangiy B)antrediy va arxegoniy
C)sorus D)tugunak
70. Sporali yuksak o’simliklarni toping?
1.kordaid 2.kalamit 3.zuhrasoch 4.dala qirqbo’gimi
5.sekvoya 6.funariya 7.saur
8.sershox qirqbo’g’im 9.xlorella
A)1,2,3,4,8 B)2,3,4,6,8 C)1,3,5,6,7 D)barchasi
71. Sporalarning shakllanishi va yetilishi bilan sodir
bo’ladigan bo’g’in nima deyiladi?
A)sprafil B)sporafit C)gametofit D)gameta
72. Qaysi o’simliklarning tarixiy rivojlanish jarayonida
sporafit tuzilishi takomillashgan, ularda sporafit
ustunlik qiladi?
1.bir hujayrali suvo’tlari 2.ko’p hujayrali suvo’tlari
3.yo’sinlar 4.qirqquloqlar 5.qirqbo’gimlar
6.sianobakteriyalar
A)1,2,3 B)2,5,6 C)2,3,4 D)4,5,6
73. Spora uchun xos xususiyatlarni aniqlang?
1.bir hujayrali 2.ko’p hujayrali 3.oziq moddalarning
miqdori kam 4.oziq moddalarning miqdori ko’p
5.sporadan gametofit rivojlanadi 6.gametofitdan spora
rivojlanadi 7.velvechiga sporali o’simlik 8.funariya
sporali o’simlik
A)1,4,5,7 B)2,3,6,7 C)1,3,5,8 D)2,4,5,7
74. Qirqquloq va qirqbo’g’imlarning urug’lanish
jarayonida hosil bo’lgan zigotadan rivojlanadigan
murtak dastlab nimaning hisobiga oziqlanadi?
A)sporafit B)endosperm C)gametofit D)urug’palla
75. Evolutsiya jarayonida dastlab paydo bo’lgan urug’li
o’simliklarni aniqlang?
A)urug’li qirqbo’g’imlar B)urug’li qirqquloqlar
C)ochiq urug’li o’simliklar D)yopiq urug’li o’simliklar
76. Evolutsiya natijasida qaysi organning paydo
bo’lishi urug’li o’simliklarning urug’lanish jarayoni
uchun suvga bo’lgan ehtiyojning yo’qolishiga olib
keldi?
A)changchi iplari B)chang naychasi
C)endosperm D)tuguncha
77. Hozirgi davrdagi urug’li o’simliklarni aniqlang?
1.sassiqdarxt 2.saur 3.kordait 4.yo’ng’ichqa
5.zuhrasoch 6.fillafora 7.buxoro otostegiyasi
8.kalamit 9.qarag’ay 10.kamxastak
A)2,3,8,9 B)1,4,7,10 C)2,3,5,9 D)2,6,7,9
78. Arxegoniy va urug’ga ega bo’lagan o’simliklarni
aniqlang?
1.porfira 2.qora qarag’ay 3.shirach
4.suv qirqqulog’i 5.sershox qirqbo’g’im 6.turkiston
archasi 7.spirogira 8.sharq sauri
9.kedr 10.tobulg’i 11.lipa 12.yer noki
A)1,3,5,7 B)2,6,8,9 C)3,5,11,12 D)2,4,8,10
79.Qaysi o’simliklarning gametofiti gaploid bo’ladi?
1.velvichiya 2.gilos 3.kedr 4.olma 5.zarpechak
6.bennetit 7.loa 8.ginko 9.magnoliya 10.xara
A) 2,4,7 B)1,5,8 C)3,9,10 D)1,3,6
80.Qaysi o’simlikning gametofitida tugunchasi
bo’lmaydi?
A)oloy hiyoli B)olga sorbariyasi
C)oksitrops D)kedr
81. Yopiq urug’li o’simliklar uchun xos xususiyatlarni
aniqlang?
1.tuguncha 2.qo’sh urug’lanish 3.endospermasi
gaploid 4.endospermasi triploid
5.o’tkazuvchi sistema 6.urug’kurtak mevaga aylanadi
7.tuguncha urug’ga aylanadi 8.urug’ining meva ichida
yetilishi 9.urug’ining ochiq qubbalarda bo’lishi
A)1,2,4,8 B)2,3,5,9 C)2,4,7,8 D)1,2,4,8
82. O’simliklarning qaysi bo’limi tashqi muhitning
noqulay sharoitiga moslashgan va Yer sharining barcha
geografik mintaqalarida keng tarqalgan?
A)briologiya bo’limi B)algalogiya bo’limi
C)qarag’aytoifa bo’limi D)magnoliyatoifa bo’limi
83. Arxey erasining qaysi yirik aromorfozlari
hayvonlar filoginezida muhim o’rin tutadi?
1.fotosintezlovchi organizmlarning paydo bo’lishi
2.ko’p hujayrali organizmlarning paydo bo’lishi 3.bir
hujayrali organizmlarning paydo bo’lishi 4.jinssiz
ko’payish 5.jinsiy ko’payish
A)1,3 B)2,4 C)2,5 D)1,4
84. Prokariotlardan paydo bo’lgan dastlabki bir
hujayrali hayvonlarni belgilang?
A)oddiy amyoba B)foromineferalar
C)yashil evglena D)infuzoriya ufelkasi
85. Sarkodalilar sinfiga mansub organizmlarni
aniqlang?
1.og’iz amyobasi 2.nozema 3.leyshmaniya
4.tripanasoma 5.forominefera 6.aktiniya 7.meduza
8.tufelka 9.yashil evglena
A)1,5 B)3,4,6,9 C)2,8 D)6,7
86. Qaysi olim dastlabki ko’p hujayrali hayvonlar
sharsimon koloniyadagi ayrim hujayralarning koloniya
ichiga ko’chib o’tishi-migratsiya natijasida paydo
bo’lganligini qayd etgan?
A)A.O.Kovalevskiy B)I.I.Mechnikov
C)D.K.Belyayev D)Ch.Darvin
87. Quyidagi turkumlarning qaysilari bo’gimoyoqlilar
tipiga mansub?
1.zuluklar 2.bitlar 3.suvaraklar 4.termitlar 5.burgalar
6.qandalalar 7.kanalar 8.so’rg’ichlilar 9.o’rgimchalar
10.tangachalilar
A)1,4,6,7,9,10 B)2,3,4,5,8,9,10 C)2,3,4,5,6,7 D)2,4,5,7,8,9
88. Qaysi organizmlar kolonial xivchinlilardan kelib
chiqqan?
A)oq planariya C)tufelka D)assidiya D)bulutlar
89. Ikki tomonlama simmetriyali hayvonlar orasidan
eng sodda tuzilganlarini toping?
1.exinakok 2.zuluk 3.nereida 4.jigar qurti 5.askarida
6.gijja 7.qoramol tasmasimon chuvalchangi 8.bitiniya
9.taroqcha
A)1,4,7 B)2,3,5 C)1,3,9 D)6,7,8
90. Qaysi tip vakillarining ichagi
differensiyalashganligi bilan yassi chuvalchanglardan
far qiladi?
A)bo’gimoyoqlila B)sarkodalila
C)to’garak chuvalchanglar D)bulutlar
91. Quyidagilarni moslang?
1.bir hujayrali hayvonlar 2.bo’shliqichlilar 3.yassi
chuvalchanglar 4.to’garak chuvalchanglar 5.halqali
chuvalchanglar 6.molluskalar 7.bo’g’imoyoqlilar
a. qadimgi bo’shliqichlilardan kelib chiqqan
b. yassi chuvalchanglardan kelib chiqqan
c. koloniyali xivchinlilardan kelib chiqqan
d. halqali chuvalchanglaran kelib chiqqan
e. molluskalardan kelib chiqqan
f. prokariotlardan kelib chiqqan
h. to’garak chuvalchanglar
A)1-f; 2-c; 3-a; 4-b; 5-h; 6-d; 7-e
B)1-f; 2-c; 3-a; 4-b; 5-b; 6-d; 7-d
C)1-f; 2-c; 3-a; 4-b; 5-h; 6-d; 7-d
D)1-f; 2-c; 3-a; 4-b; 5-b; 6-d; 7-e
92. Quyidagilarni moslang?
1.lansetnik 2.baliqlar 3.amfibiyalar 4.reptiliyalar
5.qushlar 6.sutemizuvchilar
a. sudralib yuruvchilardan kelib chiqqan
b. qushlardan kelib chiqqan
c. halqali chuvalchanglardan kelib chiqqan
d. baliqladan kelib chiqqan
e. amfibiyalardan kelib chiqqan
h. lansetniklardan kelib chiqqan
A)1-c; 2-h; 3-d; 4-e; 5-a; 6-b B)1-c; 2-h; 3-d; 4-d; 5-a; 6-a
C)1-c; 2-h; 3-d; 4-e; 5-a; 6-a D)1-c; 2-c; 3-d; 4-e; 5-a; 6-b
93. Ko’p tukli halqali chuvalchanglar lichinkalarining
yassi chuvalchanglarga o’xshashligini aniqlang?
1.tanasining kipriklar bilan qoplanishi 2.tanasining
bo’g’imlarga bo’linganligi
3.nerv sistemasining tuzilishi 4.ovqat hazm qilish
sistemasining tuzilishi 5.ayirish sistemasining tuzilishi
6.jinsiy sistemasining tuzilishi 7.harakat organlarining
tuzilishi
A)1,2,6 B)2,5,7 C)2,4,5 D)1,3,5
94. Halqali chuvalchanglarning tabiiy tanlanish va
yashash uchun kurashda saqlanib qolishiga nimalar
imkon yaratgan?
1.o’troq yashashi 2.faol harakatlanishi 3.qon
aylanishning paydo bo’lishi 4.yurakning paydo bo’lishi
5.ovqat hazm qilish sistemasining yanada
takomillashganligi
A)2,3,5 B)1,3,4 C)1,2,3 D)2,4,5
95. Qaysi organizmlarning harakat organlari reuksiyaga
uchragan?
A)yassi chuvalchanglar B)to’garak chuvalchanglar
C)halqali chuvalchanglar D)molluskalar
96. Molluskalar tipi uchun xos xususiyatlarni aniqlang?
1.jabra bilan nafas olgan 2.o’pka bilan nafas olgan 3.
dastlabki qon aylanish sistemasi paydo bo’lgan
4.dastlabki yurak paydo bo’lgan 5.tanasi kutikula bilan
qoplangan 6.tanasi mantiya bilan qoplangan 7.nerv
sistemasi tarqoq joylashgan nerv tugunlaridan tashkil
topgan
A)2,4,5,7 B)1,2,4,7 C)1,3,6,7 D)2,3,4,5
97. Qaysi organizmlarning oyoqlari harakatlanishdan
tashqari sezish va oziqni tutish vazifalarini ham
bajargan?
A)molluskalar B)bo’g’imoyoqlilar
C)lansetniklar D)baliqlar
98. Umrtqali hayvonlarning suv muhitidan quruqlikda
yashashga moslashgan dastlabki vakillarini belgilang?
A)gatteriya B)opossum C)mindano D)stegosefallar
99. Dastlabki ko’krak qafasi qaysi sinf vakillarida
paydo bo’lgan?
A)suvda hamda qauruqlikda yashovchilar
B)sudralib yuruvchilar
C)Qushlar
D)sutemizuvchilar
100. Havo haltachalari bor organizmlarni belgilang?
1.qizilto’sh 2.podolariy 3.belyanka 4.iguana 5.agama
6.kalibri 7.semga 8.katta kivi 9.jo’ka
10.sand kondori
A)2,4,5,9 B)1,3,6,8 C)1,2,7,8 D)1,6,8,10
1.Yerda hayotning paydo bo’lishi va rivojlanishining
dastlabki erasi? A)arxey B)proterozoy C)mezozoy
D)Bor
2.Dastlabki eradagi aromorfozni ko’rsating.
A)ko’p hujayralilarning paydo bo’lishi
B) jinsiy ko’payish
C)A va B
D)bosh skeletsizlarning kenja tipi
3.Prokariotlarning (a), eukariotlarning (b) ajdodi.
1.protobiontlar 2.prokariotlar A)a-2, b-1 B)a-1,b-2 C)a-
1, b-1.2 D)a-1,2 b-1,2
4. Dastlabki ko’p hujayrali hayvonlar nimadan kelib
chiqqan?
A) kaloniyali soxta oyoqlilardan
B) kaloniyali xivchinlilardan
C)sporalilardan D)barchasi
5.Kim tomonidan dastlabki ko’p hujayralilar
kaloniyalarda migratsia natijasida paydo bo;lgani qayd
etilgan A)Sechenov B)Pavlov C)Mechnikov D)Lunin
6.Volvoksdan kelib chiqqan organizmlar? A)bulutlar
B)bo’shliqichlilar C) meduzalar D) A va B
7.Yassi chuvalchanglarning qanday sistemalarning
paydo bo’lishi yirik aromorfoz hisoblanadi?
A)hazm qilish, ayirish jinsiy
B)hazm qilish, nerv va endokrin
C) Hazm qilish, ayirish, jinsiy, nerv
D)hazm qilish, jinsiy
8.Nima sababli hayvonlarning oldingi va keying qorin
va orqa tomonlari paydo bo’lgan va buning bo’lishi
natijasida nima yuzaga kelgan? A)suv tubida yurishi,
radial simmetriya B)suvda qalqib turish, ikki
tomonlama simmetriya C)suv tubida yurishi, ikki
tomonlama simmetriya D)suvda qalqib turish, radial
simmetria
9.Halqali chuvalchanglar uchun aromorfoz?
A)ayirish sistemasi B)nerv sistemasi
C)qon aylqnish D)nafas olish
10.Ko’p tuklilarning qaysi o’rganlari reduksiyaga
uchragan?
A) qon aylanish B) harakat C) nerv D) jinsiy
11.Bo’g’imoyoqlilarda yurak qanday hosil bo’lgan?
A)qorin qon tomiri kengayib B) orqa qon tomir torayib
C)orqa qon tomir kengayib D)yirik venalar birlashib.
12.Halqali chuvalchanglardan kelib chiqqan tiplarni
ko’rsating. A)molyuskalar, hordalilar, hashorotlar
B)hordalilar, qisqichbaqasimonlar, molyuskalar
C)molyuskalar , hordalilar, bo’g’imoyoqlilar
D)molyuskalar,bo’g’imoyoqlilar
13.Baktariya bir hujayrali suv o’tlari va yuksak
o’simliklarni jinsiy hujayralari uchun tashqi
omillar…….. ta’sirida o’zgarishi …….. deyiladi.
A)yorug’lik, fizik va mexanik ta’sirlar -refleks
B)yorug’lik, efir moddalari-taksis C)yorug’lik,
kimyoviy moddalar, O2-refleks D)yorug’lik kimyoviy
moddalar O2 –taksis
14.Eng dastlab bir hujayralilar eukariotlarda qaysi
sistematik boshqaruv bo’lgan?
A)nerv B)immun C)gumoral D)taksis
15.Sodda hayvonlarda gumoral boshqaruvni ko’rsating.
A)hujayra ichi suyuqligi orqali B)gormonlar ajralishi
orqali C)qonga CO2 oshishi hisobiga D)barchasi
16.Nerv sistemasining organizm hayot faoliyatini
boshqarishi nimalar orqali amalga oshadi?
A)refleks B)taksis C)qo’zg’aluvchanlik D)qisqaruvchanlik
17.Har bir organlar sistemasining tarixiy rivojlanishi bu
A)antogenez B)filogenez
C)orgonegenez D)embriogenez
18.Nerv sistemasining bosqichlari to’g’ri berilgan
qatorni toping? A)to’rsimon>stvol>zanjir>diffuz
B)naysimon>stvol>zanjir>diffuz
C)to’rsimon>stvol>zanjir>naysimon
D)to’rsimon>naysimon>zanjir
19.Nerv sistemasining 3-bosqichida qaysi tipga kelib
nerv tugunlari yiriklashgan? A)mollyuskalar B)halqali
chuvalchanglar C)hordalilar D)bo’g’imoyoqlilar
20.Sakkizoyoqning bosh miyasi qanday hosil bo’lgan
A)nerv tugunlari birlashib B)nerv tugunidan hosil
bo’lgan gangliylar birlashib C)orqa miyaning old
qismi o’zgarishidan D)qorin nerv tuguni birlashib
21.Boshoyoqlilar guruhining sezgi organlaridan
qaysilari ko’proq rivojlangan? A)ko’rish, hid bilish
B)tuyg’u va ta’m C)eshitish va ko’rish D)ko’rish va
tuyg’u
22.Mikroblardan ajralgan zaharli moddalarni neytrallab
parchalovchilar bu-….? A)qizil qon tanachalari
B)antitoksinlar C)antitelalar D)leykositlar
23.Qaysi sinf vakillarida oraliq miyaning ko’rish
do’mboqlari yaxshi rivojlangan A)qushlar B)amfibiya
C)suyakli baliqlar D)sutemizuvchilar
24.Miyachasi kuchli rivojlangan sinflarni belgilang
A)suyakli baliqlar,amfibiya, reptiliya B)amfibiya,
reptiliya qushlar C)reptiliya qushlar, tog’ayli baliqlar
D)reptiliya, qushlar, sutemizuvchilar
25.Biologik faol moddalarni belgilang A)alkoloidalr
B)gormon C)fitogormon D)hammasi
26.Biologik faol modda o’simlikda ……., zamburug’da
…… orqali ishlab chiqariladi.
A)o’tkazuvchi to’qimalar-gifalar B)mexanik to’qima-
xitin C)ajratuvchi to’qimalar- mevatana D)mehanik
to’qima –gifalar
27. Qaysi hayvonda ter bezlari bir hujayrali?
A)yomg’ir chuvalchangida B)baliqda C)baqada D)itda
28.Stegosefallar qaysi sinfning ajlodi, uning
avlodlaridan farqini belgilang. A)reptiliyalarning,teri
mavjudligi B) amfibiyalarning,teri bilan nafas olishi
C)amfibiyalarning, tangachalari mavjudligi
D)reptiliyalarning,o’pka orqali nafas olishi
29.Tog’ayli baliqlarning butun tanasi, og’iz bo’shlig’i,
uning shilliq qavati nimadan tuzilgan A)teridan B)emal
tangachjalardan C)dentin tangachalardan D)plakoid
tangachalardan
30.Epidermis hosilalarini belgilang. A)pat va parlar
B)muguz tangachalar C)jun tirnoq tuyoq D)barchasi
31.Muguz tangachalar, pat va parlar qanday moddadan
tuzilgan A)tig’iz B)shox C)muguz D)Bva C
32.Bir hujayrali dengiz hayvonlari qanday skeletdan
iborat?
A)oddiy ichki B)murakkab tashqi
C)murakkab ichki D)oddiy tashqi
33.Terisi epiteliy va suyak tangachalardan iborat
hayvon
A)qushlar B)baqa C)baliq D)lansetnik
34.Terisi ikki qavat va ikki hil bezlari mavjud bo’lgan
hayvon
A) qushlar B)baqa C)baliq D)lansetnik
35.Odamda muayyan bosqichda homila tanasida jun
qoplami bo’lib, nimaning yakunida yo’qolib ketadi
A)ontogenez B)filogenez
C)argonogenez D)embriogenez
36.Kaloniya holda yashovchilar koral poliplar nimadan
ichki skelet hosil qiladi
A)kremniy oksididan
B)dengiz suvidagi tuzlardan
C)organik qoldiqlardan
D)tashqi qobiq hisobiga
37.Qaysi hayvonning tayanch organi ignalar
hisoblanadi? A)koral poliplar B)yomg;ir chuvalchangi
C)radiolyariya D)infuzoriya
38.Gidrostatik skelet qaysi tiplarda uchraydi?
A)to’garak va halqali chuvalchanglarda B)kaloniya
hosil qiluvchilarda C)to’garak va yassi chuvalchanglar
D)halqali va yassi chuvalchanglar
39.Gidrostatik skelet nima hisobiga yuzaga keladi
A)kremniy oksididan B)dengiz suvidagi tuzlardan
C)alohida to’qima hisobiga D)tashqi qobiq hisobiga
40.Parapodiylar nima va ular qaysi organizmlarda
uchraydi? A)muskulli o’simtalar -ko’p tukli
chuvalchanglarda B)muskulli o’simtalar- kam tukli
chuvalchanglarda C)payli o’simtalar -ko’p tukli
chuvalchanglarda D)t/j/y
41.Kislorod bilan nafas olish nimalarga olib keladi.
A)moddalarniong oxirigacha parchalanishiga
B)energiya miqdorining oshishiga C)evolyutsiya
jarayonini tezlashtirishga D)barchasi
42.Kislorodni tashuvchi oqsillar tuban umurtqasizlarda
(a), hordalilarda (b) joylashgan. A)a-alohida
hujayralarda, b-plazmada B)a-trombosit yadrosida , b-
plazmada C)a-plazmada b-alohida hujayralarda
D)a-plazmada,b-donador leykositlarda.
43. Sutemizuvchilarning havo qurualik muhitiga
moslanishi bu…? A)aromorfoz B)ideoadaptatsiya
C)anabioz B)Antibioz
44. Tasmasimon va so’rg’ichli chuvalchanglarning uch
juft nerv stvoli tanasining qaysi tomonlariga tarqaladi?
A)qorin va orqa tomoniga B)tananing oldingi va
keying tomoniga C)so’rg’ichlari atrofi va uning old
tomoniga D)halqum atrofi va qorin tomoniga
45.Panjaqanotli baliqlarda halqumga tushgan havo
to’g’ri qayerga o’tadi A)jabralariga B)”yuragi”ga
C)suzgich pufagiga D)plakoidlariga
46.Hiqildoq tog’aylari birinchi bo’lib qaysi sinf
vakillarida paydo bo’lgan A)Sudralib yuruvchilarda
B)sutemizuvchilarda C)Suvda hamda quruqlikda
yashovchilarda D)Qushlarda
47.Sudralib yuruvchilarning o’pkalari qanday tuzilgan
A)maydag’ovaksimon kataklardan B)ichki kataklardan
C)nafas olish yuzasi katta D)barchasi
48.Panjaqanotli baliqlarda suzgich pufagi qaysi
qismidan shakllanadi? A)oxirgi jabra yoylari oldingi
tomonida B)oxirgi jabra yoylari orqa tomonidan
C)jabra yoylari barcha tomonidan D)bosh qismi
tomonidagi jabra yoylaridan
49.Halqum devorining ikki yonida jabra yoriqlari
joylashgan hayvonning teri burmalari qanday vazifani
bajaradi? A)Harakatlanishda ishtirok etadi
B)yorug’likni sezishda ahamiyatga ega C)jabralarini
qum kirishdan saqlaydi D)barchasi
50.Bo’g’imoyoqlilar tipiga hos bo’lgan sinflarning
nafas olish organlari bilan juftlang.a-
o’rgimchaksimonlar b-qisqichbaqasimonlar c-
hashorotlar 1-traxeya 2-o’pka 3-jabra
A) a-1.2, b-3, c-1 B)a-2.3, b-1, c-2 C)a-1.2, b-1, c-3 D)
a-2, b-3, c-1.2