11-sinf Ma’naviyat asoslari aa 1-dars: Inson — kishilik jamiyatining ijodkori

Jaloliddin Rumiy

Bu yozma manbalar millatning o‘zligini anglashiga xizmat qilishi, uning nafaqat o‘tmishi, balki hozirgi kuni uchun ham ma’naviy qadriyat sifatida qaralishi tabiiy hol.

Masalan, qariyb uch ming yillik tarixga ega bebaho ma’naviy obida, «Avesto», xalq og‘zaki ijodining noyob durdonasi bo‘lgan «Alpomish» dostoni, buyuk ajdodlarimiz Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy, Muhammad Muso Xorazmiy, Al-Farg‘oniy, Ibn Sino, Abu Rayhon Beruniy, Amir Temur, Mirzo Ulug‘bek, Alisher Navoiy, jadid bobolarimizning asarlari ulkan ma’naviy- ma’rifiy, ilmiy, ijtimoiy-falsafi y meros deb olishimiz mumkin. Birgina «Avesto»da yaxshilik va yomonlik, ezgulik va ro‘shnolik, insonning tabiat bilan uyg‘unligi, farovonlik va barqaror taraqqiyotning ilk negizlari o‘z ifodasini topgan.

Ma’naviy xazina omili hisoblangan xalq og‘zaki ijodi ham millatning ma’naviyati, vatanparvarlik, qahramonlik, davlatchilik bilan bog‘liq bilim va tajribalarni o‘zida mujassam etib, bebaho ma’naviy xazina sifatida bugungi kunda ham mamlakatimizning har tomonlama taraqqiyoti, yorug‘ istiqboliga xizmat qilib kelmoqda.

Biron-bir xalq ma’naviyatiga xos bo‘lgan qadriyatlarning boshqa xalqlar tomonidan tan olinishi adabiyot orqali, badiiy asarlar orqali ayon bo‘ladi. Shuningdek, boshqa xalqlar tomonidan badiiy asarlar orqali bayon qilingan ijod namunalari ana shu xalq tarixiga nisbatan chuqur hurmat ifodalaydi. Bunday e’tirof xalqning g‘urur va ift ixori, milliy o‘zligini yanada yuksaltirishga, adabiyotdan faxrlanish, ma’naviy fazilatlariga e’tiborni oshiradi. Adabiyotning kuchi ham, quroli ham shunda ko‘rinadi.

«Har kim fi krlash, so‘z va e’tiqod erkinligi huquqiga ega. Har kim o‘zi istagan axborotni izlash, olish va uni tarqatish huquqiga ega, amaldagi konstitutsiyaviy tuzumga qarshi axborot va qonun bilan belgilangan boshqa cheklashlar bundan mustasnodir».