11-sinf Biologiya

- dront (dodo) avlodiga kiruvchi 
uchta uchmaydigan qush turi.
XIX asr oxirida inson tomonidan 
qaysi qush to‘liq qirib tashlangan? 
Shimoliy Amerikadagi 
sayohatchi kaptar
turi 
XIX asrning 40-yillarida ba’zan 
uchrab turgan, ammo hozirgi paytga 
kelib qirib tashlangan hayvon qaysi? 
Qopchiqli bo’ri 
XVIII asrning boshlarida Yevropada 
yo‘q bo‘lib ketgan hayvon qaysi? 
Yovvoyi qoramol yoki tur 
XX asrgacha Yer yuzidan yo‘qolgan 
hayvonlar hayvonlarni to’liq sanang. 
1 – Stellerov sigiri; 2 – qalin junli karkidon; 3 – xaltali bo‘ri;
4 – sayyor kaptar; 5 – tur; 6 – dront; 7 – gigant dinornis 
Qachon xalqaro «Qizil kitob» nashr 
etildi? 
1966-yilda 
1979-yil ta’sis etilgan O‘zbekiston 
«Qizil kitob» da qanday ma’lumotlar 
berilgan? 
O‘zbekistonning noyob va kamayib borayotgan o‘simlik va hayvonlari 
to‘g‘risidagi dastlabki ma’lumotlar berilgan. 
O‘zbekiston «Qizil kitob»ining 
birinchi faunaga bag‘ishlangan qismi 
nechanchi yilda chiqqan va unga 
Unga umurtqali hayvonlar (baliqlar, sudralib yuruvchilar, qushlar, 
sutemizuvchilar)ning 63 turi kiritilgan 
Dengiz 
to‘lqinlari 
energiyasi
Tuproq unumdorligi

---

“Bio-Max-Ziyo” o’quv markazi 
45 
qanday hayvonlar kiritilgan? 
O‘zbekiston «Qizil kitob»ining 1984-
yil o‘simliklar olamiga bag‘ishlangan 
nashriga nechta o’simlik kiritilgan? 
163 tur o‘simlik kiritilgan 
Qizil kitobga kiritiladigan o‘simlik va 
hayvon turlari TMQXI taklif etgan 
tasnifga binoan nechta guruhga 
bo’linadi? 
4 guruhga ajratiladi: 
1) yo‘qolgan yoki yo‘qolish arafasida turgan (jiddiy muhofaza talab 
etuvchi) turlar; 
2) yo‘qolib borayotgan (areali va soni kun sayin kamayib borayotgan, 
maxsus muhofazaga muhtoj) turlar;
3) kamyob, bevosita yo‘qolish xavfi bo‘lmasa-da, kichik maydonlarda 
kamdan kam uchraydigan (muhofazaga muhtoj) turlar; 
4) muayyan vaqt davomida soni va tarqalgan maydonlari tabiiy 
sabablarga ko‘ra yoki inson ta’sirida qisqarib borayotgan (sonini 
nazorat qilib turish talab qilinadigan) turlar. 
Muhofaza qilinadigan tabiiy hududlar 
qaysilar? 
1. Qo‘riqxonalar 
2. Buyurtma qo‘riqxona-zakazniklar 
3. Milliy bog‘lar 
4. Tabiat yodgorliklari 
Qo‘riqxonalar deb nimaga aytiladi? 
Qo‘riqxonalar –
quruqlik yuzasidagi hudud yoki suv havzasi, uning 
chegarasida barcha tabiat majmuyi – o‘simliklar, hayvonlar, tuproq va 
sh.k. – to‘liq va umrbod xo‘jalik yurituvidan chiqarib olinadi va davlat 
muhofazasi ostida bo‘ladi.