11-sinf Biologiya

Yirqich sutemizuvchilardan 

Turkiston silovsini, gornostay, qor 
barsi (irbis) 
Tuyoqli sutemizuvchilardan 

tog‘ qo‘yi, yovvoyi cho‘chqa (qobon) 
Kemiruvchi sutemizuvchilardan 

ko‘k sug‘ur, jayra, relikt 
yumronqoziq 
Filogenez yoki filogeniya qanday 
ma’noga ega? 
(yunoncha «phulon» – avlod, «genesis» – rivojlanish) organizmlarning 
tarixiy rivojlanishi
degan ma’noni anglatadi. 
Ontogenez qanday ma’noga ega? 
(yunoncha «ontos» – shaxsiy, individual, «genesis» – rivojlanish) 
deyilganda ko‘p hujayrali organizm- larning zigotadan to umrining 
oxirigacha bo‘lgan davr tushuniladi. 
Biologik progress qanday belgilar 
bilan ko‘zga tashlanadi? 
1. Turga mansub individlar o‘z avlodlariga nisbatan yashovchanligi 
yuqori darajada bo‘lishi hisobiga ularning soni ortadi 
2. Individlar soni ortishiga bog‘liq holda mazkur individlar egallagan 
areal kengayadi 
3. Yangi populatsiya, ular zaminida kenja turlar, turlar va boshqa 
sistematik guruhlar paydo bo‘ladi. 
Biologik progressga olib keladigan 
yo’nalishlar qaysilar? 
1. Arogenez (Aromorfoz, Morfofiziologik rivojlanish) 
2. Allogenez (Ideoadaptatsiya) 
3. Katagenez (Umumiy degeneratsiya) 
Aromorfoz nima?
(yunoncha – «airo» – yuksalish, «morpha» – shakl, namuna). 
Organizmlar umumiy tuzilishining, hayot faoliyatining yuksalishi bilan 
amalga oshadigan evolutsion o‘zgarishlar 
morfofiziologik yuksalish 
yoki aromorfoz 
deyiladi. 
Organik olamning paydo bo‘lishi va 
rivojlanishining dastlabki 
bosqichlarida paydo bo’lgan yirik 
aromorfozlar qaysilar? 
1. Fotosintez jarayonini amalga oshiradigan organizmlarning vujudga 
kelishi. 
2. Ko‘p hujayrali organizmlarning paydo bo‘lishi. 
3. Jinsiy ko‘payishning paydo bo‘lishi 
Hayvonot dunyosidagi 
aromorfozlarga misollar ayting. 
1) Tashqi va ichki omillarga javob reaksiyasini namoyon etadigan nerv 
sistemasi paydo bo‘lishi. 
2) Moddalar almashinuvini jadallashtirishga imkon beradigan nafas 
olish organ (jabra, o‘pka)larining paydo bo‘lishi. 
3) Qon aylanish sistemasi va yurakning paydo bo‘lishi. 
4) Yuksak tuzilgan organizm (qushlar, sutemizuvchi)larda arterial va 

---