11-sinf biologiya imtihon savollari javoblari bilet-1

3-savolga javob
: 
5 mol glyukoza to‘liq O
2
ishtirokida va 6 moli kislorodsiz parchalandi. 
5 x=30 y=30 
1) C
6
H
12
O
6
+ 6O
2
= 6CO
2 
+ 6H
2
O bunda 30 mol CO
2
va 30 mol H
2
O chiqadi
1 6 6 
6 x=12 y=12 kislorodsiz chala parchalanish bunda; 
2) C
6
H
12
O
6
+ 2H
3
PO
4
+ 2ADF = 2C
3
H
6
O
3
+ 2ATF + 2H
2
O 12 mol sut kislota va 12 mol H
2
O chiqadi. 
1 2 2 
12 x=36 y=264 
3) 2C
3
H
6
O
3 
+ 6O
2
+ 28ADF +38H
3
PO
4
= 6CO
2
+ 44H
2
O + 38AT
F chala parchalanishda hosil bo‘lgan 12 mol 
2 6 44 sut kislota O
2
ta’sirida parchalanadi va 36 
mol CO
2
va 264 mol H
2
O ni hosil qiladi.
4) jami hosil bo‘lgan mahsulotlar yig‘indisi: CO
2
=30+36=66 mol; H
2
O=30+12+264=306 mol; C
3
H
6
O
3
=12 mol 
1-savolga javob
.
Yorug‘lik muhitning abiotik omili. Yerda hayot mavjudligining asosiy sharti koinotdan yetib keladigan
quyosh energiyasidir. Quyosh energiyasi ekosistemalarda kechadigan biologik jarayonlarni energiya bilan
ta’minlaydi. Quyosh energiyasi fotosintez jarayoni uchun energiya manbayi bo‘lib xizmat qiladi,
organizmlarda issiqlik me’yorini saqlashda ishtirok etadi, suv almashinuvini ta’minlaydi, fazoda mo‘ljal olish
uchun zarur omil sanaladi.Atmosferaning yuqori chegarasida quyosh doimiyligi deb ataladigan quyosh
nurlanishining quvvati 1380 W/m
2
ga tengdir. Ammo Yer yuzasiga yetib keladigan quyosh nurlanishining
quvvati birmuncha kamroqdir, chunki yorug‘likning bir qismi atmosferada yutiladi va qaytariladi.
Biologik
ahamiyatiga ko‘ra quyosh nuri uch xil spektrga: ultrabinafsha, ko‘rinadigan, infraqizil nurlarga ajratiladi
Ultrabinafsha nurlar (to‘lqin uzunligi 30–400 nm). Ularning tirik organizmlarga ta’siri to‘lqin uzunligi va
miqdo
riga bog‘liq. To‘lqin uzunligi
(290
–380 nm) bo‘lgan ultrabinafsha nurlarning kam qismigina ozon 
ekranidan o‘tib, Yer yuziga yetib keladi. Bu nurlar bakteriyalarni nobudqilish xususiyatiga ega. Qisqa
to‘lqinli ultrabinafsha nurlar esa
(290 nm dan kam) tirik organizmlar uchun halokatli ta’sir etadi, ular
ozon ekranidan o‘tmaydi. Uzun to‘lqinli ultrabinafsha nurlar ta’sirida teri pigmenti –
melanin, ko‘z to‘r pardasi
pigmenti va D vitamin sintezlanadi. Ko‘rinadigan nurlar (to‘lqin uzunligi 400–
750 nm), quyosh spektridagi

---

Yerga yetib keladigan nurlarning 50% ga yaqinini tashkil etadi. Fotosintezlovchi o‘simliklar va
sianobakteriyalarning xlorofill pigmenti yordamida qabul qilinadi. Bu organizmlarda ko‘rina
digan nurlar
ta’sirida fotosintez jarayonida anorganik moddalardan sintezlanadigan organik birikmalar geterotrof 
organizmlar uchun ham oziq bo‘lib xizmat qiladi. O‘simliklarda fotosintezning intensivligi (jadalligi)
yorug‘likning optimal darajasiga bog‘liq. Yorug‘lik optimal darajadan ortsa yoki pasaysa fotosintez
susayadi. O‘simliklar yorug‘lik ta’sirida organlarning fazoda joylashuvini o‘zgar tirish xususiyatini, ya’ni 
fototropizm va fotonastiya hodisalarini namoyon qiladi. F
ototropizm(yunoncha «photos» –
yorug‘lik) –
o‘simlik organlarining yorug‘lik tomonga o‘sish orqali amalga oshadigan harakatlari sanaladi. Masalan, 
o‘simlik novdasi yorug‘lik tushadigan tomonga burilib o‘sadi.
Fotonastiya 
–
sutkaning yorug‘
va qorong‘i
vaqtining almashinishi bilan bog‘liq harakatlar ko‘rinishida namoyon bo‘ladi.