11 mavzu. Sotish siyosati

QISQA XULOSALAR 
Marketingning eng muhim va ajralmas tarkibiy qismi mahsulotni sotish va taksimlash 
hisoblanadi. Bu jarayonda tashkiliy nuktai nazardan eng murakkab vazifa - ishlab chiqarilgan 
mahsulotni iste’molchiga yetkazish xal etiladi. 
Taksimot yо‘li aniq bir tovar yoki xizmatning ishlab chiqaruvchidan iste’molchi sari 
harakatida ularga bulgan mulk egasi xukukini о‘ziga oladigan yoki boshqaga berishga yordam 
kо‘rsatadigan firmalar yoxud ayrim shaxslar majmuidan iboratdir. 
Taksimot kanalining bosqichi - bu tovar va unga egalik xukukini pirovard xaridorga 
yakinlashtirish yо‘lida u yoki bu ishni bajaradigan xar qanday vositachidan iboratdir. Taksimot 
kanalining quyidagibosqichlari bor: 
5. 
Nol bosqichli kanal yoki bevosita marketing kanali ishlab chiqaruvchi va iste’molchidan 
iborat. Ishlab chiqaruvchi iste’molchildarga uz tovarlarini joyma-joy tashib yurib (kuchma 
savdo), junatish yо‘li bilan yoki uz firma dukonlari orqali sotadi. 
6. 
Bir bosqichli kanal о‘ziga ishlab chiqaruvchi, vositachi va iste’molchini kamrab oladi. 
Iste’mol bozorida, odatda, bu vositachi chakana savdogar (dukondor), sanoat mahsulotiga oid 
tovarlar bozorida esa savdo agenti yoki broker hisoblanadi. 

---

7. 
Ikki bosqichli kanal о‘ziga ishlab chiqaruvchi, ikki vositachi, iste’molchini kamrab 
oladi. Iste’mol tovarlari bozorida ulgurji va chakana savdogarlar shunday vositachilar 
hisoblanadi. Sanoat mahsulotlari bozorida ular sanoat distibyuteri va dilerlar deb ataladi. 
8. 
Uch bosqichli kanali о‘ziga ishlab chiqaruvchi, uchta vositachi va iste’molchini kamrab, 
kо‘p xollarda ulgurji va chakana savdogarlar о‘rtasida mayda ulgurji (kutarafurushlar) faoliyat 
kо‘rsatadi. U yirik ulgurji savdogar xizmat kо‘rsatmaydigan kichik savdo korxonalariga sotadi. 
Chakana savdo aholiga tug‘ridan - tug‘ri tovar sotish va xizmat qilish bilan bog‘liq bulgan 
tadbirkorlik faoliyatini uz ichiga oladi. Chakana savdo tovarlar assortimentining shakllanishida 
katnashadi. Xaridorlarga tovarlar sifat kо‘rsatkichlari tug‘risida axborotlar beradi. Tovarlarni 
saklash, kushimcha ishlash, narxlarni urnatish va boshqa vazifalarini bajaradi. Natijada 
tovarlarning oxirgi iste’molchilari bilan oldi - sotdi shartnomasini bajaradi. Chakana savdo 
mulkchilik shakli, usuli va xizmat kо‘rsatishlari bilan turlanadi. 
Ulgurji savdo umumlashgan vositachi hisoblanadi va kо‘pchilik vazifalarni bajaradi. 
Ulgurji savdodan sanoat korxonalari, tijorat firmalari va davlat muassasalari ulgurjisiga tovar 
sotib olishlari mumkin. 
Savdo qilishning yangi turlariga internet, elektron pochta, tug‘ri marketing, franchayzing
va boshqalarni kiritish mumkin