11-mavzu: shaxs taraqqiyotini davrlarga bo‘lish (4soat) Reja

psixik  rivojlanishini  tabaqalashtirish  sxemasi  (D.B.Elkonin)  -  ilk  bolalik  davri 

ikki  bosqichdan  iborat:  go‘daklik  tug‘ilish  krizisi  bilan  (shaxsning  motivatsion-

ehtiyoj  sohasi),  va  ilk  yosh  davri,  1  yosh  krizisi  bilan  (operatsion-tenik  soha);         

-  bolalik  davri  3  yoshlar  krizisi  bilan  boshlanib,  maktabgacha  yosh  davrini  o‘z 

ichiga  oladi  (shaxsning  motivatsion-ehtiyoj  sohasi).  Ikkinchi  bosqich  7  yoshlar 

krizisi  bo‘lib,  unga  kichik  maktab  yoshi  davri  kiradi  (operatsion-tenik  soha);  - 

o‘smirlik  davri  11-12  yoshlar  krizisi  bilan  boshlanadigan  o‘smirlik  (shaxsning 

motivatsion-ehtiyoj  sohasi)  va  15  yoshlar  krizisi  bilan  bog‘liq  ilk  o‘spirinlik 

davrlariga bo‘linadi (operatsion-tenik soha). D.B.Elkoninning fikricha, 3 va 11-12 

yoshdagi  krizislar  munosabatlar  krizisi  hisoblanib,  uning  natijasida  shaxs 

munosabatlarida  yangi  orientatsiyalar  shakllanadi.  1,  7  va  15  yoshdagi  krizislar 

dunyoqarash  bilan  bog‘liq  bo‘lib,  olamdagi  narsalarga  bo‘lgan  orientatsiyalarni 

o‘zgartiradi. Zamonaviy  yosh davrlari psixologiyasi bolaning psixik rivojlanishini 

davrlashtirishda  etakchi  sifatida  D.B.Elkonin  davrlashtirishini  qabul  qilishgan. 

---

Lekin ushbu davrlashtirish faqat ilk yosh davrlarini o‘z ichiga olgan. SHunga ko‘ra 

zamonaviy  psixologiya  oldida  turgan  asosiy  muammolardan  biri  katta  yoshdagi 

shaxslarning  psixik  rivojlanishini  davrlashtirishdir.