11-mavzu: Rus psixologiyasida shaxsga yondashuvlar Reja

Ijtimoiy turmushda D.N.Uznadzening natijalariga o’xshash qator ma’lumotlar 
shaxsda mustahkamlanib qolganligi tufayli ustanovka funktsiyalarini bajarib 
kelmoqda
:
1) boshlang’ich sinf o’quvchilari-ning oldida turgan ustanovkalar xuddi shunday 
toifaga kirganligi sababli o’kituvchining barcha topshiriqlarini darhol bajarishga tayyor 
turadilar;
2) hisobchilarga nisbatan qo’rs, rasmiyatchi deyishlik;
3) olimlarga nisbatan parishonxotirlik;
4) savdo xodimlariga nisbatan uddaburonlik, daromad qilishga ustasi faranglik; 
5) bolaning haqgo’yligi, sir tutmasligi;
6) qariyaning so’zi tugaguncha o’salning joni uzilishi to’g’risidagi fikr-mulohazalar 
ustanovkaga yaqqol misol bo’la oladi. 
Shaxs rivojlanishini harakatlantiruvchi kuchlar
Shaxs rivojlanishini
ng ijtimoiy va biologik omillari. 
Shaxs psixik rivojlanishi va 
organizm etilishining biologik omillari 
Rivojlanishning 
biogenetik konsepsiyasi
 
tarafdorlari shaxsning asosiy psixik 
xislatlari insonning hayotiy taqdirini belgilovchi uning tabiatini o'ziga (biologik 
boshlanish) joylashtirilganligini taxmin qiladi. Ular intellekt, shaxsning amoral 
xislatlari va boshqalarni genetik dasturlashtirilgan, deb hisoblaydilar. 
XIX asr oxiri va XX asr boshlarida G'arbiy Yevropa mamlakatlan va AQShda 
inson psixologik xususiyatlari bilan bog'liq tajribalarga asoslangan ilmiy nazanya 
va yo'nalishlar vujudga keldi. Odam psixik tabiatini turlicha talqin qUimshiga 
qaramay, bu nazariyalar ma'lum darajada yosh davrlar psixologiyasi va pedagogik 
psixologiyaning rivojlanishiga turtki bo'ldilar. Bu borada 
E.Meyerman, S.XoIl, 
K.Byuler, E.Klapared, E.Dyurkgeym, P.Jane, J.Piaje, A.VaUon, Dj.Bruner 
va 
boshqalarning ilmiy tadqiqotlarini e'tirof etish mumkin. 
Fanning vujudga kelishi va rivojlanishi jarayonida unga ta sir ko rsatib kelgan 
barcha nazariyalar, ilmiy va amaliy ma'lumotlar, yo'nalishlar hozirgi kunga qadar 
o'zining ahamiyatini saqlab kelmoqda va fanning istiqbolida muhim ilmiy-nazariy 
manba hisoblanib qolishi, tabiiydir. 
Amerikalik psixolog-olim S.Xoll har qanday bola o'zining individual 
taraqqiyotida filogenezni ontogenezda takrorlaydi, shu bois bolalarga ibtidoiy 
^mktlarni og'riqsiz, yengil keehishi uchun qulay imkoniyatlar yaratib bensh zarur 
deb aytadi. S Xoll o'z tajribalari asosida boy ashyoviy dalillar to'plab, bola haqida 
psixologik, fiziologik hamda pedagogik bilimlarning kompleks dasturini yaratish 
g'oyasini olg’a suradi 

---